Co nowego w prawie - 90

Monitorowany transport

Od 27.04.2022 r. obowiązuje rozporządzenie MF z 25.04.2022 r. w sprawie towarów, których przewóz jest objęty systemem monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi (DzU poz. 898). Wprowadzono towary z pozycji:

• CN 2701 – węgiel; brykiety, brykietki i podobne paliwa stałe wytwarzane z węgla,
• CN 2704 – koks i półkoks, z węgla, węgla brunatnego (lignitu) lub torfu, nawet aglomerowany; węgiel retortowy,

jeżeli masa brutto przesyłki towarów objętych tymi pozycjami przekracza 500 kg.

Towary te zostały wyłączone spod systemu monitorowania SENT, gdy:

• chodzi o przewóz rozpoczynający się na terytorium kraju,
• są objęte procedurą celną tranzytu, składowania, odprawy czasowej, przetwarzania, wywozu albo powrotnym wywozem – bo KAS dysponuje już danymi o takich przewozach zgłoszonych do innego systemu administracji skarbowej,
• są przewożone w opakowaniach jednostkowych, których masa brutto nie przekracza 25 kg.

Wynagrodzenia nauczycieli

Od 1.05.2022 do 31.12.2022 r. średnie wynagrodzenie nauczycieli ma wzrosnąć o 4,4%, co wynika z obowiązującej od 30.04.2022 r. ustawy z 24.03.2022 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela (DzU poz. 935). Jest to spowodowane także wzrostem wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatków od niego zależnych. Tabele zawarte w rozporządzeniu Ministra Edukacji i Nauki z 13.05.2022 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (DzU poz. 1057), które weszło w życie 19.05.2022 r., uwzględniają też wzrost wynagrodzenia minimalnego.

Stawki właściwe od 1.01.2022 r. dla pracowników niepedagogicznych określa obowiązujące od 24.05.2022 r. rozporządzenie MRiPS z 19.05.2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą dla pracowników niebędących nauczycielami zatrudnionych w szkołach i placówkach oświatowych prowadzonych przez organy administracji rządowej oraz w niektórych innych jednostkach organizacyjnych (DzU poz. 1088).

Zmiana konwencji podatkowej z Holandią

30.04.2022 r. wszedł w życie Protokół między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Niderlandów o zmianie Konwencji między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Niderlandów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, podpisanej w Warszawie 13.02.2002 r., oraz Protokołu, podpisanego w Warszawie 13.02.2002 r., podpisany w Warszawie 29.10.2020 r. (DzU poz. 906). Datę jego wejścia w życie określa Oświadczenie rządowe z 31.03.2022 r. (DzU poz. 907). M.in.:

• sprecyzowano, kim jest osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w umawiającym się państwie; przy ustalaniu rezydencji ma być brane pod uwagę nie tylko miejsce faktycznego zarządu,
• wprowadzono tzw. klauzulę nieruchomościową dotyczącą opodatkowania zysków z przeniesienia własności akcji (udziałów) spółek, gdy wartość majątku takich podmiotów pochodzi głównie z nieruchomości (opodatkowanie w miejscu położenia majątku, a nie rezydencji podatkowej zbywcy),
• zmieniono przepisy dotyczące stałego zakładu, a także podatku u źródła,
• zmieniono ogólną klauzulę umowną przeciwko unikaniu opodatkowania; korzyści podatkowe wynikające z konwencji nie zostaną przyznane podatnikowi, jeżeli uzyskanie jej było jednym z głównych celów utworzenia danej struktury lub zawarcia transakcji,
• wprowadzono tzw. klauzulę transparentnego podmiotu, która reguluje opodatkowanie dochodów osiąganych za pośrednictwem podmiotów niebędących podatnikami podatków dochodowych.

Pomoc Ukraińcom

Z 60 do 120 dni wydłużono okres, za który można otrzymać środki z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy (z mocą od 24.02.2022 r.). Wydatki na to świadczenie mają być dokładniej monitorowane przez:

• prowadzenie centralnej bazy danych wniosków, udostępnianej także wojewodom i gminom,
• nałożenie na gminy obowiązku wprowadzania danych i ich weryfikowania.

Wojewodowie mogą podwyższyć kwoty świadczenia pieniężnego oraz zgodzić się na przedłużenie okresu jego otrzymywania.

Wynika to z obowiązujących: od 30.04.2022 r. ustawy z 27.04.2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (DzU poz. 930) i od 14.05.2022 r. rozporządzenia RM z 4.05.2022 r. w sprawie maksymalnej wysokości świadczenia pieniężnego przysługującego z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy oraz warunków przyznawania tego świadczenia i przedłużania jego wypłaty (DzU poz. 1020).

Nowy wzór wniosku o to świadczenie zawarto z kolei w obowiązującym od 30.04.2022 r. rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 29.04.2022 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie wzoru wniosku o świadczenie pieniężne za zapewnienie zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy przybywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z działaniami wojennymi (DzU poz. 941).

Ustawa z 12.05.2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (DzU poz. 1087), która weszła w życie 24.05.2022 r., przewiduje z kolei utworzenie systemu teleinformatycznego służącego do ułatwienia nawiązywania kontaktów między pracodawcami a poszukującymi pracy obywatelami Ukrainy (zarówno w związku z wojną, jak i innymi legalnie przebywającymi w Polsce).

Ukrainiec poszukujący pracy będzie mógł założyć w systemie teleinformatycznym weryfikowany profil pracownika, zamieszczając w nim swoje dane. Dostęp do nich będą mieć pracodawcy i pośrednicy pracy. Aby założyć profil, wymagany jest PESEL, a także uwierzytelnienie danej osoby. System ma być rozwijany przez dodawanie nowych funkcjonalności. Dane będą przetwarzane przez 12 mies. od dnia ostatniej aktywności użytkownika w systemie.

Bez VAT przy najmie

Jednostkom samorządu terytorialnego ma być łatwiej prowadzić politykę mieszkaniową. Zwolniono z VAT usługi w zakresie wynajmowania lub wydzierżawiania nieruchomości o charakterze mieszkalnym bądź części nieruchomości, na własny rachunek, świadczone na rzecz:

• jednostek samorządu terytorialnego i ich związków,
• samorządowych jednostek organizacyjnych,
• jednoosobowych spółek samorządu terytorialnego niebędących społecznymi agencjami najmu,

wyłącznie w celu wynajmu lub dzierżawy na rzecz osób fizycznych na ich własne cele mieszkaniowe.

Tak wynika z rozporządzenia MF z 4.05.2022 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień (DzU poz. 971), które weszło w życie 10.05.2022 r.

Opłata dodatkowa – przejazdy autostradą

Obowiązujące od 12.05.2022 r. rozporządzenie MF z 10.05.2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wyznaczenia organów Krajowej Administracji Skarbowej do wykonywania niektórych zadań Krajowej Administracji Skarbowej oraz określenia terytorialnego zasięgu ich działania (DzU poz. 987) rozprasza wykonywanie zadań z zakresu poboru opłaty dodatkowej za niewniesienie opłaty za przejazd autostradą. Będą je wykonywać naczelnicy US, właściwi według miejsca zamieszkania lub siedziby wnoszącego opłatę, a nie tylko Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Bydgoszczy. W przypadku osób zamieszkałych poza Polską będzie to Naczelnik Urzędu Skarbowego Łódź – Śródmieście. Zajmie się on też zapisami w ewidencji i rozliczeniami z tytułu kaucji za nieuprawnione przejazdy. Sprawy wszczęte i niezakończone będzie dalej prowadzić Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Bydgoszczy.

Nie ma epidemii, jest zagrożenie

Od 16.05.2022 r. stan epidemii został zastąpiony stanem zagrożenia epidemicznego. Przesądzają o tym rozporządzenia Ministra Zdrowia z 12.05.2022 r.:

• w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (DzU poz. 1027),

[1] O skutkach w zakresie rozliczeń podatkowych i prawa pracy jest mowa w artykułach na naszej stronie internetowej: Do kiedy obowiązują rozwiązania antykryzysowe dla pracodawców i płatników.

• w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (DzU poz. 1028)[1].

Sądy w sprawach podatkowych

21.05.2022 r. weszło w życie rozporządzenie Prezydenta RP z 20.04.2022 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie oraz Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie (DzU poz. 962). Zmienia ono ogólną zasadę, że do rozpoznania sprawy właściwy jest WSA, na którego obszarze właściwości ma siedzibę organ administracji publicznej. Sprawy z zakresu działania Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie, jako organu odwoławczego wobec aktów lub czynności Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie, oraz dotyczące bezczynności i przewlekle prowadzonego postępowania tych organów przekazano WSA, na których obszarze właściwości strona skarżąca zamieszkuje lub ma siedzibę.

Konwencja MLI – Rumunia

Od 1.06.2022 r. Rumunia stała się stroną Konwencji zapobiegającej erozji podatkowej i od tego dnia obowiązuje ona w relacjach między Polską a Rumunią. Tak wynika z oświadczenia rządowego z 12.04.2022 r. w sprawie mocy obowiązującej w relacjach między Rzecząpospolitą Polską a Rumunią Konwencji wielostronnej implementującej środki traktatowego prawa podatkowego mające na celu zapobieganie erozji podstawy opodatkowania i przenoszeniu zysku, sporządzonej w Paryżu 24.11.2016 r., oraz jej zastosowania w realizacji postanowień Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Rumunii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, sporządzonej w Warszawie 23.06.1994 r. (DzU poz. 1093). Weszło w życie 24.05.2022 r.

VAT na wyroby medyczne

Od 26.05.2022 r. obowiązuje rozporządzenie MF z 16.05.2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych (DzU poz. 1059). Dotychczasowa stawka 8% na wyroby medyczne (także ich naprawy, udzielanie licencji itp.), która wynikała z rozporządzenia, obecnie wynika z ustawy o VAT, w związku z czym uchylono w rozporządzeniu odpowiednie załączniki.

Zbieranie sprawozdań finansowych podatników CIT

Naczelnik Zachodniopomorskiego Urzędu Skarbowego w Szczecinie został wyznaczony do wykonywania zadań Szefa KAS w zakresie przyjmowania i obsługi sprawozdań finansowych składanych przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych oraz udostępniania ich innym organom. Tak wynika z obowiązującego od 26.05.2022 r. rozporządzenia MF z 9.05.2022 r. w sprawie wyznaczenia organu Krajowej Administracji Skarbowej do wykonywania zadań Szefa Krajowej Administracji Skarbowej w zakresie przyjmowania i obsługi oraz udostępniania sprawozdań finansowych podatników podatku dochodowego od osób prawnych (DzU poz. 986).

Kwalifikacje biegłych rewidentów

Niepełnosprawni kandydaci na biegłych rewidentów mogą wnioskować o wydłużenie czasu trwania egzaminu z wiedzy, części pisemnej egzaminu dyplomowego i z prawa gospodarczego lub też o wprowadzenie innych ułatwień przy zdawaniu egzaminów (np. zdawanie na komputerze zamiast pisania odręcznie).

Tak wynika z obowiązującego od 26.05.2022 r. rozporządzenia MF z 25.04.2022 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie postępowania kwalifikacyjnego na biegłych rewidentów (DzU poz. 991).

Składanie dokumentów elektronicznych do ZUS

3.06.2022 r. weszło w życie rozporządzenie MRiPS z 10.05.2022 r. w sprawie wymagań, jakie muszą spełnić płatnicy składek przekazujący dokumenty ubezpieczeniowe w formie dokumentu elektronicznego poprzez transmisję danych (DzU poz. 1062). Zasadniczo powiela dotychczasowe przepisy z tego zakresu.

Informacje z KRS

Informacje o wpisach i sprawach rejestrowych dotyczących do 50 podmiotów mogą być automatycznie przesyłane z KRS każdemu, kto wskaże numery tych podmiotów. Ten „newsletter” jest przesyłany przez rok, ale można go przedłużyć na koleje okresy. Tak wynika z obowiązującej od 21.06.2022 r. ustawy z 7.04.2022 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU poz. 984).

Łatwiej utworzyć PPE

Ustawa z 7.04.2022 r. o zmianie ustawy o pracowniczych programach emerytalnych oraz ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego (DzU poz. 904) ma poprawić funkcjonowanie Pracowniczych Programów Emerytalnych (PPE) przez wprowadzenie ułatwień dla pracodawców, u których one funkcjonują, a także zachęcać do tworzenia nowych PPE. W związku z tym:

• obowiązki administracyjne związane z PPE przeniesiono z pracodawców na instytucje finansowe obsługujące PPE (sporządzania informacji rocznej dotyczącej realizacji programów, przekazywanej corocznie organowi nadzoru, informowania o zmianie danych zarządzającego),
• pracodawca ma zgłaszać do KNF zawarcie porozumienia z reprezentacją pracowników o zawieszeniu odprowadzania bądź ograniczeniu wysokości składek podstawowych w PPE – zamiast trybu ich rejestracji,
• możliwe będzie wnoszenie składki dodatkowej i jej finansowanie także z innych źródeł niż wynagrodzenie,
• umożliwiono przeniesienie środków, tzn. przekazanie ich przez dotychczasowego zarządzającego nowemu zarządzającemu, w związku ze zmianą formy programu lub zarządzającego,
• uregulowano maksymalny termin jednostronnego ograniczenia składki podstawowej przez pracodawcę (do 6 mies. w kolejnych 12 mies.); po okresie zawieszenia albo czasowego ograniczenia wysokości składki podstawowej pracodawca nie jest obowiązany do uzupełniania wpłaty.

Pracodawcy mają czas do końca 2026 r. na dostosowanie prowadzonych programów do nowych przepisów. Zmiany dotyczą też indywidualnych kont emerytalnych (IKE) oraz indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego (IKZE).

Zasadniczo ustawa wchodzi w życie 1.07.2022 r., a przepisy dotyczące składki dodatkowej – 1.01.2023 r.

Listy zastawne

8.07.2022 r. wejdzie w życie ustawa z 7.04.2022 r. o zmianie ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 872). Wdraża unijne przepisy dotyczące obligacji zabezpieczonych. Ich celem jest ujednolicenie funkcjonowania rynku obligacji zabezpieczonych w krajach UE, a także zwiększenie ich atrakcyjności dla inwestorów i jako formy pozyskiwania kapitału przez banki. W Polsce formę obligacji zabezpieczonych mają listy zastawne. W związku z tym:

• wprowadzono definicję pojęcia „list zastawny”, odwołującą się do mechanizmu podwójnego regresu, który zapewnia inwestorom możliwość dochodzenia roszczeń zarówno w stosunku do emitentów, jak i z puli aktywów stanowiących zabezpieczenie listów zastawnych,
• podstawą emisji listów zastawnych mogą być także wierzytelności banku hipotecznego pochodzące z papierów wartościowych takich jak emitowane przez Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego oraz poręczane bądź gwarantowane przez Skarb Państwa, których emitentem jest Bank Gospodarstwa Krajowego,
• ograniczono możliwość przedłużania terminu wykupu listów zastawnych; do przedłużenia może dojść wyłącznie w przypadku ogłoszenia upadłości banku hipotecznego,
• listy zastawne mają być emitowane w ramach programu emisji listów zastawnych po uprzednim uzyskaniu zezwolenia KNF; określono elementy, które muszą się znaleźć w tym programie,
• wskazano warunki umożliwiające zakwalifikowanie instrumentów pochodnych do puli aktywów stanowiących zabezpieczenie listów zastawnych, a także określono inne zasady dla tych aktywów.

Inne zmiany mają na celu m.in.:

• poprawę instytucji wezwań do zapisywania się na sprzedaż lub zamianę akcji spółek publicznych, co ma poprawić ochronę akcjonariuszy mniejszościowych,
• zwiększenie skuteczności działań Bankowego Funduszu Gwarancyjnego w obszarze przymusowej restrukturyzacji.

Ustawa nowelizuje również inne akty prawne.

W updof zwolniono z podatku odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny i oferowanych na rynkach zagranicznych oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji, uzyskane przez podatników, których dotyczy ograniczony obowiązek podatkowy.

Podobne zwolnienie obowiązuje w updop, z tym że katalog zwolnień jest tam szerzy i dotyczy tzw. funduszu pomocowego. Ten zaś wiąże się z wprowadzeniem do przepisów dotyczących banków w formie spółek akcyjnych i banków spółdzielczych obszernych rozwiązań dotyczących systemu ochrony, który ma zapewniać płynność tych instytucji.

W DzU z 2022 r. ogłoszono teksty jednolite następujących

• ustaw o:

• podatku od towarów i usług (poz. 931),
• zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (poz. 923),
• systemie ubezpieczeń społecznych (poz. 1009),
• ubezpieczeniu społecznym rolników (poz. 933),
• przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (poz. 893),
• spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (poz. 924),
• świadczeniach odszkodowawczych przysługujących w razie wypadku lub choroby pozostających w związku ze służbą (poz. 1032),
• licencji doradcy restrukturyzacyjnego (poz. 1007),
• grach hazardowych (poz. 888),
• dostępie do informacji publicznej (poz. 902);

rozporządzeń:

• MF w sprawie zgłoszeń celnych w obrocie pocztowym (poz. 1096),
• RM w sprawie szczegółowego sposobu gospodarowania składnikami rzeczowymi majątku ruchomego Skarbu Państwa (DzU poz. 998).