Prawo do zasiłku chorobowego pracownicy w ciąży

Ubezpieczona ciężarna tylko w niektórych przypadkach ma uprawnienia korzystniejsze niż pozostali ubezpieczeni. Dotyczy to np. wyższego świadczenia za okres choroby lub dłuższego okresu zasiłkowego czy wyższej wysokości tego świadczenia. Nie odnosi się to jednak do okresu wyczekiwania na prawo do zasiłku, chyba że ciężarna spełni określone warunki obowiązujące wszystkich ubezpieczonych.

Okres wyczekiwania

Prawo do zasiłku chorobowego przysługuje ubezpieczonemu po upływie:

• 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli podlega temu ubezpieczeniu obowiązkowo,
• 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli podlega temu ubezpieczeniu dobrowolnie.

Okres nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego (30, 90 dni) nazywany jest okresem wyczekiwania na prawo do zasiłku chorobowego.

Istnieją wyjątki od powyższej zasady, pozwalające na wypłatę zasiłku chorobowego od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego, które dotyczą także ubezpieczonej będącej w ciąży. Otóż prawo do zasiłku chorobowego przysługuje ciężarnej bez okresu wyczekiwania, jeżeli (art. 4 ust. 3 ustawy zasiłkowej):

• jest absolwentką szkoły, uczelni lub szkoły doktorskiej – o ile zostanie objęta ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpi do tego ubezpieczenia w ciągu 90 dni od ukończenia szkoły, studiów lub kształcenia w szkole doktorskiej,
• jej niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
• jest posłem lub senatorem, który przystąpi do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji,
• jest funkcjonariuszem Służby Celnej, który przyjął propozycję pracy na podstawie art. 165 ust. 7 i art. 167 ust. 2 ustawy KAS, i stał się pracownikiem w jednostkach organizacyjnych KAS.

Prawo do zasiłku chorobowego bez okresu wyczekiwania ma także pracownica w ciąży podlegająca ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo, jeżeli udowodni wcześniejszy, co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego (do okresu tego zalicza się też okresy obowiązkowego ubezpieczenia społecznego przed 1.01.1999 r., które uprawniało do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, niezależnie od tego, jak długo trwały przerwy między okresami ubezpieczenia).

Do okresu wyczekiwania na prawo do zasiłku chorobowego ciężarnej zalicza się także poprzednie okresy podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, zarówno obowiązkowo, jak i dobrowolnie, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej (art. 4 ust. 2 ustawy zasiłkowej).

Uwaga: jeżeli nie wystąpią ww. wyjątkowe okoliczności, to ubezpieczona będąca w ciąży nabywa prawo do zasiłku chorobowego dopiero po okresie wyczekiwania (30, 90 dni), w zależności od tytułu, z którego podlega temu ubezpieczeniu. Sam fakt, że ubezpieczona jest w ciąży, nie stanowi okoliczności uprawniającej ją do zasiłku chorobowego bez okresu wyczekiwania.

Zasiłek w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego i po ustaniu tytułu do niego

Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonej, która stała się niezdolna do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego (art. 6 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Przysługuje także po ustaniu tego ubezpieczenia, jeżeli niezdolność do pracy powstała w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego i trwa nadal po jego ustaniu (art. 7 ustawy zasiłkowej).

Należy tu dodać, że z pracownicą będącą w ciąży pracodawca może rozwiązać umowę o pracę tylko w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji firmy. Gdy ubezpieczona będąca w ciąży pobiera zasiłek chorobowy w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego i po ustaniu tego ubezpieczenia jest nadal niezdolna do pracy, zasiłek za okres po ustaniu ubezpieczenia, do dnia porodu wypłaca jej oddział ZUS. Oddział ZUS będzie także płatnikiem zasiłku macierzyńskiego.

Jeżeli pracodawca nie ogłosił upadłości lub likwidacji firmy, to pracownica w ciąży jest objęta ochroną stosunku pracy i pracodawca nie może rozwiązać z nią umowy o pracę bez względu na to, czy jest ona zdrowa i świadczy pracę, czy jest niezdolna do pracy z powodu choroby. Ochrona taka przysługuje jej bowiem także przez cały okres, w którym ma prawo do świadczeń pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa (wynagrodzenia za czas choroby, zasiłku chorobowego, zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego).

Zasiłki chorobowy i macierzyński za okres po ustaniu ubezpieczenia otrzyma także kobieta, z którą w okresie ciąży pracodawca rozwiązał umowę o pracę z naruszeniem przepisów prawa, stwierdzonym prawomocnym wyrokiem sądu.

Jeżeli pracownica będąca w ciąży sama rozwiąże stosunek pracy, także będzie miała prawo do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, o ile jej niezdolność do pracy powstanie:

• w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego i będzie trwała nieprzerwanie po ustaniu tego ubezpieczenia;
• po ustaniu ubezpieczenia, nie później niż w ciągu:

• 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego,
• 3 mies. od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego – w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby,

i będzie trwała bez przerwy co najmniej 30 dni.

Zasiłek chorobowy przysługuje jej w takim przypadku aż do wyczerpania pełnego okresu zasiłkowego (270 dni), ale należy pamiętać, że nie przysługuje jej zasiłek macierzyński, który co do zasady przysługuje ubezpieczonej, która urodziła dziecko w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego albo w czasie urlopu wychowawczego (art. 29 ust. 1 ustawy zasiłkowej).

Okres zasiłkowy

Okres wypłaty zasiłku chorobowego wynosi 182 dni, ale dla ubezpieczonej będącej w ciąży okres ten jest dłuższy i trwa 270 dni (art. 8 ustawy zasiłkowej). Nie ma przy tym znaczenia, czy ubezpieczona będąca w ciąży jest niezdolna do pracy w związku z ciążą, czy chorobami niemającymi związku z ciążą (np. przeziębienie).

Przypomnijmy, że do jednego okresu zasiłkowego wlicza się okresy niezdolności do pracy z powodu tej samej choroby lub różnych chorób, jeżeli nie występują między nimi przerwy (art. 9 ust. 1 ustawy zasiłkowej).

Do jednego okresu zasiłkowego wlicza się także okresy poprzedniej niezdolności do pracy spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa między ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekracza 60 dni (art. 9 ust. 2 ustawy zasiłkowej).

Dokumentowanie prawa do zasiłku a jego wysokość

Zasiłek chorobowy za okres niezdolności do pracy przypadającej na okres ciąży przysługuje w wysokości 100% podstawy jego wymiaru (art. 11 ust. 2 pkt 1 ustawy zasiłkowej).

Zasiłek w tej wysokości wypłaca się na podstawie zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego niezdolność do pracy z powodu choroby (ZUS ZLA), w którym lekarz wystawiający zaświadczenie zamieści kod literowy „B” (art. 53 ust. 1, art. 55 ust. 1, art. 55a ust. 7, art. 57 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej). Jeżeli w zaświadczeniu lekarskim brak kodu literowego „B”, to stan ciąży ubezpieczona może udokumentować także odrębnym zaświadczeniem lekarskim, z którego będzie wynikało, że w okresie orzeczonej w nim niezdolności do pracy była w ciąży.

Jeżeli po okresie niezdolności do pracy spowodowanej chorobą, za który zasiłek chorobowy został wypłacony w wysokości 70 lub 80% podstawy wymiaru, pracownica urodziła dziecko, przysługuje jej wyrównanie zasiłku chorobowego do wysokości 100% podstawy wymiaru. Wyrównanie to wypłaca się na wniosek ubezpieczonej, do którego powinna ona dołączyć zaświadczenie lekarskie stwierdzające stan ciąży w okresie niezdolności do pracy.