Wynagrodzenie prokurenta – czy to ukryty zysk

Trudno o jednoznaczną odpowiedź na to pytanie. Bardzo często osoba będąca prokurentem jest powiązana ze spółką z innych przyczyn – np. jest wspólnikiem.

Podstawowym zdarzeniem podlegającym opodatkowaniu estońskim CIT (ryczałtem) jest podjęcie uchwały o podziale zysku i przeznaczenie go do wypłaty na rzecz udziałowców, akcjonariuszy lub wspólników, albo na pokrycie strat powstałych w okresie poprzedzającym okres opodatkowania ryczałtem.

Jednocześnie opodatkowaniu podlegają ukryte zyski. Ustawodawca zdefiniował je bardzo szeroko jako świadczenia pieniężne, niepieniężne, odpłatne, nieodpłatne lub częściowo odpłatne, wykonane w związku z prawem do udziału w zysku, inne niż podzielony zysk, których beneficjentem, bezpośrednio lub pośrednio, jest udziałowiec, akcjonariusz albo wspólnik lub podmiot powiązany bezpośrednio lub pośrednio z podatnikiem lub z tym udziałowcem, akcjonariuszem albo wspólnikiem (art. 28m ust. 3 updop). Podał jednocześnie liczne przykłady takich świadczeń, wśród których nie wymienił wynagrodzenia prokurenta. Podał także, jakich przykładowych świadczeń nie zalicza się do ukrytych zysków, wskazując m.in. na wynagrodzenia pracownicze i wybrane przychody z działalności wykonywanej osobiście, w części, w której nie przekraczają one 5-krotności średnich wynagrodzeń wypłacanych przez podatnika, nie więcej jednak niż 5-krotności miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw (art. 28m ust. 4 pkt 1 updop).

Zgodnie ze stanowiskiem MF zawartym w objaśnieniach podatkowych z 23.12.2021 r. „Przewodnik do Ryczałtu od dochodów spółek”[1] do celów ustalania, czy dane wynagrodzenie za świadczenie wykonywane przez podmiot powiązany należy kwalifikować jako ukryty zysk, powinno się przeanalizować, czy świadczenie ma charakter racjonalny i czy wysokość wynagrodzenia jest rynkowa.

Wynagrodzenie prokurenta powinno spełniać te dwie cechy. Prokurent, w zakresie wynikającym z udzielonego mu pełnomocnictwa, jest uprawniony do prowadzenia spraw spółki. Istotne jest więc przede wszystkim to, że takie czynności prokury:

• powinny być faktycznie przez daną osobę wykonywane,
• muszą być potrzebne do prowadzenia działalności przez spółkę.

Spółka powinna zatem zgromadzić dowody świadczące o tym, że usługi są przez prokurenta faktycznie wykonywane (np. kopie podpisywanych przez niego dokumentów, sporządzanych raportów, analiz). Ważne może być również to, czy prokurent dysponuje praktyczną wiedzą w obszarze działalności spółki.

Ponadto wynagrodzenie z tytułu wykonywanej prokury powinno być ustalone na rynkowym poziomie, nie może być zawyżone. Zbyt wysokie wynagrodzenie rodzi wątpliwości, czy nie stanowi ono ukrytej formy wypłaty zysku (zamiast dywidendy prokurent otrzymuje wynagrodzenie z tytułu realizowanych czynności prokury).

W świetle powyższego należy więc uznać, że zasadniczo prokura nie powinna prowadzić do powstania ukrytych zysków. To stanowisko zostało także potwierdzone w interpretacji KIS z 6.02.2024 r. (0114-KDIP2-2.4010.651.2023.3.IN).

Można się też jednak spotkać z odmiennym poglądem. KIS w interpretacjach z 6.02.2025 r. (0111-KDIB2-1.4010.619.2024.3.AJ) i 17.01.2024 r. (0111-KDIB1-2.4010.182.2022.9.AK) stwierdziła, że wynagrodzenie prokurenta jest w całości ukrytym zyskiem, nieobjętym wyłączeniem wskazanym w art. 28m ust. 4 pkt 1 updop (dla wynagrodzenia z tytułu umów o pracę i wybranych umów cywilnoprawnych, w części, w której nie przekraczają one 5-krotności średnich wynagrodzeń wypłacanych przez podatnika ani 5-krotności miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw).

Takie stanowisko jest bardzo restrykcyjne – nie uwzględnia tego, czy dane świadczenie wiąże się z działalnością spółki oraz czy zostało ustalone na rynkowym poziomie. Moim zdaniem nie ma powodu, aby wynagrodzenie prokurenta w każdym przypadku uznawać za ukryty zysk. Przesądzająca powinna być ocena, czy jest ono uzasadnione z punktu widzenia spółki, a także czy ma rynkowy charakter. Niestety, istnieje ryzyko, że organy podatkowe podejdą do tego inaczej.