Lista płac od 1.07.2022 r. – bez ulgi dla klasy średniej i rolowania zaliczek na PIT

Przychody i składki pracobiorców

Jeśli chodzi o rodzaje przychodów zatrudnionych i ich ustalanie dla celów PIT, nic się nie zmieniło. Nadal są to wszystkie świadczenia (pieniężne, rzeczowe i inne) wypłacane bądź stawiane do dyspozycji pracobiorcy w danym miesiącu kalendarzowym.

Podobnie rzecz się ma z odprowadzanymi od nich składkami na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i fundusze pozaubezpieczeniowe. Po 30.06.2022 r. są ustalane na dotychczasowych zasadach, jednak z jednym wyjątkiem. Doprecyzowano, że obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania oraz prokurenci[3], jeśli z tego tytułu pobierają wynagrodzenie podlegające PIT, niezależnie od kwalifikacji do źródła przychodu w rozumieniu updof. Ponadto wprowadzono wyłączenie od tej zasady dla osób uzyskujących przychody określone w art. 13 pkt 5 i 6 updof, których roczne wynagrodzenie z tego tytułu nie przekracza 6000 zł. Chodzi o osoby uzyskujące przychody:

• z realizacji obowiązków społecznych lub obywatelskich bez względu na sposób ich powoływania,
• z wykonywania czynności zleconych im na podstawie przepisów przez organ władzy, administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokuratora, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników i inkasentów należności publicznoprawnych,
• z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej (z wyjątkiem przychodów uzyskanych w ramach kontraktu menedżerskiego, umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem bądź innej podobnej).

Za ww. osoby składki zdrowotne należy odprowadzać, dopiero gdy wynagrodzenie otrzymane z racji powołania przekroczy 6000 zł w roku kalendarzowym[4].

Zgodnie z interpretacją Ministerstwa Zdrowia z 18.02.2022 r., w razie wątpliwości, czy ktoś należy do grupy osób powołanych do pełnienia funkcji, odpowiedzi należy szukać w przepisach ustaw szczególnych regulujących status takich osób; jeśli występuje w nich wyrażenie „powołuje”, jest to czynność konwencjonalna, która przynależy do zakresu przedmiotowego wyrażenia akt powołania.

Koszty uzyskania przychodów

Od przychodów pracobiorców odejmuje się różne koszty uzyskania przychodów, w zależności od tego, do jakiego źródła zaliczany jest przychód im wypłacany lub stawiany do dyspozycji: stosunek pracy, działalność wykonywana osobiście czy prawa majątkowe (patrz tabela). Polski Ład 2.0 nie wprowadził żadnych zmian w tym zakresie.

Likwidacja ulgi dla klasy średniej i rolowania zaliczek

Dochodów z pracy wynoszących miesięcznie od 5701 do 11 141 zł, wypłaconych lub postawionych do dyspozycji podatnika począwszy od 1.07.2022 r., pracodawca nie pomniejsza już o tzw. ulgę dla klasy średniej (art. 23 ust. 3 nowelizacji). Ulga ta została zlikwidowana.

Od tej daty do pracowników i zleceniobiorców, których przychód nie przekracza 12 800 zł miesięcznie, płatnicy nie stosują już tzw. rolowania zaliczek na PIT, czyli przesunięcia terminu poboru i zapłaty nadwyżek zaliczki na PIT, obliczonej według zasad Polskiego Ładu, nad starą zaliczką, obliczoną według zasad obowiązujących do końca 2021 r. (uchylenie art. 53a updof). Aby nie było wątpliwości, art. 28 nowelizacji zwalnia płatników z obowiązku poboru i wpłacenia nadwyżek nowych zaliczek nad starymi, niepobranych do 30.06.2022 r. – w części, w jakiej nie zostały pobrane ze względu na niewystąpienie nadwyżki zaliczki starej nad nową.

Pobór zaliczek na PIT

Od 1.07.2022 r. obowiązuje zmieniony art. 27 ust. 1 updof, wprowadzający nową skalę podatkową, mającą zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1.01.2022 r. (art. 18 nowelizacji). Niższa stawka 12% PIT obejmuje każdego zatrudnionego, uzyskującego dochody rozliczane według skali, bez względu na źródło osiąganych przychodów, wysokość przysługujących kosztów czy fakt zatrudnienia u kilku pracodawców bądź równoczesnego pobierania emerytury, m.in. pracowników, zleceniobiorców, wykonawców dzieła, menedżerów kontraktowych, osoby pełniące funkcje na mocy powołania, w tym prokurentów[5].

Kwota wolna od podatku (30 000 zł) i próg skali podatkowej (120 000 zł) nie zostały zmienione. Parametry wynikające ze zmodyfikowanej skali podatkowej – niższa 12-proc. stawka PIT oraz miesięczna kwota zmniejszająca podatek, tzw. ulga miesięczna w wysokości 300 zł (1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określonej w I przedziale skali podatkowej – 3600 zł) – stosuje się do obliczania zaliczek na PIT od dochodów uzyskanych od 1.07.2022 do 31.12.2022 r.

Zaliczki na PIT od dochodów osiągniętych w II półroczu 2022 r. z pracy (tj. ze stosunku pracy, pracy nakładczej, stosunku służbowego bądź spółdzielczego stosunku pracy) nadal są liczone zgodnie z art. 32 updof, którego brzmienie zasadniczo się nie zmieniło (z wyjątkiem ust. 2a i 2b, dotyczących ulgi dla klasy średniej, które zostały uchylone od 1.07.2022 r.). W konsekwencji zaliczki ustalane na ogólnych zasadach w II połowie 2022 r. za pracownika, za miesiące, w których jego dochód uzyskany od początku roku w tym zakładzie pracy:

• nie przekroczył 120 000 zł – wynoszą 12% miesięcznego dochodu, a jeśli złożył on oświadczenia PIT-2 – są pomniejszane o ulgę miesięczną 300 zł,
• przekroczył 120 000 zł – wynoszą 12% części miesięcznego dochodu mieszczącego się w tej kwocie oraz 32% nadwyżki ponad tę kwotę, a jeśli złożył on oświadczenie PIT-2 – są pomniejszane o ulgę miesięczną 300 zł,
• za następne miesiące po przekroczeniu 120 000 zł – wynoszą 32% miesięcznego dochodu, a jeśli złożył on oświadczenie PIT-2 – są pomniejszane o ulgę miesięczną 300 zł.

Pracownik nadal może złożyć pracodawcy wniosek o stosowanie do niego wyższej stawki podatku, tj. 32% zamiast 12% (art. 41a updof), oraz oświadczenie o zamiarze wspólnego rozliczenia podatkowego z małżonkiem (patrz dalej).

Od 1.07.2022 r. pracownik zyskał natomiast prawo do złożenia oświadczenia o zamiarze łącznego rozliczenia z dzieckiem[6]. Na tej podstawie pracodawca pobiera z jego wynagrodzenia – od następnego miesiąca – preferencyjne zaliczki na PIT (patrz tabela).

Po 30.06.2022 r. od przychodów ze zlecenia, umowy o dzieło, kontraktu menedżerskiego, powołania w skład zarządu czy rady nadzorczej, a także z praw majątkowych określonych w art. 18 updof (m.in. z praw: autorskich i pokrewnych, do projektów wynalazczych i znaków towarowych), uzyskanych przez osoby podlegające w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, płatnicy nadal naliczają i odprowadzają – po pomniejszeniu o koszty uzyskania przychodów i ew. składki na ubezpieczenia społeczne – zaliczkę na PIT według najniższej stawki 12% (art. 41 ust. 1 updof). Wymienione osoby wciąż mogą składać płatnikowi wniosek o potrącenie podatku w wyższej stawce 32% (art. 41a updof).

Płatnik, który w lipcu 2022 r pobierze zaliczkę na PIT na podstawie starych przepisów i nie przekaże jej na rachunek US, musi ją niezwłocznie zwrócić podatnikowi w części, która przekracza zaliczkę obliczoną na nowych zasadach (art. 21 nowelizacji).

Obniżeniu do 12% uległa także stawka zryczałtowanego PIT pobieranego przez płatnika od przychodów z działalności wykonywanej osobiście, z tytułów, o których mowa w art. 13 pkt 2 i 5–9 updof, jeżeli kwota należności określona w umowie zawartej z osobą niebędącą pracownikiem nie przekracza 200 zł (art. 30 ust. 1 pkt 5a updof).

Prokurent uzyskuje dochody z innych źródeł; nie są zatem za niego wpłacane zaliczki na PIT w trakcie roku, lecz sam rozlicza podatek dopiero w zeznaniu rocznym (tak m.in. interpretacje KIS z 24.04.2018 r., 0113-KDIPT2-1.4011.127.2018.1.MGR, i 23.06.2017 r., 0115-KDIT2-1.4011.71.2017.2.MN).

Miesięczna kwota zmniejszająca podatek

W okresie lipiec–grudzień 2022 r. pracownik nadal może w dowolnej chwili złożyć sporządzone na piśmie oświadczenie PIT-2 tylko jednemu pracodawcy, upoważniając go do pomniejszania co miesiąc zaliczek na PIT o kwotę zmniejszającą podatek (300 zł). Pracodawca honoruje je najpóźniej od następnego miesiąca po miesiącu otrzymania. W PIT-2 pracownik deklaruje, że nie osiąga:

• emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika albo osiąga, ale złożył płatnikowi (zwykle do ZUS) wniosek o niepomniejszanie zaliczek o ulgę miesięczną,
• dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną,
• dochodów, od których ma obowiązek naliczać zaliczki zgodnie z art. 44 ust. 3 updof (tj. z działalności gospodarczej rozliczanej według skali),
• świadczeń pieniężnych wypłacanych z FP lub z FGŚP.

Ponieważ nie ma przepisu przejściowego dotyczącego wniosków i oświadczeń złożonych przez podatnika do 30.06.2022 r., należy uznać, że po tej dacie zachowują swoją ważność.

Innym pracobiorcom (zleceniobiorcom, wykonawcom dzieła, menedżerom kontraktowym, osobom powołanym, prokurentom) nie przysługuje prawo do złożenia PIT-2.

Niepobieranie zaliczek na PIT

W II połowie 2022 r. zleceniobiorca, wykonawca dzieła, menedżer kontraktowy czy osoba powołana (ale nie prokurent[7]) nadal może złożyć płatnikowi sporządzony na piśmie wniosek o niepobieranie zaliczek na PIT[8], jeśli łącznie spełnia poniższe wymogi:

• jego przewidywane, roczne dochody uzyskane od danego płatnika nie przekroczą 30 000 zł,
• poza dochodami od tego płatnika nie osiągnie innych dochodów, od których zaliczki na PIT są pomniejszane o ulgę miesięczną (np. ze stosunku pracy, z emerytury) lub opłacane na mocy art. 44 ust. 3 updof (czyli dochodów z działalności gospodarczej).

Płatnik nie nalicza zaliczek najpóźniej od następnego miesiąca po miesiącu otrzymania wniosku (art. 41 ust. 1c updof). Należy uznać, że wnioski o nienaliczenie zaliczek do kwoty dochodu 30 000 zł, złożone przez ww. pracobiorców do 30.06.2022 r., zachowują ważność po zmianie przepisów.

Obniżanie składki zdrowotnej do wysokości starej zaliczki na PIT

Nowelizacja osłabiła jeden z filarów Polskiego Ładu – wyłączenie możliwości odliczenia od podatku składki zdrowotnej w wysokości 7,75% podstawy jej wymiaru. Od 1.07.2022 r. niektórzy przedsiębiorcy mogą pomniejszyć dochód (przychód) bądź podatek o część opłaconych składek zdrowotnych[9]. Takiego prawa nie mają jednak pracobiorcy.

W II połowie 2022 r. nadal będzie możliwa – w niektórych przypadkach – redukcja miesięcznej składki zdrowotnej do poziomu zaliczki na PIT, na zasadach obowiązujących od 1.01.2022 r. Gdy miesięczna składka zdrowotna, obliczona przez płatnika określonego w art. 85 ust. 1–13 ustawy zdrowotnej (m.in. pracodawcę i zleceniodawcę), jest wyższa od zaliczki na PIT ustalonej zgodnie z przepisami updof obowiązującymi 31.12.2021 r. (tzw. stara zaliczka), składkę zdrowotną obniża się do wysokości tej starej zaliczki. W praktyce dotyczy to pracowników korzystających z kosztów uzyskania w kwocie 250 lub 300 zł, których miesięczny przychód z pracy nie przekracza 1400 zł, a także pracowników i zleceniobiorców objętych 50-proc. kosztami uzyskania. W pozostałych przypadkach składka zdrowotna nie przekracza starej zaliczki na PIT.

Mechanizm redukcji składki zdrowotnej do wysokości starej zaliczki na PIT dotyczy odpowiednio również pracowników i zleceniobiorców korzystających ze zwolnień podatkowych z art. 21 ust. 1 pkt 148, 152–154 updof (zerowy PIT dla młodych, ulgi: 4+, dla pracujących seniorów, na powrót). Jednak w tym przypadku miesięczna składka zdrowotna obliczona od ww. przychodów wolnych od PIT jest zmniejszana do kwoty hipotetycznej starej zaliczki na PIT, jaką płatnik naliczyłby (według przepisów), gdyby przychód ten nie pozostawał zwolniony od podatku (art. 83 ust. 1 i 2a ustawy zdrowotnej).

Obniżka składki zdrowotnej do wysokości starej zaliczki na PIT nie ma zastosowania do: wykonawcy dzieła, powołanego członka rady nadzorczej, powołanego członka zarządu i prokurenta.

Obniżka składki zdrowotnej do 0 zł

Polski Ład 2.0 doprecyzował również, że tzw. mechanizm zerowania składki zdrowotnej (określony w art. 83 ust. 2 ustawy zdrowotnej) stosują wyłącznie płatnicy wymienieni w art. 85 ust. 1–13 tej ustawy, m.in. pracodawcy, zleceniodawcy czy organy rentowe. Na mocy zmienionego przepisu tylko w przypadku nieobliczania przez ww. płatników zaliczki na PIT od przychodów wolnych od podatku dochodowego zgodnie updof, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości 0 zł. Teraz nie ma już zatem wątpliwości, że np. prokurenci nie korzystają z tego rozwiązania.

Korekty w zwolnieniach podatkowych

Od 1.07.2022 r. zwolnienia z PIT przewidziane w art. 21 ust. 1 pkt 148, 152–154 updof (zerowy PIT dla młodych, ulgi: 4+, dla pracujących seniorów, na powrót) obejmują także zasiłki macierzyńskie.

Jeśli więc pracownik czy zleceniobiorca złoży płatnikowi w okresie korzystania z tych zasiłków oświadczenie o spełnianiu warunków do którejś z ww. ulg, pracodawca nie pobierze zaliczki na PIT również od wypłacanego mu zasiłku – o ile oczywiście nie dojdzie jeszcze do przekroczenia rocznego limitu ulg (tj. przychód zatrudnionego nie przekroczy 85 528 zł)[10].

Oświadczenia o spełnianiu warunków do ulgi 4+[11], dla pracujących seniorów i na powrót, jakie podatnik przekazał płatnikowi przed 1.07.2022 r., zachowują moc. Nie ma potrzeby ich aktualizacji czy poszerzania, po to aby pracodawca nie pobierał zaliczek na PIT od zasiłków macierzyńskich wypłacanych osobom uprawnionym do tych zwolnień.

Również od 1.07.2022 r. ze zwolnienia w PIT, określonego w art. 21 ust. 1 pkt 38 updof, dla świadczeń otrzymywanych w związku z łączącym uprzednio z zakładem pracy stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy lub spółdzielczym stosunkiem pracy, w tym od związków zawodowych, skorzystają osoby pobierające nauczycielskie świadczenia kompensacyjne, a limit ulgi wzrósł do 4500 zł w roku kalendarzowym. Do końca czerwca 2022 r. ulga ta przysługiwała tylko emerytom i rencistom do kwoty 3000 zł w roku kalendarzowym.

Zmienione przepisy w zakresie opisanych zwolnień od PIT obowiązują od 1.07.2022 r., ale stosuje się je do dochodów (przychodów) uzyskanych już od 1.01.2022 r. (art. 40 i art. 18 ust. 1 nowelizacji).

Roczne rozliczenie podatkowe

Podatnicy opodatkowani według skali sporządzą zeznanie roczne za 2022 r. z zastosowaniem nowej skali podatkowej. Polski Ład 2.0 zabezpiecza podatników, którzy mimo obniżenia stawki PIT stracą na likwidacji ulgi dla klasy średniej – tak aby nowe rozwiązania nie pogorszyły ich prawnopodatkowej sytuacji.

Chodzi o podatników, którzy w 2022 r. osiągnęli bądź osiągną opodatkowane według skali przychody z pracy i/lub z działalności gospodarczej (te ostatnie pomniejszone o koszty uzyskania przychodów, ale nie o zapłacone składki społeczne) w kwotach uprawniających do ulgi dla klasy średniej (od 68 412 do 133 692 zł). Jeśli podatek należny wynikający z rozliczonego zeznania podatkowego za 2022 r. (z zastosowaniem nowych regulacji, w tym stawki PIT 12%) okaże się wyższy od hipotetycznego podatku należnego za 2022 r., naczelnik US zwróci im różnicę.

Hipotetyczny podatek należny za 2022 r. oblicza naczelnik US, stosując zmienione od 1.07.2022 r. przepisy updof, ale uwzględnia konstrukcję ulgi dla klasy średniej oraz skalę podatkową w brzmieniu obowiązującym 30.06.2022 r. Jeżeli po porównaniu podatek należny za 2022 r. będzie wyższy od hipotetycznego, naczelnik US poinformuje podatnika o kwocie różnicy w ciągu 21 dni od dnia złożenia zeznania (art. 26 nowelizacji).