Zamówienie-Koszyk
Dokończ - Edytuj - Anuluj

Droga Użytkowniczko, Drogi Użytkowniku, klikając AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU wyrazisz zgodę na to aby Rachunkowość Sp. z o.o. oraz Zaufani Partnerzy przetwarzali Twoje dane osobowe takie jak identyfikatory plików cookie, adresy IP, otwierane adresy url, dane geolokalizacyjne, informacje o urządzeniu z jakiego korzystasz. Informacje gromadzone będą w celu technicznego dostosowanie treści, badania zainteresowań tematami, dostosowania niektórych treści do lokalizacji z której jest odczytywana oraz wyświetlania reklam we własnym serwisie oraz w wykupionych przez nas przestrzeniach reklamowych w Internecie. Wyrażenie zgody jest dobrowolne.

Klikając w przycisk AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU wyrażasz zgodę na zapisanie i przechowywanie na Twoim urządzeniu plików cookie. W każdej chwili możesz skasować pliki cookie oraz ograniczyć możliwość zapisywania nowych za pomocą ustawień przeglądarki.

Wyrażając zgodę, pozwalasz nam na wyświetlanie spersonalizowanych treści m.in. indywidualne rabaty, informacje o wykupionych przez Ciebie usługach, pomiar reklam i treści.

AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU
account_circle
dehaze

Logowanie

e-mail:

hasło:

 

 

Logowanie za pomocą e-maila

Jeżeli nie pamiętasz hasła albo nie masz konta, to wyślemy na Twój e-mail wiadomość weryfikującą. Po kliknięciu w link z e-maila będziesz zalogowany na urządzeniu do chwili wylogowania.

e-mail:

Klikając w poniższy link, zgadzasz się na zapisanie podanych w formularzu danych i wykorzystywanie ich zgodnie z polityką przetwarzania danych dostępną w dokumencie ⇒Polityka przetwarzania danych osobowych (RODO)⇐

 

Logowanie do za pomocą e-maila

Sprawdzanie danych....

Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności gruntów – obowiązki księgowe i skutki podatkowe

Ewa Hrebin
biegły rewident, doradca podatkowy
Od 1.01.2019 r. prawo użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe uleg- ło z mocy prawa przekształceniu w prawo własności. Wiąże się to zarówno z obowiązkami w zakresie rachunkowości – o ile podmiot, który w ten sposób nabędzie własność gruntu, prowadzi księgi rachunkowe – jak i z obowiązkami podatkowymi – w zakresie VAT, CIT bądź PIT.

Przekształcenie z mocy prawa – następujące na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy z 20.07.2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów[1] (znowelizowanej ustawą z 6.12.2018 r.[2]) dotyczy jedynie gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe, do których ustanowiono prawo wieczystego użytkowania, niezależnie od tego, kto to prawo posiadał.

[1] DzU poz. 1716.

[2] DzU poz. 2540. W momencie oddawania opracowania do druku trwały prace nad kolejną nowelizacją ustawy.

[3] Jak wyjaśnia Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju (na stronie internetowej www.miir.gov.pl/strony/zadania/gospodarka-nieruchomosciami/ przeksztalcenie), urządzenia i obiekty budowlane, jak kotłownie czy linie przesyłowe, które są częścią budynku mieszkalnego, należałoby uznać za niezbędne do prawidłowego i racjonalnego korzystania z tego budynku. Jednak oceny będzie dokonywał organ właściwy do wydania zaświadczenia o przekształceniu prawa. Natomiast garaże, które położone są na nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste na cel mieszkaniowy i służą mieszkańcom budynku, również co do zasady będą niezbędne do prawidłowego i racjonalnego korzystania z budynków mieszkalnych. Natomiast w przypadku, gdy na gruncie są położone także obiekty budowlane inne niż określone w art. 1 ust. 2, w myśl art. 2 ustawy można dokonać podziału takiego gruntu i wydzielić nieruchomość zabudowaną takim obiektem, która nie spełniając przesłanki zabudowy na cele mieszkaniowe, nie będzie podlegała przekształceniu.

Przekształcenie z mocy prawa – następujące na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy z 20.07.2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów[1] (znowelizowanej ustawą z 6.12.2018 r.[2]) dotyczy jedynie gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe, do których ustanowiono prawo wieczystego użytkowania, niezależnie od tego, kto to prawo posiadał.

Grunty, do których prawo podlega przekształceniu, definiuje art. 1 ust. 2 ustawy z 20.07.2018 r. Są to nieruchomości zabudowane wyłącznie budynkami:

  • mieszkalnymi jednorodzinnymi lub
  • mieszkalnymi wielorodzinnymi, w których co najmniej połowę liczby lokali stanowią lokale mieszkalne, lub
  • budynkami jw. wraz z budynkami gospodarczymi, garażami, innymi obiektami budowlanymi lub urządzeniami budowlanymi, umożliwiającymi prawidłowe i racjonalne korzystanie z budynków mieszkalnych[3], z wyłączeniem gruntów określonych w art. 3 ustawy z 20.07.2018 r.

Opłaty związane z przekształceniem

Za przekształcenie prawa wieczystego użytkowania gruntu w prawo własności właściciel gruntu będzie wnosić opłatę na rzecz dotychczasowego właściciela gruntu, tj. Skarbu Państwa lub gminy, przez 20 lat, licząc od dnia przekształcenia. Opłatę należną za 2019 r. wnosi się w terminie do 29.02.2020 r. (art. 20 ust. 1 ustawy z 20.07.2018 r.).

Uwaga: w 2019 r. opłata za wieczyste użytkowanie gruntów, do których prawo zostało przekształcone na 1.01.2019 r., nie podlega już wpłacie.

[4] Dokonanie obu tych wpisów w księdze wieczystej następuje bezpłatnie (art. 5 ust. 1 ustawy z 20.07.2018 r.).

[5] W myśl art. 7 ust. 2 ustawy z 20.07.2018 r. wysokość opłaty jest równa wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, która obowiązywałaby w dniu przekształcenia.

[6] Uwaga: do czasu zakończenia postępowania ustalającego wysokość i okres wnoszenia opłaty wnosi się ją w wysokości wskazanej w zaświadczeniu. Ustalona w postępowaniu wysokość opłaty obowiązuje od dnia przekształcenia (art. 6 ust. 2 ustawy z 20.07.2018 r.).

Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności gruntów i związaną z tym opłatę potwierdza zaświadczenie wydane przez właściwy organ określony w ustawie. Zaświadczenie to będzie również podstawą ujawnienia prawa własności gruntu w księdze wieczystej oraz ewidencji gruntów i budynków, a także wpisu w dziale III księgi wieczystej roszczenia o opłatę z tytułu przekształcenia[4].

Zaświadczenie zawiera:

  • oznaczenie nieruchomości gruntowej lub lokalowej, wg ewidencji gruntów i budynków oraz ksiąg wieczystych prowadzonych dla tych nieruchomości,
  • potwierdzenie przekształcenia,
  • informacje o obowiązku wnoszenia rocznej opłaty przekształceniowej (nazywanej opłatą); opłata ta, co do zasady[5], będzie równa opłacie za wieczyste użytkowanie gruntu wniesionej w 2018 r., chyba że do 31.12.2018 r. doręczono dotychczasowemu użytkownikowi wieczystemu decyzję o waloryzacji wartości gruntu, stanowiącej podstawę ustalenia opłaty z tytułu użytkowania wieczystego, co nastąpiło w niektórych gminach,
  • informację o wysokości i okresie wnoszenia opłaty, a także o możliwości wniesienia opłaty jednorazowo i zasadach jej wnoszenia,
  • pouczenie o możliwości złożenia – w terminie 2 mies. od dnia otrzymania zaświadczenia – wniosku o ustalenie wysokości lub okresu wnoszenia tej opłaty w drodze decyzji, jeżeli właściciel nieruchomości nie zgadza się z zawartą w zaświadczeniu informacją o wysokości i okresie wnoszenia opłaty[6].

Za zaświadczenie potwierdzające przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntu w prawo własności gruntów będzie pobierana opłata skarbowa w wysokości 50 zł (art. 17 ustawy z 20.07.2018 r.).

[7] Uchwała SN z 9.03.2017 r. (III CZP 69/16) potwierdza, że spółdzielnia mieszkaniowa jest przedsiębiorcą.

[8] Ustawa z 6.03.2018 r. (poz. 646).

[9] Jeżeli zaświadczenie potwierdzające przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności gruntu stanowiącego własność Skarbu Państwa zostanie doręczone po 31.12.2019 r., osoby fizyczne będące właścicielami budynków mieszkalnych jednorodzinnych lub lokali mieszkalnych bądź spółdzielnie mieszkaniowe zamiar wniesienia opłaty jednorazowej w 2020 r. mogą zgłosić właściwemu organowi do 1.02.2020 r. W przypadku wniesienia przez te osoby lub spółdzielnie mieszkaniowe opłaty jednorazowej za przekształcenie w terminie do 29.02.2020 r. przysługuje bonifikata od tej opłaty w wysokości 60% (art. 20 ust. 2 ustawy z 20.07.2018 r.).

Właściciel gruntu będący przedsiębiorcą[7], w odniesieniu do nieruchomości (gruntu) wykorzystywanej do prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców[8], może w terminie 3 mies. od dnia otrzymania zaświadczenia złożyć właściwemu organowi oświadczenie o zamiarze wnoszenia opłaty przez okres:

  • 99 lat – jeżeli stawka procentowa opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego wynosi 1% albo
  • 50 lat – jeżeli stawka procentowa opłaty rocznej z tytu-łu użytkowania wieczystego wynosi 2%, albo
  • 33 lat – jeżeli stawka procentowa opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego wynosi 3%, albo
  • w którym suma opłat nie przekroczy wartości rynkowej nieruchomości stanowiącej podstawę ustalenia opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego – jeżeli stawka procentowa opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego jest wyższa niż 3%.

Opłaty za przekształcenie nie wnoszą m.in osoby fizyczne lub ich spadkobiercy oraz spółdzielnie mieszkaniowe, w przypadku gdy wniosły jednorazowo opłaty roczne za cały okres użytkowania wieczystego (art. 8).

Właściwy organ może udzielić osobom fizycznym będącym właścicielami budynków mieszkalnych jednorodzinnych lub lokali mieszkalnych oraz spółdzielniom mieszkaniowym bonifikaty od opłaty za dany rok. Wysokość bonifikaty w odniesieniu do gruntu:

  • Skarbu Państwa – określa art. 9 ust. 3 ustawy z 20.07. 2018 r.,
  • stanowiącego własność jednostki samorządu terytorialnego – określa uchwała właściwej rady albo sejmiku samorządu terytorialnego.

Inne organy właściwe do określenia wysokości bonifikaty są wymienione w art. 9 ust. 2 ustawy z 20.07.2018 r. (np. Agencja Mienia Wojskowego).

Wysokość bonifikaty zależy od tego, w którym roku,

licząc od roku przekształcenia, będzie wnoszona opłata jednorazowa, przy czym – rzecz jasna – będzie ona najwyższa, gdy opłata jednorazowa zostanie wniesiona w roku, w którym nastąpiło przekształcenie[9].

Bonifikata z tytułu przekształcenia przysługuje zatem jedynie osobom fizycznym będącym właścicielami budynków mieszkalnych jednorodzinnych lub lokali mieszkalnych oraz spółdzielniom mieszkaniowym. Nie przysługuje innym podmiotom czy instytucjom, w tym rolniczym spółdzielniom produkcyjnym i spółkom z o.o., gdyż ustawa z 20.07.2018 r. jej nie przewiduje.

Wniosek o bonifikatę z tytułu jednorazowej spłaty należności za przekształcenie użytkowania wieczystego we własność gruntu będzie można złożyć dopiero po otrzymaniu zaświadczenia.

Udzielona bonifikata stanowi, w myśl art. 14 ustawy z 20.07.2018 r., pomoc de minimis. Gdy zatem nastąpi przekroczenie limitu pomocy de minimis, będzie się stosować dopłatę do wysokości wartości rynkowej nieruchomości, określonej na dzień przekształcenia. Wysokość dopłaty ustalana jest z urzędu, w drodze decyzji. Koszty operatu szacunkowego ponosi zobowiązany do dopłaty.

[10] Ustawa z 30.04.2004 r. (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 362).

[11] Ustawa z 15.12.2000 r. (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 845).

[12] Ustawa z 29.07.2005 r. (tekst jedn. DzU z 2012 r. poz. 83).

Kwestię pomocy de minimis reguluje m.in ustawa o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej[10]. W myśl jej art. 2 pkt 10 pomoc de minimis to pomoc inna niż pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie, spełniająca przesłanki określone we właściwych przepisach prawa UE, dotyczących pomocy de minimis innej niż pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie. Natomiast zgodnie z pkt 16 art. 2 beneficjent pomocy de minimis to podmiot prowadzący działalność gospodarczą – w tym w zakresie rolnictwa lub rybołówstwa, bez względu na formę organizacyjno-prawną oraz sposób finansowania – który taką pomoc otrzymał. Skoro, jak wyjaśniono wyżej, działalność spółdzielni mieszkaniowych jest działalnością gospodarczą, to limit pomocy de minimis dotyczy również spółdzielni.

W spółdzielniach mieszkaniowych, w których lokatorzy wyodrębnili własność swoich lokali mieszkalnych, postępowanie przekształceniowe będzie prowadzone odrębnie wobec tych lokatorów i odrębnie wobec spółdzielni mieszkaniowej będącej współużytkownikiem prawa wieczystego gruntów. Im więcej w spółdzielni takich wyodrębnionych lokali, tym jest to korzystniejsze dla spółdzielni, z uwagi na ew. przekroczenie limitu pomocy de minimis. W razie bowiem przekroczenia limitu i ustalenia opłaty przekształceniowej gruntu wg wartości rynkowej lokatorzy będący właścicielami własnościowego lub spółdzielczego prawa do lokalu będą zobowiązani do ponoszenia wyższych opłat czynszowych, gdyż zwiększona opłata zostanie zgodnie z art. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych[11] przeniesiona na tych lokatorów. Natomiast lokatorzy, którzy wyodrębnili własność swoich lokali, będą ponosić opłatę przekształceniową samodzielnie, wg zasad wynikających z ustawy z 20.07.2018 r., jednorazowo lub przez 20 lat.

Obowiązki w zakresie rachunkowości

Pod datą 1.01.2019 r. jednostka posiadająca grunty objęte przekształceniem – na postawie zaświadczenia – wyksięguje z ewidencji analitycznej środków trwałych prawo wieczystego użytkowania gruntu i zaksięguje nabycie prawa własności tego gruntu. Jednocześnie, począwszy od 2019 r., zaprzestanie amortyzowania prawa wieczystego użytkowania.

Uwaga: ponieważ do dnia otrzymania zaświadczenia od właściwego organu jednostka nie będzie znała wysokości opłaty przekształceniowej, ujęcie przekształcenia gruntu w księgach rachunkowych nastąpi z opóźnieniem.

Właściwy organ ma 12 mies. od dnia przekształcenia, tj. 1.01.2019 r., na wydanie zaświadczenia; zainteresowany podmiot ma jednak prawo do złożenia wniosku o wcześniejsze jego wydanie; właściwy organ wydaje wówczas zaświadczenie w terminie 4 mies. od dnia otrzymania wniosku, a gdy wniosek jest uzasadniony potrzebą dokonania czynności prawnej mającej za przedmiot lokal albo ustanowienie odrębnej własności lokalu – w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku.

Sposób ustalenia wartości początkowej prawa własności gruntu, powstałego z przekształcenia prawa wieczystego użytkowania gruntów, oraz zasady postępowania w takim przypadku określają pkt 6.32–6.35 KSR 11 Środki trwałe. Wyjaśnienia KSR 11 odnoszą się, co prawda, do przekształcenia prawa następującego w trybie ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości[12], ale mają zastosowanie również do przekształcenia dokonanego na mocy ustawy z 20.07.2018 r.

Nie stosuje się jednak postanowień pkt 6.34 KSR 11 dotyczących dnia przyjęcia do użytkowania gruntu z przekształcenia oraz kosztów przekształcenia, gdyż koszty aktu notarialnego nie wystąpią, a ew. opłaty sądowe zostaną poniesione już po dniu przekształcenia. Jedynym kosztem dotyczącym nabycia gruntu jest opłata skarbowa w kwocie 50 zł za wydanie zaświadczenia.

Drugi wydatek, jaki ponosi nabywca prawa własności gruntu w drodze przekształcenia, to kwota 250 lub 75 zł z tytułu złożonego do sądu wniosku o wykreślenie z działu III księgi wieczystej roszczenia o opłatę przekształceniową, po jej całkowitej spłacie (art. 7 ust. 10 ustawy z 20.07.2018 r.). Opłata ta nie ma bezpośredniego związku z nabyciem własności gruntu i będzie stanowić koszt bieżącej działalności.

Jeżeli spółdzielnia, w wyniku uzyskanej bonifikaty, przekroczy wartość otrzymanej pomocy publicznej, to poniesie koszt wyceny gruntu; koszt operatu szacunkowego powiększa wartość początkową gruntu.

W zależności od sposobu nabycia prawa wieczystego użytkowania gruntów wyróżnia się następujące księgowania związane z nabyciem prawa własności gruntu:

1. Prawo wieczystego użytkowania gruntów nabyte nieodpłatnie

Ponieważ nieodpłatne uzyskanie prawa użytkowania wieczystego gruntu (Wn konto 01) było w księgach rachunkowych drugostronnie ujęte jako rozliczenia międzyokresowe przychodów (Ma konto 84), to na dzień przekształcenia:

  • naliczone umorzenie przenosi się na konto 01 (Ma) (Wn konto 07),
  • nieumorzoną wartość początkową prawa użytkowania wieczystego (Ma konto 01) odnosi się w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych (Wn konto 76-1), a
  • odpowiadającą jej nierozliczoną kwotę rozliczeń międzyokresowych przychodów (Wn konto 84) ujmuje jako pozostałe przychody operacyjne (Ma konto 76-0).

Wartość początkową gruntu (Wn konto 01) stanowi całkowita opłata z tytułu przekształcenia prawa wieczystego użytkowania w prawo własności (Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki – długoterminowe”) powiększona o opłatę skarbową od zaświadczenia potwierdzającego przekształcenie oraz ew. koszt operatu szacunkowego.

Kwoty pozostałych przychodów operacyjnych i pozostałych kosztów operacyjnych nie stanowią przychodów i kosztów podatkowych.

2. Prawo wieczystego użytkowania gruntów nabyte odpłatnie

Jak mówi KSR 11 (poz. 6.32), cenę nabycia stanowi (...) nieumorzona wartość początkowa prawa użytkowania wieczystego, powiększona o opłatę z tytułu przekształcenia prawa wieczystego użytkowania w prawo własności.

Naliczone umorzenie przenosi się zatem na konto 01 (Ma) (Wn konto 07), a wartość początkową gruntu (Wn konto 01) zwiększa całkowita opłata z tytułu przekształcenia prawa wieczystego użytkowania w prawo własności (Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki – długoterminowe”), powiększona o opłatę skarbową od zaświadczenia potwierdzającego przekształcenie oraz ew. koszt operatu szacunkowego.

Jeżeli spółdzielnie mieszkaniowe sfinansowały uprzednio odpłatne nabycie prawa użytkowania wieczystego gruntów z funduszy spółdzielni, to wartość niezamortyzowanego dotychczas prawa nie pomniejszyła tego funduszu. Dlatego ważne jest zachowanie informacji o źródłach sfinansowania nabycia gruntu, dla ew. ustalenia kosztu jego zbycia.

Jak ustalić wartość początkową gruntu po przekształceniu

Jedną z podstawowych zasad uor jest ujęcie w księgach rachunkowych składników aktywów w cenach nabycia. Powoduje to – w razie otrzymania przez spółdzielnie mieszkaniową bonifikaty – zaniżenie wartości gruntów.

W myśl stanowiska Komitetu Standardów Rachunkowości ws. transakcji zamiany składnika aktywów niepieniężnych na inny składnik aktywów niepieniężnych, jeżeli transakcja zamiany ma treść ekonomiczną, różnicę wartości godziwej zamienianych składników odnosi się na wynik finansowy. Grozi to jednak rozdysponowaniem papierowego zysku. Dlatego – naszym zdaniem – właściwa jest wycena w cenie nabycia.

Również dla celów podatkowych wartość początkową gruntu nabytego w wyniku przekształcenia w razie uzyskania bonifikaty stanowi jego cena nabycia (oczywiście grunty nie podlegają amortyzacji). Jak mówi bowiem art. 16g ust. 1 pkt 1a updop i art. 22g ust. 1 pkt 1a updof, wartość początkową w razie częściowo odpłatnego nabycia stanowi cena nabycia powiększona o wartość przychodu z tytułu częściowo odpłatnego nabycia określonego w art. 12 ust. 5a updop i art. 11 ust. 2b updof. Skoro uzyskana bonifikata nie jest przychodem podatkowym (mowa o tym dalej), to nie może powiększać wartości początkowej gruntu.

Skutki w podatku dochodowym

Przychodem podatkowym w PIT i CIT jest przychód z tytułu nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie nabytych rzeczy, praw lub świadczeń (art. 11 ust. 1, art. 20 ust. 1, art. 14 ust. 2 pkt 8 z zastrzeżeniem art. 21 ust. 1 pkt 125 updof oraz art. 12 ust. 1 pkt 2 updop).

Powstaje pytanie, czy w razie nabycia prawa własności gruntów przez osoby fizyczne i spółdzielnie mieszkaniowe w ramach ustawowego przekształcenia z bonifikatą, wysokość uzyskanej bonifikaty jest przychodem podatkowym.

Z orzecznictwa oraz doktryny wynika, że nie stanowi przychodu nieodpłatne lub częściowo odpłatne nabycie rzeczy, praw bądź świadczeń, w przypadku gdy otrzymane nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy, prawo bądź świadczenie dostępne są na jednakowych warunkach podatnikom, których krąg jest nieograniczony.

Na temat bonifikaty otrzymanej z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości przez osobę fizyczną (na podstawie ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości) wypowiedziała się KIS w piśmie z 31.08.2017 r. (0112-KDIL3-2.4011.138.2017.1.AK): realne korzyści majątkowe, w tym bonifikata, nie zawsze rodzą skutek podatkowy. Jeśli bowiem bonifikaty udzielane są na zasadach określonych np. w uchwałach czy statutach, w których krąg osób uprawnionych do zakupu z bonifikatą jest nieograniczony, skorzystanie z bonifikaty nie powoduje powstania przychodu w rozumieniu updof. Jeżeli zatem prawo beneficjentów do skorzystania z bonifikaty nie było ograniczane do określonych osób lub grup osób indywidualnie oznaczonych i została ona na takich samych zasadach przyznana wszystkim potencjalnym nabywcom, to skorzystanie z tej bonifikaty należy uznać za zdarzenie, które nie rodzi skutków w PIT.

Podkreślić należy, że chodzi o sam fakt przyznania uprawnienia do skorzystania z bonifikaty, a nie o to, kto faktycznie z takiej bonifikaty skorzystał. Krąg osób potencjalnie uprawnionych nie został wskazany poprzez wymienienie określonych osób. Decyzja imienna jest wydawana dopiero w momencie faktycznego udzielania bonifikaty, jednak decyzja ta wykonuje jedynie dyspozycje, które są ujęte w sposób generalny i abstrakcyjny w uchwale.

Mając na uwadze przytoczone argumenty, można przyjąć, że kwota bonifikaty udzielonej na wniosek osoby, na rzecz której zostało przekształcone prawo użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości, nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu PIT. Podobne stanowisko zajęła IS w Poznaniu w piśmie z 6.11.2015 r. (ILPB1/4511-4-50/15-2/AP).

Również NSA w wyroku z 1.03.2018 r. (II FSK 567/16) orzekł, że udzielenie bonifikaty jest dla nabywcy nieruchomości neutralne podatkowo.

Wyjaśnienia te mają również zastosowanie do podatników CIT (spółdzielni mieszkaniowych).

Skutki w podatku VAT

Zgodnie z art. 5 ustawy o VAT opodatkowaniu VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez „dostawę towarów” rozumie się, w myśl art. 7 tej ustawy, przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym m.in. oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste (pkt 6) oraz zbycie tego prawa (pkt 7).

Grunt spełnia definicję „towaru”, wynikającą z art. 2 pkt 6 ustawy o VAT. Jego sprzedaż oraz oddanie w użytkowanie wieczyste stanowią zatem dostawę towarów.

[13] Potwierdza to m.in. uchwała NSA z 8.01.2007 r. (I FPS 1/06): opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego gruntów, ustanowionego przed dniem 1.05.2004 r., gdy taka czynność nie podlegała VAT (...), ani nie zawiera w sobie należnego podatku, ani też nie powinna być powiększona o taki podatek na podstawie przepisów tej ustawy.

Kwestię opodatkowania przekształcenia prawa wieczystego gruntów w prawo własności gruntu na podstawie ustawy z 20.07.2018 r. wyjaśniła KIS w piśmie z 21.12.2018 r. (0111-KDIB3-1.4012.807.2018.2.IK): ustanowienie prawa użytkowania wieczystego przed dniem 1.05.2004 r. nie podlegało opodatkowaniu VAT, gdyż na podstawie obowiązującej przed tym dniem ustawy z 8.01.1993 r. o VAT oraz o podatku akcyzowym (...) grunt nie był towarem i ustanowienie jego użytkowania wieczystego nie stanowiło dostawy towarów. Dopiero z chwilą wejścia w życie ustawy z 11.03.2004 r. o VAT zmieniła się definicja towaru oraz zakres opodatkowania VAT. W konsekwencji, od dnia 1.05.2004 r. ustanowienie prawa użytkowania wieczystego stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu VAT, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 7 ust. 1 pkt 6 ustawy o VAT[13].

KIS w cytowanym piśmie stwierdza również, że sama czynność przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntu w prawo własności gruntu nie podlega opodatkowaniu VAT (...), a skutki podatkowe przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntu zabudowanego na cele mieszkaniowe w prawo własności związane są z wcześniejszym ustanowieniem prawa użytkowania wieczystego do danej nieruchomości (...). Skoro więc ustanowienie użytkowania wieczystego po 30.04.2004 r. (...) stanowi dostawę towarów podlegającą opodatkowaniu (za wynagrodzeniem: kwoty pierwszej opłaty oraz opłat rocznych), należy stwierdzić, że w związku z przekształceniem prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości zmianie ulega jedynie kwota należna z tytułu dokonanego już wcześniej przeniesienia władztwa nad gruntem. Podlegające opodatkowaniu przyszłe opłaty roczne zostają zastąpione jedną kwotą, o której mowa w art. 7 ust. 1 i 2 ustawy z 20.07.2018 r., tj. opłatą przekształceniową. (...) Opłata przekształceniowa należna od dotychczasowego użytkownika wieczystego gruntu z tytułu przekształcenia prawa wieczystego użytkowania gruntu zabudowanego na cele mieszkaniowe w prawo własności, ustalona na podstawie przepisów ustawy z 20.07.2018 r., będzie podlegała opodatkowaniu VAT jako pozostająca do zapłaty część kwoty stanowiącej należność z tytułu ustanowienia prawa użytkowania wieczystego gruntu od użytkownika wieczystego, jeżeli czynność ustanowienia prawa użytkowania wieczystego została dokonana po 30.04.2004 r.

W związku z tym opłata przekształceniowa:

  • nie podlega VAT – gdy opłaty roczne związane z użytkowaniem wieczystym gruntów oddanych do użytkowania zostały ustalone na podstawie umów zawartych przed 1.05.2004 r.,
  • podlega VAT ze stawką 22% – gdy opłaty roczne związane z użytkowaniem wieczystym gruntów oddanych do użytkowania zostały ustalone na podstawie umów zawartych w okresie od 1.05.2004 do 31.12.2010 r.,
  • podlega VAT ze stawką 23% – gdy opłaty roczne związane z użytkowaniem wieczystym gruntów oddanych do użytkowania zostały ustalone na podstawie umów zawartych po 31.12.2010 r.

Obowiązek opodatkowania opłaty przekształceniowej potwierdza także wyrok NSA z 7.12.2017 r. (I FSK 1199/15), w którym stwierdza się: podobnie jak płatność, także obowiązek podatkowy z tytułu ustanowionego prawa użytkowania wieczystego został rozłożony w czasie, do dnia otrzymania całości należności z tytułu ustanowionego prawa użytkowania wieczystego (a zatem w oderwaniu od chwili dokonania dostawy towaru). W przypadku niezmiennego trwania tego prawa „cena” prawa użytkowania wieczystego, jaką użytkownik wieczysty byłby ostatecznie zobowiązany zapłacić, uzależniona byłaby w dużej mierze od długości trwania umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste (wielokrotności uiszczanych opłat rocznych).

(...) Obowiązująca w ramach procedury przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności gruntu konieczność zapłaty przez dotychczasowego użytkownika wieczystego ceny, o jakiej mowa w art. 69 ustawy o gospodarce nieruchomościami, jest w istocie zapłatą z tytułu dokonanej już wcześniej, a nieopłaconej w całości, dostawy w postaci ustanowionego prawa użytkowania wieczystego. Różnica sprowadza się do tego, że w przypadku kontynuacji użytkowania wieczystego kwota należna naliczana byłaby od uiszczanej corocznie przez użytkownika tzw. opłaty rocznej, a w przypadku przekształcenia kwotą należną jest pochodna ceny (identycznie WSA w Gliwicach w wyroku z 7.05.2018 r., III SA/Gl 92/18).

Reasumując: opłata za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności gruntu podlega opodatkowaniu VAT na identycznych zasadach, jak opłaty za użytkowanie wieczyste. Czynność przekształcenia nie stanowi dla celów VAT ponownej dostawy tej samej nieruchomości. Ponieważ jednak opłata przekształceniowa jest pozostałą do zapłaty częścią wynagrodzenia należnego z tytułu ustanowienia prawa użytkowania wieczystego, podlega opodatkowaniu jak dotychczasowe opłaty roczne. Podatek VAT nie wystąpi, jeżeli ustanowienie prawa wieczystego użytkowania gruntów nastąpiło przed 1.05.2004 r. Takie też stanowisko KIS zajęła w interpretacji z 4.01.2019 r. (0115-KDIT1-2.4012.836.2018.1.KK).

Skutki w podatku od nieruchomości

Zamiana prawa wieczystego użytkowania gruntów w prawo własności tego gruntu nie wpływa na wysokość podatku od nieruchomości.

W myśl bowiem art. 1a ust. 2b upol grunty podlegające opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości to grunty będące zarówno w posiadaniu samoistnym, jak i w użytkowaniu wieczystym, lub będące własnością przedsiębiorcy, o którym mowa w ust. 2a pkt 4 lit. a tej ustawy.

Wyświetlono 1% artykułu
Aby odblokować pełną treść

Kup dostęp do tego artykułu

Cena dostępu do pojedynczego artykułu tylko 12,30

Kup abonament

Abonamenty on-line Prenumeratorzy Członkowie SKwP
miesiąc 71,00
kwartał 168,00
pół roku 282,00
rok 408,00

Kup teraz

Bezpłatny dostęp do tego artykułu i ponad 3500 innych, dla prenumeratorów miesięcznika „Rachunkowość".

Pomoc w uzyskaniu dostępu:

15% rabat na wszystkie zakupy. Zapytaj o kod w swoim Oddziale.

Dodaj kod tutaj

Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest organizacją, do której należy ponad 26 000 księgowych, a członkostwo wiąże się z licznymi korzyściami.

Dołącz do nas

„Rachunkowość” - od 75 lat źródło rzetelnej wiedzy!

Zamknij

Skróty w artykułach

akty prawne, standardy i interpretacje:
  • dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
  • dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
  • Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
  • KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
  • Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
  • Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
  • Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
  • Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
  • KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
  • MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
  • MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
  • Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
  • Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
  • rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
  • rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
  • rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
  • rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
  • specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
  • uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
  • uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
  • updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
  • updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
  • upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
  • US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
  • ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
  • ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
  • ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
  • ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
  • ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
  • ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
  • ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
  • ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
  • ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
  • usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
  • uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
  • Założenia koncepcyjne MSSF Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
pozostałe skróty:
  • CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
  • EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
  • FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
  • FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
  • FP – Fundusz Pracy
  • FS – Fundusz Solidarnościowy
  • IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
  • IS – izba skarbowa
  • KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
  • KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
  • KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
  • KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
  • KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
  • KSB – Krajowe Standardy Badania
  • MF – Minister Finansów
  • MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
  • MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
  • MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
  • MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
  • NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
  • PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
  • PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
  • PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
  • pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
  • PPK – pracownicze plany kapitałowe
  • RM – Rada Ministrów
  • SA – sąd apelacyjny
  • sf – sprawozdanie finansowe
  • skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
  • SN – Sąd Najwyższy
  • SO – sąd okręgowy
  • TK – Trybunał Konstytucyjny
  • TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
  • UCS – urząd celno-skarbowy
  • UE – Unia Europejska
  • US – urząd skarbowy
  • WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
  • WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
  • WSA – wojewódzki sąd administracyjny
  • zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
Skróty w tekście
Stowarzyszenie
Księgowych w Polsce
Najbliższe szkolenia on-line
14.06.2025 Rachunkowość budżetu jednostki samorządu terytorialnego oraz jednostek budżetowych SKwP Bydgoszcz, SKwP Wrocław
16.06.2025 AI w Microsoft Excel – możliwości wykorzystania sztucznej inteligencji w programie Microsoft Excel SKwP Bydgoszcz, SKwP Częstochowa, SKwP Gdańsk, SKwP Gorzów Wielkopolski, SKwP Kielce, SKwP Koszalin, SKwP Kraków, SKwP Lublin, SKwP Opole, SKwP Szczecin, SKwP Włocławek
16.06.2025 Potrącenia na liście płac i obowiązki pracodawcy wobec sądowego i administracyjnego organu egzekucyjnego w 2025 roku – 8 godzin dydaktycznych SKwP Warszawa
16.06.2025 Rozliczanie umów cywilnoprawnych i innych wynagrodzeń w 2025 r. 8 godzin SKwP Gdańsk
16.06.2025 Rozliczanie umów cywilnoprawnych i innych wynagrodzeń w 2025 roku SKwP Bielsko-Biała, SKwP Gorzów Wielkopolski, SKwP Koszalin, SKwP Lublin, SKwP Radom
16.06.2025 Podatek VAT dla profesjonalistów SKwP Warszawa
17.06.2025 Akademia VAT dla początkujących SKwP Białystok, SKwP Poznań
Kursy dla księgowych