Stawka VAT na usługi kompleksowego utrzymania dróg

W związku z istniejącymi wątpliwościami co do zasad opodatkowania usług utrzymania dróg MFFiPR opublikował objaśnienia podatkowe z 26.01.2021 r. Wynika z nich, że kontrakty (umowy) na utrzymanie dróg dzielą się na:

• kontrakty typu utrzymaj standard; jak czytamy w objaśnieniach, kontrakty kompleksowego utrzymania dróg (potocznie nazywane kontraktami utrzymaniowymi) są to co do zasady kontrakty, których głównym celem, po stronie zamawiającego usługę (zarządca drogi), jest zapewnienie stopnia stanu technicznego drogi na określonym poziomie przejezdności, czyli zapewnienie odpowiednich warunków i bezpieczeństwa przejezdności dla użytkowników dróg; jednocześnie realizacja tego samego celu jest głównym obowiązkiem świadczącego usługę; świadczący usługę ponosi odpowiedzialność nie za wykonanie poszczególnych usług cząstkowych, lecz za zapewnienie głównego celu świadczenia – przejezdności drogi w określonym standardzie,
• kontrakty wywołaniowe, czyli pozostałe kontrakty dotyczące usług utrzymania dróg (potocznie nazywane kontraktami wywołaniowymi, czasami też rozproszonymi) są to co do zasady kontrakty, służące, po stronie nabywcy usług (zarządcy drogi), zapewnieniu realizacji niezbędnych w danym momencie świadczeń, zmierzających do utrzymania zakładanego poziomu stanu dróg; natomiast po stronie świadczącego usługi celem jest prawidłowe i niezwłoczne wykonanie wyłącznie konkretnych czynności, wprost zleconych przez nabywcę usługi; świadczący usługę nie ponosi odpowiedzialności za brak przejezdności drogi lub jej niewłaściwy standard, gdy prawidłowo wykonał wszystkie zlecone mu czynności.

Efektem kontraktów typu utrzymaj standard jest świadczenie kompleksowych usług utrzymania dróg, które w całości są opodatkowane VAT według stawki 23%.

Wynika to nie tylko ze wskazanych objaśnień, lecz także z orzecznictwa sądów administracyjnych, np. z wyroków NSA z 28.10.2016 r. (I FSK 344/15), 17.04.2019 r. (I FSK 494/17) i 18.07.2019 r. (I FSK 725/17). Jak czytamy w drugim z przytoczonych wyroków, usługa kompleksowego utrzymania autostrady w systemie „utrzymaj standard”, obejmująca całokształt różnorodnych czynności służących jednemu celowi, a mianowicie przejezdności autostrady i eliminacji zagrożeń bezpieczeństwa ruchu, ma charakter tzw. usługi kompleksowej opodatkowanej na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy o VAT (…) stawką podstawową (23%).

Z kolei efektem kontraktów wywołaniowych jest świadczenie podlegających odrębnemu opodatkowaniu VAT usług (według stawek VAT właściwych dla tych usług). Jak wskazano w objaśnieniach, gdy świadczeniodawca wykonuje różne, funkcjonalnie niezależne od siebie usługi, których rozdzielenie do celów podatkowych nie ma sztucznego charakteru – każda z tych usług jest opodatkowana z zastosowaniem stawki podatku VAT właściwej dla danej usługi. Usługi, które mogą być świadczone w ramach kontraktów drogowych, będą zatem opodatkowane według stawki podstawowej (23%) bądź też preferencyjnej (8%) – jeśli będą wymienione w zał. nr 3 do ustawy o VAT.

Opisany przetarg ma dotyczyć zawarcia umowy na kompleksowe utrzymanie dróg, a więc prawdopodobnie umowy (kontraktu) typu utrzymaj standard. Oznaczałoby to, że świadczone usługi byłyby opodatkowane jednolitą stawką VAT 23%.

Tylko gdyby umowa miała mieć charakter kontraktu wywołaniowego, świadczone na jej podstawie usługi byłyby opodatkowane VAT według różnych stawek (właściwych dla poszczególnych czynności realizowanych w ramach tej umowy).