Czy spółka jawna może przestać być podatnikiem CIT

Obowiązek złożenia informacji o podatnikach

W myśl art. 1 ust. 3 pkt 1a updop spółka, której wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne, może się uwolnić od statusu podatnika CIT, składając do właściwego US informację o podatnikach CIT oraz o podatnikach PIT, posiadających pośrednio lub bezpośrednio prawo do udziału w zysku (CIT-15J):

• przed rozpoczęciem roku obrotowego,
• w ciągu 14 dni od dnia rejestracji – w przypadku spółki nowo powstałej (także na skutek przekształcenia).

W razie zaistnienia zmian w składzie wspólników (podatników) konieczna jest ponadto aktualizacja CIT-15J – w ciągu 14 dni.

Co istotne, organy podatkowe stoją na stanowisku, że informacja CIT-15J powinna być złożona przed rozpoczęciem każdego kolejnego roku podatkowego, nawet jeśli nie zaszły żadne zmiany w gronie wspólników albo jeśli zaszły i znalazły odzwierciedlenie w złożonej przez spółkę aktualizacji informacji (por. np. interpretacja KIS z 13.06.2024 r., 0114-KDIP2-1.4010.246.2024.1.KS). Pogląd ten podzielił WSA w Warszawie w wyroku z 22.11.2023 r. (III SA/Wa 1551/23, nieprawomocny).

Odmienne stanowisko sąd ten zajął jednak w nieprawomocnym wyroku z 6.11.2024 r. (III SA/Wa 1809/24). Zdaniem WSA pogląd fiskusa jest nie do pogodzenia z wykładnią językową, systemową i funkcjonalną przepisu. Narusza ponadto wymóg proporcjonalności: występująca po stronie skarżącej spółki (jawnej) dolegliwość w postaci uzyskania statusu podatnika pozostawała w oczywistej i rażącej dysproporcji do celów, które wymóg corocznego złożenia oświadczenia CIT-15J mógł realizować. (…) Organ dysponuje pełną wiedzą na temat wspólników skarżącej spółki w konsekwencji złożenia przez nią informacji CIT-15J w terminie 14 dni od rejestracji w KRS, przy niezmienionym składzie wspólników. (…) Obciążanie spółki corocznym składaniem informacji CIT-15J jest nieuzasadnione w kontekście rozwiązania składania aktualizacji informacji (…), co pozwala organom podatkowym uzyskać informacje po każdorazowej zmianie w składzie wspólników.

Sąd uznał, że art. 1 ust. 3 pkt 1a updop w lit. a przewiduje jednorazowy obowiązek informacyjny, w lit. b zaś nakłada obowiązek aktualizacji pierwotnej informacji – w razie zamiany w składzie wspólników, co skutkuje spójnością tych przepisów i nie prowadzi do nadmiernego, zdublowanego obowiązku sprawozdawczego.

Tylko likwidacja uwolni od CIT?

Zgodnie z art. 1 ust. 5 updop spółka jawna, która nie złożyła informacji CIT-15J bądź jej aktualizacji, ma status podatnika odpowiednio od pierwszego dnia roku obrotowego albo od dnia zaistnienia zmian w składzie podatników do dnia likwidacji spółki lub wykreślenia z właściwego rejestru.

Organy podatkowe wyciągają z tego wniosek, że zmiany w składzie osobowym spółki jawnej, która już uzyska status podatnika (…) CIT, nie mają (…) wpływu na ten status. W tej sytuacji spółka jawna już nie będzie transparentna podatkowo (por. interpretacja KIS z 5.02.2025 r., 0111-KDIB1-1.4010.748.2024.1.RH, i odpowiedź MF z 15.02.2021 r., DD5.054.8.2021, na interpelację poselską nr 18645).

Odmienny pogląd wyraziły WSA: w Krakowie w wyroku z 12.05.2022 r. (I SA/Kr 192/22), w Łodzi w wyroku z 19.10.2023 r. (I SA/Łd 618/23) oraz w Gdańsku w wyroku z 16.10.2024 r. (I SA/Gd 532/24). Według sądów posiadanie przez spółkę statusu podatnika CIT jest wyjątkiem od reguły, który należy interpretować ściśle. Jeśli wspólnikami spółki jawnej na powrót staną się wyłącznie osoby fizyczne, przestanie być ona takim podatnikiem. Zasada przewidziana w art. 1 ust. 5 updop, zgodnie z którą status podatnika CIT jest „dożywotni”, dotyczy bowiem jedynie takiej spółki jawnej, której wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne.

Jak czytamy w ww. orzeczeniach, przepis ten – wbrew stanowisku organu – nie przesądza, że po uzyskaniu przez spółkę jawną statusu podatnika CIT status ten trwa do jej likwidacji lub wykreślenia z rejestru przedsiębiorców, a jedynie definiuje moment, od którego spółka jawna spełniająca warunki z art. 1 ust. 3 pkt 1a posiada przedmiotowy status oraz kiedy go traci. Nie dotyczy zaś spółki jawnej, która nie spełnia któregokolwiek z warunków wymienionych w art. 1 ust. 3 pkt 1a.

Skład wspólników decyduje o statusie podatnika

Jakie to warunki? Jak już o tym była mowa, podatnikami CIT są po pierwsze te spółki jawne, które mają zarząd lub siedzibę na terytorium RP, po drugie takie, których wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne, po trzecie zaś tylko takie, które nie złożą w stosownym terminie informacji CIT-15J lub jej aktualizacji.

Jak wskazuje spójnik „oraz” użyty przez ustawodawcę w art. 1 ust. 3 pkt 1a updop, wszystkie warunki (człony koniunkcji) muszą być spełnione, by zaistniał skutek w postaci nabycia lub zachowania statusu podatnika CIT przez spółkę jawną. Oznacza to, że utrata lub nieziszczenie się któregokolwiek z wymienionych warunków powoduje utratę lub nieuzyskanie statusu podatnika CIT przez spółkę jawną.

Jeśli zatem (…) wspólnikami strony skarżącej staną się wyłącznie osoby fizyczne, będzie to oznaczać, że jeden z warunków wymaganych przez art. 1 ust. 3 pkt 1a nie jest spełniony – czytamy w przywołanych wyrokach WSA.

W konsekwencji – zdaniem sądu I instancji – pogląd fiskusa, że spółka jawna, która raz uzyskała status podatnika CIT, nie traci go na skutek zmian w składzie osobowym, jest błędny. Czy rzeczywiście tak jest, okaże się jednak, gdy do tej kwestii odniesie się NSA.

Projektowane zmiany

Na zakończenie warto dodać, że w nowelizacji updop[1] (w ramach pakietu deregulacyjnego), która ma wejść w życie 1.01.2026 r., przewiduje się:

• usunięcie obowiązku aktualizacji informacji CIT-15J w ciągu 14 dni od zaistnienia zmiany w składzie podatników (uchylenie lit. b w art. 1a ust. 2 pkt 3),
• wskazanie na brak obowiązku składania informacji CIT-15J przed rozpoczęciem roku obrotowego, jeśli skład podatników nie uległ zmianie (dodanie ust. 3a w art. 1, stanowiącego, iż na potrzeby stosowania ust. 3 pkt 1a lit. a przyjmuje się, że spółka jawna złożyła informację określoną w tym przepisie, jeżeli uprzednio złożona informacja pozostaje aktualna).

Jak czytamy w uzasadnieniu, dotychczasowa praktyka stosowania (…) przepisów wskazuje, że w przypadku gdy spółka jawna przed rozpoczęciem działalności dochowa terminu na złożenie formularza CIT-15J i nie zajdą zmiany w umowie spółki skutkujące zmianą składu wspólników, to coroczne składanie takiej informacji jest nadmiarowe, a skutek pominięcia tego obowiązku zbyt surowy.

W uzasadnieniu stwierdzono, że powinność poinformowania o podmiotach mających prawo do zysku spółki jawnej zostanie zatem ograniczona jedynie do sytuacji jej zawiązania (od podstaw lub na skutek przekształcenia) oraz zmiany w składzie wspólników, na skutek której prawa takie obejmie określona jednostka organizacyjna (CIT-15J trzeba będzie wówczas złożyć przed rozpoczęciem roku obrotowego).

Nowelizacja nie rozwiązuje natomiast kwestii możliwości powrotu do statusu spółki transparentnej podatkowo, po tym jak w wyniku zmiany składu wspólników spółki jawnej staną się nimi wyłącznie osoby fizyczne.