Zmiany w zatrudnianiu kierowców – terminy wypłaty wynagrodzenia, zakaz innej pracy, informacja o warunkach zatrudnienia

Terminy wypłaty wynagrodzenia

Obowiązujące od lat zasady ustalania terminów wypłaty pracownikom wynagrodzenia wynikają z art. 85 Kp – wynagrodzenie płatne miesięcznie należy wypłacać za miesiąc z dołu, nie później niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego, w stałym i z góry ustalonym terminie.

Wyłom od tej zasady wprowadza art. 26i dodany do ustawy z 16.04.2004 r. o czasie pracy kierowców (tekst jedn. DzU z 2022 r. poz. 1473, dalej ucpk): W drodze odstępstwa od art. 85 § 1 i 2 Kp, wynagrodzenie za pracę kierowcy wykonującego międzynarodowe przewozy drogowe, uznanego za pracownika delegowanego do celów dyrektywy 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 16.12.1996 r., w rozumieniu krajowych przepisów państwa, na terytorium którego kierowca jest delegowany, może być płatne w dwóch ratach, w stałym i ustalonym z góry terminie:

Art. 26i ucpk obejmuje kierowców, którzy wykonują przewozy międzynarodowe i są w związku z tymi przewozami traktowani jako pracownicy delegowani. Dotyczy więc tylko przewozów kabotażowych i cross-trade, nie obejmuje kierowców wykonujących przewóz dwustronny oraz przewóz tranzytowy.

Wyłom w „standardowych” terminach płatności nie obejmuje zatem wszystkich pracowników zatrudnionych na stanowiskach kierowców. Nie można zastosować odstępstwa od art. 85 Kp w stosunku do kierowców wykonujących np. przewozy krajowe – bez względu na rodzaj tych przewozów czy rodzaj pojazdu.

Regulację szczególną umożliwiającą przesunięcie terminu wypłaty wprowadzono w związku z bardziej skomplikowanym ustalaniem wynagrodzenia kierowcom delegowanym.

Płatności mogą być dokonywane w podziale na dwie części, w zależności od wysokości zarobków kierowcy.

Pierwsza podlega wypłacie najpóźniej do 10. dnia kolejnego miesiąca i obejmuje w 2023 r. kwotę:

• 3600 zł brutto – jeżeli miesięczny przychód kierowcy jest niższy niż przeciętne wynagrodzenie, albo
• 6935 zł brutto – w przypadku kierowców z przychodem miesięcznym wyższym niż przeciętne wynagrodzenie.

Zgodnie z pkt 8, dodanym do art. 2 ucpk, przeciętne wynagrodzenie to prognozowane przeciętne wynagrodzenie miesięczne na dany rok kalendarzowy, ogłoszone w trybie art. 19 ust. 10 usus.

Druga część wynagrodzenia (kwota przewyższająca odpowiednio wynagrodzenie minimalne lub przeciętne) może być wypłacona nawet 11 dni później – maksymalnie do 21. dnia następnego miesiąca.

Co ważne, przy tym podziale ustawodawca nie odnosi się do średnich miesięcznych przychodów z jakiegokolwiek okresu. Skoro zaś brak takiego odniesienia, to każdy rozliczany miesiąc należy oceniać odrębnie, co jest szczególnie istotne przy zmiennych zarobkach.

Niestety, w nowelizacji nie zabrakło błędów. Nie uregulowano bowiem sytuacji, w której miesięczne zarobki kierowcy są równe przeciętnemu wynagrodzeniu. W takim przypadku najbezpieczniej będzie – moim zdaniem – przyjąć rozwiązanie na korzyść pracownika i wypłacać mu pełną kwotę do 10. dnia kolejnego miesiąca.

Ustawodawca w sposób tożsamy z regulacjami art. 85 Kp wskazuje, że wynagrodzenie ma być płatne w stałym i ustalonym z góry terminie. Sama więc zmiana ustawy niczego w terminach płatności nie zmienia. Niezbędna jest odpowiednia modyfikacja prawa wewnętrznego (regulaminu pracy), a w przypadku jego braku – przekazanie indywidualnej informacji o nowym terminie wypłaty (w zmianie informacji o warunkach zatrudnienia).

Zakaz pozostawania w innym zatrudnieniu

Art. 24 ucpk został uzupełniony o ust. 2 i 3, z których wynika, że:

• wobec kierowców wykonujących zadania służbowe w ramach przewozów drogowych nie stosuje się art. 26¹ § 1 Kp,
• pracodawca może zakazać kierowcy jednoczesnego pozostawania w stosunku pracy z innym pracodawcą lub jednoczesnego pozostawania w stosunku prawnym będącym podstawą świadczenia pracy innym niż stosunek pracy, o ile jest to uzasadnione względami bezpieczeństwa w transporcie drogowym lub koniecznością przestrzegania przepisów socjalnych w transporcie drogowym.

Obowiązujący od 26.04.2023 r. art. 26¹ Kp wskazuje, że pracodawca nie może zakazać pracownikowi jednoczesnego pozostawania w stosunku pracy z innym pracodawcą lub jednoczesnego pozostawania w stosunku prawnym będącym podstawą świadczenia pracy innym niż stosunek pracy. Regulacji tej nie stosuje się w razie zawarcia umowy o zakazie konkurencji (w zakresie określonym w tej umowie), a także wówczas, gdy przepisy odrębne tak stanowią.

W art. 24 ucpk wyłączono więc wobec kierowców stosowanie regulacji wprost „zakazujących zakazywania”. Wyłączenie to samo w sobie nie umożliwia jednak pracodawcy tego rodzaju ingerencji w aktywność kierowcy poza stosunkiem pracy, jaką jest ustalenie zakazu podejmowania innego zatrudnienia. Pozwala na to art. 24 ust. 3 ucpk. Pracodawca na jego podstawie może zakazać pozostawania w stosunku:

• pracy – zawartym z innym pracodawcą, lub
• prawnym – będącym inną niż stosunek pracy podstawą świadczenia pracy.

Nie ma znaczenia rodzaj pracy ani zakres czynności wykonywanych w ramach innego stosunku pracy lub stosunku prawnego.

Przepisy ustanawiają przy tym zakaz „pozostawania”, a nie zakaz „świadczenia”. Czy oznacza to, że pracodawca może zakazać nie tylko innej pracy, lecz także samego związania inną umową – nawet bez jej realizowania? Taka literalna interpretacja kłóciłaby się z celem regulacji, którym jest ograniczenie wpływu innych aktywności na pracę kierowcy, przede wszystkim w celu zwiększenia bezpieczeństwa ruchu drogowego. Trudno przyjąć, że np. kierowca przebywający u innego pracodawcy na wieloletnim urlopie bezpłatnym łamie ten zakaz.

Nakładając zakaz, pracodawca musi się kierować ograniczeniami wynikającymi z art. 24 ust. 3 ucpk – zakaz może być ustanowiony tylko wówczas, gdy jest to uzasadnione:

• względami bezpieczeństwa w transporcie drogowym lub
• koniecznością przestrzegania przepisów socjalnych w transporcie drogowym.

W obu przypadkach uwagę zwraca odniesienie do transportu drogowego. W rozumieniu ustawy z 6.09.2001 r. o transporcie drogowym (tekst jedn. DzU z 2022 r. poz. 2201) jest nim krajowy lub międzynarodowy transport drogowy, czyli podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób lub rzeczy pojazdami samochodowymi. Pojęcie „transportu drogowego” obejmuje także:

• każdy przejazd drogowy wykonywany przez przedsiębiorcę pomocniczo w stosunku do działalności gospodarczej, niespełniający warunków przewozów na potrzeby własne,
• działalność gospodarczą w zakresie pośrednictwa przy przewozie rzeczy,
• działalność gospodarczą w zakresie pośrednictwa przy przewozie osób.

Nie każdy kierowca podlegający przepisom ucpk wykonuje przewozy w ramach transportu drogowego. Przykładowo kierowcy zatrudnieni przez podmiot niebędący przedsiębiorcą nie mogą być objęci zakazem.

Ograniczenie informacji o warunkach zatrudnienia

Nowelizacją zmniejszono też zakres informacji o warunkach zatrudnienia (IWZ) dla niektórych kierowców (nowy art. 24 ust. 4 ucpk).

Do kierowców wykonujących zadania służbowe w ramach przewozów rzeczy i okazjonalnych przewozów pasażerskich nie stosuje się art. 29 § 3 pkt 1 lit. b Kp, czyli pracodawca nie musi informować w IWZ o obowiązującym pracownika dobowym i tygodniowym wymiarze czasu pracy. Wyłączenie to koresponduje z art. 11 ust. 2a ucpk, zgodnie z którym dla kierowcy wykonującego przewóz rzeczy lub okazjonalny przewóz osób nie ustala się rozkładów czasu pracy. Należałoby przyjąć, że stosuje się je tylko w przypadkach, gdy kierowca wykonuje wyłącznie takie przewozy. Nie można go rozciągać na IWZ kierowców realizujących różne rodzaje przewozów, w tym wykraczające poza przewozy rzeczy i przewozy okazjonalne osób.

Przewóz okazjonalny to przewóz osób, który nie stanowi przewozu regularnego, przewozu regularnego specjalnego albo przewozu wahadłowego.

Przewóz rzeczy to każdy inny przewóz niż przewóz osób. Jest to przewóz materiałów budowlanych, towaru do sklepów, paliw, a także zwierząt.