Zwolnienie z powodu siły wyżej – w pełnych czy niepełnych godzinach
Od 26.04.2023 r. pracownik ma prawo do odpłatnego zwolnienia z powodu działania siły wyższej – w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jego natychmiastowa obecność jest niezbędna (dalej zwolnienie). Przysługuje mu z tego tytułu 2 dni lub 16 godz. (liczba godzin będzie inna, gdy pracownika obowiązuje niższa dobowa norma czasu pracy, bo ustala się ją w proporcji do niej, np. przy 7 godz. normy dobowej zwolnienie wyniesie 14 godz.) w roku kalendarzowym (art. 1481 § 1 i 5 Kp).
Jeżeli pracownik w pierwszym wniosku wskazał, że ze zwolnienia z powodu działania siły wyższej będzie korzystał w godzinach, a nie w dniach, pracodawca może udzielić wolnego w wymiarze:
- o jaki pracownik występuje (u Czytelnika na 3 godz. 40 min), pod warunkiem nieprzekraczania ustawowego limitu, albo
- zaokrąglonym do pełnych godzin (u Czytelnika „w dół” do 3 godz. lub „w górę” do 4 godz.), zgodnie z opinią MRiPS.
Wybór pracownika
Od 26.04.2023 r. pracownik ma prawo do odpłatnego zwolnienia z powodu działania siły wyższej – w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jego natychmiastowa obecność jest niezbędna (dalej zwolnienie). Przysługuje mu z tego tytułu 2 dni lub 16 godz. (liczba godzin będzie inna, gdy pracownika obowiązuje niższa dobowa norma czasu pracy, bo ustala się ją w proporcji do niej, np. przy 7 godz. normy dobowej zwolnienie wyniesie 14 godz.) w roku kalendarzowym (art. 1481 § 1 i 5 Kp).
To pracownik decyduje o tym, który ze sposobów zostanie wobec niego zastosowany w danym roku kalendarzowym (art. 1481 § 2 Kp). W pierwszym wniosku o udzielenie zwolnienia wskazuje wymiar dzienny albo godzinowy (u Czytelnika wymiar godzinowy) i potem nie może już tego zmienić do końca danego roku (będzie mógł to zrobić dopiero w pierwszym wniosku składanym w kolejnym roku).
Pracodawca musi udzielić zwolnienia według wyboru pracownika (w dniach lub godzinach), jeśli otrzyma wniosek w tej sprawie najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia.
Zasada zaokrąglania
W art. 1481 § 4 Kp jest zapisana zasada zaokrąglania niepełnej godziny „w górę” do pełnej godziny. Jednak odnosi się wyłącznie do pracownika niepełnoetatowego, który wystąpi o zwolnienie w trybie godzinowym. Dla takich osób zwolnienie ustala się adekwatnie do wymiaru ich czasu pracy, np. zatrudnionemu na 2/3 etatu będzie dzięki zaokrągleniu przysługiwało 11 godz. (16 godz. × 2/3 = 10,67 godz., po zaokrągleniu 11 godz.) zwolnienia.
Zasada zaokrąglania nie dotyczy pracowników na pełnych etatach (choć są zwolennicy tego rodzaju postępowania).
Jednostka czasu
Art. 1481 Kp nie określa, czy godzinę zwolnienia można dzielić na mniejsze części (u Czytelnika 40 min). Jego cel i treść – w zakresie terminu składania wniosku – wskazują na taką możliwość. Dzięki temu pracownik będzie mógł wyjść z pracy od razu po akceptacji wniosku przez pracodawcę i wrócić na stanowisko pracy, gdy ustanie przyczyna korzystania ze zwolnienia.
[1] Stanowisko MRiPS z 4.10.2023 r. w sprawie wykorzystywania zwolnienia z powodu siły wyższej w wymiarze godzinowym, odpowiedź na pytanie prasowe, „Ubezpieczenia i Prawo Pracy” nr 21/2023.
[2] „Ubezpieczenia i Prawo Pracy” nr 12/2020.
MRiPS twierdzi jednak[1], że minimalną jednostką czasu przy zwolnieniu jest pełna godzina:
Przepisy Kp przewidują możliwość udzielania (…) zwolnienia od pracy [z powodu siły wyższej – przyp. aut.] w dniach lub w wymiarze godzinowym. Dotyczy to zarówno pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy, jak i na niepełny etat. (…) Kp nie przewiduje generalnie możliwości udzielania takiego zwolnienia pracownikom (…) w mniejszych jednostkach czasu niż godzina. Wyjątki mogą dotyczyć jedynie pracowników, których dobowa norma czasu pracy jest niższa niż 8 godz. i nie obejmuje wyłącznie pełnych godzin (np. pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych, których dobowa norma czasu pracy wynosi 7 godz. i 35 min).
Resort pracy zachował konsekwencję w stosunku do swojej opinii z 19.05.2020 r.[2], w której wykluczył opcję udzielania zwolnienia na dziecko do 14. roku życia (art. 188 Kp) w niepełnych godzinach, jeśli pracownik zdecydował się na godzinowy, a nie dzienny sposób jego realizacji. Pracownik nie może jednak zawnioskować o to zwolnienie w ciągu dnia i przyczyny korzystania z niego nie mają charakteru wyjątkowego, jak przy zwolnieniu z powodu siły wyższej. O ile zatem resortowa opinia nie kłóci się ze zwolnieniem „na dziecko”, o tyle utrudnia realizację zwolnienia z powodu siły wyższej. Pracodawca nie musi (może) się do niej stosować, bo nie jest wiążącą wykładnią prawa. Może sam rozstrzygnąć, który z omawianych wariantów wybierze, mając na uwadze, że ostateczny werdykt należy do sądu, jeżeli sprawa do niego trafi.
Zaloguj się
Aby czytać dalej, jeśli masz wykupiony abonament
Kup dostęp do tego artykułu
Cena dostępu do pojedynczego artykułu tylko 12,30
Kup abonament
Abonamenty on-line | Prenumeratorzy | Członkowie SKwP | ||||||||
|
Bezpłatny dostęp do tego artykułu i ponad 3500 innych, dla prenumeratorów miesięcznika „Rachunkowość". Pomoc w uzyskaniu dostępu:
|
15% rabat na wszystkie zakupy. Zapytaj o kod w swoim Oddziale. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest organizacją, do której należy ponad 26 000 księgowych, a członkostwo wiąże się z licznymi korzyściami. |
„Rachunkowość” - od 75 lat źródło rzetelnej wiedzy!
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych