Zmiany w składce zdrowotnej przedsiębiorców od 1.01.2025 r.
Nowości te wprowadza ustawa z 6.12.2024 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU poz. 1915, dalej nowelizacja). Mimo wielu zapowiedzi znaczące modyfikacje są tylko dwie.
Niższa najniższa
Pierwsza zmiana dotyczy przedsiębiorców, którzy są opodatkowani skalą albo podatkiem liniowym, a działalność przynosi im niewielki dochód. Za okres od lutego 2024 do stycznia 2025 r. nie mogli płacić składki zdrowotnej w wysokości niższej niż 9% minimalnego wynagrodzenia, tj. 381,78 zł. Od 1.02.2025 r. najniższa obowiązująca ich składka zdrowotna to kwota wyliczona jako 9% od 75% minimalnego wynagrodzenia. Jest to 314,96 zł miesięcznie (4666 zł x 75% x 9%). Gdyby nie ta zmiana, w 2025 r. przedsiębiorcy ci płaciliby co miesiąc więcej o 104,98 zł. Jak szacuje Ministerstwo Finansów, na zmianie skorzysta ok. 934 tys. przedsiębiorców.
W przypadku opodatkowania skalą, gdzie składkę zdrowotną liczy się w wysokości 9% dochodu, najniższą składkę zapłacą ci przedsiębiorcy, którzy odnotują w danym miesiącu stratę albo osiągną dochód niższy niż 4666 zł. Przy opodatkowaniu liniowym PIT granica tego dochodu to 8570 zł, bo tu składkę liczy się w wysokości 4,9% dochodu. Składkę w wysokości 314,96 zł zapłacą także przedsiębiorcy na karcie podatkowej.
Zmiana wejdzie w życie od marca 2025 r., począwszy od składki należnej za luty 2025 r., liczonej od przychodu za styczeń (art. 4 nowelizacji). W styczniu 2025 r., gdy obowiązuje jeszcze poprzedni rok składkowy, wysokość minimalnej składki zdrowotnej nadal wynosi 381,78 zł (minimalną podstawą składki jest kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, tj. 4242 zł).
Powyższa zmiana nie obejmie ryczałtowców. Oni w 2025 r. zapłacą na zdrowie więcej. Wciąż obowiązuje ich składka w trzech stawkach, zależnych od wysokości przychodu, jaki przedsiębiorca osiągnie przez cały rok. Podstawą jej obliczenia jest 60%, 100% lub 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w IV kwartale poprzedniego roku. Podstawa w wysokości 100% tego wynagrodzenia obowiązuje, gdy roczny przychód przekracza 60 tys. zł, a w wysokości 180% – gdy przychód przekracza 300 tys. zł.
Więcej na ten temat piszemy w artykule Jakie składki ZUS zapłacą przedsiębiorcy w 2025 r.
Sprzedaż środków trwałych
Druga zmiana dotyczy wyłączenia w 2025 r. z podstawy wymiaru składki zdrowotnej przychodów z odpłatnego zbycia (m.in. sprzedaży):
- środków trwałych i zrównanych z nimi składników majątku (art. 14 ust. 2 pkt 1 updof – patrz ramka) oraz
- rzeczy ruchomych wykorzystywanych na potrzeby działalności gospodarczej (lub przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej) na podstawie umowy leasingu (art. 14 ust. 19 updof) – chodzi głównie o poleasingowe samochody przekazane do majątku prywatnego.
Początkowo na tym miało się skończyć, jednak ustawodawca zorientował się, że może to być niekorzystne dla przedsiębiorców na skali lub liniowym PIT. Oznaczałoby to bowiem, że licząc składkę zdrowotną, nie mogą pomniejszyć jej o straty ze sprzedaży majątku trwałego (bo nie uwzględniając przychodów z tego tytułu, nie mogą uwzględnić też kosztów, czyli niezamortyzowanej wartości majątku – art. 23 ust. 1 pkt 1 updof). Zgodnie z ostateczną wersją nowelizacji to przedsiębiorca wybierze, czy korzystniej mu nie oskładkowywać sprzedaży majątku, czy jednak oskładkować i rozliczyć koszty w podstawie wymiaru składki. Na wybór będzie wpływać cena zakupu, cena sprzedaży, a także to, w jakiej części środek trwały został już zamortyzowany. Takie odliczenie będzie jednak możliwe dopiero w rozliczeniu rocznym. W dokumencie tym podatnik wykaże przychody i koszty uzyskania przychodów ze sprzedaży składników majątku, wraz z oświadczeniem o uwzględnieniu tych przychodów i kosztów w rocznej podstawie wymiaru składki zdrowotnej.
Przedsiębiorca na podatku liniowym kupił samochód za 100 tys. zł (wartość początkowa środka trwałego). W 2025 r. sprzedaje go za 60 tys. zł. Jeśli:
- całkowicie go zamortyzował – nie wliczy uzyskanej ze sprzedaży kwoty do podstawy składki zdrowotnej,
- zamortyzował go w 20% (20 tys. zł) – uzyskany przychód pomniejsza o koszty równe niezamortyzowanej wartości samochodu, czyli o 80 tys. zł (100 tys. – 20 tys.); sprzedaż przyniesie mu więc stratę w wysokości 20 tys. zł (60 tys. – 80 tys.); o tę nadwyżkę kosztów nad przychodem ze sprzedaży może pomniejszyć dochody z działalności w rozliczeniu rocznym składki za 2025 r.; w ten sposób obniży wysokość składki zdrowotnej.
Składniki majątku trwałego, których sprzedaż w 2025 r. nie podlega wliczeniu do podstawy składki zdrowotnej
W podstawie wymiaru składki zdrowotnej nie uwzględnia się przychodów z odpłatnego zbycia wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą składników majątku będących:
- środkami trwałymi albo wartościami niematerialnymi i prawnymi (wnip), podlegającymi ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wnip,
- składnikami majątku, o których mowa w art. 22d updof (o wartości nieprzekraczającej 10 tys. zł, niewprowadzonymi do ewidencji środków trwałych i wnip, od których nie dokonywano odpisów amortyzacyjnych, tylko ich wartość jednorazowo ujęto w kosztach podatkowych w miesiącu oddania do używania), z wyłączeniem składników, których wartość początkowa nie przekracza 1500 zł,
- składnikami majątku, które ze względu na przewidywany okres używania – równy lub krótszy niż rok – nie zostały zaliczone do środków trwałych albo wnip,
- składnikami majątku stanowiącymi spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego lub udział w takim prawie, które zgodnie z art. 22n ust. 3 nie podlegają ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wnip.
Powyższe wyłączenie nie obejmuje innych składników majątku – m.in. przyjętych do używania inwestycji w obcych środkach trwałych czy budynków i budowli wybudowanych na cudzym gruncie (o których mowa w art. 22a updof), mimo że co do zasady podlegają one amortyzacji podatkowej.
Zmienione przepisy dotyczące uwzględniania bądź nie przychodu z tytułu zbycia firmowego majątku stosuje się do rozliczenia składki zdrowotnej należnej za okres od 1.02.2025 r., której podstawę wymiaru ustala się, biorąc pod uwagę dochód podatkowy (przychody i koszty) ze stycznia 2025 r. Począwszy od sprzedaży dokonanej w styczniu przedsiębiorca na podatku liniowym czy na skali nie musi więc wliczać przychodu i kosztu ze sprzedaży ww. składników majątku do podstawy wymiaru składki. Jeśli jednak uzna, że korzystniej jest taką sprzedaż oskładkować (uwzględnić w przychodach i kosztach tworzących podstawę wymiaru składki zdrowotnej), będzie mógł to zrobić dopiero w rozliczeniu za 2025 r., składając jednocześnie odpowiednie oświadczenie (art. 2 nowelizacji).
Dla ryczałtowców zmiana w tym zakresie kończy się na wyłączeniu – począwszy od rozliczenia za styczeń 2025 r. – przychodu ze sprzedaży środka trwałego przy ustalaniu progów przychodowych, od których zależy wysokość składki zdrowotnej. Będzie to korzystne dla tych, którzy w razie uwzględnienia tego przychodu przekroczyliby próg odpowiednio 60 tys. zł czy 300 tys. zł i weszliby do grupy przedsiębiorców płacących wyższą składkę zdrowotną. Dla pozostałych ryczałtowców ta zmiana jest obojętna.
Zgodnie z art. 3 nowelizacji do rozliczenia składek na ubezpieczenie zdrowotne ryczałtowców, należnych za okres do 31.12.2024 r., stosuje się dotychczasowe przepisy.
Zob. też artykuł Nie każda strata ze sprzedaży środka trwałego pomniejszy składkę zdrowotną.
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
