Zmiany w PIT od 1.10.2019 r. – niższa stawka podatkowa, wyższe koszty pracownicze

Zmiany[1] mają zastosowanie częściowo już do przychodów i dochodów uzyskanych od 1.10.2019 r., częściowo odnoszą się do dochodów za cały 2019 r., a w pozostałej części wejdą w życie 1.01.2020 r. i będą stosowane do przychodów/dochodów uzyskanych od tego dnia.

Obniżenie najniższej stawki

Od 1.10.2019 r. najniższa stawka podatku, wynikająca ze skali podatkowej, wynosi 17% (dotychczas 18%). Ma ona zastosowanie przy obliczaniu przez zakłady pracy zaliczek na PIT (o czym jest mowa dalej). W rozliczeniu za cały 2019 r. stawka wyniesie 17,75%. Bez zmian pozostała druga stawka skali podatkowej – 32%.

Obniżka stawki dotyczy wszystkich podatników uzyskujących dochody opodatkowane według skali podatkowej, w tym emerytów i rencistów, a także przedsiębiorców, którzy w odniesieniu do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie wybrali podatku liniowego (którego stawka nadal wynosi 19%) ani ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych czy karty podatkowej.

Skala podatkowa i kwota zmniejszająca podatek

W rocznym rozliczeniu podatku za cały 2019 r. stosowana będzie zmieniona skala podatkowa, ze stawką 17,75% (co jest wynikiem obowiązywania w trakcie 2019 r. zarówno stawki 18%, jak i 17% – tej drugiej od października do końca grudnia). Natomiast począwszy od 1.01.2020 r., w skali podatkowej uwzględniona będzie najniższa stawka w wysokości 17%.

Wskutek obniżenia stawki zmienia się także kwota zmniejszająca podatek, odliczana w zeznaniu rocznym.

Zaliczki na PIT potrącane przez pracodawców

Przy obliczaniu zaliczek na PIT od dochodów uzyskanych od 1.10.2019 do 31.12.2019 r. pracodawcy stosują:

• nową stawkę 17%, przy czym na wniosek podatnika płatnik przyjmuje stawkę 17,75% (ma to zapobiegać powstaniu niedopłaty podatku przy rozliczeniu rocznym),
• nową kwotę zmniejszającą podatek – w wysokości 525,12 zł rocznie (czyli 43,76 zł miesięcznie).

Tak jak dotychczas, kwotę zmniejszającą podatek stosuje się wyłącznie u podatników, którzy złożyli PIT-2 i których dochody roczne nie przekroczą 85 528 zł. Po przekroczeniu tego limitu zaliczki na PIT się nie pomniejsza (art. 27 ust. 1b pkt 2 updof).

Natomiast od 1.01.2020 r., obliczając zaliczki na PIT, pracodawca będzie uwzględniać 3 zmiany:

• obniżenie stawki podatkowej do 17%,
• obniżenie kwoty zmniejszającej podatek do 525,12 zł[2]  rocznie, czyli 43,76 zł miesięcznie,
• zmianę sposobu obliczania zaliczki za miesiąc, w którym dochód podatnika uzyskany w danym zakładzie pracy (licząc od początku roku podatkowego) przekroczy 85 528 zł (tj. górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej).

Obecnie do całości dochodu za ten miesiąc zastosowanie ma najniższa stawka skali podatkowej (do 30.09.2019 r. – 18%, a od 1.10.2019 r. – 17%).

Natomiast od 1.01.2020 r. pracodawca będzie obliczać zaliczkę według dwóch stawek:

• 17% – od tej części dochodu, która nie przekroczy 85 528 zł,
• 32% – od nadwyżki ponad 85 528 zł.

Oznacza to, że od 1.01.2020 r. pracodawca będzie obliczał zaliczki:

• za miesiące, w których dochód podatnika uzyskany u niego (licząc od początku roku) nie przekroczy 85 528 zł – według stawki 17%,
• za miesiąc, w którym dochód podatnika uzyskany u niego (licząc od początku roku) przekroczy 85 528 zł – według stawki 17% od tej części dochodu uzyskanego w tym miesiącu, która nie przekroczy 85 528 zł, i według stawki 32% od nadwyżki,
• za miesiące następujące po miesiącu, w którym dochód podatnika uzyskany u niego (licząc od początku roku) przekroczy 85 528 zł – według stawki 32%.

Zmiana ta[3] (w art. 32 ust. 1 updof) wyeliminuje jedną z przyczyn powstawania niedopłaty podatku w trakcie roku podatkowego, co pozwoli podatnikom uniknąć wysokiej dopłaty w rozliczeniu rocznym. Odczują ją również podatnicy i pracodawcy, którzy przesuwali na początek kolejnego roku wypłatę dużych kwot za miniony rok, aby odroczyć (nawet o rok, aż do upływu terminu rocznego rozliczenia się z PIT) obowiązek uiszczenia od tych kwot podatku według stawki 32%. Po wejściu zmiany w życie odsunięcie w czasie zapłaty podatku już nie będzie możliwe.

Od 1.01.2020 r. pracodawca będzie też szybciej uwzględniać pisemny wniosek (oświadczenie) podatnika o niepomniejszanie pobieranych zaliczek o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, czyli 43,76 zł (składany na podstawie art. 32 ust. 1e updof). Oświadczenie to składają podatnicy, którzy przewidują, że ich roczne dochody przekroczą 85 528 zł i którzy chcą uniknąć powstania niedopłaty podatku przy rozliczeniu rocznym. Płatnik powinien wówczas pobierać zaliczki bez pomniejszania o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (nawet gdyby dochód pracownika u danego pracodawcy nie przekroczył jeszcze 85 528 zł).

W 2020 r. pracodawca będzie uwzględniać to oświadczenie, począwszy od miesiąca, w którym je otrzyma (chyba że w miesiącu otrzymania nie będzie miał możliwości pobrania zaliczki bez takiego pomniejszenia –wówczas zrobi to od następnego miesiąca)[4]. Do końca 2019 r. może to uczynić dopiero od następnego miesiąca, co często było przyczyną powstawania u podatnika niedopłaty podatku w rozliczeniu rocznym.

Obniżenie najniższej stawki podatkowej wpłynie również – od 1.01.2020 r. – na obowiązki pracodawcy, któremu podatnik złoży oświadczenie, że za dany rok zamierza rozliczyć się łącznie z małżonkiem bądź jako osoba samotnie wychowująca dziecko, a jego przewidywane dochody za rok podatkowy:

• nie przekroczą 85 528 zł i odpowiednio małżonek lub dziecko nie uzyskują żadnych dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej – wówczas pracodawca będzie obliczał zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego według stawki 17% i będzie je dodatkowo (czyli w sumie podwójnie) pomniejszać za każdy miesiąc o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (czyli o 43,76 zł miesięcznie),
• przekroczą 85 528 zł, a odpowiednio małżonek lub dziecko nie uzyskują żadnych dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej lub dochody małżonka mieszczą się w niższym przedziale skali – wówczas pracodawca będzie obliczał zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego według stawki 17% (bez pomniejszania o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek).

Tak jak do tej pory, pracodawca będzie pobierać zaliczki według tych zasad (art. 32 ust. 1a updof), począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik złoży oświadczenie (art. 32 ust. 1b updof).

Zaliczki od dochodów z umów cywilnoprawnych

Obniżenie stawki podatkowej wpływa także na obowiązki płatników wypłacających wynagrodzenie z tytułu działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 pkt 2 i 4–9 oraz art. 18 updof (w tym z tytułu umów zlecenia i o dzieło). Obliczając zaliczkę na PIT, płatnik stosuje najniższą stawkę określoną w skali podatkowej (art. 41 ust. 1 updof).

To oznacza, że już od 1.10.2019 r. uwzględnia on stawkę 17%. Przy tym, obliczając zaliczki od dochodów uzyskanych od 1.10.2019 do 31.12.2019 r. – na wniosek podatnika – stosuje stawkę 17,75% zamiast 17% (co ma zapobiegać powstaniu niedopłaty podatku przy rozliczeniu rocznym).

Nie zmienia się zasada, że płatnik wypłacający wynagrodzenia z ww. tytułów nie potrąca kwoty zmniejszającej podatek. Przychód pomniejsza jedynie o zryczałtowane miesięczne koszty uzyskania przychodów (w wysokości 20% lub 50%, zgodnie z art. 22 ust. 9 updof lub kwotowe w nowej wysokości 250 zł, zgodnie z art. 22 ust. 9 pkt 5 updof) oraz o potrącone w danym miesiącu składki na ubezpieczenia społeczne (art. 41 ust. 1 updof).

Nadal nie ma obowiązku poboru zaliczek od należności z tytułów, o których mowa w art. 13 pkt 2 i 8 (w tym z tytułu umów zlecenia i o dzieło), jeżeli podatnik złoży oświadczenie, że wykonywane przez niego usługi wchodzą w zakres prowadzonej działalności gospodarczej.

Drobne zlecenia do 200 zł

Obniżka stawki – z 18% do 17% – dotyczy też zryczałtowanego podatku dochodowego od tzw. drobnych zleceń, zawieranych z osobami niebędącymi pracownikami płatnika, z tytułu których należność (o której mowa w art. 13 pkt 2 i 5–9 updof) nie przekracza 200 zł (art. 30 ust. 1 pkt 5a updof). Podatek ten jest pobierany u źródła, a przychodów opodatkowanych w ten sposób nie łączy się z dochodami rozliczanymi według skali podatkowej.

Obniżona stawka 17% ma zastosowanie już do przychodów uzyskanych od 1.10.2019 r.[5]

Zaliczki na PIT wpłacane przez przedsiębiorców

Od 1.10.2019 r. osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą i płacące podatek według skali stosują przy obliczaniu zaliczek na PIT:

• zmienioną skalę podatkową na 2019 r., uwzględniającą najniższą stawkę 17,75%,
• kwotę zmniejszającą podatek w wysokości 548,30 zł[6].

Zmiana dotyczy zaliczek obliczanych od 1.10.2019 r., co oznacza, że obejmuje również zaliczkę za wrzesień lub III kwartał 2019 r.[7]

Identycznie postępują podatnicy, którzy obliczają zaliczki tak samo, jak przedsiębiorcy (np. osiągający dochody z najmu/dzierżawy lub z działów specjalnych produkcji rolnej ustalane na podstawie ksiąg rachunkowych lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów).

Inaczej rozliczają się z PIT podatnicy osiągający dochody z działów specjalnych produkcji rolnej ustalane przy zastosowaniu norm szacunkowych dochodu (art. 43 ust. 1 updof). Płacą oni zaliczki w wysokości ustalonej w decyzji naczelnika US. Wpłacając je za miesiące od października do grudnia 2019 r., mogą pomniejszać je o kwotę odpowiadającą 5,5% zaliczki miesięcznej, wynikającej z decyzji. Ma to zapobiec powstaniu nadpłaty podatku. W przeciwnym razie, gdyby podatnik wpłacił za te 3 mies. zaliczki w wysokości ustalonej w decyzji (czyli z zastosowaniem stawki 18%), powstałaby u niego nadpłata, którą odzyskałby dopiero po złożeniu rozliczenia rocznego za 2019 r.

Od 2020 r. przedsiębiorcy obliczający zaliczki na PIT według nowej skali podatkowej (uwzględniającej 17% stawkę) stosować będą kwotę zmniejszającą podatek w wysokości 525,12 zł[8].

Zwrot gotówkowy przy uldze B+R

Obniżenie stawki PIT powoduje, że maleje wysokość zwrotu gotówkowego przewidzianego dla podatników rozpoczynających działalność gospodarczą i ponoszących wydatki na działalność badawczo-rozwojową (w rozumieniu art. 5a pkt 38–40 updof). Zwrot ten (art. 26ea ust. 1 pkt 1 updof) przysługuje podatnikowi, który w roku rozpoczęcia działalności poniósł stratę albo osiągnął dochód niższy od kwoty przysługującej za ten rok ulgi na działalność badawczo-rozwojową (odliczenia „kosztów kwalifikowanych”).

Zwrot wykazany w zeznaniu za 2019 r. wyniesie 17,75% nieodliczonej kwoty ulgi. Natomiast w odniesieniu do dochodów uzyskanych od 1.01.2020 r. będzie przysługiwać w wysokości 17% nieodliczonej kwoty ulgi.

Bez zmian pozostaje wysokość zwrotu przysługującego podatnikom opodatkowanym według stawki liniowej (19% nieodliczonej kwoty ulgi).

Pracownicze koszty uzyskania przychodów

Ponad 2-krotnie wzrosły miesięczne koszty uzyskania przychodów z pracy (ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych: stosunku służbowego, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej). Powoduje to odpowiedni wzrost kosztów rocznych.

Pracownicze miesięczne koszty uzyskania przychodów wynoszą od 1.10.2019 r.:

• 250 zł – gdy podatnik uzyskuje przychody z jednego stosunku pracy (i stosunków pokrewnych),
• 300 zł – gdy miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, i nie uzyskuje on dodatku za rozłąkę.

W identycznej wysokości będą one obowiązywać w 2020 r.

Różnica dotyczy natomiast kosztów rocznych. Wyższe koszty za ostatnie 3 mies. 2019 r. (3 × 250 zł oraz 3 × 300 zł) powodują, że przy obliczaniu PIT za 2019 r. roczne koszty pracownicze wyniosą łącznie nie więcej niż:

• 1751,25 zł – gdy podatnik uzyskuje przychody z jednego stosunku pracy (i stosunków pokrewnych),
• 2626,54 zł – gdy podatnik uzyskuje przychody równocześnie z więcej niż jednego stosunku pracy (i stosunków pokrewnych),
• 2151,54 zł – gdy miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, i nie uzyskuje on dodatku za rozłąkę,
• 3226,92 zł – gdy podatnik uzyskuje przychody równocześnie z więcej niż jednego stosunku pracy (i stosunków pokrewnych), jego miejsce stałego lub czasowego zamieszkania jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, i nie uzyskuje on dodatku za rozłąkę.

Natomiast w 2020 r. i latach następnych roczne koszty pracownicze wyniosą łącznie nie więcej niż:

• 3000 zł – gdy podatnik uzyskuje przychody z jednego stosunku pracy (i stosunków pokrewnych),
• 4500 zł – gdy podatnik uzyskuje przychody równocześnie z więcej niż jednego stosunku pracy (i stosunków pokrewnych),
• 3600 zł – gdy miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, i nie uzyskuje on dodatku za rozłąkę,
• 5400 zł – gdy podatnik uzyskuje przychody równocześnie z więcej niż jednego stosunku pracy (i stosunków pokrewnych), miejsce jego stałego lub czasowego zamieszkania jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, i nie uzyskuje on dodatku za rozłąkę.

Automatycznie wzrosły też koszty stosowane do niektórych przychodów z działalności wykonywanej osobiście (art. 22 ust. 9 pkt 5 updof), tj. z tytułu:

• pełnienia obowiązków społecznych lub obywatelskich,
• powołania do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych,
• umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze.

Odpowiadają one podstawowym kosztom uzyskania przychodów z pracy, czyli 250 zł miesięcznie, oraz rocznie:

• za 2019 r. – maksymalnie 1751,25 zł, a jeśli przychody uzyskiwane są od kilku podmiotów albo od jednego, ale w ramach kilku stosunków prawnych – 2626,54 zł,
• od 2020 r. – odpowiednio maksymalnie 3000 zł oraz 4500 zł.