VAT od odszkodowania za przedłużające się prace budowlane

VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju (art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). Pojęcie „świadczenia usług” – zdefiniowane w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT – ma bardzo szeroki zakres. Obejmuje nie tylko działania podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji.

Świadczenie usług, co do zasady, podlega VAT wówczas, gdy jest odpłatne. Aby świadczenie można było uznać za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny między świadczącym a usługobiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przepisy ustawy nie określają postaci tego wynagrodzenia.

Czy w tym świetle otrzymane od dewelopera odszkodowanie może być uznane za wynagrodzenie za odpłatną usługę podlegającą VAT?

Terminy „odszkodowanie” czy też „szkoda” nie zostały zdefiniowane w ustawie o VAT. Należy się zatem oprzeć na przepisach Kc (art. 361–363 i art. 471). Na gruncie prawa cywilnego „szkoda” polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika oraz na istnieniu adekwatnego związku przyczynowego między działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczeniem w zamian za wynagrodzenie – co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika i tym samym nie podlega VAT.

W opisanym przypadku nie zachodzą jednak okoliczności, które w rozumieniu przepisów Kc powodowałyby szkodę i determinowały wypłatę odszkodowania. Zachowania kontrahentów wynikają bezpośrednio z łączącego ich porozumienia, na mocy którego ustalono, że w związku z przesunięciem terminu sprzedaży lokalu, a w konsekwencji jego najmu, deweloper będzie wypłacał spółce równowartość czynszu najmu z tytułu utraconych przez nią korzyści. Spółka zaakceptowała warunki dewelopera w zamian za świadczenie wzajemne, tj. wynagrodzenie.

Wypłacona jej przez dewelopera, na mocy porozumienia, kwota nie ma zatem cech odszkodowania za poniesioną szkodę. Intencją zawarcia porozumienia było wynagrodzenie spółki z tytułu utraconych korzyści, w związku z opóźnieniem w realizacji inwestycji i przesunięciem terminu świadczenia usług najmu. Celem zawarcia porozumienia było przekonanie spółki do rezygnacji z prawa odstąpienia od umowy i żądania od dewelopera kary umownej.

Należy więc uznać, że istnieje bezpośredni związek między wykonanym świadczeniem (porozumienie) a otrzymanym wynagrodzeniem.

Zgodę na tolerowanie określonej czynności (tj. przedłużające się prace budowlane i wykończeniowe lokalu, a w konsekwencji zmianę terminu świadczenia usług najmu), za które spółka otrzyma określoną kwotę pieniężną od dewelopera, trzeba zatem traktować jako świadczenie usług podlegające VAT. Wypłata świadczenia pieniężnego przez dewelopera na rzecz spółki stanowi zapłatę za usługę, o której mowa w art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT.

Podsumowując: od otrzymanego od dewelopera odszkodowania spółka powinna odprowadzić VAT, co potwierdza interpretacja KIS z 4.02.2019 r. (0115-KDIT1-1.4012.883.2018.1.BS).