Wpływ wojny w Ukrainie na badanie sprawozdań finansowych za 2021 r.
Ze względu na niszczące ukraińską gospodarkę działania agresora, sankcje ekonomiczne, którymi objęto Białoruś i Rosję, a także relacje gospodarcze Polski z ww. krajami, wojna ma istotny wpływ także na funkcjonowanie polskich podmiotów gospodarczych.
Analiza zagrożeń czasu wojny
Oto możliwe, wybrane ryzyka i zagrożenia związane z działaniami wojennymi:
- zawieszenie części regulacji prawnych w związku ze stanem wojny na terenie Ukrainy,
- zmiany w posiadanych aktywach wykorzystywanych do generowania przepływów pieniężnych (np. przez zniszczenia wojenne czy nacjonalizację),
- oddziaływanie sankcji na procesy sprzedaży, zakupu, magazynowania czy na możliwości płatnicze kontrahentów,
- utrata dużego rynku, kluczowych klientów, zmiany w potrzebach popytowych,
- niedobory siły roboczej ...
Ze względu na niszczące ukraińską gospodarkę działania agresora, sankcje ekonomiczne, którymi objęto Białoruś i Rosję, a także relacje gospodarcze Polski z ww. krajami, wojna ma istotny wpływ także na funkcjonowanie polskich podmiotów gospodarczych.
Analiza zagrożeń czasu wojny
Oto możliwe, wybrane ryzyka i zagrożenia związane z działaniami wojennymi:
- zawieszenie części regulacji prawnych w związku ze stanem wojny na terenie Ukrainy,
- zmiany w posiadanych aktywach wykorzystywanych do generowania przepływów pieniężnych (np. przez zniszczenia wojenne czy nacjonalizację),
- oddziaływanie sankcji na procesy sprzedaży, zakupu, magazynowania czy na możliwości płatnicze kontrahentów,
- utrata dużego rynku, kluczowych klientów, zmiany w potrzebach popytowych,
- niedobory siły roboczej,
- problemy wynikające z przerwanych łańcuchów dostaw (braki surowców, konieczność wprowadzenia substytutów, innych źródeł dostaw czy środków transportu),
- zmiany cen surowców i energii,
- kary z tytułu niedotrzymania umów,
- duże zmiany kursów walut,
- wysoka inflacja,
- zwiększona niepewność szacunków (np. opartych na zmiennych stopach procentowych), w tym spowodowana wzrostem stóp procentowych, inflacji czy wysoką zmiennością kursów walutowych),
- większe koszty kredytowania oraz zwiększone ryzyko kredytowe związane m.in. z niedotrzymaniem kowenantów na skutek pogorszenia sytuacji makroekonomicznej,
- zmiany w wypłacalności badanej jednostki, zatory płatnicze.
Badając sprawozdania finansowe (sf) w 2022 r., biegli rewidenci powinni wziąć pod uwagę, że wojna wpływa także na zagadnienia oceny kontynuacji działalności oraz oceny zdarzeń po dniu bilansowym. Zostały one szeroko opisane w Rekomendacjach Komitetu Standardów Rachunkowości[1] bazujących w części na KSR 7 Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym – ujęcie i prezentacja[2] (ze szczególnym uwzględnieniem rozdz. 6).
Rekomendacje powstały w odpowiedzi na zdarzenia związane z pandemią COVID-19, jednak pozostają w mocy również w odniesieniu do zdarzeń związanych z wojną w Ukrainie.
Dodatkowo, 9.03.2022 r. ukazały się wskazówki Accountancy Europe[3] odnoszące się bezpośrednio do tematyki ujęcia w sf zdarzeń związanych z wojną, a także do kwestii badania takich sprawozdań. Podejście Accountancy Europe jest zgodne z ww. rekomendacjami Komitetu Standardów Rachunkowości oraz publikowanymi wcześniej przez PANA skrótami komunikatów Rady Międzynarodowych Standardów Rewizji Finansowej i Usług Atestacyjnych (IAASB) dotyczących audytu w czasie pandemii[4].
Ocena kontynuacji działalności
PANA zwraca uwagę na obowiązki związane z badaniem zdolności jednostki do kontynuacji działalności:
- uzyskania odpowiednich i wystarczających dowodów, że badane sf jest oparte na właściwych założeniach (kontynuowania lub niekontynuowania działalności),
- zweryfikowania, czy nie istnieje istotna niepewność co do zdolności do kontynuacji działalności,
- sformułowania, na podstawie powyższych wniosków, odpowiedniej opinii w sprawozdaniu z badania.
Kierownik jednostki powinien uzupełnić sf o dodatkowe ujawnienia związane ze zdarzeniami lub z warunkami wpływającymi na ocenę kontynuacji działalności jednostki w okresie 12 mies. Ocenia również zdolność jednostki do kontynuacji działalności w okresie 12 mies. Biegli rewidenci powinni wykonać dodatkowe procedury umożliwiające zbadanie tych kwestii. Potrzebne może być wprowadzenie do sprawozdania z badania ustępu o „Znaczącej niepewności dotyczącej kontynuacji działalności” (§ 22 i 23 KSB 570 (Z)), a w niektórych przypadkach wydanie zmodyfikowanego sprawozdania z badania.
Par. 10 i 12 KSB 570 (Z) wymagają od biegłego przeprowadzenia analizy ryzyka, czy występują zdarzenia lub warunki mogące budzić poważne wątpliwości co do zdolności jednostki do kontynuacji działalności.
Biegły rewident powinien się zwrócić do kierownika z pytaniem, czy przewiduje zdarzenia późniejsze, które mogą mieć wpływ na założenie kontynuacji działalności (§ 15 KSB 570 (Z)).
W przypadku rozpoznania przez biegłego zdarzeń lub warunków wskazujących na wątpliwości co do kontynuacji działalności powinien on – zgodnie z § 16 i A16 KSB 570 (Z) – wykonać dodatkowe czynności, takie jak:
- analiza i omówienie z kierownikiem jednostki:
- prognoz i analiz scenariuszowych związanych ze zidentyfikowanymi ryzykami,
- najbardziej aktualnych dostępnych danych finansowych oraz informacji rynkowych odpowiednich dla danej jednostki;
- zapoznanie się z warunkami instrumentów dłużnych (w tym umów kredytowych) oraz ustalenie, czy ich warunki nie zostały naruszone.
Na podstawie uzyskanych dowodów badania biegły rewident powinien rozważyć, czy:
- jednostka ma zdolność do kontynuacji działalności (§ 17 i 18 KSB 570 (Z)),
- w przypadku zaistnienia istotnych zdarzeń mających wpływ na niepewność kontynuacji działalności w sf jednostki znalazły się odpowiednie ujawnienia informacji o zidentyfikowanych zdarzeniach lub o warunkach związanych z kontynuacją działalności oraz, w stosownych przypadkach, o planach kierownictwa w tym zakresie (§ 19 i 20 KSB 570 (Z)).
Ocena zdarzeń po dniu bilansowym
W związku z postanowieniami KSR 7 (rozdz. 6) biegli rewidenci powinni zwrócić uwagę na rozróżnienie zdarzeń po dniu bilansowym. Par. 2 KSB 560 wskazuje, że ramowe założenia sprawozdawczości finansowej zazwyczaj identyfikują dwa rodzaje takich zdarzeń:
- dostarczające dowodów o warunkach, jakie istniały w dacie sf – tzw. zdarzenia korygujące, wymagające skorygowania kwot ujętych w sf,
- dostarczające dowodów o warunkach, jakie pojawiły się po dacie sf – tzw. zdarzenia niekorygujące, wymagające ujawnienia charakteru zdarzenia i oszacowania jego skutków finansowych lub oświadczenia, że takiego oszacowania nie można dokonać.
Biegli rewidenci są zobowiązani do przeprowadzenia procedur mających na celu uzyskanie wystarczających i odpowiednich dowodów badania, że wszystkie zdarzenia wymagające korekty lub ujawnienia w sf, występujące między datą sf a sprawozdaniem biegłego rewidenta, zostały zidentyfikowane i odpowiednio odzwierciedlone w sf zgodnie z mającymi zastosowanie ramowymi założeniami sprawozdawczości finansowej (§ 6–8 KSB 560).
Biegły powinien uzyskać od badanej jednostki oświadczenie informujące, że wszystkie ujawnienia zostały zaprezentowane w sf. Oświadczenie powinno być datowane możliwie najbliżej daty sprawozdania z badania (§ 9 KSB 560).
Biegły rewident nie ma obowiązku przeprowadzania po dacie sporządzenia sprawozdania z badania jakichkolwiek procedur badania dotyczących sf, chyba że pojawią się fakty, które – gdyby były znane w dniu sporządzenia sprawozdania z badania – mogłyby spowodować zmianę sprawozdania przez biegłego. Sposób postępowania biegłego rewidenta w takim przypadku opisują § 10–17 KSB 560.
Bezpieczeństwo informatyczne i możliwość cyberataków
W okresie wojny, prowadzonej również na płaszczyźnie informatycznej, konieczne jest zwrócenie szczególnej uwagi na zabezpieczenie ksiąg rachunkowych. Jednym z warunków uznania ksiąg za prawidłowe jest brak manipulacji w danych i oprogramowaniu służącym do prowadzenia ksiąg oraz stały dostęp do nich. W związku z tym biegły rewident powinien ocenić bezpieczeństwo serwera, zabezpieczenia infrastruktury IT, prawidłowość procesów związanych z wykonywaniem kopii bezpieczeństwa, zabezpieczenia antywirusowe i chroniące przed cyberatakami. Powinien także uzyskać informacje nt. możliwych incydentów w zakresie naruszenia zabezpieczeń infrastruktury IT.
Pozyskiwanie dowodów badania
Jednym z istotniejszych zagadnień jest możliwość pozyskania dowodów badania aktywów na terenie Ukrainy, Białorusi i Rosji lub dotyczących podmiotów, które odczuwają skutki wojny. Inwentaryzacja zapasów odbyła się jeszcze przed wybuchem wojny. Jednak ze względu na wymagane dokładne ujawnienia w sf i sprawozdaniach skonsolidowanych oraz zagadnienie kontynuacji działalności konieczne jest podjęcie próby pozyskania dowodów badania (w zakresie zdarzeń po dniu bilansowym) zarówno metodą bezpośrednią, jak i metodami alternatywnymi.
Szczególne problemy mogą wystąpić w przypadku badań sprawozdań skonsolidowanych, jeśli podmioty zależne znajdują się na obszarze stron objętym konfliktem. Każdy przypadek powinien być wnikliwie rozważony, a procedury badania dostosowane do sytuacji. Biegły rewident, bazując na wskazaniach KSB 500, powinien podjąć próbę pozyskania jak najbardziej wiarygodnych dowodów badania.
Ujawnienia w sprawozdaniu finansowym
Jeśli jest to adekwatne do prowadzonej działalności, kierownik jednostki powinien szczególnie dokładnie opisać w ujawnieniach sf zdarzenia związane z wojną. Biegły rewident powinien zaś tak zaprojektować procedury badania, aby ocenić, czy sf zostało zaprezentowane w sposób odpowiednio uwzględniający zarówno klasyfikację i opis informacji finansowych oraz związanych z nimi transakcji, zdarzeń i warunków, jak i prezentację, strukturę i treść sf (§ 24 KSB 330). Powinien też przeprowadzić odpowiednie procedury wiarygodności w odniesieniu do ujawnień (§ 18 KSB 330), kierując się istotnością konkretnego ujawnienia.
Zgodnie z definicją w § 2 KSB 320 istotność jest definiowana nie tylko przez kwotę, lecz także przez rodzaj ujawnianej informacji: zniekształcenia, w tym pominięcia, uznaje się za istotne, jeśli można racjonalnie oczekiwać, że pojedynczo lub łącznie wpłyną na decyzje gospodarcze podejmowane przez użytkowników na podstawie sf.
Ocena zniekształcenia powinna być więc prowadzona przez pryzmat wskazania § 11 KSB 450: biegły rewident rozważa (…) wielkość i rodzaj zniekształceń, zarówno w stosunku do poszczególnych grup transakcji, sald kont lub ujawnień, jak i sf jako całości, a także szczególne okoliczności ich wystąpienia.
Ze względu na dynamiczne zmiany otoczenia, do dnia zatwierdzenia sf przez organ nadzorujący wskazane jest zwrócenie uwagi na informacje dotyczące jednostek, dla których już wydano sprawozdania z badania. W razie uzyskania informacji o nowych istotnych faktach PANA zaleca powtórne rozważenie, w porozumieniu z kierownikiem jednostki, wpływu tych faktów na sf, a co za tym idzie na sprawozdanie z badania.
Ujawnienia w sprawozdaniu z działalności
Sporządzając sprawozdanie z działalności zgodnie z art. 49 uor, kierownik jednostki powinien dokładnie opisać czynniki ryzyka i zagrożenia związane z wojną (o ile dotyczy to danej jednostki), odnosząc się w szczególności do:
- zdarzeń istotnie wpływających na działalność jednostki, jakie nastąpiły po zakończeniu roku obrotowego, do dnia zatwierdzenia sf,
- przewidywanego rozwoju jednostki,
- obecnej i przewidywanej sytuacji finansowej,
- instrumentów finansowych w zakresie ryzyka zmiany cen, kredytowego, istotnych zakłóceń przepływów środków pieniężnych oraz utraty płynności finansowej, na jakie jest narażona jednostka, oraz przyjętych przez jednostkę celach i metodach zarządzania ryzykiem finansowym.
Biegły rewident, kierując się wskazaniami KSB 720, powinien się upewnić, że ujawnienia w sprawozdaniu z działalności odpowiednio i zgodnie z sf opisują perspektywy firmy oraz jak może to wpłynąć na użytkowników sf.
Sprawozdanie z badania
Biegli rewidenci powinni zachować szczególną rozwagę przy doborze rodzaju opinii oraz starannie rozważyć uzyskane dowody z badania.
Biegły stosujący KSB 701 może w kluczowych sprawach badania podać np.:
- trudności w uzyskaniu wystarczających i odpowiednich dowodów badania – warunki związane z wojną mogą utrudnić stosowanie procedur badania i ocenę wyników tych procedur, a przez to uzyskanie odpowiednich i wiarygodnych dowodów, na których można oprzeć opinię biegłego, takich jak wycena instrumentów finansowych lub szacowanie innych wartości godziwych,
- określone zdarzenia lub transakcje, które mają znaczący wpływ na sf.
W razie wątpliwości co do kontynuacji działalności biegły rewident zgodnie z § 15 KSB 701 umieszcza taką informację w sekcji „Podstawa opinii z zastrzeżeniem (negatywnej)” lub „Znacząca niepewność dotycząca kontynuacji działalności” i nie umieszcza jej w kluczowych sprawach badania.
Wniosek biegłego rewidenta | Typ sprawozdania | Okoliczność powodująca modyfikację |
Zastosowanie zasady kontynuacji działalności jest niewłaściwe | opinia negatywna | jeżeli sf zostało sporządzone przez kierownictwo z wykorzystaniem zasady kontynuacji działalności, ale w ocenie biegłego rewidenta podstawa ta nie jest już właściwa |
Zastosowanie zasady kontynuacji działalności jest właściwe, ale istnieje istotna niepewność | opinia niezmodyfikowana + akapit o „Znaczącej niepewności dotyczącej kontynuacji działalności” | w przypadku odpowiedniego ujawnienia informacji nt. istotnej niepewności sprawozdanie biegłego rewidenta zawiera oddzielną sekcję „Znacząca niepewność dotycząca kontynuacji działalności” w celu: zwrócenia uwagi na istotne informacje zawarte w sf, stwierdzenia, iż te zdarzenia lub warunki wskazują, że istnieje istotna niepewność, która może podważyć zdolność jednostki do kontynuacji działalności, oraz że opinia biegłego nie ulega zmianie w odniesieniu do tej kwestii |
opinia z zastrzeżeniem lub opinia negatywna | jeżeli w sf nie ma odpowiedniego ujawnienia informacji nt. istotnej niepewności, biegły rewident: - wyraża opinię z zastrzeżeniem lub negatywną, zgodnie z KSB 705 (Z), - w sekcji „Podstawa opinii z zastrzeżeniem (negatywnej)” stwierdza, że istnieje istotna niepewność, która może w znacznym stopniu podważyć zdolność jednostki do kontynuacji działalności, oraz że w sf nie jest ona ujawniona w sposób odpowiedni |
|
odmowa wyrażenia opinii | może być stosowana w przypadku (bardzo rzadkim) wystąpienia wielu niepewności, które są istotne dla sf jako całości (§ A33 KSB 570 (Z)) | |
Nie można wyciągnąć wniosków, ponieważ kierownictwo nie chce przeprowadzać lub rozszerzać swojej oceny zdolności jednostki do kontynuacji działalności | opinia z zastrzeżeniem lub odmowa wyrażenia opinii | jeśli kierownictwo nie chce dokonać lub rozszerzyć swojej oceny zdolności jednostki do kontynuacji działalności na wniosek biegłego rewidenta, może on nie być w stanie stwierdzić poprawności założenia kontynuacji działalności; zgodnie z KSB 705 (Z), jeśli możliwy wpływ takiego ograniczenia badania na sf jest istotny, to właściwą opinią może być opinia z zastrzeżeniem lub odmowa wyrażenia opinii |
Założenie kontynuacji działalności nie ma zastosowania, a sf jest sporządzane na innej akceptowalnej podstawie | opinia niezmodyfikowana | jeżeli nie można przyjąć założenia kontynuacji działalności, a kierownictwo sporządza sf na innej podstawie rachunkowości (np. na podstawie likwidacji) oraz biegły rewident stwierdza, że ta druga podstawa jest dopuszczalna w danych okolicznościach i istnieją odpowiednie ujawnienia nt. tej podstawy, biegły wydaje opinię niezmodyfikowaną, ale może uznać za stosowne lub konieczne włączenie do swego sprawozdania paragrafu objaśniającego, zgodnie z KSB 706 (Z), w celu zwrócenia uwagi użytkownika na alternatywną podstawę sporządzenia sf i powody jej wykorzystania (§ A27 KSB 570 (Z)) |
Pełny tekst opracowania PANA jest dostępny na stronie internetowej: ⇒link⇐.
Zaloguj się
Aby czytać dalej, jeśli masz wykupiony abonament
Kup dostęp do tego artykułu
Cena dostępu do pojedynczego artykułu tylko 12,30
Kup abonament
Abonamenty on-line | Prenumeratorzy | Członkowie SKwP | ||||||||
|
Bezpłatny dostęp do tego artykułu i ponad 3500 innych, dla prenumeratorów miesięcznika „Rachunkowość". Pomoc w uzyskaniu dostępu:
|
15% rabat na wszystkie zakupy. Zapytaj o kod w swoim Oddziale. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest organizacją, do której należy ponad 26 000 księgowych, a członkostwo wiąże się z licznymi korzyściami. |
„Rachunkowość” - od 75 lat źródło rzetelnej wiedzy!
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych