JPK_PIT – papierowe księgi odchodzą do lamusa

Co się zmieni

Obecnie podatnicy PIT, którzy dobrowolnie prowadzą księgi (rachunkowe, pkpir czy ewidencję przychodów na potrzeby ryczałtu) przy użyciu programów komputerowych, mogą być wezwani przez organy podatkowe do przekazania całości lub części tych ksiąg oraz dowodów księgowych za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub na informatycznych nośnikach danych, w postaci elektronicznej odpowiadającej strukturze logicznej, wskazując rodzaj ksiąg podatkowych oraz okres, którego dotyczą (art. 193a Op). Jest to tzw. JPK na żądanie (struktury JPK_KR, JPK_PKPIR, JPK_EWP).

Ten obowiązek nie zniknie po 31.12.2025 r., wejdą natomiast w życie nowe (tzw. JPK_PIT):

1) prowadzenia ksiąg przy użyciu programów komputerowych,

2) cyklicznego (bez wezwania) przekazywania tych ksiąg do organów podatkowych za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w postaci elektronicznej odpowiadającej strukturze logicznej, o której mowa w art. 193a § 2 Op, na zasadach dotyczących przesyłania ksiąg podatkowych lub ich części określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 193a § 3 Op.

Będą one ciążyć na:

• osobach fizycznych, przedsiębiorstwach w spadku, spółkach cywilnych osób fizycznych, spółkach cywilnych osób fizycznych i przedsiębiorstw w spadku, spółkach jawnych osób fizycznych oraz spółkach partnerskich, wykonujących działalność gospodarczą, a także na osobach prowadzących działy specjalne produkcji rolnej (zobligowanych do prowadzenia ksiąg rachunkowych lub prowadzących je dobrowolnie) – w zakresie prowadzonych przez nie ksiąg rachunkowych bądź pkpir, a także ewidencji środków trwałych oraz wnip (art. 24a ust. 1e updof),

• osobach fizycznych, przedsiębiorstwach w spadku będących podatnikami ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych oraz spółkach (cywilnej i jawnej osób fizycznych oraz cywilnej osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku), których wspólnicy są opodatkowani w tej formie – w zakresie ewidencji przychodów, a także wykazu środków trwałych oraz wnip (art. 15 ust. 12 ustawy z 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, tekst jedn. DzU z 2025 r. poz. 843).

Od kiedy obowiązek

Od 1.01.2026 r. obowiązkami tymi zostaną objęte podmioty, które rozliczają się z VAT co miesiąc (przesyłając JPK_VAT7M), a rok później – pozostałe. Można je odroczyć na rok kolejny (2027) przez zmianę miesięcznego rozliczenia VAT na kwartalne (o czym US powinien być poinformowany w zgłoszeniu VAT-R złożonym do 25. dnia 2. miesiąca kwartału, za który deklaracja kwartalna będzie złożona po raz pierwszy – art. 99 ust. 3 ustawy o VAT). Jednak nie każdy może zmienić częstotliwość rozliczenia na kwartalną – trzeba mieć status małego podatnika VAT, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny przez ponad 12 mies., i nie dokonywać określonego rodzaju transakcji (por. art. 99 ust. 3a ustawy o VAT).

Inne rozwiązanie, dostępne dla każdego małego podatnika (por. art. 21 ust. 1 i 6 ustawy o VAT), to wybór kasowej metody rozliczenia VAT, która z automatu oznacza przejście na kwartalny system rozliczeń (art. 99 ust. 2 ustawy o VAT). Aktualizację zgłoszenia VAT-R należy złożyć przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego podatnik chce stosować tę metodę (a zatem do końca grudnia, jeśli metoda kasowa miałaby obowiązywać od 1.01.2026 r.). Podatnik, który wybierze tę metodę, przez 12 mies. musi stosować specyficzne zasady rozliczenia (wykazywanie VAT należnego co do zasady dopiero po uregulowaniu należności przez kontrahenta, odliczenie VAT dopiero po zapłacie za fakturę, adnotacja „metoda kasowa” na fakturach).

Trzeba tu dodać, że w odpowiedzi na wątpliwość, na jaki dzień badać, czy podatnik jest zobowiązany do wysyłki JPK_PIT (może się to bowiem w trakcie 2026 r. zmieniać w związku ze zmianą w zakresie obowiązku składania JPK_VAT7M), Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że na dzień zaprowadzenia ksiąg. Jak czytamy w informacji opublikowanej w bazie eureka (id 666423): ⇒link⇐ Obowiązek przesyłania ksiąg podatkowych w formie ustrukturyzowanej JPK jest powiązany z obowiązkiem ich elektronicznego prowadzenia. W dacie zaprowadzenia ksiąg należy zatem sprawdzić, czy księgi te muszą być prowadzone w formie elektronicznej. Jeżeli w dacie zaprowadzenia ksiąg wystąpi obowiązek ich prowadzenia w formie elektronicznej, to po zakończeniu roku podatkowego wystąpi również obowiązek ich przesyłania w formie plików JPK. Jeżeli taki obowiązek nie wystąpi w dacie zaprowadzenia ksiąg podatkowych, to konsekwentnie, nie będzie też obowiązku ich przesyłania w formie plików JPK po zakończeniu roku podatkowego.

Potwierdziło to również Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie Redakcji: Jeżeli (…) na podstawie przepisów ustawy o podatku VAT, zostanie skutecznie dokonany wybór kwartalnego rozliczenia podatku VAT w 2026 r., poprzez złożenie stosownego zawiadomienia do 25.02.2026 r., to dla celów podatku dochodowego, podmioty, które dokonają takiego wyboru, nie będą obowiązane od 1.01.2026 r. do elektronicznego prowadzenia ksiąg podatkowych i ich przesyłania w formie plików JPK po zakończeniu roku.

Termin i adresat

Księgi podatników PIT mają być przekazywane organom podatkowym w ramach JPK_PIT tylko raz w roku, po zakończeniu roku podatkowego, w terminie do dnia upływu terminu złożenia zeznania, o którym mowa w art. 45 ust. 1 updof lub w art. 21 ust. 2 pkt 2 uzpd, czyli do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.

Adresatem tych danych będzie naczelnik US właściwy ws. opodatkowania podatkiem dochodowym, a w przypadku spółek – właściwy według miejsca prowadzenia działalności, a gdy prowadzą działalność w więcej niż jednym miejscu – według miejsca siedziby, a jeśli w ten sposób nie da się ustalić właściwości – właściwy według miejsca zamieszkania jednego ze wspólników (art. 24a ust. 1e updof, art. 15 ust. 13 uzpd).

Zakres przesyłanych danych

W kwietniu 2025 r. resort finansów opublikował ostateczne struktury logiczne księgi rachunkowej JPK_KR_PD, a także ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych JPK_ST_KR (z tych samych struktur korzystają również podatnicy CIT przesyłający JPK_CIT). ⇒link⇐

Ukazało się też wchodzące w życie 1.01.2026 r. rozporządzenie MFiG z 6.09.2025 r. w sprawie dodatkowych danych, o które należy uzupełnić prowadzone księgi rachunkowe i ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegające przekazaniu na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU poz. 1311). Te dodatkowe dane są analogiczne jak w przypadku podatników CIT. Obejmują:

1) NIP kontrahenta, o ile został nadany,

2) numer identyfikujący fakturę w Krajowym Systemie e-Faktur (KSeF), wystawioną przez podmiot prowadzący księgi,

3) znaczniki identyfikujące konta ksiąg wykazywane według słownika określonego w załączniku do rozporządzenia,

4) dane dotyczące nabycia, wytworzenia, przyjęcia do używania lub wykreślenia środka trwałego lub wnip z ewidencji środków trwałych oraz wnip (patrz tabela),

5) wysokość różnicy między wynikiem finansowym ustalonym na podstawie przepisów o rachunkowości a dochodem (stratą) z pozarolniczej działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej ustalonym na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych w podziale na wysokość przychodów oraz kosztów wyszczególnionych w tabeli.

Ministerstwo Finansów opublikowało ponadto broszury informacyjne do struktur logicznych JPK_KR_PD i JPK_ST_KR, opisujące ich zawartość i wyjaśniające treść poszczególnych elementów. ⇒link⇐

Na stronie podatki.gov.pl można też zajrzeć do sekcji pytań i odpowiedzi dotyczącej tych struktur ⇒link⇐

Struktury logiczne księgi przychodów i rozchodów oraz ewidencji przychodów jeszcze nie są dostępne. Ukazały się jednak nowe rozporządzenia MFiG z 6.09.2025 r. określające zasady ich prowadzenia (DzU poz. 1299 i 1294). Przewidują one m.in. dodatkowe kolumny na podanie numeru faktury w KSeF i identyfikatora podatkowego kontrahenta. Trzeba też będzie podawać więcej danych w wykazie środków trwałych i wnip.

O obowiązkach związanych z JPK CIT pisaliśmy w artykule JPK_CIT – jak liczyć limit przychodów.

Więcej na ten temat jest mowa w Zamknięciu roku 2025.