„Polski Ład” – omówienie wybranych zmian

Główne zmiany w zakresie podatków dochodowych dla osób fizycznych

1. Likwidacja zryczałtowanej składki zdrowotnej dla przedsiębiorców i naliczanie jej od dochodu (objęcie członków zarządu składką zdrowotną)

Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, Polski Ład zakłada zmianę zasad podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu przez przedsiębiorców. Osoby uzyskujące przychody z działalności gospodarczej (rozumianej jako jednoosobowa działalność gospodarcza zarejestrowana w CEIDG, jednoosobowa spółka z o.o., spółka jawna, partnerska, komandytowa, a także prosta spółka akcyjna, w której wkładem akcjonariusza jest świadczenie pracy lub usług) mają odprowadzać składkę zdrowotną proporcjonalną do osiąganych dochodów.

---

Zobacz też:

---

W przypadku podatników rozliczających się z zastosowaniem skali podatkowej lub 19% podatku liniowego, składka zdrowotna ma być obliczana jako 9% od dochodu z działalności gospodarczej w rozumieniu updof.

Warto dodać, że składka zdrowotna obliczana na nowych zasadach nie będzie już w większości możliwa do odliczenia od PIT. W praktyce zmianę sposobu kalkulacji składki zdrowotnej można zrównać z podniesieniem stawek opodatkowania PIT o 7,75%.

Przedsiębiorcy rozliczający swoje dochody ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych będą mogli skorzystać z nieco mniej dotkliwej wersji „nowej składki zdrowotnej” – w ich przypadku podstawą do naliczenia składki będzie przychód pomniejszony o składki na ubezpieczenia społeczne, zaś stawka zostanie zredukowana z 9% do 1/3 wartości stosowanego przez nich dla danego rodzaju dochodów ryczałtu.

2. Objęcie członków zarządu wynagradzanych na podstawie uchwał powołujących ich do pełnienia tej funkcji obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym

Do katalogu podmiotów podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu dodane zostały „osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie”.

Mając na uwadze katalog podmiotów obecnie zobowiązanych do odprowadzania składek zdrowotnych

(w szczególności – członków rad nadzorczych) wydaje się, że zaproponowana przez legislatora nowa definicja ma objąć w szczególności członków zarządu, którzy otrzymują wynagrodzenie za pełnienie swojej funkcji jedynie na podstawie uchwały odpowiedniego organu.

W konsekwencji, członkowie zarządu wynagradzani na podstawie uchwał dalej nie podlegaliby obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, jednak zostaliby zobowiązani do odprowadzania 9% składki zdrowotnej, której podstawą wymiaru będzie wysokość wynagrodzenia pobieranego z tytułu powołania.

Legislator nie odniósł się do tej zmiany w uzasadnieniu do projektu ustawy, więc trudno przewidzieć jego intencje. Niewykluczone, że obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne mogłoby na tej podstawie objąć także np. prokurentów.

3. Zmiany w zakresie opodatkowania zbycia składników majątku wykorzystywanych uprzednio w działalności gospodarczej oraz zmiany w zakresie amortyzacji składników majątku nabytych przed rozpoczęciem ich wykorzystywania w działalności gospodarczej

Obecnie, zgodnie z brzmieniem przepisów updof, przychody ze sprzedaży środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej po wycofaniu ich z działalności lub po likwidacji działalności, kwalifikowane są do przychodów z działalności gospodarczej, jeżeli sprzedaż nastąpiła w okresie 6 lat po wycofaniu lub likwidacji. W odniesieniu jednak do rzeczy wykorzystywanych w ramach działalności gospodarczej na podstawie leasingu operacyjnego, w sytuacji, gdy leasingobiorca wykupi taki składnik do majątku prywatnego, przychód z jego sprzedaży nie jest kwalifikowany jako przychód z działalności gospodarczej, a po upływie 6 miesięcy od dnia nabycia nie jest opodatkowany.

W odniesieniu jednak do rzeczy ruchomych wykorzystywanych w ramach działalności gospodarczej na podstawie leasingu operacyjnego (najczęściej – samochodów osobowych), gdy leasingobiorca wykupi taki składnik do majątku prywatnego, przychód z jego sprzedaży nie jest kwalifikowany do przychodów z działalności gospodarczej, a pod warunkiem dokonania sprzedaży po upływie 6 miesięcy od dnia nabycia, w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Ministerstwo Finansów planuje uniemożliwić podatnikom korzystanie z powyższej preferencji. Zgodnie z proponowanym brzmieniem art. 14 ust. 2 pkt 19 updof, sprzedaż wykupionych z leasingu operacyjnego do majątku prywatnego środków trwałych (np. samochodów), o ile nastąpi w przeciągu 6 lat od wycofania ich z działalności gospodarczej, będzie generowała przychód z działalności gospodarczej.

Dodatkowo, zgodnie z projektowanym brzmieniem art. 22g ust. 1 pkt 1 updof, Ministerstwo Finansów planuje dokonanie zmiany w określaniu wartości początkowej składników majątku, które są wnoszone do spółki, a które były użytkowane przed tym wniesieniem (tj. nie są to składniki, które można uznać za nowe). Obecne brzmienie updof wskazuje, że dla celów amortyzacji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, za wartość początkową przyjmuje się m.in. cenę zakupu. Co za tym idzie nawet w sytuacji, gdy środek trwały jest przyjmowany do używania po kilku latach, odpisy amortyzacyjne mogą być dokonywane od jego początkowej wartości, co niewątpliwie jest podejściem korzystnym dla podatników. Zmiana wprowadzona przez projekt ustawy zakłada, by w sytuacji wprowadzenia do działalności gospodarczej składnika majątku, który uprzednio był wykorzystywany przez osobę fizyczną do celów prywatnych, jego wartość początkowa była równa jego cenie zakupu lub wartości rynkowej, jeżeli jest ona niższa od ceny zakupu.

Zgodnie z uzasadnieniem projektu, celem tej zmiany jest doprowadzenie do sytuacji, kiedy wprowadzany do działalności składnik majątku jest amortyzowany od jego realnej wartości uwzględniającej jego zużycie do momentu wprowadzenia do firmy.

W efekcie tej zmiany podatnicy będą dokonywać niższych odpisów amortyzacyjnych od wprowadzanych do przedsiębiorstwa składników majątku.

4. Zmiany w zakresie opodatkowania nieruchomości

Zgodnie ze zmianą proponowaną przez Ministerstwo Finansów, od 1 stycznia 2022 r. nastąpi wyłączenie z kosztów podatkowych odpisów amortyzacyjnych od budynków i lokali mieszkalnych. Zdaniem MF, wartość nieruchomości co do zasady wzrasta, brak jest zatem podstaw do przyznawania preferencji. Wprowadzenie zmian zrówna sytuację lokali mieszkalnych z gruntami i prawami wieczystego użytkowania gruntów, które również nie podlegają amortyzacji.

Co więcej, nieruchomości o charakterze mieszkalnym wykorzystywane w prowadzonej działalności gospodarczej, nie tylko nie będą podlegały amortyzacji, ale również nie będą ujmowane w ewidencji środków trwałych.

Dotychczas decyzja o amortyzowaniu podatkowym budynków i mieszkań, wykorzystywanych na potrzeby działalności gospodarczej albo oddanych w najem, była pozostawiona do uznania podatnikowi.

Ministerstwo Finansów w uzasadnieniu do projektu zwróciło uwagę, że na skutek możliwości rozliczania amortyzacji wynajmowanych mieszkań, szczególnie z rynku wtórnego, dochody z tego tytułu są bardzo często nieopodatkowane.

Istotną zmianą z punktu widzenia właścicieli mieszkań jest także konieczność opodatkowania najmu prywatnego ryczałtem. Od 2022 r. najem prywatny (tj. dokonywany poza działalnością gospodarczą) nie będzie mógł być już rozliczany na zasadach ogólnych (tj. według skali podatkowej). Jego rozliczanie będzie możliwe wyłącznie na zasadach ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Projektowana zmiana zakłada, że wszystkie przychody związane z najmem i dzierżawą (uregulowane w art. 10 ust. 1 pkt 6 updof) będą opodatkowane ryczałtem, a stawki daniny pozostaną na dotychczasowym poziomie, tj. 8,5% podatku od przychodów poniżej 100 tys. zł oraz 12,5% od nadwyżki ponad tę kwotę.

W wyniku wprowadzonych zmian, zgodnie z zasadami opodatkowania ryczałtem, właściciele mieszkań nie będą też mogli odpisać od podatku kosztów remontów czy innych wydatków związanych z utrzymaniem mieszkania.

5. Ulgi na powrót

Osoby będące zagranicznymi rezydentami podatkowymi przez okres co najmniej trzech lat, które zdecydują się na przeniesienie swojego miejsca zamieszkania do Polski i nabycie statusu polskiego rezydenta podatkowego, mają zyskać możliwość stosowania nowej ulgi podatkowej przez cztery lata.

Wcześniejsze zagraniczne miejsce zamieszkania będzie musiało zostać potwierdzone zagranicznymi certyfikatami rezydencji podatkowej.

Podstawą wymiaru ulgi (kwotą bazową) ma być podatek od dochodów podlegających opodatkowaniu skalą podatkową lub liniowym 19% podatkiem od dochodów z działalności gospodarczej, odprowadzony do polskich organów podatkowych w roku zmiany rezydencji podatkowej lub następującym po nim roku.

Skorzystanie z ulgi ma polegać na odliczeniu od podatku należnego od dochodów opodatkowanych skalą podatkową lub liniowym 19% podatkiem od dochodów z działalności gospodarczej:

✔ w pierwszym roku korzystania z ulgi – 50% kwoty bazowej,

✔ w drugim roku korzystania z ulgi – 50% kwoty podatku należnego za pierwszy rok korzystania z ulgi,

✔ w trzecim roku korzystania z ulgi – 50% kwoty podatku należnego za drugi rok korzystania z ulgi,

✔ w czwartym roku korzystania z ulgi – 50% kwoty podatku należnego za trzeci rok korzystania z ulgi.

Odliczenie będzie stosowane na etapie zeznania podatkowego – jego wartość nie będzie mogła być uwzględniana w zaliczkach.

6. Ryczałt dla rezydentów zagranicznych przenoszących rezydencję podatkową do Polski

Osoby będące zagranicznymi rezydentami podatkowymi przez okres co najmniej pięciu z sześciu lat poprzedzających rok nabycia statusu polskiego rezydenta podatkowego, które zdecydują się na przeniesienie swojego miejsca zamieszkania do Polski, mają zyskać możliwość stosowania ryczałtu od przychodów zagranicznych przez okres dziesięciu lat podatkowych.

Ryczałt w takim kształcie miałby obejmować wszystkie dochody osiągane poza terytorium Polski (z wyjątkiem dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach CFC). Jego wysokość, niezależnie od poziomu dochodów, wynosiłaby 200 tys. zł rocznie.

Jednym z warunków stosowania ryczałtu jest ponoszenie w Polsce wydatków na wzrost gospodarczy, rozwój nauki i szkolnictwa, ochronę dziedzictwa kulturowego lub krzewienie kultury fizycznej, w wysokości co najmniej 100 tys. zł średniorocznie.

Członkowie najbliższej rodziny podatnika korzystającego z ryczałtu, rozumiani jako małżonek oraz małoletnie dzieci, również będą mieli możliwość korzystania z tego rozwiązania – ryczałt od ich zagranicznych przychodów wynosiłby 100 tys. zł rocznie.

7. Abolicja podatkowa – „przejściowy ryczałt od dochodów”

Proponowana w ramach projektu abolicja podatkowa jest skierowana do podatników PIT i CIT. Znajdzie ona zastosowanie do dochodów (przychodów) niezadeklarowanych w całości lub w części w związku z:

✔ nieujawnieniem w całości lub w części tych dochodów (przychodów);

✔ nieujawnieniem w całości lub w części źródła powstania tych dochodów (przychodów);

✔ przeniesieniem lub posiadaniem w jakiejkolwiek formie kapitału poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym w CFC;

✔ stosowaniem postanowień́ umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, w sposób niezgodny

✔ z kontekstem użycia postanowień́ tych umów, z ich celem oraz zamiarami państw - stron tych umów;

✔ nierzeczywistą rezydencją podatkową;

✔ osiągnięciem innej niż wymieniona w pkt 1-5 korzyści podatkowej w rozumieniu art. 3 pkt 18 Op.

Abolicja podatkowa nie będzie obejmowała korzyści podatkowych powstałych w związku z popełnieniem przestępstwa / przestępstwa skarbowego / wykroczenia skarbowego, o których podmiot nie powiadomi właściwych organów we właściwym terminie. Co więcej, niedopuszczalnym będzie złożenie wniosku o zastosowanie abolicji w trakcie postępowania podatkowego / kontroli podatkowej / kontroli celno-skarbowej. 

Stawka opodatkowania od dochodów objętych abolicją podatkową wyniesie 8% od podstawy opodatkowania (rozumianej jako nieopodatkowany dochód / 25% wartości kapitału przeniesionego lub posiadanego poza terytorium RP / wartość korzyści podatkowej). Skorzystanie z tego rozwiązania będzie warunkowane złożeniem wniosku do odpowiedniego organu wraz z uiszczeniem opłaty (niższej niż 1 000 zł i nie wyższej niż 30 000 zł.)

Bezwzględny termin na złożenie wniosku będzie przypadał na okres pomiędzy 1 lipca 2022 r. a 31 grudnia 2022 r.

MF potwierdza, że w przeszłości podejmowano już próby forsowania podobnych rozwiązań, ale były zastrzeżenia co do konstytucyjności tamtych propozycji. W ocenie legislatora, obecnie proponowane rozwiązanie nie powinno budzić takich wątpliwości.

8. Majątek otrzymany z likwidacji spółki osobowej

Do projektu zostały wprowadzone zmiany w odniesieniu do zasad opodatkowania przychodów ze zmniejszenia udziału kapitałowego w spółce niebędącej podatnikiem CIT, otrzymania majątku w związku z likwidacją takiej spółki oraz wystąpienia wspólnika z takiej spółki.

W projekcie wprowadzone zostało następujące rozwiązanie:

• w przypadku otrzymania środków pieniężnych ze zmniejszenia udziału kapitałowego przez wspólnika – przychody takie będą pomniejszane o przypadające na nie „zatrzymane zyski” w spółce niebędącej osobą prawną (które już były opodatkowane u wspólnika podatkiem dochodowym) i pomniejszane o przypadające na nie koszty uzyskania przychodu stanowiące wydatki na nabycie udziałów w spółce osobowej. Przychód taki opodatkowany będzie tak jak inne przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej.
• w przypadku otrzymania składników majątku ze zmniejszenia udziału kapitałowego w spółce niebędącej osobą prawną w innej postaci niż udziały, akcje, papiery wartościowe, tytuły uczestnictwa w funduszach kapitałowych oraz pochodne instrumenty finansowe oraz składniki majątku z wyniku otrzymania, których Polska traci prawo do ich opodatkowania w przypadku ich zbycia, przychody nie będą podlegały opodatkowaniu w momencie otrzymania takich składników majątku. Natomiast w przypadku ich zbycia przed upływem 6 lat, opodatkowaniu podlegał będzie dochód pomniejszony o wydatki na nabycie tego składnika majątku przez spółkę lub wspólnika. Dochód taki opodatkowany będzie tak jak inne przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej.

W przypadku otrzymania przez wspólnika spółki osobowej udziałów (akcji), papierów wartościowych, tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych oraz pochodnych instrumentów finansowych na skutek likwidacji spółki niebędącej podatnikiem CIT, jeżeli dochód z odpłatnego zbycia podlega opodatkowaniu w Polsce, przychód taki nie będzie podlegał opodatkowaniu w momencie otrzymania tych składników majątku.

Natomiast w przypadku ich zbycia (niezależnie od czasu ich posiadania przez wspólnika) przychód taki zaliczany będzie do źródła „kapitały pieniężne” i opodatkowaniu podlegał będzie dochód stanowiący nadwyżkę przychodu nad wydatkami na nabycie lub objęcie takich składników majątku poniesionymi przez spółkę lub wspólnika.

9. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Projekt zakłada zmiany dla osób płacących ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i kartę podatkową. W szczególności zmiany te polegać będą na:

✔ obniżeniu stawek ryczałtu dla osób świadczących usługi w zakresie opieki zdrowotnej – zgodnie z projektem stawka ryczałtu wyniesienie 14%, dla osób świadczących usługi w obszarze IT (np. wydawanie pakietów gier komputerowych, związanych z zarządzaniem siecią i systemami informatycznymi itp. – stawka ryczałtu wyniesie 12%);

✔ uniemożliwieniu stosowania opodatkowania w formie karty podatkowej dla nowych podatników;

✔ wyłączeniu z karty podatkowej świadczenia usług w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego w ramach wolnych zawodów.

Główne zmiany w podatkach dochodowych dla spółek

1. Spółki holdingowe

Projekt wprowadza do updop nowy reżim podatkowy w postaci polskiej spółki holdingowej, która ma być alternatywą tak dla podatkowej grupy kapitałowej, jak i zwolnień dywidendowych.

Będzie on opierał się na dwóch filarach:

• Zwolnieniu z CIT 95% kwoty dywidend otrzymywanych przez spółkę holdingową od spółek zależnych (krajowych lub zagranicznych). Odnośnie pozostałych 5% kwoty dywidendy, projekt ustawy przewiduje możliwość odliczenia podatku zapłaconego za granicą proporcjonalnie przypadający na tę część dywidendy (w przypadku zagranicznych spółek zależnych) bądź opodatkowanie stawką 19% (w przypadku polskich spółek zależnych).
• Pełnym zwolnieniu z CIT zysków ze zbycia udziałów/akcji w spółkach zależnych, pod pewnymi jednak warunkami:

✔ nabywcą udziałów/akcji będzie podmiot niepowiązany,

✔ spółka, której udziały lub akcje będą zbywane nie jest tzw. spółką nieruchomościową,

✔ zbywca złoży odpowiednie oświadczenie organowi podatkowemu. 

Podstawowym warunkiem skorzystania z powyższych preferencji będzie posiadanie przez spółkę holdingową co najmniej 10% udziałów lub akcji w spółce zależnej przez minimum 1 rok. 

W przeciwieństwie do obowiązującego zwolnienia dywidendowego, zaproponowane rozwiązanie obejmie także podmioty spoza UE, EOG i Konfederacji Szwajcarskiej, a dodatkowo będzie wymagać utrzymywania własności udziałów/akcji przez nieprzerwany okres 1 roku (a nie 2 lat).

2. Nowa cienka kapitalizacja

W projekcie ustawy zaproponowano zmiany w zakresie sposobu obliczania limitu kosztów finansowania dłużnego (tj. kosztów związanych z uzyskaniem finansowania, takich jak odsetki, opłaty, prowizje premie, część odsetkowa raty leasingowej, kary i opłaty za opóźnienie w zapłacie zobowiązań, koszty zabezpieczenia zobowiązań) zaliczonych do kosztów podatkowych.

Dotychczas, prezentowana literalna interpretacja przepisów, której prawidłowość znajdowała niejednokrotnie potwierdzenie w orzeczeniach sądów administracyjnych wskazywała, że limit kosztów finansowania dłużnego stanowi sumę 3 mln zł oraz 30% EBITDA (tj. wyniku z działalności operacyjnej przedsiębiorstwa). W praktyce oznaczało to, że nadwyżka kosztów finansowania dłużnego do kwoty 3 mln zł zawsze była kosztem uzyskania przychodu, a tylko w przypadku kwoty nadwyżki przekraczającej 3 mln zł, do kosztów uzyskania przychodów zaliczeniu podlegała kwota 3 mln zł oraz pozostałą część nadwyżki, o ile nie przekraczała 30% EBITDA – wartości te podlegały sumowaniu. Sposób ten niejednokrotnie był kwestionowany przez Ministerstwo Finansów w interpretacjach podatkowych, co znalazło również swoje potwierdzenie w sporządzonym uzasadnieniu do ustawy zmieniającej dotychczasowe rozwiązanie.

Postulowane zmiany wprowadzają zupełnie odmienny sposób obliczania limitu kosztów finansowania dłużnego. Podatnicy będą obowiązani do wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów kosztów finansowania dłużnego w części, w jakiej nadwyżka kosztów finansowania dłużnego będzie przewyższała 3 mln zł albo zostanie obliczona według wzoru [(P – Po) – (K – Am – Kfd)] x 30%.

Algorytm uwzględnia takie wartości jak:

✔ zsumowaną wartość przychodów ze wszystkich źródeł przychodów, z których dochody podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym (P);

✔ przychody o charakterze odsetkowym (Po);

✔ suma kosztów uzyskania przychodu bez pomniejszeń (K);

✔ odpisy amortyzacyjne, zaliczone w roku podatkowym do KUP (Am);

✔ zaliczonych w roku podatkowym do KUP koszty finansowania dłużnego nieuwzględnione w wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (Kfd).

3. Ulgi

3.1 Ulga konsolidacyjna – zachęta dla podatników CIT do nabywania udziałów lub akcji innych spółek

Zgodnie z projektem, podatnik będący przedsiębiorcą, uzyskujący przychody inne niż przychody z zysków kapitałowych, będzie mógł odliczyć od podstawy opodatkowania tzw. „kwalifikowane wydatki” na nabycie udziałów lub akcji spółki posiadającej osobowość prawną. Maksymalna wielkość takiego pomniejszenia nie mogłaby jednak w roku podatkowym przekroczyć kwoty odpowiadającej wartości 250 tys. zł.

Kwalifikowanymi wydatkami na nabycie udziałów lub akcji zagranicznej spółki kapitałowej będą:

✔ wydatki na obsługę prawną transakcji nabycia udziałów lub akcji, w tym na ich wycenę (due diligence),

✔ odsetki,

✔ podatki bezpośrednio naliczane od tej transakcji oraz opłaty notarialne, sądowe i skarbowe.

Do wydatków takich nie będzie zaliczana cena zapłacona przez podatnika za nabywane udziały (akcje) oraz koszty finansowania dłużnego związanego z takim nabyciem.

Możliwość skorzystania z omawianego odliczenia będzie przysługiwała podatnikowi przy spełnieniu następujących warunków:

• spółka, której udziały (akcje) są nabywane, posiada osobowość prawną i ma siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub w innym państwie, z którym Rzeczpospolita Polska zawarła umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania zawierającą podstawę prawną do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego tego innego państwa;
• główny przedmiot działalności spółki, o której mowa w pkt 1, jest tożsamy z przedmiotem działalności podatnika lub działalność takiej spółki może być racjonalnie uznana za działalność wspierającą działalność podatnika, przy czym działalność takiej spółki nie jest działalnością finansową;
• działalność, o której mowa w pkt 2, była przez spółkę i przez podatnika prowadzona przed dniem nabycia w niej przez podatnika udziałów (akcji) przez okres nie krótszy niż 24 miesiące;
• w okresie dwóch lat przed dniem nabycia udziałów (akcji) spółka i podatnik nie byli podmiotami powiązanymi;
• podatnik w jednej transakcji nabywa udziały (akcje) spółki, o której mowa w pkt. 1, w ilości stanowiącej bezwzględną większość praw głosu.

Warto podkreślić, że jeśli w ciągu 36 miesięcy, licząc od dnia nabycia udziałów (akcji):

✔ w spółce dojdzie do ich zbycia,

✔ podatnik lub jego następca prawny zostanie postawiony w stan likwidacji,

✔ zostanie ogłoszona jego upadłość lub

✔ zaistnieją inne, przewidziane prawem okoliczności zakończenia działalności podatnika lub następcy prawnego,

podatnik lub jego następca prawny będzie zobowiązany zwiększyć podstawę opodatkowania o kwotę dokonanego odliczenia.

3.2 Ulga B+R oraz IP BOX – modyfikacja założeń funkcjonowania

✔ Zwiększenie kwoty przysługujących odliczeń w ramach ulgi B+R

Obecnie podatnicy w ramach korzystania z ulgi B+R są uprawnieni odliczać od podstawy opodatkowania 100% (a w przypadku centrów badawczo-rozwojowych – 150%) tzw. kosztów kwalifikowanych, które zostały poniesione na działalność badawczo-rozwojową w danym roku podatkowym.

Projektowane zmiany będą dawały możliwość odliczenia w ramach ulgi B+R wydatków kwalifikowanych w wysokości 200% kosztów poniesionych na tzw. wydatki kwalifikowane.

Podniesiony poziom kosztów będzie dotyczył wszystkich podatników – a nie tylko jak dotychczas CBR.

W tym zakresie zmianie ulegną przepisy dotyczące pomocy publicznej dla podatników posiadających status CBR.

✔ Umożliwienie jednoczesnego korzystania z ulgi B+R oraz ulgi IP Box

Obecnie nie jest możliwe równoczesne stosowanie ulgi B+R oraz ulgi IP Box w stosunku do tej samej kategorii dochodu. Zgodnie z opublikowanym projektem, podatnik komercjalizujący wyniki prac B+R w ramach IP Box nie będzie musiał dokonywać wyboru pomiędzy dwoma „wykluczającymi się” preferencjami. Podatnik będzie bowiem miał możliwość odliczenia kosztów związanych z ulgą B+R od dochodu z tzw. kwalifikowanych praw własności intelektualnej w ramach IP Box.

Odliczeniu będą mogły podlegać jedynie koszty kwalifikowane, które doprowadziły do wytworzenia, rozwinięcia lub ulepszenia przez podatnika kwalifikowanego IP, z którego w wyniku komercjalizacji podatnik osiąga dochody objęte preferencyjną stawką 5%. Oznacza to, że odliczenie kosztów kwalifikowanych w uldze B+R możliwe będzie w stosunku do tych kosztów, które są związane z danym kwalifikowanym IP.

Zmiana będzie miała znaczenie głównie dla podmiotów, które dotychczas w 100% generowały dochody z tzw. kwalifikowanych praw własności intelektualnej w ramach IP Box. Dotychczas podmioty te nie mogły w praktyce skorzystać z ulgi B+R.

3.3 Ulga na prototyp

Dotychczas opracowywanie i wytwarzanie prototypów przedsiębiorcy mogli, co do zasady, rozliczać w ramach ulgi B+R. Ulga na prototyp zostanie skierowana do podatników, którzy w wyniku prowadzonych prac B+R wytworzą nowy produkt. Ulga ta obejmie koszty ponoszone na etapie tzw. produkcji próbnej, a także koszty wprowadzenia w celu sprzedaży na rynek nowego produktu.

Produkcja próbna będzie rozumiana jako etap rozruchu technologicznego produkcji, w trakcie którego nie są już wymagane dalsze prace projektowo-konstrukcyjne czy prace inżynieryjne. Zatem ulga ta będzie obejmować swoim zakresem koszty produkcji próbnej aż do momentu rozpoczęcia produkcji właściwej nowego produktu.

Wprowadzenie na rynek nowego produktu będzie natomiast obejmować działania podejmowane przez podatników w celu uzyskania niezbędnej dokumentacji umożliwiającej uzyskanie certyfikatów i zezwoleń dotyczących nowego produktu (chodzi o certyfikaty i zezwolenia, których uzyskanie warunkuje możliwość sprzedaży nowego produktu.

Zatem ulga nie będzie obejmować tych certyfikatów i zezwoleń, które podatnik chce uzyskać np. w celu uatrakcyjnienia swojej oferty czy też wyróżnienia się na tle konkurencji. Wsparciem w ramach ulgi objęta będzie produkcja nowych produktów (towarów), z wyłączeniem usług. W ramach projektowanej ulgi będą odliczane wskazane w ustawie wydatki po ich pomniejszeniu o podatek VAT.

Możliwość odliczenia kosztów kwalifikowanych będzie występować, jeżeli:

✔ w roku podatkowym, za który będzie dokonane odliczenie, koszty te zostały faktycznie poniesione oraz

✔ koszty nie zostaną podatnikowi zwrócone w jakiejkolwiek formie lub nie zostały uprzednio odliczone od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.

W przypadku poniesienia straty lub uzyskania dochodów niższych niż przysługujące w ramach tego rozwiązania, podatnik będzie miał prawo do skorzystania z ulgi w okresie kolejnych 2 lat podatkowych.

Ulga na prototyp będzie pozwalała na odliczenie od podstawy opodatkowania określonych w projekcie ustawy kosztów produkcji próbnej nowego produktu lub wprowadzenia na rynek nowego produktu. Wartość odliczenia nie będzie mogła jednak przekroczyć 30% poniesionych kosztów, nie więcej niż 10% dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej.

W updof i updop pojawi się nowy katalog kosztów zawierający „koszty produkcji próbnej” oraz „koszty wprowadzenia na rynek nowego produktu”. Ulga na prototyp podobnie do ulgi B+R czy ulgi IP Box będzie wykazywana w zeznaniu rocznym składanym przez podatnika za rok podatkowy, w którym koszty te zostały poniesione. Ulga będzie dawała uprawnienie do odliczenia kosztów kwalifikowanych w kolejnych dwóch następujących po sobie latach.

3.4 Ulga na robotyzację

Zgodnie z projektem ustawy, od 2022 r. ma zacząć obowiązywać zapowiadana jeszcze na jesieni ubiegłego roku ulga na robotyzację. Z ulgi na robotyzację skorzysta przedsiębiorca, który będzie automatyzował swoją produkcję, tj. zakupi i zaimplementuje robota przemysłowego.

Zgodnie z zapowiedziami za wydatki kwalifikowane w ramach ulgi na robotyzację będą uważane m.in.:

✔ koszty nabycia fabrycznie nowych robotów przemysłowych, maszyn i urządzeń peryferyjnych do robotów przemysłowych funkcjonalnie z nimi związanych, maszyn i urządzeń i innych rzeczy funkcjonalnie związanych z robotami przemysłowymi, które będą służyć ergonomii i bezpieczeństwu pracy w odniesieniu do tych stanowisk pracy, gdzie będzie zachodzić interakcja człowieka z robotem przemysłowym; maszyn, urządzeń lub systemów służących do zdalnego zarządzania, diagnozowania, monitorowania, lub serwisowania robotów przemysłowych, urządzeń do interakcji pomiędzy człowiekiem a maszyną do robotów przemysłowych,

✔ koszty nabycia wartości niematerialnych i prawnych niezbędnych do poprawnego uruchomienia i przyjęcia do używania robotów przemysłowych oraz innych środków trwałych,

✔ koszty nabycia usług szkoleniowych dotyczących robotów przemysłowych i innych środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, oraz

✔ opłaty ustalone w umowie leasingu finansowego robotów przemysłowych i innych środków trwałych.

W projekcie ustawy pojawiła się także definicja robota przemysłowego.

W rezultacie ulgi na robotyzację przedsiębiorca będzie uprawniony do odliczenia od dochodu dodatkowo 50% powyżej wskazanych kosztów. Aby skorzystać z tej ulgi, wydatki powinny być poniesione po 1 stycznia 2022 r. Odliczenie pilotażowo będzie miało zastosowanie do kosztów uzyskania przychodów poniesionych na robotyzację w latach 2022-2026.

3.5 Ulga na innowacyjnych pracowników

W ramach projektowanych rozwiązań ma zacząć funkcjonować tzw. ulga na innowacyjnych pracowników, która ma ułatwić konkurowanie przedsiębiorcom o specjalistów o kluczowych umiejętnościach i kompetencjach.

W ramach tej ulgi podatnik będący płatnikiem, który jednocześnie:

✔ prowadzi działalność B+R oraz

✔ zatrudnia do niej pracowników, którzy faktycznie poświęcają co najmniej 50% swojego czasu pracy na realizację tej działalności,

będzie uprawniony odliczyć od zaliczek na podatek dochodowy oraz zryczałtowanego podatku dochodowego (potrącalnych z dochodów osób u niego zatrudnionych na podstawie umowy o pracę lub umów cywilno-prawnych czy też praw autorskich) koszty kwalifikowane, których nie odliczył od swojego dochodu w zeznaniu rocznym w ramach ulgi B+R, gdyż np. poniósł stratę.

Ulga na innowacyjnych pracowników ma pozwolić oferowanie lepszych warunków płacowych wysoko wykwalifikowanym pracownikom.

4. Zagraniczne spółki kontrolowane poszerzenie katalogu

Projekt zakłada doprecyzowanie przesłanek konstytuujących zagraniczną jednostkę kontrolowaną (CFC) poprzez wskazanie, iż za CFC uważa się też podmiot, w którym polski podatnik posiada samodzielnie lub wspólnie z podmiotami powiązanymi lub z innymi podatnikami mającymi miejsce zamieszkania albo siedzibę lub zarząd na terytorium Polski bezpośrednio lub pośrednio ponad 50% udziałów w kapitale lub ponad 50% praw głosu w zarządzaniu jednostką. Tymi innymi podatnikami są podatnicy, którzy posiadają co najmniej 25% udziałów w kapitale lub co najmniej 25% praw głosu w zarządzaniu jednostką lub 25% prawa do uczestnictwa w zysku spółki.

Rozszerzono również katalog przychodów pasywnych, których przekroczenie progu 33% o świadczone usługi niematerialne, takie jak usługi doradcze, księgowe, badania rynku, z tytułu najmu, odsetek, itp. konstytuuje zagraniczną jednostkę kontrolowaną.

W każdym z wyżej wskazanych przypadków przesłanką do identyfikacji CFC będzie faktyczne obciążenie podmiotu zagranicznego podatkiem niższym o 25 proc. niż podatek, który byłby należny w Polsce.

Do tego dojdą dwa nowe typy spółek, które będą uznawane za CFC:

spółka, która w swoich aktywach będzie posiadała aktywa generujące przychody pasywne o wartości odpowiadającej co najmniej 50% wartości wszystkich aktywów podmiotu, a przychody o charakterze pasywnym będą niższe niż 30% wartości aktywów i należności,

spółki osiągające „ponadnormatywny” dochód, nieznajdujący pokrycia w posiadanych aktywach. – dochód ten będzie ustalony według następującego algorytmu: (b + c +d) x 20% w którym poszczególne litery oznaczają: b – wartość bilansowa aktywów jednostki, c – roczne koszty zatrudnienia jednostki d – zakumulowana (zsumowana) dotychczasowa wartość odpisów amortyzacyjnych w rozumieniu przepisów o rachunkowości.

Jeżeli dochód jednostki przekroczy wskazaną wyżej wartość, to, przy zachowaniu innych warunków, będzie ona uznana za CFC.

5. Działania restrukturyzacyjne (połączenia, podziały, aporty, wymiana udziałów)

Projekt przewiduje także szereg regulacji dotyczących restrukturyzacji podatników, w szczególności:

5.1 Ograniczenie neutralności transakcji wymiany udziałów (PIT i CIT)

Obecnie, warunkiem neutralności wymiany udziałów jest m.in., aby:

✔ spółka nabywająca oraz spółka, której udziały (akcje) są nabywane, były podmiotami wymienionymi w załączniku nr 3 do updop lub były spółkami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania, w innym niż państwo członkowskie Unii Europejskiej państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, oraz

✔ wspólnik był podatnikiem podatku dochodowego i wnoszone przez niego udziały (akcje) stanowiły wkład niepieniężny przeznaczony w całości lub w części na podwyższenie kapitału zakładowego spółki nabywającej.

Projekt zakłada uzupełnienie ww. warunków o kolejne, których spełnienie jest niezbędne dla zachowania neutralności podatkowej:

zbywane przez wspólnika udziały (akcje) nie zostały nabyte lub objęte w wyniku innej transakcji wymiany udziałów albo przydzielone wcześniej w wyniku łączenia lub podziału podmiotów, oraz

✔ wartość nabywanych przez wspólnika udziałów (akcji) przyjęta dla celów podatkowych jest nie wyższa niż wartość zbywanych przez tego wspólnika udziałów (akcji), jaka byłaby przyjęta dla celów podatkowych, gdyby nie doszło do wymiany udziałów.

5.2 Połączenia lub podziały spółek

Projekt wprowadza szereg zmian w zakresie transakcji połączenia lub podziału spółek, w szczególności w zakresie ustalenia przychodów i kosztów w przypadku połączenia lub podziału spółek.

W odniesieniu do PIT, planowane jest w szczególności ograniczenie korzystania z przesunięcia momentu opodatkowania dochodu z podziału lub łączenia spółek (gdy w wyniku podziału majątek przejmowany na skutek podziału nie stanowi przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa (ZCP)) w postaci wymogu spełniania dodatkowych warunków:

1) udziały (akcje) wspólnika w spółce przejmowanej lub dzielonej nie mogły w przeszłości zostać nabyte lub objęte w wyniku wymiany udziałów albo nie mogły zostać przydzielone w wyniku innego łączenia lub podziału podmiotów,

2) przyjęta przez wspólnika dla celów podatkowych wartość udziałów (akcji) przydzielonych przez spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną, nie może być wyższa niż wartość udziałów (akcji) w spółce przejmowanej lub dzielonej, jaka byłaby przyjęta przez tego wspólnika dla celów podatkowych, gdyby nie doszło do łączenia lub podziału.

5.3 Ograniczenie w zakresie korzystania ze zwolnienia aportów w formie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części

Zwolnienie zostanie zachowane pod warunkiem, że spółka otrzymująca wkład przyjęła dla celów podatkowych składniki majątku wchodzące w skład tego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części w wartości wynikającej z ksiąg podatkowych podmiotu wnoszącego ten wkład. Projekt określa także, w jaki sposób należy ustalać dochód w przypadku odpłatnego zbycia (w tym aportu) udziałów związanych z aportem przedsiębiorstwa albo ZCP.

6. Liberalizacja warunków stosowania tzw. estońskiego CIT

Projektowana ustawa ma na celu także upowszechnienie stosowania ulgi, która weszła w życie zaledwie w ubiegłym roku. Do tej pory estoński CIT nie cieszył się dużą popularnością wśród podatników. W celu popularyzacji tej ulgi, Ministerstwo Finansów zdecydowało się na rozszerzenie możliwości zastosowania estońskiego CIT oraz złagodzenie warunków zarówno rozpoczęcia stosowania przepisów w tym zakresie, jak i pozwalających na pozostanie w tym systemie. Dodatkowo od nowego roku podmiotami uprawnionymi do stosowania estońskiego CIT będą także spółki komandytowe oraz komandytowo-akcyjne.

Przede wszystkim w wyniku zmian został uchylony art. 28j ust. 1 pkt 1 updop, który zawierał wskazanie górnego limitu przychodów podatników opodatkowanych estońskim CIT na poziomie 100 000 000 zł. Co jest z tym bezpośrednio związane, z updop zniknie także obowiązek zapłaty domiaru podatku w sytuacji, gdy w którymś z lat limit ten zostałby przekroczony.

Uchylono także art. 28l pkt 2 updop, który zobowiązywał podatników do utrzymywania na określonym poziomie nakładów inwestycyjnych lub wydatków na wynagrodzenia. Warunek ponoszenia takich nakładów w ustawie jednak pozostaje, ale będzie on dobrowolny dla dużych podatników, którzy dzięki ponoszeniu wskazanych nakładów inwestycyjnych będą mogli rozliczyć podatek dochodowy według niższej stawki.

Zgodnie z brzmieniem projektu, zmienione zostaną terminy zapłaty podatku od różnic przejściowych między wynikiem podatkowym, a wynikiem rachunkowym. Obecnie podmioty wchodzące w reżim estońskiego CIT są zobowiązane do zapłaty tej różnicy – zwanej także „korektą wstępną” – w terminie złożenia zeznania za rok podatkowy sprzed wejścia w ryczałt. Po wprowadzeniu omawianej zmiany, obowiązek zapłaty tego podatku nastąpi dopiero w ciągu miesiąca po ostatnim roku stosowania ryczałtu, a w sytuacji gdy podmiot zdecyduje się zostać w reżimie dłużej niż cztery lata – wygaśnie w całości.

7. Miejsce zarządu

Projekt nowelizacji wprowadza nową definicję posiadania zarządu. Dodaje przepis, na podstawie którego podmioty nieposiadające siedziby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej będą uznawane za polskich podatników CIT, w przypadku gdy osoby lub podmioty zasiadające w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających takiego podmiotu:

✔ mają miejsce zamieszkania albo siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub

✔ w sposób faktyczny, bezpośrednio lub za pośrednictwem innych podmiotów prowadzą bieżące sprawy tego podatnika, w tym na podstawie umowy go kreującej, decyzji sądu lub innego dokumentu regulującego jego założenie lub funkcjonowanie, udzielonych pełnomocnictw lub powiązań faktycznych między takim podmiotem podatnikiem i polskimi rezydentami podatkowymi.

Zgodnie z uzasadnieniem projektu, zmiany mają więc na celu ograniczenie zjawiska rejestrowania przez polskich rezydentów spółek na terytorium kraju obcego, które nie prowadzą tam rzeczywistych operacji gospodarczych, w których polski podatnik nabywa udziały i poprzez które ma być kontynuowana jego działalność w Polsce, przy czym dochody mają w założeniu podlegać opodatkowaniu wyłącznie na terytorium tego kraju obcego.

8. Świadczenia na rzecz wspólników jako wydatki nie stanowiące kosztów uzyskania przychodu

Katalog wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodu ma zostać poszerzony o tzw. ukryte dywidendy. Pod tym pojęciem legislator rozumie ekonomiczną dystrybucję zysków podatnika CIT na rzecz wspólnika, która jednak formalnie nie jest dywidendą.

Jako przykłady wydatków podlegających nowemu ograniczeniu wskazane zostały związane ze wspólnikami podatnika lub podmiotami powiązanymi z nimi pośrednio lub bezpośrednio:

✔ płatności niezwiązane z prowadzoną działalnością gospodarczą,

✔ transakcje o nierynkowym charakterze,

✔ nadmierne zadłużenie podatnika z różnych tytułów względem podmiotów powiązanych z grupy kapitałowej,

✔ użytkowanie przez podatnika składników majątku należących do wspólnika lub podmiotów powiązanych, które pierwotnie należały do podatnika.

9. Ceny transferowe

Projekt ustawy zakłada przedłużenie terminu na sporządzenie dokumentacji cen transferowych do końca 10 miesiąca po zakończeniu roku podatkowego.

Jednymi z ważniejszych zmian, które wyjątkowo należy ocenić pozytywnie, jest zniesienie obowiązku dokumentacyjnego dla mikro- oraz małych przedsiębiorstw w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców. Przedsiębiorstwa te będą zwolnione także z obowiązku przygotowania analiz porównawczych.

Jednocześnie, rozszerzono zakres transakcji zwolnionych z obowiązku przygotowania dokumentacji cen transferowych o tzw. czyste refaktury, przy spełnieniu określonych w ustawie warunków – m.in. refakturowanie nie może być powiązane z inną transakcją kontrolowaną, a rozliczenie powinno zostać dokonane niezwłocznie po dokonaniu zapłaty na rzecz podmiotu niepowiązanego. Ułatwienie to będzie mogło zostać zastosowane także w odniesieniu do dokumentacji sporządzanej za rok podatkowy rozpoczynający się w 2021 r.

Projekt przewiduje także likwidację oświadczenia o sporządzeniu dokumentacji cen transferowych jako odrębnego dokumentu i przeniesienie go, w zmienionej treści, do informacji o cenach transferowych. Wszystkie elementy będące częścią składową oświadczenia będą obecnie zawarte w informacji TPR-P oraz TPR-C, a zatem podobnie jak w latach ubiegłych wciąż istniał będzie obowiązek składania oświadczenia potwierdzającego, że ceny stosowane w transakcjach są cenami rynkowymi.

W projekcie ustawy zaproponowano także przedłużenie terminu na złożenie informacji o cenach transferowych (TPR-P oraz TPR-C) do końca jedenastego miesiąca po zakończeniu roku podatkowego podmiotu (tj. aż o dwa miesiące w odniesieniu do obecnie funkcjonujących terminów). Co istotne, termin ten nie będzie zbieżny z terminem na przygotowanie dokumentacji cen transferowych.

Główne zmiany w VAT

1. Wprowadzenie rozliczeń grupowych w VAT dla podmiotów powiązanych

Projekt ustawy zakłada wprowadzenie do polskiego systemu podatkowego tzw. „grupy VAT”.

Grupa VAT umożliwia podmiotom powiązanym finansowo wspólne rozliczenia dla potrzeb podatku od towarów i usług. Rozwiązanie to przewidziane jest dla dwóch lub więcej osób prawnych mających siedzibę na terytorium Polski, które będąc niezależnymi podmiotami pod względem prawnym, są ściśle powiązane pod względem finansowym, ekonomicznym i organizacyjnym.

Zmiana polega na tym, że dostawa towarów/świadczenie usług dokonane przez członka grupy na rzecz innego członka tej samej grupy nie podlega opodatkowaniu VAT. Zapewnia to prostotę i neutralność podatkową w rozliczeniach grupowych.

Z kolei wszelkie czynności opodatkowane VAT dokonane przez jednego członka grupy VAT lub na jego rzecz w transakcjach z podmiotami trzecimi (spoza grupy) uważa się za dokonane przez całą grupę VAT lub na rzecz całej grupy. Innymi słowy przyjmuje się, że za każdym razem podmiot działający indywidualnie działa jako grupa dla celów rozliczeń VAT.

Grupę VAT tworzyć będą co najmniej 2 podmioty, z czego 1 będzie pełnić rolę przedstawiciela grupy.

2. Wprowadzenie możliwości opodatkowania VAT dla instytucji finansowych

W projekcie ustawy przewidziano możliwość wyboru opodatkowania podatkiem VAT wybranych usług finansowych w modelu B2B. Usługi świadczone na rzecz konsumentów (klientów detalicznych) przez instytucje finansowe będą nadal obligatoryjnie zwolnione z podatku VAT.

Obecnie usługi finansowe są zwolnione ustawowo z podatku VAT, co uniemożliwia odliczenie podatku VAT naliczonego od nabycia tego rodzaju usług.

Dokonanie wyboru opodatkowania usług finansowych będzie wiążące przez okres co najmniej 2 lat, po którym można ponownie dokonać wyboru zwolnienia z VAT. Warunkiem niezbędnym do skorzystania z proponowanego rozwiązania będzie zawiadomienie właściwego naczelnika urzędu skarbowego o wyborze opodatkowania.

Proponowane rozwiązania zakładają, że podatnik rezygnujący ze zwolnienia i wybierający opodatkowanie jest zobowiązany do opodatkowania wszystkich świadczonych przez podmiot usług w zakresie:

✔ transakcji, łącznie z pośrednictwem, dotyczącym walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy,

✔ zarządzania funduszami,

✔ usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług oraz zarządzania kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę,

✔ usług w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług, a także zarządzania gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę,

✔ usług w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług,

✔ usług, w tym także usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w spółkach lub w innych niż spółki podmiotach, jeżeli mają osobowość prawną,

✔ usług, których przedmiotem są instrumenty finansowe, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie.

Nie jest zatem możliwe zwolnienie z VAT części usług oraz opodatkowanie tylko niektórych z nich. Jeżeli podatnik decyduje się na opodatkowanie powinien konsekwentnie opodatkować wszystkie transakcje w modelu B2B.

3. Zmiany zachęcające do przyjmowania płatności bezgotówkowych

W projekcie ustawy przyjęto górny próg rozliczeń gotówkowych w kwocie 20 tys. zł, po przekroczeniu którego konsument, zawierając transakcję z przedsiębiorcą, będzie zobowiązany do skorzystania z bezgotówkowych form płatności. W celu zapewnienia możliwości wyboru najbardziej dogodnej metody zapłaty za produkt lub usługę przedsiębiorca będzie zobligowany do zapewnienia możliwości dokonywania płatności za pomocą bezgotówkowych instrumentów płatniczych. Obowiązek ten nie obejmuje natomiast przedsiębiorców, którzy nie mają obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Negatywne konsekwencje podatkowe spotkają przedsiębiorcę, który przyjmie od konsumenta zapłatę gotówką powyżej 20 tys. zł, podczas gdy konsument jest zobowiązany do dokonania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego. W tej sytuacji u przedsiębiorcy powstanie przychód w wysokości kwoty płatności dokonanej bez pośrednictwa rachunku płatniczego, bez możliwości uznania kosztów uzyskania tego przychodu.

Obecnie nie ma limitu płatności gotówką dla konsumentów także w relacji z przedsiębiorcą. W ustawie Prawo przedsiębiorców przewidziany jest limit płatności w kwocie 15 tys. zł jedynie w modelu B2B, który nie obowiązuje w modelu B2C oraz C2C. Teraz ma to ulec zmianie, co oznacza że 20 tys. zł będzie górnym limitem płatności dla konsumentów.

Kolejną zachętą do stosowania płatności bezgotówkowych jest szybki zwrot VAT dla tzw. podatników bezgotówkowych. Preferencja podatkowa będzie wiązała się ze zwrotem podatku VAT w terminie 15 dni od dnia w którym upłynął termin do złożenia deklaracji dot. podatku VAT lub od korekty deklaracji.

Warunkami do uzyskania szybkiego zwrotu VAT jest spełnienie następujących kryteriów łącznie:

✔ wysoki udział łącznej sprzedaży wraz z podatkiem (minimum 80% całości sprzedaży) zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kas rejestrujących online lub wirtualnych;

✔ wysoki udział otrzymanych płatności zrealizowanych z wykorzystaniem instrumentów płatniczych, w tym również przy użyciu usługi polecenia przelewu z tytułu sprzedaży wraz z podatkiem, zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kas rejestrujących, dokumentowanej paragonami z oznaczeniem, z którego wynika, że płatność została dokonana przy użyciu karty płatniczej, przez wykonanie płatności mobilnej lub polecenia przelewu (minimum 80% całości sprzedaży).

Z kolei dla podatników, którzy nie będą przestrzegać wprowadzanego w Prawie przedsiębiorców obowiązku pozostawania w gotowości do przyjmowania płatności bezgotówkowych wprowadzono okresowe ograniczenie niektórych preferencji w VAT, takich jak:

✔ czasowe wyłączenie możliwości stosowania rozliczeń kwartalnych;

✔ czasowe wyłączenie prawa do zwrotu VAT w terminie 25-dniowym.

Ponadto w celu dalszego ograniczania szarej strefy gospodarki i wzmacniania obrotu bezgotówkowego zapowiedziano obniżenie z 15 do 8 tys. zł limitu transakcji gotówkowych między firmami.

Główne zmiany w Ordynacji podatkowej

1. Porozumienia inwestycyjne

Projekt przewiduje wprowadzenie nowej instytucji „porozumienia inwestycyjnego”, zawieranego w formie umowy z Ministrem Finansów. Porozumienie inwestycyjne będzie kolejną formą współpracy z administracją skarbową obok działającego już Programu Współdziałania, dostępnego dla dużych podatników.

Porozumienie inwestycyjne będą mogły zawierać podmioty (lub grupy podmiotów), które planują lub dopiero rozpoczęły inwestycję na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o ile wartość inwestycji będzie wynosić co najmniej 50 mln zł. Jednak w ciągu pierwszych 3 lat od wejścia w życie ustawy nowelizującej, wartość inwestycji będzie podwyższona do 100 mln zł. Nowy instrument stanowić będzie rozszerzenie wsparcia na realizację nowych inwestycji.

Porozumienie inwestycyjne obejmować będzie skutki podatkowe inwestycji, w szczególności ocenę inwestycji pod kątem przepisów o cenach transferowych, klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania czy też klasyfikacji wyrobów akcyzowych oraz określenia właściwej stawki VAT dla towaru lub usługi. Zamiast występować o różne akty (interpretacja indywidualna, wiążąca informacja stawkowa, wiążąca informacja akcyzowa, uprzednie porozumienie cenowe i opinia zabezpieczająca) w/w kwestie prawnopodatkowe zostaną rozstrzygnięte w porozumieniu. Porozumienie inwestycyjne będzie przesłanką wyłączającą określenie przez organ podatkowy zobowiązania podatkowego (wysokości straty) w zakresie, w jakim wykazany przez podatnika dochód (strata) został ustalony zgodnie z danym porozumieniem.

Zawarcie porozumienia będzie opierało się na zasadzie dobrowolności, przy czym Minister Finansów nie będzie zobligowany do zawarcia porozumienia. Odmowa zawarcia nie będzie podlegać kontroli sądów administracyjnych. Wniosek o zawarcie porozumienia inwestor będzie musiał wstępnie opłacić (opłata wstępna w kwocie 50 tys. zł od każdego inwestora). Zawarcie samego porozumienia będzie warunkowane wpłatą opłaty głównej w kwocie nie niższej niż 100 tys. zł i nie wyższej niż 500 tys. zł.

W konsekwencji maksymalna kwota dla jednego inwestora za zawarcie porozumienia wynosić będzie 550 tys. zł. Zmiana porozumienia wiązać się będzie z obowiązkiem uiszczenia kolejnych kosztów (maksymalnie 225 tys. zł). Porozumienie inwestycyjne obowiązuje przez okres uzgodniony w porozumieniu, nie dłuższy jednak niż 5 lat podatkowych. Inwestor będzie mógł wypowiedzieć porozumienie w każdej chwili, zaś Minister Finansów jedynie w ściśle określonych przypadkach.

2. Zmiany w zakresie stosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania

Zgodnie z projektowanymi rozwiązaniami, Szef KAS będzie uprawniony do wyznaczenia jednego naczelnika urzędu skarbowego w sprawach, w których dostrzeżono mechanizm unikania opodatkowania a uczestniczące w schemacie podmioty będą miały siedzibę (miejsce zamieszkania) na obszarze działania więcej niż jednego naczelnika urzędu skarbowego. W opinii projektodawcy, ma to zwiększyć efektywność w identyfikowaniu unikania opodatkowania.

Proponuje się również wydłużenie braku oprocentowania zwracanej nadpłaty w związku z postępowaniem klauzulowym.

Oprócz tego, proponuje się wprowadzić termin 6 miesięcy na prawną możliwość cofnięcia wniosku o wydanie opinii zabezpieczającej ze zwrotem w połowie uiszczonej opłaty. Regulacja ta ma przeciwdziałać cofaniu wniosków na zbyt zaawansowanym etapie rozpoznania.

Zgodnie z projektem, zakaz wszczynania postępowania podatkowego – po skutecznej korekcie deklaracji na skutek kontroli podatkowej – nie będzie obowiązywał, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie wydania decyzji z zastosowaniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowaniu lub środków ograniczających umowne korzyści lub gdy z żądaniem wszczęcia postępowania po kontroli zwróci się Szef KAS.

Nowe uprawnienia Krajowej Administracji Skarbowej

1. Wprowadzenie instytucji tymczasowego zajęcia ruchomości

Projekt przewiduje wprowadzenie nowego narzędzia w celu zwiększenia efektywności egzekucji administracyjnej. Funkcjonariusz KAS będzie miał prawo w toku kontroli celno-skarbowej do tymczasowego zajęcia ruchomości kontrolowanego na poczet prowadzonej wobec niego przez naczelnika urzędu skarbowego egzekucji administracyjnej na podstawie tytułów wykonawczych obejmujących należności pieniężne łącznie przekraczające 10 tys. zł. Tymczasowemu zajęciu ruchomości mają podlegać ruchomości zobowiązanego znajdujące się zarówno w jego władaniu, jak i we władaniu innej osoby. Zbycie rzeczy nie będzie miało wpływu na zajęcie.

Tymczasowe zajęcie ruchomości nie będzie mogło trwać dłużej niż 96 godzin od chwili podpisania protokołu tymczasowego zajęcia ruchomości przez funkcjonariusza. Tymczasowe zajęcie nie zostanie dokonane, gdy zobowiązany okaże dowody wskazujące na zapłatę należności lub nieistnienie obowiązku zapłaty. Jest to jedyny środek ochrony przed czynnością funkcjonariusza. Projektodawca nie przewidział żadnego środka zaskarżenia na tymczasowe zajęcie. Dopiero zatwierdzenie tymczasowego zajęcia przez naczelnika urzędu skarbowego będzie dawać prawo zobowiązanemu do złożenia zażalenia na postanowienie organu egzekucyjnego i następnie skargi do sądu administracyjnego.

2. Wprowadzenie konstrukcji nabycia sprawdzającego

W celu zwalczania „szarej strefy” związanej z nierejestrowaniem sprzedaży na kasach rejestrujących, niewystawiania albo niewydawania paragonu fiskalnego, proponuje się wprowadzenie nowej formy kontroli w postaci nabycia sprawdzającego.

Nabycie sprawdzające dotyczyć będzie wyłącznie faktycznego sprawdzenia wywiązywania się przez sprawdzanego z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego poprzez dokonanie przez organ podatkowy zakupu towaru lub usługi. Czynność ta nie będzie miała charakteru kontroli podatkowej ani kontroli celno-skarbowej i ma mieć charakter odformalizowany. Niemniej nie będzie to wyłączać prawa organu do przeprowadzenia później kontroli celno-skarbowej lub kontroli podatkowej w zakresie prawidłowości realizacji obowiązku ewidencjonowania sprzedaży. Nabycie sprawdzające będzie dotyczyło wyłącznie ewidencjonowania przy zastosowaniu kasy rejestrującej i wydawania paragonów fiskalnych.

Czynność kontrolna może skończyć się notatką (brak naruszeń) lub mandatem i protokołem (stwierdzenie naruszenia). Towar nabyty w toku nabycia sprawdzającego, w tym paragon fiskalny – o ile taki został wydany – podlegać będzie niezwłocznie zwrotowi, zgodnie z regułą obustronnego zwrotu towaru i uiszczonej przez sprawdzającego ceny.

3. Wprowadzenie możliwości informowania podatników przez Szefa KAS o ryzyku uczestniczenia w karuzelach podatkowych

Przewiduje się nowe uprawnienie dla Szefa KAS, który będzie mógł informować podatników o ryzyku występowania w obrocie towarami lub usługami dostarczanymi do podatnika lub kontrahenta tego podatnika co najmniej jednego dostawcy, który może pełnić rolę znikającego podatnika. Wysłanie takiego ostrzeżenie będzie zależne od uznania Szefa KAS. W uzasadnieniu do projektu wskazano, że działania nie będą miały charakteru masowego i podatnik nie będzie mógł wnioskować o wydanie takiej informacji dla siebie. Przedmiotowe narzędzie będzie fakultatywne, czyli Szef KAS nie będzie miał obowiązku informowania, nawet jeśli takie ryzyko zauważy w toku działalności analitycznej. Nieotrzymanie takiego listu przez podatnika nie zwalniać będzie w żadnej mierze z obowiązku dochowania należytej staranności w kontaktach z kontrahentami. W informacji ostrzegającej o ryzyku występowania co najmniej jednego dostawcy, który może być znikającym podatnikiem, Szef KAS może ujawniać dane kontrahenta, co nie narusza przepisów o tajemnicy skarbowej.