Odpowiedzialność płatników za błędy związane z rozliczaniem PIT od wynagrodzeń – zmiana od 1.01.2023 r.

Przedsiębiorcy i księgowi doświadczają dynamicznych zmian w przepisach podatkowych. Ustawodawca nie powiedział jeszcze ostatniego słowa co do zasad rozliczania podatków za 2022 r., a jednocześnie wprowadza zmiany od 2023 r., w tym dotyczące płatników PIT, którzy w przyszłym roku będą stosować znowelizowane art. 31a–31c updof.

Regulacje wprowadzone od 1.01.2022 r. oraz w trakcie 2022 r. w zakresie pobierania PIT przez płatników rodzą ryzyko popełnienia przez nich błędów, które w praktyce zostaną naprawione poprzez złożenie zeznań rocznych. Inna jest też waga tych błędów w stosunku do lat poprzednich. Przede wszystkim stosowana przez płatnika kwota zmniejszająca podatek wynosi obecnie 5100 zł (3600 zł do końca czerwca 2022 r.). W latach poprzednich było to 525,12 zł.

Należy założyć, że część podatników (m.in. pracowników zatrudnionych u więcej niż jednego pracodawcy, zatrudnionych emerytów lub rencistów oraz osób łączących działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej z zatrudnieniem lub emeryturą/rentą) złożyła lub złoży swoim płatnikom (pracodawcom) błędne oświadczenia lub wnioski, skutkujące w trakcie roku pobieraniem niższej zaliczki na PIT, a tym samym wypłatą wyższego wynagrodzenia. Dla niektórych wynik zeznania rocznego za 2022 r. może być więc przykrą niespodzianką – kwoty nieprawidłowo uzyskane w trakcie roku trzeba będzie zwrócić.

Oznacza to równocześnie problemy dla płatników wypłacających wynagrodzenia. Mają oni obowiązek przyjąć i uwzględnić złożone wnioski lub oświadczenia, a przy tym przepisy nie dają im prawa do ich weryfikacji. Konsekwencje wynikające ze złożenia błędnych wniosków lub oświadczeń dotkną więc także płatników, którym trudno przypisać jakąkolwiek winę w tej kwestii.

Poza nieuzasadnionymi pretensjami pracowników narażeni są oni na odpowiedzialność, przede wszystkim podatkową, wynikającą z art. 26a Op. Przepis ten stanowi, że podatnik (np. pracownik) nie ponosi odpowiedzialności z tytułu zaniżenia lub nieujawnienia przez płatnika podstawy opodatkowania czynności, o których mowa m.in. w art. 12 updof (ze stosunku pracy) – do wysokości zaliczki, do której pobrania zobowiązany jest płatnik. W takim przypadku nie stosuje się art. 30 § 5 Op, zgodnie z którym płatnik nie ponosi odpowiedzialności, jeżeli zaniżenie podatku nastąpiło z winy podatnika. Tym samym płatnik (pracodawca) ponosi odpowiedzialność podatkową nawet w razie zaniżenia zaliczki na PIT z winy podatnika, który złożył błędne oświadczenie lub zapomniał powiadomić pracodawcę o zmianie stanu upoważniającego do zastosowania różnych ulg w trakcie roku.

Ustawodawca dostrzegł problem i ustawą z 9.06.2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 1265) wprowadził zmianę ograniczającą odpowiedzialność płatników PIT. W dodanym do updof art. 31a ust. 10 zapisano, że w przypadku gdy zaniżenie lub nieujawnienie przez płatnika podstawy opodatkowania wynikało z zastosowania przez płatnika złożonych przez podatnika wniosków lub oświadczeń mających wpływ na obliczenie zaliczki, przepisu art. 26a § 2 Op nie stosuje się.

Oznacza to, że jeśli płatnik obliczy niższą zaliczkę na PIT z uwzględnieniem wniosków lub oświadczeń złożonych przez podatnika, to nie będzie ponosić odpowiedzialności podatkowej za ew. zaniżenie tej zaliczki.

Skorzystanie z ochrony wymaga zachowania staranności przez płatnika. Wszelkie przyjmowane wnioski lub oświadczenia muszą być zgodne z treścią przepisów stanowiących podstawę ich złożenia. Z wyjątkiem oświadczenia PIT-2, dotyczącego stosowania kwoty zmniejszającej podatek, na razie nie istnieją urzędowe wzory innych wniosków lub oświadczeń. Udostępnienie przez Ministerstwo Finansów wzoru urzędowego obejmującego część opcji, jakie może wybrać podatnik, jest przewidywane od 1.01.2023 r. Do tego czasu podatnicy i płatnicy są jednak skazani na pisanie odręcznych wniosków lub oświadczeń, a biorąc pod uwagę stopień skomplikowania przepisów, bardzo łatwo jest o pomyłkę w treści i tym samym narażenie się na zarzut zastosowania błędnego dokumentu.

Opisana regulacja, wraz z całym art. 31a updof, wejdzie w życie dopiero od 1.01.2023 r. To niestety nie rozwiązuje problemu zaniżenia zaliczek za 2022 r. Należy postulować, aby przy okazji najbliższej nowelizacji przepisów ustawodawca wprowadził art. 31a ust. 10 updof z mocą od 1.01.2022 r.