Zmiany w VAT wprowadzone w ramach SLIM VAT 3

Kurs walutowy przy korygowaniu faktur

Najważniejsza zmiana wprowadzana SLIM VAT 3 wiąże się ze stosowaniem kursu walutowego przy korygowaniu faktur.

Ustawa o VAT dopuszcza, aby kwoty na fakturze były wyrażone w walucie obcej, natomiast kwota polskiego VAT musi być zawsze wyrażona w złotych (zob. interpretacja KIS z 14.06.2023 r., 0112-KDIL1-3.4012.168.2023.2.MR). Od wielu już lat w ustawie tej są przepisy wskazujące:

• jak przeliczać na złote kwoty podatku wyrażone w walucie obcej (według zasad stosowanych do określenia podstawy opodatkowania – art. 106e ust. 11),
• jak przeliczać na złote kwoty wyrażone w walucie obcej w celu określenia podstawy opodatkowania (co do zasady według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego – art. 31a),
• zasady korygowania podstawy opodatkowania (korekta in minus – art. 29a ust. 10, korekta in plus – art. 29a ust. 17).

Nie było natomiast dotychczas przepisu, który wskazywałby, jaki kurs należy stosować przy korygowaniu faktur: czy historyczny (zastosowany przy opodatkowaniu transakcji, niezależnie od tego, co jest następnie przyczyną korekty), czy bieżący.

KIS i sądy przyjmowały, że powinna o tym przesądzać przyczyna korekty. Czasem jednak także na tym tle powstawały spory, czego przykładem jest interpretacja zmieniająca KIS z 5.04.2023 r. (0114-KDIP1-1.4012.860.2021.7.S.RR) wydana po przegranej przed WSA w Warszawie (prawomocny wyrok z 10.11.2022 r., III SA/Wa 1213/22).

Od 1.07.2023 r. z ustawy o VAT wprost wynika, że korekta musi być rozliczana według kursu historycznego, niezależnie od tego, co stanowi jej przyczynę i jaki jest jej kierunek (in plus czy in minus). Od tej zasady są wyjątki (o czym dalej), ale podstawowa reguła wynikająca z dodanego art. 31b brzmi: W przypadku gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania wyrażone w walucie obcej uległy zmianie, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu danej waluty obcej przyjętego do przeliczenia kwot stosowanych do określenia podstawy opodatkowania przed jej zmianą.

Dodany art. 31b wszedł w życie 1.07.2023 r., zatem trzeba go stosować do korekt począwszy od tego dnia. Nie ma przepisu przejściowego, z którego jasno wynikałoby, czy art. 31b ma zastosowanie również do korygowania wcześniejszych rozliczeń, czy tylko do rozliczeń po 30.06.2023 r. Z uwagi na jego brak należy uznać, że nowa regulacja odnosi się do wszystkich korekt dokonywanych od dnia jej wejścia w życie.

Zbiorcza faktura korygująca

Odrębne zasady przewidziano dla zbiorczych faktur korygujących, o których mowa w art. 106j ust. 3. Przepis ten pozwala – w razie udzielenia opustu lub obniżki ceny – wystawić fakturę korygującą dotyczącą dostaw towarów lub świadczenia usług na rzecz jednego odbiorcy w danym okresie. Taka faktura:

• musi zawierać dodatkowo wskazanie okresu, do którego odnosi się udzielany opust lub obniżka ceny,
• może nie zawierać nazwy (rodzaju) towaru lub usługi objętych korektą – w przypadku gdy korekta dotyczy wszystkich dostaw towarów i świadczonych usług.

Od 1.07.2023 r., jeżeli podatnik wystawi fakturę korygującą, o której mowa w art. 106j ust. 3, a kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są wyrażone w walucie obcej, to może (nie musi) przeliczyć je na złote według:

• kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia tej faktury korygującej albo
• ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny (EBC) na ostatni dzień poprzedzający dzień wystawienia tej faktury korygującej, przy czym w takim przypadku waluty inne niż euro przelicza się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro.

Art. 31b ust. 2 dotyczy wyłącznie faktur korygujących, o których mowa w art. 106j ust. 3. To oznacza, że odnosi się on tylko do zbiorczych faktur korygujących wystawianych w związku z udzieleniem przez podatnika opustu lub obniżką ceny.

Organy podatkowe dopuszczają możliwość wystawiania zbiorczych faktur korygujących również z innych przyczyn, ale takie faktury muszą zawierać wszystkie dane, które są wymagane na pojedynczej fakturze korygującej. Wskazała na to KIS w interpretacji z 16.02.2022 r. (0114-KDIP4-2.4012.822.2021.2.WH): Przepisy nie ograniczają możliwości wystawiania faktur zbiorczych jedynie do przypadków, kiedy zmiana ceny (jej zmniejszenie) dotyczy wszystkich dostaw towarów lub usług dokonanych dla jednego odbiorcy w danym okresie. Jednak tylko w takiej sytuacji faktura korygująca nie musi zawierać wszystkich informacji o fakturze pierwotnej. W pozostałych przypadkach również można wystawiać zbiorcze korekty, ale te muszą zawierać wszystkie elementy wskazane w art. 106j ust. 2.

W sytuacji gdy zbiorcza faktura korygująca jest wystawiana z innego powodu niż udzielenie opustu lub obniżka ceny (np. w związku ze zwrotem towarów lub podwyższeniem ceny), nie mają zastosowania szczególne zasady przeliczania kursu waluty obcej, o których mowa w nowym art. 31b ust. 2. Stosuje się zasady ogólne (kurs historyczny), co wymaga przeliczenia z osobna każdej korygowanej pozycji – według kursu przyjętego do przeliczenia kwot na fakturze pierwotnej.

Transakcje rozliczane jak w CIT

Reguł wynikających z nowego art. 31b ust. 1 i 2 nie może stosować podatnik, który do przeliczania podstawy opodatkowania VAT wybrał zasady przeliczania przychodu w walucie obcej wynikające z przepisów o podatku dochodowym i obowiązujące tego podatnika na potrzeby rozliczania danej transakcji (art. 31a ust. 2a).

Problem polega na tym, że z przepisów o podatku dochodowym nie wynikają wprost zasady przeliczania korekty przychodu określonego w walucie obcej. Art. 12 ust. 2 updop stanowi jedynie, że przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu.

Jeżeli chodzi o korekty, w wyroku z 25.05.2022 r. (II FSK 2531/19) NSA uznał, że należy kierować się art. 12 ust 3j updop. W przepisie tym moment ujęcia faktury korygującej uzależniono od okoliczności powodujących konieczność skorygowania przychodu. Jeśli korekta jest wynikiem błędu rachunkowego lub innej oczywistej omyłki, to powinna być przyporządkowana wstecznie do okresu, którego dotyczy, czyli do daty wystąpienia przychodu należnego wynikającego z faktury pierwotnej. Jeżeli natomiast faktura pierwotna prawidłowo dokumentowała zdarzenie gospodarcze, a faktura korygująca została wystawiona z powodu późniejszych zdarzeń (np. udzielenia rabatu), to fakturę korygującą trzeba rozliczyć na bieżąco, z datą jej wystawienia.

NSA uznał, że tak samo należy postępować przy korygowaniu przychodów i kosztów wykazanych w walucie obcej. Stwierdził, że stosując odpowiednio art. 12 ust. 2 updop, trzeba uznać, że kwoty wyrażone w walucie obcej w fakturach korygujących (lub innych korygujących dokumentach księgowych) otrzymanych przez podatnika powinny być przeliczone po średnim kursie NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury korygującej (lub innego korygującego dokumentu księgowego).

Odmiennie orzekł NSA w wyroku z 25.08.2020 r. (II FSK 1153/18): to, że podatnik może dokonać korekty przychodu na bieżąco, nie oznacza, że powinien przyjąć do przeliczenia korygowanego przychodu kurs bieżący, tj. z dnia roboczego poprzedzającego wystawienie faktury korygującej lub noty korygującej. 

W rezultacie – jak stwierdził sąd – do przeliczenia na złote kwoty wynikającej z faktury korygującej należało zastosować kurs waluty, jaki został przyjęty do przeliczenia faktury pierwotnej. To data powstania przychodu decyduje o zastosowaniu właściwego kursu waluty, w jakiej osiągnięto przychód. Późniejsza korekta tego przychodu nie zmienia tej zasady.

Jeżeli w okresie stosowania zasad przeliczania przychodu w walucie obcej, wynikających z przepisów o podatku dochodowym, podatnik wykona transakcję niepodlegającą przeliczeniu zgodnie z tymi zasadami, to ma obowiązek zastosować do niej zasady przeliczania, o których mowa w dodanym art. 31b ust. 1 lub 2.

Import usług

Ogólna zasada wynikająca z art. 31b ma zastosowanie również do transakcji, od których VAT rozlicza nabywca (w ramach odwrotnego obciążenia), czyli:

• podatnik dokonujący WNT,
• nabywca usług, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 (dokonujący tzw. importu usług),
• nabywca towarów, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 5 (od podatnika niemającego siedziby na terytorium Polski).

Mimo że nabywca wykazuje podatek należny i naliczony (co prowadzi do „wyzerowania”), musi również stosować się do przepisów o przeliczaniu na złote kwot wyrażonych na fakturze w walucie obcej. Od 1.07.2023 r. obowiązuje go zasada kursu historycznego.

Inaczej uregulowano zasady przeliczania kursu waluty obcej w odniesieniu do korekt zbiorczych, dotyczących dostaw i usług „wykonanych w danym okresie”. Dodany art. 31b ust. 3 stanowi, że jeżeli udzielono opustu lub obniżono cenę dostaw towarów lub świadczonych usług wykonanych w danym okresie na rzecz podatnika dokonującego WNT lub podatnika, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 i 5, a udokumentowanych fakturą dotyczącą tego okresu, to podatnik (nabywca) może (nie musi) przeliczyć kwoty wyrażone na fakturze korygującej w walucie obcej według:

• kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia tej faktury albo
• ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez EBC na ostatni dzień poprzedzający dzień wystawienia tej faktury, przy czym w takim przypadku waluty inne niż euro przelicza się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro.

Mały podatnik VAT

Od 1.07.2023 r. wzrósł z 1,2 do 2 mln euro limit wartości sprzedaży decydujący o statusie małego podatnika VAT. Status ten pozwala:

• stosować kasową metodę rozliczania VAT (art. 21), co wiąże się z oznaczaniem faktur słowami „metoda kasowa”,
• kwartalnie rozliczać się z VAT (z tym że część ewidencyjną JPK_V7 należy składać co miesiąc).

Wybór metody kasowej oznacza automatycznie, że podatnik rozlicza się z VAT co kwartał (art. 99 ust. 2). Natomiast wybór kwartalnego systemu rozliczeń nie wymaga stosowania metody kasowej; można rozliczać VAT raz na kwartał na zasadach ogólnych (art. 99 ust. 3 pkt 1).

Do 30.06.2023 r. małym podatnikiem VAT był zgodnie z art. 2 pkt 25 podatnik:

• u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą VAT) nie przekroczyła w poprzednim roku równowartości 1,2 mln euro,
• prowadzący przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzający funduszami inwestycyjnymi, zarządzający alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, będący agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu – jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z VAT) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym równowartości 45 tys. euro.

Kwoty te przelicza się według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku, w zaokrągleniu do 1 tys. zł.

U podatnika rozpoczynającego działalność w trakcie roku bierze się pod uwagę przewidywaną wartość sprzedaży w proporcji do okresu prowadzonej działalności (art. 104 ust. 1).

Zasadniczo więc w trakcie roku nie można się stać małym podatnikiem (ani utracić tego statusu). Można jedynie utracić prawo do rozliczania podatku metodą kasową wskutek przekroczenia w trakcie roku kwoty określonej w art. 2 pkt 25 (art. 21 ust. 4 i art. 104 ust. 2).

Wyjątkowo jednak w 2023 r., wskutek zmiany wprowadzonej SLIM VAT 3, można się stać małym podatnikiem w trakcie roku.

Od 1.07.2023 r. limit 1,2 mln euro wzrósł bowiem do 2 mln euro. To oznacza, że wartość sprzedaży (wraz z kwotą VAT) za 2022 r.:

• do 30.06.2023 r. nie mogła przekroczyć 5 793 000 zł,
• od 1.07.2023 r. nie mogła przekroczyć 9 654 000 zł.

Tym samym ktoś, kto nie był małym podatnikiem w I połowie 2023 r. (bo jego sprzedaż brutto w 2022 r. była wyższa niż 5 793 000 zł), może się nim stać od II półrocza br. (jeżeli jego sprzedaż brutto w 2022 r. nie była wyższa niż 9 654 000 zł).

Zmiana statusu następuje z mocy prawa. Natomiast mały podatnik, który chce zacząć stosować metodę kasową, musi uprzednio zawiadomić o tym naczelnika US (art. 21 ust. 1). W tym celu trzeba złożyć zgłoszenie VAT-R (jego aktualizację), zaznaczając odpowiednie rubryki w części C.1. Należy to zrobić do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który będzie stosowana metoda kasowa.

Metody kasowej nie trzeba wybierać od 1.07.2023 r. Można ją wybrać od dowolnego miesiąca, pamiętając tylko o obowiązku wcześniejszego zawiadomienia naczelnika US.

Jeżeli podatnik, którego sprzedaż brutto w 2022 r. przekroczyła 1,2 mln euro, ale nie przekroczyła 2 mln euro, chce skorzystać z metody kasowej już od lipca 2023 r., to powinien złożyć formularz VAT-R do końca czerwca 2023 r. – wyjaśniło MF w odpowiedzi dla mediów opublikowanej 22.06.2023 r. (https://eureka.mf.gov.pl).

MF dodało, że gdy podatnik przekroczył w czerwcu 2023 r. limit 1,2 mln euro, ale jego obroty nie przekraczają podwyższonego limitu (2 mln euro), to nie nastąpi (natychmiastowa) utrata prawa do stosowania metody kasowej – podatnik może kontynuować stosowanie metody kasowej z racji podwyższenia limitu od lipca 2023 r. Ew. utrata prawa do stosowania metody kasowej może nastąpić wskutek późniejszego przekroczenia limitu 2 mln euro.

Próg 2 mln euro będzie obowiązywał również w kolejnych latach (chyba że ustawodawca ponownie go zmieni).

Nie zmienił się natomiast limit dla małych podatników „prowizyjnych”. Nadal wynosi on równowartość 45 tys. euro, czyli w 2023 r. – 217 tys. zł (maksymalna kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za usługi wykonane w 2022 r., wraz z kwotą VAT).

Sankcje w VAT

Zmiany dotyczące dodatkowego zobowiązania podatkowego weszły w życie już 6.06.2023 r. Zostały wymuszone wyrokiem TSUE z 15.04.2021 r. (C-935/19).

Wskutek tych zmian organ podatkowy ma obowiązek miarkować dodatkowe zobowiązanie, a więc nakłada je w wysokości:

• do 30%, zamiast równo 30% (art. 112b ust. 1),
• do 20%, zamiast równo 20% (art. 112b ust. 2),
• do 15%, zamiast równo 15% (art. 112b ust. 2a).

Ponadto, ustalając dodatkowe zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w art. 112 ust. 1–2a, naczelnik US lub naczelnik UCS musi od 6.06.2023 r. brać pod uwagę:

1) okoliczności powstania nieprawidłowości,

2) rodzaj i stopień naruszenia ciążącego na podatniku obowiązku, które skutkowało powstaniem nieprawidłowości,

3) rodzaj, stopień i częstotliwość stwierdzanych dotychczas nieprawidłowości dotyczących nieprzedawnionych zobowiązań w podatku,

4) kwotę stwierdzonych nieprawidłowości, w tym kwotę zaniżenia zobowiązania podatkowego, kwotę zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe,

5) działania podjęte przez podatnika po stwierdzeniu nieprawidłowości w celu usunięcia skutków nieprawidłowości.

Zmiany te nie dotyczą dodatkowego zobowiązania w wysokości 100%, ustalanego na podstawie art. 112c, a więc gdy nieprawidłowość była skutkiem celowego działania podatnika lub jego kontrahenta (o którym podatnik miał wiedzę) i wynika w całości lub w części z odliczenia podatku naliczonego na podstawie faktury, która:

• została wystawiona przez podmiot nieistniejący,
• stwierdza czynności, które nie zostały dokonane,
• podaje kwoty niezgodne z rzeczywistością,
• potwierdza czynności, do których mają zastosowanie art. 58 i art. 83 Kc (czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy oraz oświadczenie woli złożone dla pozoru).

We wszystkich tych sytuacjach sankcja wynosi równe 100% zaniżenia zobowiązania podatkowego, kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe.

Korekta przy WDT

Od 1.07.2023 r. zmienił się przepis dotyczący dokumentowania WDT.

Jednym z warunków zastosowania do WDT stawki 0% VAT jest, aby podatnik przed upływem terminu do złożenia deklaracji za dany okres rozliczeniowy, posiadał dowody, że towary będące przedmiotem WDT zostały wywiezione z kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium innego państwa unijnego (art. 42 ust. 1 pkt 2).

Jeżeli podatnik nie ma takich dowodów, to nie wykazuje WDT, tylko dostawę ze stawką krajową, np. 23% (art. 42 ust. 12). Gdy w końcu otrzyma te dowody, ma prawo wykazać WDT ze stawką 0%. Konieczna jest wtedy korekta części ewidencyjnej i deklaracyjnej JPK_V7 oraz informacji podsumowującej VAT-UE.

Wprowadzona od 1.07.2023 r. zmiana dotyczy tego, za jaki okres trzeba zrobić taką korektę. Do 30.06.2023 r. przepis nakazywał sporządzić korektę za okres rozliczeniowy, w którym dostawa (WDT) została dokonana (art. 42 ust. 12a). To oznaczało, że w wyniku korekty podatnik rozliczał WDT ze stawką 0% w innym okresie niż miesiąc powstania obowiązku podatkowego.

W praktyce był z tym problem, co potwierdziło MF w uzasadnieniu nowelizacji: w przypadku WDT okresy rozliczeniowe mogą być różne: moment dokonania dostawy (który powstaje z chwilą fizycznego przesunięcia towaru na terytorium kraju) może wystąpić miesiąc/kwartał wcześniej niż moment powstania obowiązku podatkowego (który powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu dokonania WDT). W praktyce zdarzają się sytuacje, w których faktura zostaje wystawiona dopiero w następnym miesiącu po dokonaniu dostawy albo faktura nie zostaje wystawiona do 15. dnia tego miesiąca, co w obu przypadkach powoduje powstanie obowiązku podatkowego w następnym okresie rozliczeniowym (niż okres, w którym dokonano dostawy).

Chcąc zaradzić tej niezgodności, zamieniono w art. 42 ust. 12a sformułowanie „w którym dostawa ta została dokonana” wyrazami „w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu dokonania przez niego tej dostawy”. W związku z tym od 1.07.2023 r., jeżeli podatnik otrzyma z opóźnieniem dowody, że towary będące przedmiotem WDT zostały wywiezione z kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium innego państwa unijnego, to wykaże WDT w okresie, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu tej dostawy.

WNT a brak faktury

SLIM VAT 3 rozwiązano też inny problem, powstały po nieudanej wcześniejszej próbie dostosowania przepisów do wyroku TSUE z 18.03.2021 r. (C-895/19). TSUE zakwestionował w nim polski przepis, który pozwalał organom podatkowym żądać odsetek za zwłokę, w przypadku gdy podatnik wykazał VAT od WNT po 3 mies. od upływu miesiąca powstania obowiązku podatkowego w odniesieniu do nabytych towarów. Trybunał potwierdził, że co do zasady podatnik ma prawo odliczyć podatek naliczony z tytułu WNT w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym zadeklarował podatek należny z tego tytułu. Dlatego nie można uzależniać tego prawa od wykazania VAT należnego w ciągu 3 mies.

Ten tzw. szyk rozstawny zlikwidowano ustawą z 11.08.2021 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo bankowe (DzU poz. 1626, tzw. SLIM VAT 2). Nie rozwiązało to jednak problemu, ponieważ pozostawiono przepisy wymagające otrzymania faktury. Wskutek tego do 30.06.2023 r. podatnik mógł odliczyć VAT z tytułu WNT, pod warunkiem że otrzymał fakturę dokumentującą taką transakcję w ciągu 3 mies. od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy. Nabywca musiał więc monitorować, czy nie został przekroczony termin 3 mies. Jeżeli w tym czasie nie dostał faktury, musiał odpowiednio pomniejszyć naliczony podatek w rozliczeniu za okres, w którym upłynął ów 3-miesięczny termin (zgodnie z art. 86 ust. 10g).

Gdy natomiast otrzymał fakturę później (np. po upływie 5 mies.), ponownie uzyskiwał prawo do wykazania podatku naliczonego z tytułu WNT (art. 86 ust. 10h).

Od 1.07.2023 r. faktura przestała być formalnym warunkiem odliczenia VAT naliczonego z tytułu WNT (uchylono ust. 10g i 10h w art. 86). Od tego dnia podatek naliczony i należny z tytułu WNT są rozliczane w tym samym okresie rozliczeniowym.

Nie dotyczy to jednak podatników, którzy przed 1.07.2023 r. musieli zmniejszyć VAT naliczony zgodnie z dotychczasowym art. 86 ust. 10g. Nadal muszą czekać, aż dostaną fakturę – wynika to z przepisu przejściowego (art. 19 ust. 2 SLIM VAT 3).

Zwrot VAT w 15 dni

Zmiana w art. 87 ust. 6e polega na złagodzeniu warunków uzyskania zwrotu VAT w terminie 15 dni przez podatników tzw. bezgotówkowych, czyli takich, którzy ewidencjonują sprzedaż w kasach on-line lub wirtualnych oraz przyjmują płatności za pomocą karty płatniczej, płatności mobilnej lub polecenia przelewu. Dwie zmiany mają charakter stały, trzecia – przejściowy.

Na stałe skrócono – z 12 do 6 mies. – okres, który US bada, aby ustalić, czy:

• podatnik ewidencjonował sprzedaż przy zastosowaniu wyłącznie kas on-line lub wirtualnych (art. 87 ust. 6e pkt 4),
• łączna wartość sprzedaży wraz z VAT, zaewidencjonowanej przez podatnika przy użyciu kas on-line lub wirtualnych za każdy okres rozliczeniowy, była nie niższa niż 40 tys. zł (przed 1.07.2023 r. musiało to być nie mniej niż 50 tys. zł i jest to druga zmiana o charakterze stałym – art. 87 ust. 6e pkt 2).

Obie zmienione regulacje stosuje się do okresów rozliczeniowych przypadających od 1.07.2023 r. (art. 20 SLIM VAT 3).

Trzecia nowość ma charakter przejściowy, daje podatnikom m.in. czas na zwiększenie poziomu płatności bezgotówkowych i sprzedaży ewidencjonowanej przy użyciu kas on-line lub wirtualnych. Po okresie przejściowym nastąpi powrót do progów wskazanych w art. 87 ust. 6e pkt 1 lit. a i b.

Okres przejściowy trwa od 1.07.2023 do 30.06.2025 r. W tym czasie, zgodnie z ust. 1a dodanym do art. 146k, podatnik może skorzystać z 15-dniowego zwrotu VAT (o którym mowa w art. 87 ust. 6d), pod warunkiem że udział procentowy:

• łącznej wartości sprzedaży (wraz z VAT) zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kas rejestrujących (on-line lub wirtualnych), w danym okresie rozliczeniowym w całkowitej wartości sprzedaży (wraz z podatkiem) przez podatnika w danym okresie rozliczeniowym, był nie niższy niż 70% (po 2 latach wzrośnie do 80%, tak jak wymaga tego art. 87 ust. 6e pkt 1 lit. a),
• otrzymanych płatności zrealizowanych z wykorzystaniem instrumentów płatniczych, w tym przy użyciu usługi polecenia przelewu w rozumieniu ustawy z 19.08.2011 r. o usługach płatniczych (tekst jedn. DzU z 2022 r. poz. 2360), z tytułu sprzedaży (wraz z VAT) zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kas on-line lub wirtualnych, dokumentowanej paragonami z oznaczeniem, z którego wynika, że płatność została dokonana przy użyciu karty płatniczej, przez wykonanie płatności mobilnej lub usługi polecenia przelewu, zgodnym z formą otrzymanej płatności, w stosunku do łącznej wartości sprzedaży (wraz z VAT) zaewidencjonowanej przy zastosowaniu tych kas w danym okresie rozliczeniowym, był nie niższy niż 55% (po 2 latach wzrośnie do wymaganych 80%, zgodnie z art. 87 ust. 6e pkt 1 lit. b).

W okresie tym łączną wartość sprzedaży wraz z VAT (zaewidencjonowaną przy zastosowaniu kas) ustala się na podstawie danych gromadzonych w Centralnym Repozytorium Kas. Nie wlicza się do niej wartości sprzedaży dokumentowanej fakturami, o których mowa w art. 106h ust. 2 (wystawianymi przy zastosowaniu kasy rejestrującej, gdy wartość sprzedaży i kwota podatku są zaewidencjonowane w raporcie fiskalnym dobowym kasy).

Natomiast całkowitą wartość sprzedaży wraz z VAT ustala się na podstawie danych z JPK_VAT (dodany art. 146k ust. 3).

Ust. 1a dodany do art. 146k stosuje się do okresów rozliczeniowych przypadających od 1.07.2023 r. (art. 20 SLIM VAT 3).

Proporcja odliczenia VAT

Od 1.07.2023 r. złagodzono zasady wyznaczania proporcji i preproporcji (prewspółczynnika) odliczenia podatku naliczonego.

Prewspółczynnik ustala się na podstawie art. 86 ust. 2a, gdy podatnik nabył towary i usługi wykorzystywane do celów zarówno wykonywanej przez niego działalności gospodarczej, jak i innych niż działalność gospodarcza, a nie można przypisać ich w całości do jego działalności gospodarczej. Sposób określenia prewspółczynnika powinien najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć.

Natomiast proporcję ustala się na podstawie art. 90 ust. 2, gdy podatnik nabył towary i usługi wykorzystywane zarówno do celów opodatkowanych (tj. w stosunku do których przysługuje mu prawo obniżenia podatku należnego), jak i czynności zwolnionych z VAT, a nie można przypisać ich w całości do czynności opodatkowanych.

Zmiana w art. 90 ust. 10 pkt 1 polega na zwiększeniu – z 500 zł do 10 tys. zł – kwoty pozwalającej na uznanie, że określona przez podatnika proporcja wynosi 100%. Od 1.07.2023 r., jeżeli podatnik ustali, że jego proporcja:

• przekroczyła 98% oraz kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu, wynikająca z zastosowania tej proporcji, w skali roku, była mniejsza niż 10 tys. zł (wcześniej musiała być mniejsza niż 500 zł) – ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 100%,
• nie przekroczyła 2% – ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 0%.

Podatnik, który ustali, że jego proporcja była na poziomie niższym lub równym 98%, nadal nie może zaokrąglić tego wskaźnika proporcji do 100%.

Co więcej, możliwość korzystania z limitu 10 tys. zł rozszerzono na cały 2023 r. (art. 21 SLIM VAT 3). To oznacza, że podatnicy będą mogli zastosować ten podwyższony limit dla całego 2023 r., aby:

• ustalić prewspółczynnik (art. 86 ust. 2a) i proporcję (art. 90 ust. 3) na 2024 r. oraz
• po zakończeniu 2023 r. dokonać korekty podatku odliczonego, o której mowa w art. 90c ust. 1 i art. 91 ust. 1.

Takie samo prawo będą mieli podatnicy, którzy:

• dla ustalania prewspółczynnika na 2025 r. (86 ust. 2a) przyjmą dane za 2023 r., oraz
• po zakończeniu 2024 r. przy korygowaniu kwoty podatku odliczonego, o której mowa w art. 90c ust. 1, uwzględnią dane za 2023 r. zgodnie z art. 90c ust. 2.

Korekta odliczenia VAT

Zmiana w art. 91 dotyczy korekty, którą przeprowadza się po zakończeniu roku, gdy zachodzi różnica między wstępną proporcją podatku naliczonego do odliczenia a proporcją ostateczną (art. 91 ust. 1).

Do 31.03.2011 r. podatnik nie miał prawa do korekty, jeżeli różnica między wstępnie ustaloną proporcją a proporcją ostateczną nie przekraczała 2 pkt proc. Następnie (od 1.04.2011 r.) rozwiązanie to zostało usunięte z ustawy o VAT, ponieważ stwierdzono, że ogranicza prawo do odliczenia podatku naliczonego. W rezultacie do 30.06.2023 r. podatnicy musieli po zakończeniu roku przeprowadzać korektę, nawet jeśli różnica między proporcją wstępną a ostateczną była niewielka (np. 1 pkt proc.).

Od 1.07.2023 r. przywrócono rozwiązanie sprzed 1.04.2011 r., ale jako dobrowolne, a nie obowiązkowe. Ust. 1a i 1b dodane do art. 91 stosuje się już począwszy od korekt dokonywanych za 2023 r. (art. 22 SLIM VAT 3).

To oznacza, że podatnicy mogą zrezygnować z korekty podatku naliczonego, jeżeli różnica między wstępnie ustaloną proporcją a proporcją ostateczną nie przekracza 2 pkt proc. Jeśli proporcja ostateczna okaże się mniejsza od prognozowanej, to można zrezygnować z korekty (przy różnicy nieprzekraczającej 2 pkt proc.), pod warunkiem że kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu, wynikająca z:

• różnicy między ustalonymi proporcjami oraz
• korekty, z wyłączeniem korekty środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, których wartość początkowa nie przekracza 15 tys. zł,

nie przekracza 10 tys. zł.

Przez „kwotę podatku naliczonego niepodlegającą odliczeniu” należy rozumieć sumę kwot, które wynikają z:

• różnicy między proporcją wstępną a ostateczną w danym roku podatkowym oraz
• zastosowania tzw. korekty wieloletniej (korekta 5- lub 10-letnia).

Podatnik, który po wyliczeniu proporcji dla zakończonego roku stwierdzi, że różnica między proporcją prognozowaną a faktyczną nie przekracza 2 pkt proc., powinien zatem zliczyć wartość VAT naliczonego, którego nie mógłby odliczyć wskutek pomniejszenia proporcji, uwzględniając również wartości VAT naliczonego, wynikające z ew. korekt wieloletnich.

Jeżeli natomiast po zakończeniu roku proporcja ostateczna okaże się większa od prognozowanej (podatnikowi będzie przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego w większym zakresie, niż wynikało to z pierwotnego odliczenia), to sam zadecyduje, czy zrezygnować z korekty (przy różnicy nieprzekraczającej 2 pkt proc.).

Ważne jest zatem, czy proporcja ostateczna wzrosła, czy zmalała względem proporcji wstępnej.

Jeśli różnica między proporcją wstępną a ostateczną przekroczy 2 pkt proc., to nadal – jak dotychczas – podatnik musi sporządzić korektę na podstawie art. 91 ust. 1.

Niezależnie od tego w art. 91 ust. 1 uwzględniono również ustalanie proporcji przez grupy VAT (art. 90 ust. 10c–10g).

Kolejna zmiana w ustalaniu proporcji i prewspółczynnika dotyczy podatników, którzy zaczynają wykonywać działalność albo prowadzą ją w niewielkim zakresie. Chodzi o podatników:

• którzy w poprzednim roku podatkowym nie osiągnęli obrotu oraz u których obrót ten w poprzednim roku podatkowym był niższy niż 30 tys. zł, a także
• przywróconych do rejestru i tych, dla których proporcja wyznaczona według ogólnych zasad byłaby nieadekwatna, niereprezentatywna.

Do 30.06.2023 r. podatnicy ci przyjmowali proporcję i prewspółczynnik wyliczone szacunkowo według prognozy uzgodnionej z naczelnikiem US. Od 1.07.2023 r. nie uzgadniają jej już z naczelnikiem US, tylko sami wyliczają szacunkowo, a następnie jedynie zawiadamiają naczelnika US o przyjętych przez siebie proporcji lub prewspółczynniku (do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym ta proporcja lub prewspółczynnik zostały zastosowane po raz pierwszy, nie później jednak niż w dniu przesłania JPK_V7).

Transakcje łańcuchowe

Zmiana w art. 22 ust. 3b ma charakter doprecyzowujący; jest to próba naprawienia wcześniejszego przeoczenia ustawodawcy. Ma związek z wprowadzonymi 2 lata temu (1.07.2021 r.) zmianami w VAT dotyczącymi handlu elektronicznego (tzw. pakiet VAT e-commerce). Do takich transakcji ma zastosowanie szczególna reguła przyporządkowania (alokacji) transportu. Zgodnie z nią wysyłka lub transport towarów są przyporządkowane dostawie dokonanej przez podatnika, który ułatwia dostawę towarów przez użycie interfejsu elektronicznego (np. platformy handlowej, portalu). Tę szczególną regułę stosuje się również do towarów, o których mowa w art. 22 ust. 2e, jeżeli jednocześnie są one przedmiotem dostaw objętych reżimem tzw. uznanego dostawcy.

Przykładem takiej transakcji może być wewnątrzwspólnotowa sprzedaż towarów na odległość dokonywana za pośrednictwem platformy internetowej przez podatnika nieposiadającego siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w UE do nabywcy na terytorium kraju.

Dlatego w art. 22 w ust. 3b doprecyzowano, że do dostaw towarów objętych reżimem uznanego dostawcy (określonym w art. 7a ust. 1 i 2) nie mają zastosowania reguły przyporządkowania transportu obowiązujące w dostawach łańcuchowych (art. 22 ust. 2–2e). Wyrazy „ust. 2–2d” zastąpiono wyrazami „ust. 2–2e”.

Wiążące informacje stawkowe

Od 1.07.2023 r. wszystkie wiążące informacje wydaje dyrektor KIS. Jest on organem właściwym do wydawania w ramach I instancji: wiążących informacji stawkowych (WIS), wiążących informacji akcyzowych (WIA), wiążących informacji taryfowych (WIT) oraz wiążących informacji o pochodzeniu (WIP). Jest on także organem właściwym do rozpatrywania w ramach II instancji odwołań od wszystkich tych wiążących decyzji.

Gwarancją jego niezależności jako organu II instancji ma być art. 130 § 1 pkt 6 Op. Przepis ten nakazuje wyłączenie pracowników organu podatkowego od udziału w postępowaniu w sprawach, w których brali oni udział w wydaniu zaskarżonej decyzji.

Do 30.06.2023 r. WIS były wydawane przez dyrektora KIS, WIA – przez Dyrektora Izby Administracji Skarbowej we Wrocławiu, a WIT i WIP – przez Dyrektora Izby Administracji Skarbowej (IAS) w Warszawie. Natomiast organem odwoławczym w zakresie WIS był dyrektor KIS, w zakresie WIA – Dyrektor IAS w Warszawie, a w zakresie WIT i WIP – Szef KAS.

Wniosek o wydanie WIS nadal mogą składać:

• podatnik posiadający NIP,
• podmiot nieposiadający NIP, ale dokonujący lub zamierzający dokonywać: dostawy towarów, importu towarów, WNT albo świadczenia usług,
• zamawiający w rozumieniu Prawa zamówień publicznych (ustawa z 11.09.2019 r., tekst jedn. DzU z 2022 r. poz. 1710) – w zakresie mającym wpływ na sposób obliczenia ceny w związku z udzielanym zamówieniem publicznym.

Natomiast od 1.07.2023 r. mogą go składać również:

• podmiot publiczny w rozumieniu ustawy z 19.12.2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 30) – w zakresie mającym wpływ na sposób obliczenia wynagrodzenia w związku z zawieraną umową o partnerstwie publiczno-prywatnym,
• zamawiający w rozumieniu ustawy z 21.10.2016 r. o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 140) – w zakresie mającym wpływ na sposób obliczenia wynagrodzenia koncesjonariusza wraz z ew. płatnością od zamawiającego w związku z zawieraną umową koncesji na roboty budowlane lub usługi.

Nadal WIS powinna być wydawana bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu 3 mies. od dnia otrzymania przez dyrektora KIS wniosku o jej wydanie. Zniesiono opłatę za wniosek o wydanie WIS (dotychczas 40 zł). Pozostał obowiązek uiszczania opłaty z tytułu badań lub analiz, gdy muszą być one przeprowadzone w celu wydania WIS (art. 42e).

Dyrektor KIS wciąż może żądać wpłacenia zaliczki na poczet opłat z tytułu badań i analiz, a gdy podatnik nie uiści jej w terminie określonym w wezwaniu – wydać postanowienie o pozostawieniu wniosku (o wydanie WIS) bez rozpatrzenia. Nowością jest, że od 1.07.2023 r. na to postanowienie przysługuje zażalenie.

Zakres WIS

Najważniejsze z punktu widzenia interesu podatnika są zmiany dotyczące zakresu wydawanych WIS oraz ich mocy wiążącej. Do 30.06.2023 r. WIS musiała wskazywać stawkę podatku właściwą dla towaru albo usługi, nawet jeżeli podatnik – na podstawie art. 42b ust. 4 – pytał o sposób sklasyfikowania towaru albo usługi na potrzeby VAT.

Od 1.07.2023 r. jedno nie musi iść w parze z drugim. Zmiana ta – według MF – pozwoli wyeliminować ryzyko kilkukrotnego procedowania wniosków dotyczących tych samych towarów i usług pod kątem określenia stawki VAT, a tym samym wydawania w zakresie określania stawki VAT takich samych rozstrzygnięć wielokrotnie.

To korzyść również dla samych podatników. Jeżeli oczekują tylko sklasyfikowania towaru albo usługi na potrzeby VAT, to nie muszą już podawać we wniosku o wydanie WIS, jaka jest ich zdaniem właściwa stawka VAT dla towaru lub usługi, o które pytają. W takiej sytuacji wydana WIS nie zawiera stawki podatku.

Dodano natomiast, że dyrektor KIS odmawia wydania WIS, jeśli wniosek, którego przedmiotem są towary lub usługi składające się w ocenie wnioskodawcy na świadczenie kompleksowe, w rzeczywistości nie dotyczy takich towarów lub usług (art. 42g ust. 3).

Wiążąca moc WIS

Do 30.06.2023 r. – jak sugerowało literalne brzmienie ustawy o VAT – WIS nie wiązała wnioskodawcy, a tylko organy podatkowe wobec podmiotów, dla których została wydana. Tym samym podatnik (również podmiot nieposiadający NIP) mógł nie tylko odwołać się od WIS wydanej w formie decyzji, lecz także jej nie zastosować (nawet bez wnoszenia odwołania).

Natomiast od 1.07.2023 r., zgodnie ze zmienionym art. 42c ust. 1, WIS wiąże:

• organy podatkowe wobec podmiotów, dla których została wydana,
• podmioty, dla których została wydana.

To oznacza, że nie tylko organy podatkowe, lecz także podatnicy nie mogą już zastosować stawki VAT innej niż wynikająca z otrzymanej WIS. Moc wiążąca WIS dotyczy przy tym podmiotów, o których mowa w art. 42b ust. 1 pkt 1 i 2, czyli:

• podatnika posiadającego numer identyfikacji podatkowej,
• podmiotu nieposiadającego NIP, ale dokonującego lub zamierzającego dokonywać: dostawy towarów, importu towarów, WNT albo świadczenia usług.

Związanie ma skutek w odniesieniu do:

1) towaru będącego przedmiotem dostawy, importu lub WNT dokonanych w okresie ważności WIS,

2) usługi, która została wykonana w okresie ważności WIS,

3) towarów lub usług, które razem składają się na jedną czynność podlegającą opodatkowaniu, wykonaną w okresie ważności WIS.

Jak stanowi przepis przejściowy (art. 17 ust. 6 SLIM VAT 3), związanie to odnosi się również do WIS wydanych lub zmienionych przed 1.07.2023 r. Podatnik, który uzyskał WIS np. w 2021 czy w 2022 r., ma zatem teraz obowiązek stosować się do niej, nawet gdy nie może już wnieść odwołania ze względu na upływ terminu.

Co interesujące, zdaniem MF opisana zmiana jest jedynie zmianą doprecyzowującą, gdyż WIS dotychczas także była wydawana w formie decyzji, a decyzja zawsze wiąże podmiot, dla którego została wydana.

Kogo WIS nie wiąże

WIS nie wiąże podmiotów trzecich. Mają one natomiast zapewnioną – jak dotychczas – ochronę prawną, w przypadku gdy zastosują się do WIS zamieszczonej w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP) na stronie MF (i zanonimizowanej).

Z art. 42c ust. 3 wynika, że w stosunku do tych podmiotów (trzecich) art. 14k–14m Op stosuje się odpowiednio w przypadku dostawy towarów, importu towarów, WNT albo świadczenia usług dokonanych przez podmiot inny niż wymieniony w art. 42b ust. 1 pkt 1 i 2, od dnia następującego po dniu, w którym WIS została zamieszczona w BIP na stronie MF, do dnia:

• zamieszczenia w BIP na stronie MF decyzji o zmianie WIS albo decyzji o uchyleniu WIS, albo
• poprzedzającego dzień, w którym WIS wygasła na podstawie art. 42h ust. 1, albo
• upływu okresu, na jaki została wydana WIS,

w zależności od tego, które ze zdarzeń nastąpiło wcześniej.

Zasada ta ma zastosowanie również do WIS i decyzji o zmianie WIS wydanych przed 1.07.2023 r. (art. 17 ust. 6 SLIM VAT 3).

Ponadto ze zmienionego art. 42c ust. 1 wynika, że WIS nie wiąże:

• zamawiającego w rozumieniu Prawa zamówień publicznych – w zakresie mającym wpływ na sposób obliczenia ceny w związku z udzielanym zamówieniem publicznym,
• podmiotu publicznego w rozumieniu ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym – w zakresie mającym wpływ na sposób obliczenia wynagrodzenia w związku z zawieraną umową o partnerstwie publiczno-prywatnym,
• zamawiającego w rozumieniu ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi – w zakresie mającym wpływ na sposób obliczenia wynagrodzenia koncesjonariusza wraz z ew. płatnością od zamawiającego w związku z zawieraną umową koncesji na roboty budowlane lub usługi.

WIS nie wiąże też organów podatkowych wobec tych podmiotów. W uzasadnieniu do nowelizacji MF wyjaśniło, że w tym przypadku nie może mieć zastosowania moc wiążąca WIS, ponieważ może ona dotyczyć (…) wyłącznie podmiotu dokonującego dostawy, importu lub WNT lub świadczącego usługę, będących przedmiotem WIS, czyli posiadających w stosunku do tego towaru lub usługi status podatnika. W związku z tym podmioty te nie będą również zobowiązane do złożenia oświadczenia o toczącym się postępowaniu podatkowym lub kontrolnym albo wydanym rozstrzygnięciu co do istoty (art. 42b ust. 3). Podmioty te, nieposiadające statusu podatnika w odniesieniu do zawieranej umowy, podobnie jak zamawiający w rozumieniu Prawa zamówień publicznych, w odniesieniu do wydanej WIS będą korzystały z ochrony prawnej przewidzianej przepisami Op (art. 14k–14m).

Termin ważności WIS

Nadal WIS będą ważne przez 5 lat, z tym że okres ich ważności liczy się od dnia następującego po dniu doręczenia, a nie – jak dotychczas – od dnia wydania.

Dodano natomiast (w art. 42ha), że WIS traci ważność z dniem:

• następującym po dniu doręczenia decyzji o zmianie WIS albo decyzji o uchyleniu WIS, albo
• wygaśnięcia na podstawie art. 42h ust. 1, czyli z mocy prawa w przypadku zmiany przepisów podatkowych odnoszących się do towaru albo usługi, będących przedmiotem WIS,

w zależności od tego, które ze zdarzeń nastąpiło wcześniej.

Zmieniony został również przepis dotyczący uchylania, zmiany i wygasania WIS z mocy prawa (art. 42h); m.in. doprecyzowano przesłanki, kiedy WIS wygasa z mocy prawa.

Zmiany w zakresie art. 42ha i art. 42h stosuje się także do WIS i decyzji o zmianie WIS wydanych przed 1.07.2023 r. (art. 17 ust. 6 SLIM VAT 3).

Od 1.07.2023 r. Szef KAS nie może już zmienić ani uchylić WIS. Może się zwrócić do dyrektora KIS z żądaniem, aby ten wszczął z urzędu postępowanie w tej sprawie. Szef KAS może co najwyżej przejąć do dalszego prowadzenia postępowanie wszczęte przez dyrektora KIS.

WIS wydane przed 1.07.2023 r. na wniosek podatnika o sklasyfikowanie towaru albo usługi na potrzeby VAT, a także decyzje o zmianie tych WIS pozostają w obrocie prawnym do czasu upływu ich okresu ważności (art. 17 ust. 4 SLIM VAT 3).

Zażalenia na brak WIS

Dyrektor KIS nadal pozostawia bez rozpatrzenia wniosek o wydanie WIS, jeżeli podatnik mimo wezwania nie dostarczy w ciągu 7 dni próbki towaru, gdy jest to niezbędne do prawidłowej klasyfikacji towaru. Również w tym wypadku nowością jest możliwość złożenia zażalenia.

Pozostał przepis, który pozwala dołączyć do wniosku o wydanie WIS dokumenty odnoszące się do towaru albo usługi, w szczególności: fotografie, plany, schematy, katalogi, atesty, instrukcje, informacje od producenta lub inne dostępne dokumenty umożliwiające organowi wydającemu WIS dokonanie właściwej klasyfikacji towaru albo usługi. Nowością jest natomiast to, że od 1.07.2023 r. dyrektor KIS może zażądać dostarczenia tych dokumentów, gdy jest to niezbędne do właściwej klasyfikacji towaru albo usługi, albo towarów lub usług, które razem składają się na jedną czynność podlegającą opodatkowaniu. Jeżeli podatnik nie dostarczy ich w ciągu 7 dni, dyrektor KIS wydaje postanowienie o pozostawieniu wniosku o wydanie WIS bez rozpatrzenia, na które również służy zażalenie.

Kasy on-line

Od 1.07.2023 r. zlikwidowano obowiązek drukowania raportów fiskalnych i dokumentów niefiskalnych wystawianych przez podatników ewidencjonujących sprzedaż przy użyciu kas on-line, w tym wirtualnych (zmiana w art. 111 ust. 3a pkt 8). Dzięki temu podatnicy ci mogą wybrać, czy wystawione raporty fiskalne oraz dokumenty niefiskalne chcą przechowywać w postaci papierowej, czy wyłącznie elektronicznej.

Natomiast od 15.09.2023 r. zmieni się art. 111 ust. 3a pkt 1 lit. b, który dotyczy wystawiania i wydawania e-paragonu fiskalnego lub e-faktury za zgodą nabywcy, w sposób z nim uzgodniony. Pojawi się możliwość wystawiania i wydawania e-paragonów fiskalnych za pomocą udostępnionego przez Szefa KAS systemu teleinformatycznego, pośredniczącego przy wydawaniu paragonów fiskalnych w postaci elektronicznej – za zgodą nabywcy, ale bez konieczności podawania jego danych osobowych.

Przesunięcie wejścia w życie tej zmiany na 15.09.2023 r. wynika z art. 35 pkt 4 SLIM VAT 3.

Udostępniony przez Szefa KAS system teleinformatyczny pozwoli na otrzymywanie przez konsumentów paragonów fiskalnych w postaci elektronicznej. Będzie to narzędzie dobrowolne.

Rachunek VAT

Od 6.06.2023 r. pojawiły się nowe możliwości przekazywania środków z rachunku VAT (w art. 62b Prawa bankowego, ustawa z 29.08.1997 r., tekst jedn. DzU z 2022 r. poz. 2324). Z rachunku VAT można zapłacić także:

• podatek od wydobycia niektórych kopalin oraz odsetki za zwłokę w tym podatku,
• podatek od sprzedaży detalicznej (tzw. handlowy) oraz odsetki za zwłokę w tym podatku,
• opłatę od środków spożywczych (tzw. podatek cukrowy) oraz dodatkowe opłaty,
• zryczałtowany podatek od wartości sprzedanej produkcji (okrętowej) oraz odsetki za zwłokę w tym podatku,
• podatek tonażowy oraz odsetki za zwłokę w tym podatku,
• opłatę, o której mowa w art. 92 ust. 11 ustawy z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 165), czyli podatek od tzw. małpek, dodatkową opłatę, o której mowa w art. 92 ust. 21 tej ustawy, oraz odsetki za zwłokę od tych opłat.

Dodano też możliwość przekazywania środków z rachunku VAT na rachunek VAT przedstawiciela grupy VAT celem zapłaty do US należnych podatków.

Split payment

Od 1.07.2023 r. pojawiła się nowa przesłanka uwolnienia się przez „osoby trzecie” od odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania podatkowe sprzedawcy (art. 108a ust. 6). Wcześniej, chcąc się uwolnić od odpowiedzialności solidarnej, podmiot trzeci, który odebrał zapłatę, musiał:

• dokonać płatności na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy bądź
• zwrócić otrzymaną płatność na rachunek VAT podatnika, od którego otrzymał płatność.

Teraz dodano trzeci sposób. Ma on zastosowanie w przypadku, gdy zmienia się podatnik nabywający wierzytelność (zmiana jednego faktora na drugi). Dotychczas jedyną metodą na uwolnienie się dotychczasowego faktora od odpowiedzialności było przesłanie równowartości VAT na rachunek VAT dostawcy lub usługodawcy, który następnie przekazywał ją na rachunek VAT nowego faktora. Drugi sposób, czyli zwrot otrzymanej płatności do nabywcy, nie był stosowany ze względu na obawę, że nabywca może ponownie nie dokonać płatności na rachunek nowego faktora.

Trzecia możliwość polega na tym, że dotychczasowy podatnik (faktor) uwolni się od odpowiedzialności, przekazując kwotę VAT bezpośrednio na rachunek VAT nowego faktora. Dostawca (usługodawca) nie będzie angażowany w ten proces, co zasadniczo ułatwi całą procedurę.

Procedury OSS i IOSS

Zmienił się termin płatności podatku w procedurach szczególnych z wykorzystaniem punktu kompleksowej obsługi OSS (One Stop Shop) lub IOSS (Import One Stop Shop). Termin płatności podatku upływa również w sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, jeżeli jest to ostatni dzień tego terminu.

Do 30.06.2023 r. miał tu zastosowanie art. 12 § 5 Op. Zgodnie z tym przepisem, jeśli ostatni dzień terminu przypada w sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, to za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy.

Jeżeli zatem ostatni dzień terminu przypadał np. w sobotę, to dotychczas podatnik rozliczający VAT w procedurach szczególnych OSS lub IOSS uiszczał podatek w dniu następującym po dniu lub dniach wolnych od pracy (np. w poniedziałek).

Problem wynikł z tego, że podatek rozliczany w procedurach szczególnych OSS i IOSS jest w dużej części należny administracjom podatkowym innych państw UE. Zdarzało się, że organy podatkowe tych państw nie wiedziały o szczegółowych zasadach obliczania terminów (na podstawie Op) lub o terminach świąt oraz dni ustawowo wolnych od pracy i kwestionowały terminowe uiszczenie podatku przez podatników zarejestrowanych do jednej z procedur szczególnych w Polsce. Zmiana ma więc wyeliminować to ryzyko w procedurach szczególnych (art. 130c ust. 8, art. 133 ust. 8 i art. 138g ust. 8).