Ograniczanie zatorów płatniczych (cz. I) – ulga w podatku dochodowym dla wierzycieli i sankcja dla dłużników
Sprzedaż bezgotówkowa z odroczonym terminem zapłaty jest niemal standardem wśród przedsiębiorców. Jednak brak zapłaty w uzgodnionym terminie może być przyczyną kłopotów finansowych w firmie wierzyciela, zwłaszcza jeżeli skala należności nieuregulowanych przez dłużników jest duża. Zaleganie z płatnościami działa jak zator lodowy na rzece, powodując piętrzenie się problemów płatniczych u kolejnych przedsiębiorców. Wierzyciel, który sam nie otrzymał zapłaty, nie ma środków na uregulowanie własnych zobowiązań.
Sprzedaż bezgotówkowa z odroczonym terminem zapłaty jest niemal standardem wśród przedsiębiorców. Jednak brak zapłaty w uzgodnionym terminie może być przyczyną kłopotów finansowych w firmie wierzyciela, zwłaszcza jeżeli skala należności nieuregulowanych przez dłużników jest duża. Zaleganie z płatnościami działa jak zator lodowy na rzece, powodując piętrzenie się problemów płatniczych u kolejnych przedsiębiorców. Wierzyciel, który sam nie otrzymał zapłaty, nie ma środków na uregulowanie własnych zobowiązań.
Druga część artykułu znajduje się ⇒tutaj⇐
[1] Ustawa z 19.07.2019 r. (DzU poz. 1649). Regulacje tej ustawy – w zakresie terminów płatności i odsetek za zwłokę, a także postępowania zapobiegającego zatorom płatniczym, prowadzonego przez UOKiK, i obowiązków sprawozdawczych dużych podmiotów (podatników CIT) – były opisywane w „Rachunkowości” nr 1/2020.
[2] Korekt takich dokonują odpowiednio wspólnicy spółek niebędących osobami prawnymi.
Aby zmniejszyć negatywne skutki zatorów płatniczych u przedsiębiorców, ustawodawca od 1.01.2020 r. ustawą o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych[1] (dalej ustawa zmieniająca) wprowadził nowe rozwiązania w updop i updof, mające na celu wzmocnienie pozycji wierzyciela i osłabienie pozycji dłużnika. Nie są one nowością w prawie podatkowym – podobną do nich konstrukcję ma tzw. ulga na złe długi, znana już od kilkunastu lat czynnym podatnikom VAT.
Korekta u wierzyciela i dłużnika
Nowe przepisy w zakresie podatku dochodowego dają wierzycielowi prawo skorygowania swojego wyniku podatkowego, w przypadku gdy dostarczył towar lub wykonał usługę, lecz nie otrzymał zapłaty w terminie 90 dni od upływu terminu płatności. Wierzyciel może zrekompensować sobie brak zapłaty zarówno na etapie ustalania zaliczki na podatek, jak i w rocznym zeznaniu podatkowym.
O ile wierzyciel – przez zmniejszenie podstawy opodatkowania/dochodu lub zwiększenie straty – ma prawo uwzględnienia w swoim rozliczeniu podatkowym braku zapłaty za dostawę towaru lub za wykonaną usługę, to na dłużniku, który w odpowiednim czasie nie uregulował zobowiązania, ciąży obowiązek odpowiedniego skorygowania wyniku podatkowego. Korekta będzie skutkowała u niego odpowiednim zwiększeniem podstawy opodatkowania/dochodu lub zmniejszeniem straty.
Taki w uproszczeniu jest schemat rozliczenia[2], który – w przypadku braku zapłaty w odpowiednim terminie – sprowadza się:
- u wierzyciela – do korekty in minus wierzytelności zaliczanej do przychodów należnych (a więc co do zasady w kwocie netto, bez VAT),
- u dłużnika – do korekty in minus zobowiązania zaliczanego do kosztów uzyskania przychodów.
10.01.2020 r. przedsiębiorca dostarczył do innego przedsiębiorcy towary handlowe za kwotę 24 600 zł (wartość netto + VAT = 20 000 zł + 4600 zł). Przychód należny wyniósł 20 000 zł. Z wystawionej faktury wynikał termin płatności 20.01.2020 r. Dłużnik nie uregulował zobowiązania ani w terminie płatności, ani w ciągu 90 dni od jego upływu (tj. do 19.04.2020 r.).
Wierzyciel, który w styczniu wykazał przychód należny, będzie mógł o 20 000 zł zmniejszyć:
- dochód przy ustalaniu zaliczki na podatek dochodowy za kwiecień 2020 r.,
- podstawę opodatkowania lub zwiększyć stratę w zeznaniu podatkowym za 2020 r.,
jeśli do dnia terminu płatności zaliczki za podatek lub odpowiednio do dnia złożenia zeznania podatkowego wierzytelność w dalszym ciągu nie zostanie uregulowana przez dłużnika lub zbyta przez wierzyciela.
Obowiązujące od 1.01.2020 r. przepisy o ograniczaniu zatorów płatniczych w podatku dochodowym dotyczą wierzycieli oraz dłużników, będących podatnikami:
[3] W artykule pominięto zagadnienie korekt u „ryczałtowców”.
[4] W rozumieniu przepisów updop i updof o cenach transferowych.
[5] Mogą tu być wątpliwości, o czyje zeznanie chodzi. Moim zdaniem zamierzeniem ustawodawcy było, by warunek dotyczący dłużnika był spełniony u wierzyciela na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia przez niego zeznania podatkowego, zaś u dłużnika – na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia przez niego zeznania. U dłużnika chodzi więc o zeznanie dłużnika, zaś u wierzyciela – o zeznanie wierzyciela.
[6] W przypadku spółek niebędących osobą prawną warunek ten odnosi się do spółki.
[7] Ustawa z 8.03.2013 r. (tekst jedn. DzU z 2019 r. poz. 118); jej poprzedni tytuł, obowiązujący do 31.12.2019 r., brzmiał: ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.
[8] W rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców.
- CIT, w tym także rozliczających podatek od kwalifikowanych praw własności intelektualnej w wysokości 5%,
- PIT, prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej, podatkiem liniowym, podatkiem od kwalifikowanych praw własności intelektualnej w wysokości 5% lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych[3].
Uwaga: korekty (zarówno in minus, jak i in plus) nie dokonuje się w przypadku transakcji handlowych między podmiotami powiązanymi[4].
Jakie transakcje podlegają korekcie
Prawo lub obowiązek uwzględnienia braku zapłaty w wyniku podatkowym dotyczy wierzytelności/zobowiązania o zapłatę świadczenia pieniężnego w rozumieniu art. 4 pkt 1a ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych[7] (dalej upno). Chodzi tu tylko o wynagrodzenie za dostawę towaru lub za wykonanie usługi w transakcji handlowej, której wyłącznymi stronami są podmioty prowadzące działalność (przedsiębiorcy[8]), a także podmioty uprawnione do udzielania zamówień publicznych, osoby wykonujące wolny zawód oraz oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych.
Uwaga: korekta dotyczy wartości wierzytelności/zobowiązań:
- przysługujących z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług; tym samym nie wchodzi w grę w przypadku opóźnień w zapłacie np. odsetek za zwłokę, kar umownych czy odszkodowań, Warunki korekty
- wynikających z transakcji handlowej zawartej między przedsiębiorcami; nie ma zastosowania do transakcji z prywatnymi osobami fizycznymi.
Warunki korekty
Korekta złego długu wymaga łącznego spełnienia warunków, które są bardzo zbliżone do warunków określonych w ustawie o VAT dla ulgi na złe długi. W celu korekty dokonywanej na potrzeby CIT i PIT ustawodawca wymaga, aby:
1) dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego[5] nie był w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji[6];
2) od daty wystawienia faktury (rachunku) lub zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (rachunek) lub została zawarta umowa,
a w przypadku gdy rok kalendarzowy, w którym wystawiono fakturę (rachunek), jest inny niż rok kalendarzowy, w którym zawarto umowę – gdy nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego późniejszej z tych czynności;3) transakcja handlowa została zawarta w ramach działalności wierzyciela oraz działalności dłużnika, z których dochody podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na terytorium RP;
do dnia złożenia zeznania podatkowego:
- przez wierzyciela – wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie,
- przez dłużnika – zobowiązanie nie zostało uregulowane.
[9] Art. 16 i art. 17 ustawy zmieniającej.
[10] Art. 18f ust. 11 updop i art. 26i ust. 11 updof.
Nowe przepisy mają zastosowanie do transakcji handlowych, których termin zapłaty upływa po 31.12.2019 r.
W przypadku podatników CIT, których rok podatkowy jest inny niż kalendarzowy i rozpocznie się przed 1.01.2020 r., nowe przepisy mają zastosowanie począwszy od roku podatkowego rozpoczynającego się po 31.12.2019 r., w odniesieniu do transakcji handlowych, których termin zapłaty upływa po 31.12.2019 r.[9]
W grudniu 2019 r. przedsiębiorca (osoba fizyczna) zakupił od innego przedsiębiorcy usługę informatyczną za 6150 zł (wartość netto + VAT = 5000 zł + 1150 zł). W grudniu 2019 r. zaliczył do kosztów podatkowych kwotę 5000 zł. Z otrzymanej faktury wynikało, że termin zapłaty za usługę upływa 2.01.2020 r. Dłużnik nie uregulował zapłaty ani w terminie płatności, ani w ciągu 90 dni od jego upływu (tj. do 1.04.2020 r.). Dłużnik będzie miał obowiązek o kwotę 5000 zł zwiększyć:
- dochód przy ustalaniu zaliczki na podatek dochodowy za kwiecień 2020 r.,
- podstawę opodatkowania lub zmniejszyć stratę w zeznaniu podatkowym za 2020 r.,
jeśli do dnia terminu płatności zaliczki za podatek lub odpowiednio do dnia złożenia zeznania podatkowego w dalszym ciągu nie ureguluje zobowiązania.
Uwaga: dłużnik nie koryguje in minus kosztu za okres rozliczeniowy, w którym został on zaliczony do kosztów podatkowych.
Jak liczyć termin 90 dni od upływu terminu zapłaty
Dla celów podatku dochodowego prawo lub obowiązek skorygowania złego długu powstaje wraz z upływem 90. dnia od dnia upływu terminu zapłaty, określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie. Termin ten liczy się począwszy od pierwszego dnia następującego po określonym na fakturze (rachunku) lub w umowie upływie terpminu do uregulowania zobowiązania[10].
20.02.2020 r. strony zrealizowały – w ramach transakcji handlowej – dostawę towarów udokumentowaną fakturą, z której wynika termin płatności ustalony na 29.02.2020 r. Termin 90. dni od upływu terminu zapłaty upłynie 29.05.2020 r.
[11] Wynika to z art. 13 ust. 2 upno.
[12] Tu powstaje pytanie, jak ustalić termin zapłaty w przypadku transakcji zawartych przed 1.01.2020 r., które na 1.01.2020 r. miały status nieuregulowanych. Jest to ważne, bo – jak już o tym była mowa – jeśli termin zapłaty przypada po 31.12.2019 r., może wchodzić w grę omawiana korekta. Z art. 20 ust. 1 ustawy zmieniającej wynika, że do transakcji handlowych zawartych przed 1.01.2020 r. stosuje się przepisy dotychczasowe (a zatem regulacje ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych przed zmianami). Innymi słowy nie stosuje się nowych ustawowych terminów zapłaty określonych w upno od 1.01.2020 r., tylko te obowiązujące do końca 2019 r.
Taki prosty sposób liczenia upływu 90 dni obowiązuje w przypadku, gdy strony ustaliły termin zapłaty nienaruszający przepisów upno. Określone w niej terminy zapłaty zasadniczo nie mogą przekraczać 60 lub 30 dni (w przypadku gdy dłużnikiem jest podmiot publiczny niebędący podmiotem leczniczym). Obecnie długość maksymalnych terminów zapłaty w transakcjach handlowych jest zależna od rodzaju podmiotu będącego stroną transakcji (podmiot publiczny, podmiot leczniczy będący podmiotem publicznym, podmiot gospodarczy) oraz jego wielkości (przedsiębiorca duży, średni, mały i mikro).
Jeśli strony transakcji ustalą umownie termin zapłaty, który narusza maksymalne terminy określone w upno, to tak ustalony umowny termin nie będzie obowiązywał, a w jego miejsce z mocy prawa będzie obowiązywał krótszy termin ustawowy[11].
Zasada ta została uwzględniona także w rozliczeniu złego długu dla celów podatku dochodowego. Z art. 18f ust. 15 updop i art. 26i ust. 15 updof wynika, że jeżeli termin zapłaty określono na fakturze (rachunku) lub w umowie z naruszeniem upno, przez termin zapłaty – stosowany na potrzeby korekty podstawy opodatkowania czy wysokości straty – rozumie się termin określony zgodnie z przepisami tej ustawy[12].
Odpowiednio wpływa to na sposób liczenia upływu 90 dni od terminu zapłaty.
W lutym 2020 r. osoba fizyczna mająca status mikroprzedsiębiorcy wykonała usługę na rzecz spółki X, która ma status dużego przedsiębiorcy. 14.02.2020 r. usługodawca wystawił fakturę na kwotę 7380 zł (wartość netto + VAT = 6000 zł + 1380 zł), którą tego samego dnia dostarczył spółce X.
Z umowy stron wynika termin zapłaty 80 dni, liczony od dnia doręczenia faktury, który upłynąłby 4.05.2020 r. Gdyby zastosować ten umowny termin zapłaty, termin 90 dni liczony od jego upływu minąłby 2.08.2020 r.
Ponieważ termin 80 dni określony w umowie narusza przepisy upno (zgodnie z nimi termin płatności nie powinien przekraczać 60 dni od dnia doręczenia dłużnikowi faktury), wierzyciel będzie uprawniony do podatkowego zrekompensowania ew. braku zapłaty wcześniej, niż wynika to z umownego terminu zapłaty. Termin 90 dni będzie liczony od upływu 60-dniowego (a nie 80-dniowego) terminu zapłaty.
Jeżeli dłużnik nie ureguluje swojego zobowiązania, to wierzyciel ma prawo pomniejszyć dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki na podatek w rozliczeniu za lipiec 2020 r., gdyż 90. dzień od upływu 60-dniowego terminu zapłaty przypada 13.07.2020 r.
Odpowiednio po stronie dłużnika w tym samym terminie (z upływem 90 dni liczonych od upływu 60-dniowego terminu zapłaty) wystąpi obowiązek skorygowania wyniku podatkowego o wartość nieuregulowanego zobowiązania.
Korekta na etapie ustalania zaliczek na CIT i PIT
Zasady korygowania wyniku podatkowego przez wierzyciela i dłużnika na etapie ustalania zaliczek na podatek dochodowy – w przypadku braku zapłaty wierzytelności/zobowiązania w terminie – określają art. 25 ust. 19–26 updop oraz art. 44 ust. 17–24 updof.
Uwaga: korekta w tym momencie odbywa się wyłącznie w przypadku uzyskania przez podatnika (wierzyciela bądź dłużnika) dochodu, który stanowi podstawę obliczenia zaliczki na CIT/PIT.
Wydaje się, że chodzi o dochód ze źródła przychodów, z którym związana jest dana transakcja. W przypadku korygowania straty (na etapie zeznania podatkowego) wynika to wprost z art. 18f ust. 2 updop. W przypadku dochodu nie jest to wprost stwierdzone, ale zdaje się za tym przemawiać ogólna konstrukcja rozliczenia (transakcja zakupu towaru handlowego nie powinna korygować dochodu z zysków kapitałowych). Byłabym więc za stosowaniem ogólnych zasad rozliczenia CIT i PIT. Pośrednio wskazuje na to też art. 25 ust. 26 updop, odsyłający w tym zakresie do art. 18f, w którym mowa jest o stracie, z którą związana jest dana transakcja (art. 18f ust. 2 updop).
Rozliczenie u wierzyciela
[13] Oczywiście, jeśli zapłata nastąpi, będzie musiał odwrócić skutki tej korekty, o czym jest mowa dalej.
[14] Bez względu na moment tego zaliczenia, o czym jest mowa dalej.
[15] Art. 25 ust. 19 pkt 1 updop i art. 44 ust. 17 pkt 1 updof.
Wierzyciel nie musi czekać z korektą do momentu złożenia zeznania podatkowego za rok, w którym nieuregulowana wierzytelność spełniła podatkowe warunki uznania za zły dług. Brak zapłaty od dłużnika ma on prawo zrekompensować sobie już w trakcie roku podatkowego, tj. na etapie ustalania zaliczek na podatek dochodowy[13]. O ile korekta w zeznaniu podatkowym może nastąpić także w przypadku uzyskania przez podatnika straty, to – jak już o tym była mowa – w trakcie roku podatkowego wchodzi w grę tylko, gdy wierzyciel uzyskał dochód.
Wierzyciel ma prawo do pomniejszenia dochodu stanowiącego podstawę obliczenia zaliczki o zaliczaną do przychodów należnych[14] wartość wierzytelności z tytułu dostawy towaru lub wykonania usługi w transakcji handlowej, jeśli nie została ona uregulowana przez dłużnika (lub zbyta przez wierzyciela). Zgodnie z treścią przepisu[15] zmniejszenia może dokonać:
- począwszy od okresu rozliczeniowego, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie,
- do okresu, w którym wierzytelność została uregulowana lub zbyta.
Spółka kapitałowa, której rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, w styczniu 2020 r. dostarczyła na rzecz innego przedsiębiorcy towary o wartości 18 450 zł (wartość netto + VAT = 15 000 zł + 3450 zł). Termin zapłaty upłynął 20.01.2020 r. Dłużnik nie uregulował zapłaty ani w terminie płatności, ani do 90. dnia, licząc od upływu terminu płatności określonego na fakturze (do 19.04.2020 r.). W kwietniu 2020 r. wierzytelność, w części zaliczanej do przychodów należnych (15 000 zł), uzyskała status złego długu.
Załóżmy, że za kwiecień 2020 r. dochód spółki, uwzględniający także przychód należny z ww. transakcji handlowej, wynosił 100 000 zł.
Spółka ma prawo pomniejszyć ten dochód, stanowiący podstawę obliczenia zaliczki, o kwotę nieuregulowanej wierzytelności zaliczanej do przychodów należnych, już począwszy od rozliczenia za kwiecień 2020 r., jeżeli do 20.05.2020 r. wierzytelność nie zostanie zapłacona przez dłużnika lub zbyta przez wierzyciela.
Dochód, od którego spółka obliczy zaliczkę na podatek za kwiecień, wyniesie 85 000 zł (100 000 zł – 15 000 zł).
Może się zdarzyć, że uzyskany przez wierzyciela dochód nie wystarcza na „pokrycie” nieuregulowanej przez dłużnika wierzytelności. Wówczas – tj. jeśli kwota zmniejszenia dochodu stanowiącego podstawę obliczenia zaliczki na CIT/PIT jest wyższa od tego dochodu –zmniejszenia dochodu o nieodliczoną część dokonuje się w kolejnych okresach rozliczeniowych roku podatkowego, za który powstało prawo do zmniejszenia. Warunkiem zmniejszenia w kolejnych okresach rozliczeniowych jest dalszy brak zapłaty/zbycia wierzytelności (art. 25 ust. 20 updop i art. 44 ust. 18 updof).
Spółka kapitałowa, której rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, w styczniu 2020 r. wykonała na rzecz innego przedsiębiorcy usługę o wartości 98 400 zł (wartość netto + VAT = 80 000 zł + 18 400 zł). Termin zapłaty za usługę upłynął 10.02.2020 r.
Dłużnik nie uregulował zapłaty do 90. dnia, licząc od upływu płatności określonego na fakturze (do 10.05.2020 r.). Spółka ma prawo pomniejszyć dochód, stanowiący podstawę obliczenia zaliczek na CIT, już począwszy od rozliczenia za maj 2020 r.
Załóżmy, że dochód uzyskany narastająco za okres:
- od stycznia do maja 2020 r. wyniósł 40 000 zł,
- od stycznia do czerwca 2020 r. wyniósł 65 000 zł,
- od stycznia do lipca 2020 r. wyniósł 90 000 zł.
W takiej sytuacji, jeżeli wierzytelność w dalszym ciągu nie zostanie uregulowana lub zbyta, spółka, ustalając zaliczkę na CIT:
- za maj 2020 r. – pomniejszy dochód o 40 000 zł (zaliczka na CIT nie wystąpi),
- za czerwiec 2020 r. – pomniejszy dochód o 65 000 zł (zaliczka na CIT nie wystąpi),
- za lipiec 2020 r. – pomniejszy dochód o 80 000 zł i obliczy zaliczkę na CIT od kwoty 10 000 zł (90 000 zł – 80 000 zł).
Jeżeli wierzyciel w trakcie roku podatkowego przy ustalaniu zaliczek na podatek zmniejszył dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki o kwotę nieuregulowanej wierzytelności, po czym wierzytelność ta została uregulowana przez dłużnika lub zbyta przez wierzyciela, to ma on obowiązek odpowiednio zwiększyć dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki.
Zwiększenia trzeba dokonać w tym okresie rozliczeniowym roku podatkowego, w którym nastąpiło uregulowanie lub zbycie wierzytelności. Tak wynika z art. 25 ust. 23 updop i art. 44 ust. 21 updof.
Załóżmy, że spółka, o której mowa w poprzednim przykładzie, otrzymała zapłatę całej wierzytelności we wrześniu 2020 r. Za wrzesień dochód spółki pomniejszony o nieuregulowaną wierzytelność wynosiłby 120 000 zł (200 000 zł – 80 000 zł). Spółka jest zobowiązana powiększyć ten dochód o kwotę „odzyskanej” wierzytelności, w części zaliczanej do przychodów należnych. Dochód za wrzesień, od którego należy obliczyć zaliczkę na CIT, wyniesie 200 000 zł ((200 000 zł – 80 000 zł) + 80 000 zł). W ten sposób w kwocie dochodu uwzględniony jest jedynie przychód ze sprzedaży w kwocie 80 000 zł, który powstał w styczniu 2020 r.
Rozliczenie u dłużnika
[16] Bez względu na moment tego zaliczenia, o czym jest mowa dalej.
[17] Zgodnie z art. 25 ust. 19 pkt 2 updop oraz art. 44 ust. 17 pkt 2 updof.
Przebieg rozliczenia skutków braku zapłaty zobowiązania u dłużnika jest w zasadzie „lustrzanym” odbiciem rozliczenia dokonanego u wierzyciela – z tą różnicą, że o ile wierzyciel ma prawo do uwzględnienia tych skutków w podatku dochodowym, o tyle po stronie dłużnika występuje obowiązek ich rozliczenia.
Od 1.01.2020 r. na dłużniku, który nie uregulował zobowiązania z tytułu dostawy towaru lub wykonania usługi w ramach transakcji handlowej w terminie 90 dni, licząc od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie, ciąży obowiązek zwiększenia dochodu, stanowiącego podstawę obliczenia zaliczki na podatek, o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów[16] wartość zobowiązania. Dłużnik zwiększa uzyskany przez siebie dochód:
- począwszy od okresu rozliczeniowego, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub umowie,
- do okresu, w którym zobowiązanie zostanie uregulowane[17].
Przedsiębiorca ma zobowiązanie z tytułu dostawy na jego rzecz towaru o wartości 12 300 zł (wartość netto + VAT = 10 000 zł + 2300 zł), którego termin zapłaty upłynął 2.01.2020 r. Zobowiązanie nie zostało przez niego uregulowane także w ciągu kolejnych 90 dni po upływie terminu zapłaty (do 1.04.2020 r.). Załóżmy, że dochód dłużnika za kwiecień 2020 r., stanowiący podstawę obliczenia zaliczki, wyniósł 50 000 zł.
Ma on obowiązek powiększenia tego dochodu o 10 000 zł, co spowoduje, że zaliczkę na podatek ustali od kwoty 60 000 zł. Jeżeli dłużnik w całości ureguluje swoje zobowiązanie do 20.05.2020 r., nie będzie miał obowiązku zwiększenia dochodu za kwiecień tego roku o 10 000 zł.
Jeżeli dłużnik – ze względu na brak zapłaty – najpierw zwiększył dochód, stanowiący podstawę obliczenia zaliczki na podatek, o nieuregulowane zobowiązanie, a następnie dokonał jego zapłaty, ma prawo do „odwrotnej” korekty. Na mocy art. 25 ust. 24 updop i art. 44 ust. 22 updof przysługuje mu prawo do zmniejszenia dochodu stanowiącego podstawę obliczenia zaliczki w okresie rozliczeniowym roku podatkowego, w którym zobowiązanie zostało uregulowane.
Załóżmy, że przedsiębiorca, o którym mowa w poprzednim przykładzie, uregulował zobowiązanie w lipcu 2020 r. Przyjmijmy, że za lipiec 2020 r. jego dochód powiększony o nieuregulowane zobowiązanie wynosiłby 80 000 zł (70 000 zł + 10 000 zł). Ze względu na zapłatę złego długu przedsiębiorca ma prawo pomniejszyć dochód o uregulowaną kwotę, w części zaliczanej do kosztów podatkowych. Dochód za lipiec, od którego należy obliczyć zaliczkę na podatek, wyniesie 70 000 zł ((70 000 zł + 10 000 zł) – 10 000 zł).
Korekta w zeznaniu podatkowym
Brak zapłaty – w określonym ustawowo terminie – z tytułu dostawy towaru lub wykonania usługi dokonanych w ramach transakcji handlowej:
- uprawnia wierzyciela do odpowiedniego skorygowania wyniku podatkowego w sposób powodujący zmniejszenie podstawy opodatkowania lub ew. zwiększenie straty,
- zobowiązuje dłużnika do odpowiedniego skorygowania wyniku podatkowego w sposób powodujący zwiększenie podstawy opodatkowania lub ew. zmniejszenie straty.
Zasady korygowania wyniku podatkowego przez wierzyciela i dłużnika w zeznaniu podatkowym – w przypadku braku zapłaty wierzytelności/zobowiązania w terminie – określa art. 18f updop i art. 26i updof.
Zarówno wierzyciel, jak i dłużnik, którzy w zeznaniu podatkowym dokonają zwiększenia lub zmniejszenia wyniku podatkowego o złe długi, mają obowiązek wykazać w tym zeznaniu wierzytelności lub zobowiązania, z którymi związane są te zwiększenia lub zmniejszenia.
[18] Od 1.04.2020 r. VAT-ZD nie będzie składany, a informacje te znajdą się w deklaracji VAT.
W odróżnieniu od ulgi na złe długi w VAT, w której wierzyciel na formularzu VAT-ZD[18] wykazuje tylko wierzytelności, będące podstawą korekty in minus podatku należnego (nie wykazuje tych transakcji – jako korekty in plus – w przypadku otrzymania zapłaty za nie), dla celów CIT i PIT wierzyciel i dłużnik wykazują w zeznaniu także te wierzytelności i zobowiązania, będące przedmiotem korekty wyniku podatkowego spowodowanej brakiem zapłaty, które następnie zostały uregulowane przez dłużnika lub zbyte przez wierzyciela.
Rozliczenie u wierzyciela
Na podstawie art. 18f ust. 1 pkt 1 updop i art. 26i ust. 1 pkt 1 updof wierzycielowi przysługuje prawo do zmniejszenia podstawy opodatkowania, po uprzednim odliczeniu kosztów uzyskania przychodów poniesionych na działalność badawczo-rozwojową, o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności z tytułu odpłatnej dostawy towaru lub odpłatnego wykonania usługi, która powstała w ramach transakcji handlowej.
Zmniejszenia należy dokonać w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie, jeśli do dnia złożenia tego zeznania wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta.
Spółka kapitałowa, w której rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, w styczniu 2020 r. dokonała dostawy towarów na rzecz innego przedsiębiorcy. Wartość transakcji handlowej wyniosła 61 500 zł (wartość netto + VAT = 50 000 zł + 11 500 zł), a przychód należny wyniósł 50 000 zł. Termin zapłaty określony na fakturze upłynął 27.01.2020 r.
Wierzyciel ma prawo do zmniejszenia podstawy opodatkowania o kwotę 50 000 zł w zeznaniu podatkowym składanym za 2020 r., jeżeli do dnia złożenia tego zeznania dłużnik nie dokona zapłaty lub wierzytelność nie zostanie zbyta.
Jeżeli kwota zmniejszenia podstawy opodatkowania jest wyższa od tej podstawy, jej zmniejszenia o nieodliczoną część dokonuje się w kolejnych latach podatkowych. Nie dłużej jednak niż przez 3 lata, licząc od końca roku podatkowego, za który powstało prawo do zmniejszenia, jeśli w kolejnych latach wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta.
Gdyby spółka kapitałowa, o której mowa w poprzednim przykładzie, w zeznaniu podatkowym za 2020 r. wykazała podstawę opodatkowania w wysokości 30 000 zł, to w takiej sytuacji:
- w zeznaniu podatkowym za 2020 r. podstawę tę zmniejszy o 30 000 zł,
- w zeznaniach podatkowych za 2021, 2022 lub 2023 r. odliczy 20 000 zł (50 000 zł – 30 000 zł), o ile do tego czasu wierzytelność nie zostanie uregulowana lub zbyta.
W odróżnieniu od rozliczenia dokonywanego w trakcie roku podatkowego wierzyciel ma prawo zrekompensowania sobie w zeznaniu podatkowym braku zapłaty wierzytelności także wtedy, gdy ze źródła, z którym związana jest transakcja handlowa, poniósł stratę. Jeśli wierzyciel ma wierzytelności spełniające warunki do uznania za złe długi, to ma prawo do zwiększenia kwoty straty o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności na zasadach analogicznych do zmniejszenia podstawy opodatkowania. Zwiększenia straty dokonuje w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie, jeśli do dnia jego złożenia wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta.
Przedsiębiorca (osoba fizyczna) w marcu 2020 r. wykonał na rzecz innego przedsiębiorcy usługę o wartości 24 600 zł (wartość netto + VAT = 20 000 zł + 4600 zł). Przychód należny wyniósł 20 000 zł. Termin zapłaty określony na fakturze upłynął 31.03.2020 r. Dłużnik w 2020 r. nie uregulował zobowiązania.
Z zeznania podatkowego za 2020 r. (PIT-36) wynika strata na działalności gospodarczej w wysokości 70 000 zł. Wierzyciel ma prawo do zwiększenia straty o 20 000 zł w zeznaniu podatkowym składanym za 2020 r., jeżeli do dnia złożenia tego zeznania dłużnik nie dokona zapłaty lub wierzytelność nie zostanie zbyta.
Uwaga: wierzytelność nie może zmniejszyć podstawy opodatkowania ani zwiększyć straty, jeśli została zaliczona do kosztów uzyskania przychodów na podstawie innych przepisów updof lub updop, w tym przez rezerwy lub odpisy (np. przez odpisy aktualizujące wartość należności zaliczone do kosztów podatkowych).
Zgodnie z art. 18f ust. 7 updop oraz art. 26i ust. 7 updof, w przypadku gdy po roku podatkowym, za który wierzyciel zmniejszył podstawę obliczenia podatku (lub odpowiednio zwiększył stratę), wierzytelność zostanie uregulowana lub zbyta, podatnik jest zobowiązany do uwzględnienia tego skutku w rachunku podatkowym. W tym celu powinien dokonać zwiększenia podstawy opodatkowania (lub odpowiednio zmniejszenia straty) w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym wierzytelność została uregulowana lub zbyta. Korekta ta powinna odpowiadać wartościom kwot uprzednio odliczonych albo doliczonych.
Jeżeli kwota straty jest mniejsza od kwoty ją zmniejszającej, różnica zwiększa podstawę opodatkowania.
Przedsiębiorca (wierzyciel) w zeznaniu podatkowym PIT-36L za 2020 r. zmniejszył podstawę obliczenia podatku o wartość nieuregulowanej wierzytelności, zaliczanej do przychodów należnych, w kwocie 40 000 zł. Dłużnik w lipcu 2021 r. uregulował całe swoje zobowiązanie, co spowodowało, że wierzyciel w zeznaniu podatkowym za 2021 r. jest zobowiązany uwzględnić otrzymaną zapłatę.
Załóżmy, że z zeznania rocznego wierzyciela za 2021 r. będzie wynikała strata podatkowa w wysokości 30 000 zł.
Wierzyciel powinien zmniejszyć stratę o 30 000 zł oraz jednocześnie zwiększyć podstawę obliczenia podatku o 10 000 zł. Zapłaci zatem podatek dochodowy od kwoty 10 000 zł.
Rozliczenie u dłużnika
Dłużnik, który nie uregulował zobowiązania z tytułu dostawy towaru lub wykonania usługi w ramach transakcji handlowej, ma obowiązek:
- zwiększenia podstawy opodatkowania lub
- zmniejszenia straty
w zeznaniu podatkowym – o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania, jeśli w roku podatkowym, za który składane jest to zeznanie, upłynął termin 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.
Zwiększenia podstawy opodatkowania lub zmniejszenia straty dokonuje, pod warunkiem że do dnia złożenia zeznania podatkowego zobowiązanie nie zostało uregulowane.
Jeśli natomiast po roku podatkowym, za który dłużnik zwiększył podstawę opodatkowania (lub odpowiednio zmniejszył stratę), zobowiązanie zostanie uregulowane, powinien uwzględnić to w rachunku podatkowym przez „odwrotną” korektę, tj. zmniejszenie podstawy opodatkowania (lub odpowiednio zwiększenie straty) w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym zobowiązanie zostało uregulowane.
Jeżeli kwota zmniejszenia podstawy opodatkowania jest wyższa od tej podstawy, zmniejszenie podstawy obliczenia podatku o nieodliczoną część jest możliwe w kolejnych latach podatkowych, nie dłużej jednak niż przez okres 3 lat, licząc od końca roku podatkowego, za który powstało prawo do zmniejszenia.
Przedsiębiorca (osoba fizyczna) w 2020 r. zakupił od innego przedsiębiorcy usługę za 36 900 zł (wartość netto + VAT = 30 000 zł + 6900 zł).
Ze względu na brak zapłaty w zeznaniu podatkowym PIT-36L za 2020 r. zwiększył podstawę obliczenia podatku o wartość nieopłaconego przez siebie zobowiązania, zaliczanego do kosztów podatkowych, w kwocie 30 000 zł.
W czerwcu 2021 r. uregulował całe swoje zobowiązanie. W zeznaniu podatkowym za 2021 r., z którego wynika podstawa obliczenia podatku 100 000 zł, ma prawo do pomniejszenia jej o kwotę uregulowanego zobowiązania. Po zmniejszeniu podstawa ta wyniesie 70 000 zł (100 000 zł – 30 000 zł).
Korekta także w przypadku niepotrąconych kosztów i nieujętych przychodów
W myśl art. 18f ust. 9 updop i art. 26i ust. 9 updof przepisy o zmniejszeniu lub odpowiednio zwiększeniu wyniku podatkowego z powodu braku zapłaty za dostawę towaru lub wykonanie usługi w ramach transakcji handlowej stosuje się, jeżeli z tytułu tych transakcji przynajmniej u jednej ze stron określa się przychody lub koszty uzyskania przychodów, bez względu na termin ich ujęcia w tych przychodach lub kosztach uzyskania przychodów.
Takie brzmienie przepisu powoduje, że jeśli dłużnik w odpowiednim czasie nie ureguluje swojego zobowiązania, będzie musiał po 90 dniach od upływu terminu zapłaty zwiększyć podstawę opodatkowania/dochód lub zmniejszyć stratę, jeśli zakup zasadniczo jest zaliczany do kosztów uzyskania przychodów, ale podatnik faktycznie nie zaliczył go jeszcze do kosztów podatkowych – np. zakup dotyczy niesprzedanych towarów handlowych czy środków trwałych.
10.02.2020 r. firma kupiła usługę doradczą za 14 760 zł (wartość netto + VAT = 12 000 zł + 2 760 zł). Zasadniczo stanowi ona koszt uzyskania przychodów. Termin zapłaty określony na fakturze upłynął 24.02.2020 r. Termin 90. dni od upływu terminu płatności minie 24.05.2020 r.
Ze względu na opóźnienia w akceptacji kosztu przez upoważnione do tego osoby firma uregulowała zobowiązanie ze zwłoką i uwzględniła wydatek w kosztach podatkowych dopiero w czerwcu 2020 r. (do czego ma prawo). Jeżeli zapłata zobowiązania nastąpiła:
- po 20.06.2020 r. (czyli po terminie zapłaty zaliczki na podatek dochodowy za maj) – firma będzie zobowiązana doliczyć 12 000 zł do dochodu za maj 2020 r.,
- do 20.06.2020 r. – firma nie będzie miała obowiązku zwiększenia dochodu o kwotę zobowiązania (zaliczanego do kosztów podatkowych) uregulowanego z dużym opóźnieniem.
W przypadku wystąpienia złego długu korekty dokonuje się także, gdy nieopłacona faktura dotyczy zakupu środków trwałych podlegających amortyzacji stanowiącej koszt podatkowy. Nie jest ona uzależniona od tego, czy odpisy amortyzacyjne zostały już zaliczone – w całości lub w części – do kosztów uzyskania przychodów, na co wskazuje również uzasadnienie do projektu ustawy zmieniającej (druk sejmowy nr 3475): Przykładowo, jeśli podatnik nabędzie środek trwały, od którego dokonuje odpisów amortyzacyjnych rozliczanych przez 3 lata, to korekta podstawy opodatkowania uzależniona zostanie wyłącznie od terminu zapłaty kontrahentowi za ten środek trwały, a nie od okresu amortyzacji.
Podatnik w styczniu 2020 r. zakupił środek trwały o wartości początkowej 100 tys. zł. Termin zapłaty wynikający z otrzymanej faktury upłynął 27.01.2020 r. Środek trwały został przyjęty do używania w kwietniu 2020 r. (amortyzacja podatkowa nastąpi od maja 2020 r.).
Do 26.04.2020 r. (upływ 90 dni od terminu płatności) nabywca nie uregulował zobowiązania z tytułu zakupu składnika majątku trwałego. W związku z tym będzie musiał:
- zwiększyć dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki za kwiecień o 100 tys. zł, jeśli nie ureguluje zobowiązania wobec dostawcy środka trwałego do 20.05.2020 r. (art. 25 ust. 19 pkt 2 i ust. 26 w zw. z art. 18f ust. 9 updop oraz art. 44 ust. 17 pkt 2 i ust. 24 w zw. z art. 26i ust. 9 updof),
- w zeznaniu podatkowym za 2020 r. zwiększyć podstawę obliczenia podatku lub zmniejszyć stratę o kwotę 100 tys. zł, jeśli nie ureguluje zobowiązania wobec dostawcy środka trwałego do dnia złożenia tego zeznania (art. 18f ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 w zw. z ust. 9 updop oraz art. 26i ust. 1 pkt 2, ust. 2 pkt 2 w zw. z ust. 9 updof).
Tym samym dłużnik, który z tytułu zakupu środka trwałego nie zaliczył do kosztów podatkowych nawet jednego odpisu amortyzacyjnego, będzie musiał – w przypadku wystąpienia dochodu za kwiecień – zapłacić podatek dochodowy od całej kwoty transakcji (pomniejszonej o VAT, który podlega odliczeniu), tj. 100 tys. zł, jeśli nie uregulował zobowiązania wobec dostawcy środka trwałego.
Podsumowanie
Niestety, nie ma gwarancji, że zagrożenie obowiązkiem zwiększenia dochodu/zmniejszenia straty, w razie nieuregulowania zobowiązania na rzecz kontrahenta, poskutkuje faktycznym ograniczeniem występowania złych długów. Powody braku zapłaty przez dłużnika bywają różne i nie zawsze musi to być zła wola. W przypadkach gdy dłużnik nie płaci, bo sam popadł w finansowe kłopoty, wręcz przeciwnie – korekta może być przyczyną pogłębienia tego stanu rzeczy.
Mankamentem przyjętego rozwiązania jest moim zdaniem to, że korekta dokonywana zgodnie z art. 18f ust. 9 updop oraz art. 26i ust. 9 updof narusza ogólną konstrukcję podatku dochodowego. Do zwiększenia podstawy opodatkowania/zmniejszenia straty u dłużnika wystarczający jest brak zapłaty zobowiązania „zaliczanego” (a nie „zaliczonego”) do kosztów uzyskania przychodów.
Skoro zakup nie był zaliczony do kosztów podatkowych, to następuje tym samym „korekta” zdarzenia, nieuwzględnionego uprzednio w wyniku podatkowym.
Beneficjentem tego jest wyłącznie Skarb Państwa.
Z drugiej strony, jak pokazuje doświadczenie lat 2013–2015, kiedy obowiązywały przepisy o wyłączeniu z kosztów podatkowych nieopłaconych faktur, objęcie obowiązkiem korekty kwot już ujętych w kosztach podatkowych też nie do końca było dobrym rozwiązaniem – znacznie komplikowało rozliczenia, nie przyczyniając się do likwidacji zatorów płatniczych.
Obecnie utrudnieniom dla dłużników towarzyszą przynajmniej symetryczne korzyści wierzycieli, którzy mają prawo pomniejszyć swoje zobowiązanie podatkowe o nieopłacone wierzytelności „zaliczane” do przychodów należnych. Jak zwykle jednak diabeł tkwi w szczegółach, a wprowadzone od 2020 r. przepisy w wielu kwestiach nie zostały dostatecznie precyzyjnie sformułowane, co może być przyczyną nowych sporów z organami podatkowymi.
Czas pokaże, czy nowe regulacje ułatwią, czy – jak poprzednie – utrudnią funkcjonowanie przedsiębiorców.
Na pewno wynikają z nich obowiązki dla wszystkich – pilnowania terminów płatności i czasu ich przekroczenia.
Zaloguj się
Aby czytać dalej, jeśli masz wykupiony abonament
Kup dostęp do tego artykułu
Cena dostępu do pojedynczego artykułu tylko 12,30
Kup abonament
| Abonamenty on-line | Prenumeratorzy | Członkowie SKwP | ||||||||
|
Bezpłatny dostęp do tego artykułu i ponad 3500 innych, dla prenumeratorów miesięcznika „Rachunkowość". Pomoc w uzyskaniu dostępu:
|
15% rabat na wszystkie zakupy. Zapytaj o kod w swoim Oddziale. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest organizacją, do której należy ponad 26 000 księgowych, a członkostwo wiąże się z licznymi korzyściami. |
„Rachunkowość” - od 75 lat źródło rzetelnej wiedzy!
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
