Wypowiedzenie umowy pracownikowi w wieku przedemerytalnym

Zakres ochrony

Pracownik w okresie 4 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego podlega ochronie przed wypowiedzeniem umowy o pracę – jeśli okres zatrudnienia tej osoby umożliwi jej uzyskanie prawa do emerytury z chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego (art. 39 Kp). Ochrona przedemerytalna obejmuje jedynie zakaz wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę. Nie wyklucza rozwiązania stosunku pracy w drodze innej czynności niż wypowiedzenie, czyli na skutek:

• porozumienia stron,
• zwolnienia bez wypowiedzenia z winy pracownika (zwolnienie dyscyplinarne),
• zwolnienia bez wypowiedzenia na skutek upływu określonego w art. 53 Kp okresu usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy,
• wypowiedzenia dokonanego przez pracownika,
• upływu okresu, na który została zawarta umowa na czas określony.

Art. 39 Kp chroni przed wypowiedzeniem umowy – oznacza to niezgodność z prawem wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę w tym okresie. Wypowiedzenie jest dokonane wówczas, gdy oświadczenie woli pracodawcy o wypowiedzeniu umowy dotrze do pracownika w taki sposób, by mógł się z nim zapoznać. Niezgodne z prawem byłoby więc samo złożenie („wręczenie” pracownikowi) wypowiedzenia w okresie ochronnym. Nie ma zaś znaczenia to, kiedy dojdzie do rozwiązania umowy w następstwie wypowiedzenia. To, że skutek wręczonego w okresie ochronnym wypowiedzenia wystąpiłby już po osiągnięciu wieku emerytalnego, w żaden sposób nie wpływa na wyłączenie ochrony. Nie mówimy bowiem o ochronie przed rozwiązaniem umowy, ale przed jej wypowiedzeniem.

Jak trafnie podkreślił SN w wyroku z 6.12.2005 r. (III PK 94/05), ochrona trwałości stosunku pracy pracownika w wieku przedemerytalnym polega na zakazie złożenia przez pracodawcę wypowiedzenia umowy w oznaczonym okresie, a nie na zakazie wystąpienia w tym okresie skutku wypowiedzenia (czyli rozwiązania stosunku pracy) złożonego przed rozpoczęciem okresu ochronnego. Innymi słowy, art. 39 Kp nie zakazuje wypowiedzenia przez pracodawcę umowy o pracę przed rozpoczęciem okresu ochronnego, choćby rozwiązanie nastąpiło w czasie tego okresu.

Ważne: Wypowiedzenie przez pracodawcę stosunku pracy osobie w wieku przedemerytalnym jest możliwe, jeżeli pracownik uzyskał prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (art. 40 Kp). Przepis ten wyłącza stosowanie zakazu wypowiedzenia umowy o pracę, o którym mowa w art. 39 Kp, niezależnie od tego, czy uzyskanie przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy nastąpiło przed okresem ochronnym, czy w jego trakcie (wyrok SN z 27.01.2016 r., III PZP 9/15).

Koniec ochrony

Ochrona kończy się wraz z osiągnięciem wieku emerytalnego. Pracownik może być wówczas zwolniony na ogólnych zasadach, czyli według standardowych reguł dotyczących wypowiadania umowy. Należy brać jednak pod uwagę to, że wypowiedzenie oparte tylko na tym, że dana osoba osiągnęła już wiek umożliwiający uzyskanie emerytury, będzie oznaczać dyskryminację w zatrudnieniu ze względu na wiek.

W wyroku SN z 24.10.2017 r. (II PK 300/16) wskazano, że pracodawca, chcąc wypowiedzieć umowę o pracę pracownikowi w wieku emerytalnym, posiadającemu prawo do emerytury, musi odwoływać się do obiektywnych, indywidualnie skonkretyzowanych przyczyn leżących po stronie pracownika lub pracodawcy, związanych z wykonywaniem pracy, takich jak: niewłaściwe wykonywanie obowiązków pracowniczych, obniżenie wydajności, długotrwałe nieobecności w pracy spowodowane chorobami, brak zdolności dostosowania się do procesów modernizacyjnych, ograniczenie zakresu działalności zakładu pracy, zmiana profilu działalności produkcyjnej lub usługowej wymuszająca zatrudnienie pracowników o innych kwalifikacjach.