Ulgi podatkowe dla firm dotkniętych powodzią i dla niosących pomoc powodzianom

Darowizny wolne od PIT i CIT

Ustawodawca zwolnił od podatku dochodowego niektóre świadczenia otrzymane w celu usuwania skutków powodzi. Wynika to z art. 30 ust. 1 pkt 1 lit. a i b ustawy powodziowej.

Wolne od CIT/PIT są dochody (przychody) poszkodowanego w powodzi przedsiębiorcy otrzymane na usuwanie skutków powodzi, z tytułu:

• nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń,
• darowizn, do których nie ma zastosowania ustawa z 28.07.1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. DzU z 2024 r. poz. 596).

Darowizny objęte tą ostatnią ustawą nie są opodatkowane PIT. Do podatników je otrzymujących (nie tylko przedsiębiorców) skierowano inne zwolnienie – o którym mowa w art. 30 ust. 2 ustawy powodziowej. Osoby fizyczne otrzymujące darowizny, które do 31.12.2025 r. przeznaczą na usunięcie skutków powodzi, zostały zwolnione z podatku od spadków i darowizn. Oznacza to, że obdarowany, przy dochowaniu warunku zwolnienia, nie jest zobowiązany do złożenia stosownej deklaracji i zapłaty tego podatku.

Wskazane zwolnienia od CIT/PIT oraz podatku od spadków i darowizn stosuje się do 31.12.2025 r.

Amortyzacja darowanych środków trwałych

Jeżeli w darowiźnie zwolnionej od podatku dochodowego bądź od podatku od spadków i darowizn poszkodowany przedsiębiorca otrzyma składniki majątku, które zaliczy do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych (wnip), to do ich amortyzacji nie mają zastosowania następujące wyłączenia z kosztów podatkowych:

• dla odpisów z tytułu zużycia tych środków, od tej części ich wartości, która została odliczona od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym albo zwrócona podatnikowi w jakiejkolwiek formie (art. 16 ust. 1 pkt 48 updop i art. 23 ust. 1 pkt 45 updof),
• dla odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych oraz wnip nabytych nieodpłatnie (art. 16 ust. 1 pkt 63 lit. a updop i art. 23 ust. 1 pkt 45a lit. a updof).

Ww. kwoty odpisów pomniejszają więc dochód do opodatkowania u obdarowanego. Wynika to z art. 30 ust. 3 ustawy powodziowej.

Z kolei w przypadku przedsiębiorców udostępniających poszkodowanym w powodzi środki trwałe lub wnip do używania, do 31.12.2025 r. nie stosuje się przepisów wyłączających możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych oddanych do nieodpłatnego używania – za miesiące, w których składniki te były oddane do nieodpłatnego używania (art. 16 ust. 1 pkt 63 lit. c updop i art. 23 ust. 1 pkt 45a lit. c updof). Tak wynika z art. 31 ustawy powodziowej.

Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych

Ustawa powodziowa w art. 32 stanowi, że udzielanie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, o których mowa w art. 67a i art. 67b § 1 pkt 3 lit. a Op (tj. odroczenia terminu płatności podatku lub rozłożenia na raty, odroczenia lub rozłożenia na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek, umorzenia zaległości podatkowej, odsetek za zwłokę bądź opłaty prolongacyjnej), przedsiębiorcom prowadzącym działalność gospodarczą na obszarze gmin lub miejscowości określonych w rozporządzeniu powodziowym, następuje na wniosek przedsiębiorcy złożony w terminie do 31 grudnia roku następującego po roku, w którym wystąpiła powódź.

Przepis ten nie ma jednak zastosowania do powodzi z września 2024 r., co wynika z § 3 rozporządzenia powodziowego. Poszkodowani przedsiębiorcy mogą skorzystać z rozwiązań wprowadzonych rozporządzeniem MF z 19.09.2024 r. w sprawie przedłużenia niektórych terminów przewidzianych w przepisach prawa podatkowego w związku z powodzią we wrześniu 2024 r. (DzU poz. 1390). Jeśli chcą się ubiegać o ulgi indywidualne (np. zaniechanie poboru podatku czy umorzenie zaległości), mogą to zrobić na zasadach ogólnych określonych w przywołanych wyżej przepisach Op. Ich wniosek będzie podlegać ocenie organu podatkowego z uwzględnieniem ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego.

Minimalny podatek dochodowy a koszty darowizn

W art. 30a ustawy powodziowej przewidziano także preferencję dla podatników CIT zobowiązanych do rozliczenia minimalnego podatku dochodowego, o którym mowa w art. 24ca ust. 1 updop, płaconego przez podmioty, które poniosły stratę ze źródła przychodów innych niż zyski kapitałowe albo nie osiągnęły określonego przez ustawodawcę udziału dochodu w przychodach z tego źródła. Polega ona na tym, że dla obliczenia ww. straty lub udziału dochodu w przychodach nie uwzględnia się kosztów wytworzenia lub ceny nabycia rzeczy podlegających zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów z tytułu darowizn i ofiar wszelkiego rodzaju przekazanych na usuwanie skutków powodzi. Darowizny przekazane przez podatnika nie wpłyną zatem na obowiązek zapłaty minimalnego podatku dochodowego.

Uprawnienie do nieuwzględnienia kosztów nabycia lub ceny wytworzenia rzeczy przekazywanych w darowiźnie na usuwanie skutków powodzi przysługuje podatnikom do 31.12.2025 r. Na razie jednak brak jest przepisów, które umożliwiałyby uznanie takich darowizn za koszt uzyskania przychodów (obowiązuje za to zasada, że darowizny i ofiary wszelkiego rodzaju nie stanowią kosztów podatkowych – art. 16 ust. 1 pkt 14 updop).

Ulga na kasę fiskalną

Nowelizacja ustawy powodziowej wprowadziła także nowe regulacje w ustawie o VAT, pozwalające na przyznanie powodzianom ulgi na zakup kas fiskalnych.

W art. 111 tej ustawy dodano ust. 5c, zgodnie z którym w razie klęski żywiołowej spowodowanej powodzią podatnikom, u których powstał obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących i którzy nabyli kasę rejestrującą w miejsce kasy utraconej lub trwale uszkodzonej w wyniku powodzi, może przysługiwać odliczenie od podatku należnego kwoty wydanej na zakup tej kasy lub zwrot wydatków poniesionych na jej zakup.

W art. 111 ust. 7b ustawy o VAT znalazła się delegacja dla MF zezwalająca na określenie przypadków, w których przysługuje/nie przysługuje odliczenie/zwrot, oraz jego szczegółowych warunków i większej niż standardowa kwoty. MF skorzystał z niej, wydając 11.10.2024 r. obowiązujące od dnia następnego rozporządzenie w sprawie odliczania/zwrotu wydatków poniesionych na zakup kas rejestrujących w przypadku wystąpienia klęski żywiołowej na skutek powodzi (DzU poz. 1507).

Odliczenie/zwrot wydatków na zakup kasy przysługuje podatnikom, którzy:

• posiadali kasy rejestrujące w celu prowadzenia ewidencji sprzedaży i utracili je lub uległy one trwałemu uszkodzeniu w wyniku klęski żywiołowej na skutek powodzi,
• w okresie od wejścia w życie rozporządzenia powodziowego do końca 6. miesiąca następującego po miesiącu, w którym weszło ono w życie (do końca marca 2025 r.), zakupili kasę rejestrującą on-line (wysyłającą dane do Centralnego Repozytorium KAS) w miejsce kasy utraconej lub trwale uszkodzonej w przypadku powodzi z września 2024 r. ulga obejmuje kasy zakupione począwszy od 16.09.2024 r. (por. art. 67 nowelizacji ustawy powodziowej i § 8 rozporządzenia MF z 11.10.2024 r.).

Podatnicy muszą przy tym łącznie spełniać następujące warunki:

1) są poszkodowanymi w rozumieniu ustawy powodziowej,

2) mają siedzibę, zarząd lub miejsce zamieszkania na terenie gminy poszkodowanej, określonej w rozporządzeniu powodziowym,

3) prowadzą działalność gospodarczą na terenie tej gminy,

4) utrata przez nich lub trwałe uszkodzenie kasy nastąpiły na terenie tej gminy,

5) powiadomili naczelnika US o utracie kasy lub posiadają protokół sporządzony przez podmiot prowadzący serwis kas rejestrujących, który potwierdza trwałe uszkodzenie kasy,

6) rozpoczęli prowadzenie ewidencji przy zastosowaniu nowej kasy nie później niż w okresie 6 mies. następujących po miesiącu, w którym ją zakupili,

7) mają fakturę potwierdzającą zakup kasy oraz dowód zapłaty całej należności za jej zakup.

Odliczenie/zwrot przysługuje w wysokości ceny zakupu kasy:

• bez VAT, nie więcej jednak niż 1626 zł – podatnikom, którym przysługuje prawo do odliczenia VAT od tego wydatku,
• wraz z VAT, nie więcej jednak niż 2000 zł – podatnikom wykonującym wyłącznie czynności zwolnione lub zwolnionym od VAT podmiotowo.

Odliczenia dokonuje się w deklaracji za okres rozliczeniowy, w którym rozpoczęto prowadzenie ewidencji przy zastosowaniu kasy rejestrującej, lub za okresy następne. Rozporządzenie precyzuje jego zasady, a także szczegółowo określa, kiedy podatnikowi należy się zwrot wydatków nierozliczonych w deklaracji.

Podatnicy zwolnieni od VAT mogą się ubiegać o zwrot wydatków na zakup kasy, składając do US stosowny wniosek (wraz z załącznikami: fakturą zakupu wraz z kopią dowodu zapłaty całej należności, kopią raportu fiskalnego miesięcznego, a w przypadku taksówkarzy – kopią świadectwa przeprowadzonej ponownej legalizacji taksometru współpracującego z kasą) w miesiącu następującym po miesiącu, w którym rozpoczęli prowadzenie ewidencji sprzedaży przy jej zastosowaniu.

MF określił też, że podatnicy spełniający łącznie warunki z pkt 1–5 powyżej nie muszą zwracać ulgi na zakup kas utraconych lub trwale uszkodzonych w wyniku klęski żywiołowej na skutek powodzi.

Zaniechanie poboru estońskiego CIT od darowizn innych niż pieniężne

MF zaniechał poboru podatku od spółek objętych estońskim CIT, które osiągną dochód z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą (art. 28m ust. 1 pkt 3 updop), bo pomagając powodzianom, przekażą darowizny niepieniężne lub wykonają nieodpłatne świadczenia na rzecz organizacji prowadzących działalność pożytku publicznego, na cele związane z usuwaniem skutków powodzi z września 2024 r. Zaniechanie poboru dotyczy dochodów osiągniętych od 12.09.2024 do 31.12.2024 r., odpowiadających wysokości:

• kosztów wytworzenia lub cenie nabycia rzeczy bądź praw będących przedmiotem ww. darowizn,
• kosztów poniesionych z tytułu wykonania ww. nieodpłatnych świadczeń.

Wynika to z rozporządzenia MF z 17.10.2024 r. w sprawie zaniechania poboru ryczałtu od dochodów spółek w związku z usuwaniem skutków powodzi z września 2024 r. (DzU poz. 1550).

Inne preferencyjne rozwiązania dla powodzian

W rozporządzeniach MF przewidziano też inne ulgi podatkowe dla przedsiębiorców dotkniętych powodzią – są to rozwiązania tymczasowe, dotyczące wyłącznie powodzi z września 2024 r., w zakresie:

• zaniechania poboru CIT i PIT od odszkodowań za zniszczony majątek, otrzymanych przez poszkodowane powodzią osoby i firmy; dotyczy to dochodów (przychodów) osiągniętych od 12.09.2024 do 31.12.2026 r. (rozporządzenie MF z 18.10.2024 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od kwot z tytułu ubezpieczeń majątkowych otrzymanych w związku z usuwaniem skutków powodzi z września 2024 r., DzU poz. 1551),

[1] Więcej: ⇒link⇐.

[2] Więcej: ⇒link⇐.

[3] Więcej: ⇒link⇐.

[4] Więcej: ⇒link⇐.

• przedłużenia terminów zapłaty podatków (CIT, PIT, VAT, PCC) i składania deklaracji (rozporządzenie MF z 19.09.2024 r. w sprawie przedłużenia niektórych terminów przewidzianych w przepisach prawa podatkowego w związku z powodzią we wrześniu 2024 r., DzU poz. 1390)[1],
• przedłużenia terminów wykonania obowiązków związanych z używaniem kas fiskalnych (rozporządzenia MF z 27.09.2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie: kas rejestrujących, DzU poz. 1434, i kas rejestrujących mających postać oprogramowania, DzU poz. 1433),
• obniżenia – od 12 września do końca 2024 r. – do 0% stawki VAT na darowizny towarów i nieodpłatne usługi przekazane uprawnionym podmiotom na cele związane z pomocą poszkodowanym (rozporządzenie MF z 17.09.2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obniżonych stawek podatku od towarów i usług, DzU poz. 1381)[3],
• obniżenia – od 24.09.2024 do 31.03.2025 r. – do 0% stawki VAT na darowizny materiałów budowlanych, m.in. bezpośrednio na rzecz poszkodowanych osób fizycznych (rozporządzenie MF z 23.09.2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obniżonych stawek podatku od towarów i usług, DzU poz. 1399)[4].