Udzielanie pracownikom nieoprocentowanych pożyczek – obowiązki płatnika PIT

Wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych, otrzymanych przez pracownika od pracodawcy w związku z pozostawaniem w stosunku pracy, jest uznawana za przychód ze stosunku pracy (art. 12 ust. 1 updof), od którego pracodawca ma obowiązek pobrać zaliczkę na PIT, na zasadach określonych w art. 31 updof.

Jednocześnie updof nie definiuje pojęcia „nieodpłatne świadczenie”. Przyjmuje się, że chodzi o każde zdarzenie prawne i zjawisko gospodarcze, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i gospodarcze, których skutek stanowi nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub z inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku danej osobie, mające konkretny wymiar finansowy. Przysporzenie to może polegać na zwiększeniu majątku (aktywów) bądź uniknięciu jego pomniejszenia (zaoszczędzenie wydatków). Nieodpłatnym świadczeniem są więc również korzyści wynikające z nieodpłatnego korzystania z cudzych rzeczy, także pieniędzy.

TK w wyroku z 8.07.2014 r. (K 7/13) uznał, że nieodpłatne świadczenia mogą być uznane za przychód pracownika, tylko gdy:

• zostały spełnione za jego zgodą (pracownik skorzystał z nich w pełni dobrowolnie),
• zostały spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, jaki musiałby ponieść,
• korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).

Samo udzielenie pożyczki przez pracodawcę nie powoduje powstania przychodu u pracownika. Umowa pożyczki nakłada na pożyczającego obowiązek zwrotu tej samej ilości pieniędzy albo tej samej ilości rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości (art. 720 § 1 Kc). Zwrotny charakter pożyczki powoduje, że w wyniku jej udzielenia pracownik nie uzyskuje trwałego przysporzenia majątkowego.

Czy zatem przychód powstanie dlatego, że udzielane pożyczki będą nieoprocentowane? Organy podatkowe przyjmują, że skoro w Kc nie określono odpłatności, jako koniecznego elementu pożyczki, to nie można mówić, że pożyczkobiorca w każdym przypadku uzyskuje przychód z tytułu odsetek nienaliczonych lub naliczonych w niepełnej wysokości. Jeśli pracodawca nie prowadzi działalności gospodarczej w zakresie udzielania pożyczek konsumenckich (dla osób fizycznych) i zasady udzielania pożyczek są jednakowe dla wszystkich pracowników (jak w analizowanym przypadku), to u pracowników nie powstaje przychód ze stosunku pracy w wysokości niezapłaconych odsetek (zob. interpretacje KIS z 28.10.2020 r., 0113-KDWPT.4011.161.2020.1.JR, i 24.05.2019 r., 0112-KDIL3-1.4011.83.2019.4.AG, oraz IS w Poznaniu z 11.03.2014 r., ILPB2/415-1183/13-2/TR).

Podsumowując: udzielenie pracownikom nieoprocentowanych pożyczek, niemających charakteru komercyjnego (spółka nie prowadzi działalności w tym zakresie i nie będzie osiągać zysków z tego tytułu), przy zachowaniu jednakowych zasad i warunków udzielania tych pożyczek, określonych w regulaminie, nie spowoduje u pracowników powstania przychodu z nieodpłatnego świadczenia, a w konsekwencji na spółce nie będą ciążyły obowiązki płatnika PIT z tego tytułu.