Zamówienie-Koszyk
Dokończ - Edytuj - Anuluj

Droga Użytkowniczko, Drogi Użytkowniku, klikając AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU wyrazisz zgodę na to aby Rachunkowość Sp. z o.o. oraz Zaufani Partnerzy przetwarzali Twoje dane osobowe takie jak identyfikatory plików cookie, adresy IP, otwierane adresy url, dane geolokalizacyjne, informacje o urządzeniu z jakiego korzystasz. Informacje gromadzone będą w celu technicznego dostosowanie treści, badania zainteresowań tematami, dostosowania niektórych treści do lokalizacji z której jest odczytywana oraz wyświetlania reklam we własnym serwisie oraz w wykupionych przez nas przestrzeniach reklamowych w Internecie. Wyrażenie zgody jest dobrowolne.

Klikając w przycisk AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU wyrażasz zgodę na zapisanie i przechowywanie na Twoim urządzeniu plików cookie. W każdej chwili możesz skasować pliki cookie oraz ograniczyć możliwość zapisywania nowych za pomocą ustawień przeglądarki.

Wyrażając zgodę, pozwalasz nam na wyświetlanie spersonalizowanych treści m.in. indywidualne rabaty, informacje o wykupionych przez Ciebie usługach, pomiar reklam i treści.

AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU
account_circle
dehaze

Logowanie

e-mail:

hasło:

 

 

Logowanie za pomocą e-maila

Jeżeli nie pamiętasz hasła albo nie masz konta, to wyślemy na Twój e-mail wiadomość weryfikującą. Po kliknięciu w link z e-maila będziesz zalogowany na urządzeniu do chwili wylogowania.

e-mail:

Klikając w poniższy link, zgadzasz się na zapisanie podanych w formularzu danych i wykorzystywanie ich zgodnie z polityką przetwarzania danych dostępną w dokumencie ⇒Polityka przetwarzania danych osobowych (RODO)⇐

 

Logowanie do za pomocą e-maila

Sprawdzanie danych....

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu – najnowsze interpretacje ZUS - 98

Magdalena Januszewska
Radca prawny
Przedstawiamy przegląd interpretacji dotyczących składek ubezpieczeniowych. Są one wydawane przez terenowe oddziały ZUS i NFZ w indywidualnych sprawach ubezpieczonych i płatników składek, na ich wniosek.

Spółka jawna ma trzech wspólników, którzy podlegają ubezpieczeniom społecznym jako osoby prowadzące działalność pozarolniczą. Każdy jest uprawniony do prowadzenia spraw spółki, przy czym jej umowa przewiduje, że dwóm z nich przysługuje za to wynagrodzenie, którego wysokość, termin i sposób zapłaty zostaną ustalone w uchwale wspólników.

Wspólnicy nie są związani ze spółką jakimkolwiek innym stosunkiem organizacyjnym (umową o pracę, o dzieło, zlecenia). Podjęli uchwałę, w której ustalili wysokość wynagrodzenia za prowadzenie spraw spółki, a także termin i sposób jego zapłaty.

Dodatkowe wynagrodzenie w spółce jawnej

Sam status wspólnika spółki jawnej przesądza o ubezpieczeniu zdrowotnym. Od wypłaconego wynagrodzenia za prowadzenie spraw spółki nie odprowadza się składek – decyzja NFZ z 6.04.2022 r. (70/2022/BP).

Spółka jawna ma trzech wspólników, którzy podlegają ubezpieczeniom społecznym jako osoby prowadzące działalność pozarolniczą. Każdy jest uprawniony do prowadzenia spraw spółki, przy czym jej umowa przewiduje, że dwóm z nich przysługuje za to wynagrodzenie, którego wysokość, termin i sposób zapłaty zostaną ustalone w uchwale wspólników.

Wspólnicy nie są związani ze spółką jakimkolwiek innym stosunkiem organizacyjnym (umową o pracę, o dzieło, zlecenia). Podjęli uchwałę, w której ustalili wysokość wynagrodzenia za prowadzenie spraw spółki, a także termin i sposób jego zapłaty.

Czy należy od niego odprowadzać obowiązkowe składki zdrowotne?

Stanowisko NFZ: Wspólnicy spółki jawnej podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego jako osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które prowadzą działalność pozarolniczą. Samo pozostawanie wspólnikiem spółki jawnej stanowi zatem podstawę do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym (art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c w zw. z art. 5 ust. 21 ustawy zdrowotnej i art. 8 ust. 6 pkt 4 usus).

Zgodnie z art. 39 § 1 Ksh każdy wspólnik spółki ma, co do zasady, prawo i obowiązek prowadzenia jej spraw. Nie otrzymuje za to wynagrodzenia, ale umowa spółki może modyfikować tę zasadę (art. 37 Ksh). Podstawę prowadzenia spraw spółki przez wspólnika, a także pobierania przez niego z tego tytułu wynagrodzenia stanowią wyłącznie umowa spółki i przepisy prawa określające obowiązki wspólnika.

Wspólnika spółki jawnej, prowadzącego sprawy spółki, nie łączy z nią żaden stosunek cywilnoprawny, skutkujący wzajemnością świadczonych usług, tylko stosunek właścicielski. Natomiast wypłacone wynagrodzenie jest pochodną tego stosunku i wykonywanych na jego podstawie czynności. Okoliczność, że wspólnik spółki jawnej pobiera wynagrodzenie za prowadzenie jej spraw, w wysokości ustalonej uchwałą wspólników, nie stanowi zatem dodatkowego, samodzielnego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, o jakim mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy zdrowotnej.

Podstawą do ubezpieczenia nie będzie też art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy zdrowotnej, w myśl którego obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które pobierają z tego tytułu wynagrodzenie. Wspólnicy spółki jawnej prowadzący jej sprawy nie są bowiem powoływani do pełnienia swoich funkcji.

Należy jednak zastrzec, że choć obowiązek wykonywania czynności związanych z prowadzeniem spraw spółki może wynikać bezpośrednio z Ksh, to pozycja wspólnika może być także ukształtowana w umowie spółki albo w umowie stron. Ocena, czy stosunek prawny łączący wspólnika ze spółką ogranicza się wyłącznie do więzi ukształtowanej przepisami prawa handlowego, czy też zawiera również cechy charakterystyczne dla innego stosunku prawnego, musi wynikać z analizy składanych przez strony oświadczeń woli i działań podejmowanych w ich następstwie.

Członek rady nadzorczej z Luksemburga

To, że członek rady nadzorczej nie mieszka w Polsce, wyklucza go z ubezpieczenia zdrowotnego – decyzja NFZ z 11.04.2022 r. (76/2022/BP).

W radzie nadzorczej spółki z o.o. zasiadają dwie osoby fizyczne, mające ustalone prawo do emerytury, które posiadają stałe miejsce zamieszkania w Luksemburgu. Nie podlegają one w tym państwie systemowi ubezpieczeń społecznych ani zdrowotnych.

Czy w Polsce są objęte ubezpieczeniem zdrowotnym?

Stanowisko NFZ: Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 35 ustawy zdrowotnej obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają członkowie rad nadzorczych mający miejsce zamieszkania na terytorium RP. W myśl art. 25 Kc miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Warunkiem objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym jest zatem posiadanie przez członka rady nadzorczej miejsca zamieszkania na obszarze Polski.

Należy przyjąć, a contrario, że jeśli dana osoba fizyczna nie ma miejsca zamieszkania w Polsce, nie będzie objęta ubezpieczeniem zdrowotnym z tytułu wynagrodzenia otrzymywanego w związku z członkostwem w radzie nadzorczej.

Kontrakt menedżerski

Nie ma obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego z działalności gospodarczej, w ramach której menedżer świadczy wyłącznie usługę zarządzania na podstawie kontraktu menedżerskiego – decyzja NFZ z 5.05.2022 r. (93/2022/BP).

Przedsiębiorca wykonuje indywidualną działalność gospodarczą, w ramach której świadczy usługi zarządzania na podstawie kontraktu menedżerskiego. Zawarł ze spółką akcyjną umowę o świadczenie usług zarządzania. Ich wykonywanie mieści się w przedmiocie zarejestrowanej przez niego działalności gospodarczej, określonej jako „pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania”. Nie uzyskuje przychodów innych niż z tej umowy. Otrzymał interpretację ZUS, z której wynika, że nie spełnia warunków do objęcia go ubezpieczeniami społecznymi z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, tylko z kontraktu menedżerskiego.

Czy dochodzi do zbiegu tytułów ubezpieczenia zdrowotnego, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c (prowadzenie działalności pozarolniczej) i lit. e (wykonywanie pracy na podstawie umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kc dotyczące zlecenia), wskazanego w art. 82 ust. 1 ustawy zdrowotnej, i czy w związku z tym należy opłacać składkę zdrowotną z obu tych tytułów?

Stanowisko NFZ: Z decyzji ZUS wynika, że przedsiębiorca nie spełnia warunków do objęcia go ubezpieczeniami społecznymi z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. W związku z tym nie spełnia przesłanki określonej w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy zdrowotnej. Tytułem do ubezpieczeń społecznych, a w konsekwencji do uiszczenia składki zdrowotnej, będzie wykonywanie kontraktu menedżerskiego o charakterze umowy o świadczenie usług.

W myśl art. 82 ust. 1 ustawy zdrowotnej, w przypadku gdy ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 66 ust. 1, składka zdrowotna jest opłacana z każdego z tych tytułów odrębnie. Unormowanie to odnosi się do pojęcia „przychodów”, dlatego należy uznać, że dopiero ich osiągnięcie wywołuje skutek w postaci obowiązku opłaty należnej składki. Jeżeli bowiem powstanie zbieg tytułów, to obowiązek odprowadzenia składki zaistnieje z chwilą, gdy z obu tytułów zostanie osiągnięty przychód. W przypadku gdy osoba zarejestruje działalność gospodarczą, lecz nie osiągnie z jej tytułu przychodu, obowiązek zapłaty składki nie powstanie.

Przedsiębiorca uzyskuje przychód wyłącznie z umowy o świadczenie usług w zakresie zarządzania, tj. z kontraktu menedżerskiego. Uzyskuje zatem tylko jeden przychód z obu tytułów do objęcia danej osoby obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym, wymienionych w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c i lit. e ustawy zdrowotnej, świadcząc usługę w zakresie zarządzania przedsiębiorstwem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

W konsekwencji nie ma podstaw do przyjęcia, że uzyskując jeden przychód, podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu i powinien opłacać składki zarówno z racji wykonywania obowiązków menedżera na podstawie umowy o świadczenie usług (w zakresie zarządzania), zawartej w ramach działalności gospodarczej, jak i prowadzenia pozarolniczej działalności, w ramach której wykonuje obowiązki menedżera na podstawie ww. umowy.

Bonus dla prezesa

Nie trzeba płacić składek zdrowotnych od wynagrodzenia z tytułu przyznanych przez pracodawcę instrumentów finansowych – decyzja NFZ z 26.05.2022 r. (114/2022/BP).

Prezes spółki akcyjnej otrzymuje z tytułu pełnionej funkcji wynagrodzenie przyznane uchwałami rady nadzorczej. Jest też zatrudniony w spółce (umowa o pracę) na stanowisku dyrektora generalnego. Ponadto prezes i spółka zawarli umowę o przyznanie i realizację instrumentów finansowych. Na jej podstawie przyznano mu jednostkę stanowiącą instrument finansowy w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c i lit. i ustawy z 29.07.2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (tekst jedn. DzU z 2022 r. poz. 1500). W myśl umowy przysługuje mu uprawnienie do żądania rozliczenia pieniężnego jednostki w miesiącu, w którym zostało sporządzone i przekazane do GUS sprawozdanie F-01 za dany kwartał kalendarzowy, jednak nie później niż w terminie 2 mies. od zakończenia kwartału kalendarzowego, którego dotyczy uprawnienie do realizacji jednostki.

Wartość realizowanej jednostki stanowi iloczyn wskaźnika wartości nadwyżki finansowej spółki oraz współczynnika wykonania. Realizacja następuje przez wpłatę na rachunek bankowy. Przyznanie jednostki jest nieodpłatne, a prezes nie jest uprawniony do jej zbycia ani do przeniesienia jakichkolwiek praw z niej wynikających na osoby trzecie. W przypadku wygaśnięcia mandatu członka zarządu uprawnienie do realizacji jednostki zostanie ustalone proporcjonalnie do okresu trwania mandatu w kwartale kalendarzowym, w którym nastąpiło jego wygaśnięcie, a w pozostałym zakresie wygaśnie.

Czy prezes podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego od przysporzeń z tytułu realizacji pochodnego instrumentu finansowego?

Stanowisko NFZ: W myśl art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy zdrowotnej obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie. Prezes podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu z tytułu stosunku zatrudnienia i dodatkowo z racji pobierania wynagrodzenia w związku z powołaniem do organów spółki.

Między prezesem a spółką doszło do zawarcia niepowiązanej z innymi stosunkami prawnymi umowy dotyczącej instrumentu finansowego. Umowy, których przedmiotem są instrumenty finansowe, należy zaliczyć do kontraktów sprzedaży lub umów nienazwanych, do których stosuje się przepisy Kc. Jeżeli taka czynność prawna nie wynika z uchwały o zasadach wynagradzania członka zarządu powziętej na mocy art. 378 Ksh, a została zawarta w trybie przewidzianym w art. 379 Ksh, to może stanowić odrębną i samodzielną umowę cywilnoprawną, do której nie będą miały zastosowania ani Ksh, ani Kp.

Wykonywanie prawa z tak rozumianej umowy dotyczącej pochodnych instrumentów finansowych nie jest samodzielnym tytułem do objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym. Gdyby jednak faktycznym uzasadnieniem zawarcia umowy dotyczącej tego instrumentu finansowego było realizowanie jednego z obowiązujących między prezesem a spółką stosunków prawnych (stosunek pracy, akt powołania), należałoby rozważyć, czy przychody z tytułu realizacji pochodnego instrumentu finansowego zaliczają się w poczet składników wynagrodzenia należnego z jednego z tych tytułów.

Zasady koordynacji przy ubezpieczeniu zdrowotnym prezesa

Sprawowanie funkcji członka zarządu na podstawie aktu powołania, można kwalifikować jako „pracę na własny rachunek” – decyzja prezesa NFZ z 11.04.2022 r. (75/2022/BP).

Członkowie zarządu polskiej spółki pełnią swoją funkcję na mocy aktu powołania, pobierając wynagrodzenie w wysokości określonej uchwałą. Są wspólnikami oraz sprawują funkcję członka zarządu w kilku spółkach na terenie Niemiec i innych krajów. Dwóch ma miejsce zamieszkania w Niemczech, legitymują się zaświadczeniem A1, które potwierdza podleganie ubezpieczeniom społecznym w tym kraju. Podstawą wydania zaświadczenia jest art. 13 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z 29.04.2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (prowadzenie samodzielnej działalności w kilku krajach). Zaświadczenie wydano na 2 lata.

Czy w związku z objęciem członków zarządu (wynagradzanych na podstawie uchwały) obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym pełnienie funkcji w zarządzie na podstawie aktu powołania należy kwalifikować jako „pracę najemną” czy „pracę na własny rachunek” w rozumieniu art. 1 lit. a i lit. b rozporządzenia 883/2004?

Stanowisko NFZ: Nie ma definicji „pracy najemnej” jako pojęcia prawa unijnego i choć nie jest ono zasadniczo inne niż wykonywanie zatrudnienia podporządkowanego, to – jako określające tytuł ubezpieczeń społecznych – jest rozumiane i tłumaczone według prawa miejscowego. W polskim systemie ubezpieczeń społecznych za osoby wykonujące taką pracę uważa się pracowników, zleceniobiorców oraz osoby wykonujące umowy o świadczenie usług, do których mają zastosowanie odpowiednio przepisy o umowie zlecenia (art. 750 Kc). Określenie ustawodawstwa właściwego według miejsca świadczenia pracy wyłącza ocenę, czy stosunek prawny będący podstawą objęcia ubezpieczeniami społecznymi w państwie świadczenia pracy jest ważny według prawa miejsca zamieszkania ubezpieczonego.

Na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy zdrowotnej obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają m.in. osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie. Powołanie jest aktem organizacyjnym, którego następstwem może być powstanie stosunku obligacyjnego, poprzez zawarcie umowy o pracę, a także umowy zlecenia albo kontraktu menedżerskiego (które to umowy z kolei mogą być realizowane w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej). Powołanie członka zarządu nie wiąże się automatycznie z nawiązaniem stosunku pracy lub innej czynności prawnej, wskazującej wprost na wykonywanie pracy najemnej. Przeciwnie, jeżeli członek zarządu łączy swoją funkcję ze statusem wspólnika, relacja podległości charakterystyczna dla pracy najemnej może być wykluczona.

Autonomiczne podporządkowanie pracownicze nie wynika z samej relacji zarządu w stosunku do walnego zgromadzenia czy do rady nadzorczej spółki z o.o. Jest to pozycja wynikająca z prawa handlowego, natomiast autonomiczne podporządkowanie pracownika stanowi element kierownictwa pracodawcy w stosunku pracy. Walne zgromadzenie spółki nie sprawuje kierownictwa wobec zarządu spółki, takiego jak w art. 22 Kp, czyli w relacji właściwej dla stosunku pracy. Zarząd ma samodzielność w prowadzeniu spraw spółki (art. 201 § 1, art. 204 § 1 i 2 Ksh). Skoro tak, to również spółka nie sprawuje wobec zarządu kierownictwa w rozumieniu art. 22 Kp.

W opisanej sytuacji nie nastąpiło co prawda nawiązanie stosunku pracy, jednak pełnienie funkcji członka zarządu może się odbywać w warunkach podporządkowania charakterystycznego dla pracy najemnej.

Członek zarządu może także pełnić swoją funkcję wyłącznie na mocy uchwały wspólników, bez nawiązania stosunku obligacyjnego. Pełnienie funkcji członka zarządu nie jest również na gruncie przepisów innych państw członkowskich traktowane jednorodnie jako praca najemna lub praca na własny rachunek. Istnieją zatem systemy prawne, w których osoby wyznaczone jako członkowie zarządu w spółce są objęte niewzruszalnym domniemaniem wykonywania działalności zawodowej w charakterze osób prowadzących działalność na własny rachunek.

W wyroku z 27.09.2012 r. (C-137/11) ETS podkreślił, że pojęcia działalności „pracownika najemnego” i „prowadzonej na własny rachunek” odnoszą się do działalności uznawanej za taką dla celów stosowania ustawodawstwa społecznego państwa UE, na którego terytorium działalność ta jest wykonywana.

Przepisy o koordynacji nie definiują pojęć pracy najemnej i pracy na własny rachunek, odsyłając w tym zakresie do przepisów państw członkowskich. Na gruncie przepisów krajowych ustawodawca również nie rozstrzygnął charakteru prawnego pełnienia funkcji członka zarządu, które może, ale nie musi wiązać się ze stosunkiem obligacyjnym. O charakterze pracy decyduje faktyczny sposób jej wykonywania przez osoby zobowiązane węzłem prawnym. Podstawową cechą pracy najemnej jest jej zależność, wyrażona w tym, że zobowiązany podlega kierownictwu przełożonych. Brak podmiotów kompetentnych do wydawania poleceń jest typowy dla kierowników zakładów pracy, a mimo to nie kwestionuje się możliwości ich zatrudniania w ramach stosunku pracy.

Wynikałoby stąd, że o ile obowiązek stosowania się do poleceń przełożonych jest nadal najbardziej wyraźnym i najpewniejszym przejawem pracowniczego podporządkowania, odróżniającego pracę najemną od pracy na własny rachunek, o tyle jego brak nie przesądza jeszcze, że wykonujący rodzajowo określoną pracę staje się samodzielnym przedsiębiorcą, nieświadczącym jej na rzecz i ryzyko pracodawcy (usługodawcy) oraz pod jego kierownictwem.

Przyjmuje się, że pojęcie „kierownictwa” obejmuje zarówno wydawanie pracownikowi poleceń, jak i jego ogólniejszą zależność ekonomiczną od pracodawcy. Stopień wolności przy wykonywaniu pracy jest bowiem wypadkową zakresu jej organizacyjnego podporządkowania oraz pracowniczej odpowiedzialności, wobec czego praca nawet znacząco samodzielna pod względem organizacyjnym, może nadal pozostawać pracą zależną, jeżeli jej wykonawca będzie uzależniony gospodarczo od pracodawcy.

W analizowanej sprawie członkowie zarządu łączą sprawowaną funkcję ze statusem wspólników. Nawiązali stosunek organizacyjny, korporacyjny, na mocy uchwały, natomiast nie zawarli umowy o pracę ani cywilnoprawnej. Sprawują zatem swoją funkcję wyłącznie na podstawie aktu powołania na podstawie przepisów Ksh, współtworząc w ten sposób organ wykonawczy odpowiedzialny za prowadzenie spraw spółki, a także jej reprezentację. W toku wykonywanej pracy nie dochodzi do klasycznego wydawania poleceń i ich realizacji przez pracownika. Zarówno zakres zadań, kompetencji, jak i odpowiedzialności o charakterze osobistym członków zarządu wynika z przepisów prawa powszechnie obowiązującego (Ksh). Każdy członek zarządu ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki, o ile nie przekracza zakresu zwykłych czynności spółki. Za nienależyte wykonywanie powierzonych im zadań członkowie zarządu odpowiadają przed osobami trzecimi.

W analizowanym przypadku są ekonomicznie zależni od spółki, której sprawy prowadzą, i nie działają bezpośrednio na rynku jako samodzielni przedsiębiorcy. Niemniej prowadzą oni sprawy spółki, której są wspólnikami. Ustawowo określony zakres kompetencji i odpowiedzialności każdego z nich powinien skutkować daleko idącą niezależnością. Za brakiem zależności przemawia również to, że wynagrodzenie członków zarządu jest fakultatywne, przyznawane na podstawie uchwały, natomiast akt powołania podlega zmianom w trybie uchwały o odwołaniu członka zarządu. Wobec braku między członkami zarządu a spółką dodatkowego stosunku obligacyjnego nie jest możliwe ustalenie, że wykonują pracę najemną.

W opisanej sytuacji sprawowanie funkcji członka zarządu na podstawie aktu powołania należy kwalifikować jako „pracę na własny rachunek” w zakresie objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym.

Przywrócenie do pracy przez sąd

Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy nie jest odszkodowaniem, więc podlega oskładkowaniu – decyzja ZUS z 10.05.2022 r. (WPI/200000/43/583/2022).

Spółka w 2019 r. rozwiązała z pracownikiem umowę o pracę w trybie art. 30 § 1 pkt 3 w zw. z art. 52 § 1 ust. 1 Kp – z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych. Pracownik się odwołał, a sąd orzekł o przywróceniu go do pracy i zasądził od spółki na jego rzecz określoną kwotę tytułem wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, pod warunkiem podjęcia pracy w terminie 7 dni od uprawomocnienia wyroku.

Pracownik zgłosił gotowość do pracy w terminie, a pracodawca wypłacił na jego rzecz zasądzoną kwotę, naliczając od niej i odprowadzając składki ZUS oraz zaliczkę na PIT. Pół roku później pracownik wystąpił z roszczeniem o zwrot naliczonych i potrąconych kwot z tytułu składek społecznych oraz PIT, gdyż w jego ocenie otrzymane świadczenie jest odszkodowaniem, korzystającym ze zwolnienia od opodatkowania (na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b updof) oraz niestanowiącym podstawy wymiaru składek (zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składkowego).

Czy postępowanie pracodawcy było prawidłowe? Kwota zasądzona na rzecz pracownika stanowi przychód ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 updof.

Stanowisko ZUS: Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składkowego podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowych nie stanowią odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę bądź rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Wyłączeniu z podstawy wymiaru podlegają zarówno świadczenia przysługujące na podstawie przepisów prawa pracy, tj. Kp, ustawy o tzw. zwolnieniach grupowych, jak i inne wypłacone pracownikowi z tytułu rozwiązania stosunku pracy odprawy, odszkodowania, rekompensaty, ustalone drogą dobrowolnych porozumień między pracodawcą a organizacjami związkowymi, wynikające z układów zbiorowych pracy, a także ustalone na podstawie umowy z konkretnym pracownikiem. Warunkiem koniecznym jest bezpośredni i nierozerwalny związek między wypłatą świadczenia a rozwiązaniem stosunku pracy.

Art. 56 § 1 Kp stanowi, że pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia, z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie. Kp wymienia konkretne świadczenia pracownicze o charakterze odszkodowawczym, do których jest uprawniony pracownik w sytuacji rozwiązania stosunku pracy i których cel polega na zrekompensowaniu pracownikowi skutków zdarzeń noszących cechy czynu niedozwolonego lub zawinionego przez pracodawcę.

W opisanym przypadku umowa o pracę nie została ostatecznie rozwiązana, bo pracownika przywrócono do pracy oraz zasądzono wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy.

W konsekwencji wynagrodzenie to, przyznane na podstawie wyroku sądowego, zostało spełnione w innych okolicznościach niż świadczenia przewidziane w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składkowego. Stanowi zatem podstawę wymiaru składek społecznych i zdrowotnej. Tym samym na pracodawcy ciążył również obowiązek opłacenia tych składek.

Wyświetlono 2% artykułu
Aby odblokować pełną treść

Kup dostęp do tego artykułu

Cena dostępu do pojedynczego artykułu tylko 12,30

Kup abonament

Abonamenty on-line Prenumeratorzy Członkowie SKwP
miesiąc 71,00
kwartał 168,00
pół roku 282,00
rok 408,00

Kup teraz

Bezpłatny dostęp do tego artykułu i ponad 3500 innych, dla prenumeratorów miesięcznika „Rachunkowość".

Pomoc w uzyskaniu dostępu:

15% rabat na wszystkie zakupy. Zapytaj o kod w swoim Oddziale.

Dodaj kod tutaj

Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest organizacją, do której należy ponad 26 000 księgowych, a członkostwo wiąże się z licznymi korzyściami.

Dołącz do nas

„Rachunkowość” - od 75 lat źródło rzetelnej wiedzy!

Zamknij

Skróty w artykułach

akty prawne, standardy i interpretacje:
  • dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
  • dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
  • Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
  • KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
  • Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
  • Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
  • Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
  • Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
  • KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
  • MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
  • MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
  • Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
  • Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
  • rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
  • rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
  • rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
  • rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
  • specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
  • uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
  • uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
  • updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
  • updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
  • upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
  • US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
  • ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
  • ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
  • ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
  • ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
  • ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
  • ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
  • ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
  • ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
  • ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
  • usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
  • uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
  • Założenia koncepcyjne MSSF Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
pozostałe skróty:
  • CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
  • EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
  • FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
  • FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
  • FP – Fundusz Pracy
  • FS – Fundusz Solidarnościowy
  • IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
  • IS – izba skarbowa
  • KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
  • KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
  • KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
  • KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
  • KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
  • KSB – Krajowe Standardy Badania
  • MF – Minister Finansów
  • MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
  • MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
  • MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
  • MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
  • NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
  • PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
  • PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
  • PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
  • pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
  • PPK – pracownicze plany kapitałowe
  • RM – Rada Ministrów
  • SA – sąd apelacyjny
  • sf – sprawozdanie finansowe
  • skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
  • SN – Sąd Najwyższy
  • SO – sąd okręgowy
  • TK – Trybunał Konstytucyjny
  • TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
  • UCS – urząd celno-skarbowy
  • UE – Unia Europejska
  • US – urząd skarbowy
  • WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
  • WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
  • WSA – wojewódzki sąd administracyjny
  • zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
Skróty w tekście
Spis treści artykułu
Spis treści:
Stowarzyszenie
Księgowych w Polsce
Najbliższe szkolenia on-line
03.06.2025 Kurs Power BI – analiza, raportowanie i wizualizacja danych SKwP Gdańsk, SKwP Gorzów Wielkopolski, SKwP Kielce
03.06.2025 Lista płac w praktyce SKwP Kraków
03.06.2025 Podatkowa ulga na Badania i Rozwój dla podatników CIT i PIT SKwP Gdańsk
03.06.2025 Podatkowa ulga na badania i rozwój dla podatników CIT i PIT – hybryda SKwP Bielsko-Biała
03.06.2025 Podatkowa ulga na badania i rozwój dla podatników CIT i PIT (ulga B+R) SKwP Koszalin, SKwP Łódź, SKwP Toruń, SKwP Włocławek
03.06.2025 Praktyczne tajniki wiedzy o najnowszych zasadach rozliczania towarowych i usługowych transakcji międzynarodowych. Szkolenie dla zaawansowanych i średniozaawansowanych SKwP Włocławek
03.06.2025 Analiza finansowa – poziom zaawansowany SKwP Warszawa
Kursy dla księgowych