Praca zdalna podczas kwarantanny i izolacji

Pracownicy i inni zatrudnieni (np. na umowach cywilnych) mogą świadczyć pracę zdalną podczas obowiązkowej kwarantanny i izolacji w warunkach domowych (dalej izolacja domowa) z powodu wirusa SARS-CoV-2 (koronawirusa), który wywołuje chorobę COVID-19. Przepisy nie przewidują takiej możliwości podczas izolacji w izolatorium lub w szpitalu.

Praca zdalna wyłącznie za zgodą

Praca zdalna podczas kwarantanny zawsze była uznawana za dopuszczalną, ponieważ odbywa ją osoba zdrowa. Takiej jednomyślności nie było w przypadku izolacji domowej, której poddawane są osoby z pozytywnym wynikiem testu na obecność koronawirusa. Mają one bowiem w świetle prawa status chorych, nawet jeśli przechodzą COVID-19 bezobjawowo. Spory ucięły art. 4h i art. 4ha specustawy[1], pozwalające w okresie stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii pracować zdalnie podczas kwarantanny i izolacji domowej, pod warunkiem że zgodzi się na to pracodawca lub zatrudniający.

Wskazane przepisy nie określają formy zgody, czyli zasadniczo może być wyrażona w dowolny sposób. Dla celów dowodowych najlepiej jednak, żeby oświadczenie w tej sprawie zostało przygotowane w formie:

• pisemnej – dokument w tradycyjnej postaci, opatrzony własnoręcznym podpisem pracodawcy lub zatrudniającego albo osoby przez nich upoważnionej (art. 78 § 1 zdanie 1 Kc),
• elektronicznej – dokument elektroniczny (np. PDF) opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym pracodawcy lub zatrudniającego (art. 781 § 1 Kc); forma równoważna z pisemną,
• dokumentowej – treść zgody zamieszczona na dowolnym nośniku elektronicznym (np. w e-mailu), w sposób umożliwiający jednoznaczną identyfikację pracodawcy albo zatrudniającego bądź osoby przez nich upoważnionej, przy czym nie jest wymagany ich własnoręczny lub elektroniczny podpis (art. 77² Kc).

Uzależnienie pracy zdalnej podczas kwarantanny i izolacji domowej od zgody pracodawcy/zatrudniającego wyklucza jej jednostronne polecenie na mocy art. 3 ust. 1 specustawy. Zakłada jednocześnie, że inicjatorem będą pracownicy i inni zatrudnieni. Trzeba zatem przyjąć, że te osoby powinny wystąpić z wnioskiem o udzielenie zgody na pracę zdalną, mimo że art. 4 i art. 4ha specustawy nie przesądzają o tym wprost.

Ustawowe wymagania

Jeśli pracodawca/zatrudniający zgodzą się na pracę zdalną w trakcie kwarantanny lub izolacji domowej, ma być ona realizowana według warunków wskazanych w art. 3 ust. 3–8 specustawy – patrz tabela. Muszą być one odpowiednio dostosowane, ponieważ zasadniczo regulacje te odnoszą się do polecania takiej pracy, a nie wyrażania na nią zgody.

Sposób wynagradzania

Okres nieświadczenia pracy z powodu odbywania kwarantanny lub izolacji domowej jest zrównany z okresem niezdolności do pracy z powodu choroby (art. 6 ust. 2 pkt 1a ustawy zasiłkowej). Za ten czas przysługuje zatem wynagrodzenie chorobowe (art. 92 Kp) lub świadczenia z tytułu choroby przewidziane w ustawie zasiłkowej. Przesądza o tym wprost art. 4hb specustawy.

Jednak jej art. 4h ust. 2 i art. 4ha ust. 2 wykluczają wypłatę tych świadczeń w razie świadczenia pracy w okresach obu wymienionych odosobnień.

Za pracę zdalną podczas kwarantanny lub izolacji domowej pracownikowi i zatrudnionym na innych podstawach prawnych niż stosunek pracy należy się wynagrodzenie za pracę (art. 4h ust. 1 zdanie 1 i art. 4ha ust. 1 zdanie 1 specustawy).

Niedopuszczalność urlopu

O ile pracodawca może zgodzić się na pracę zdalną podczas kwarantanny i izolacji domowej, o tyle nie wolno mu przystać na wykorzystywanie w tym czasie urlopu wypoczynkowego. Są to bowiem okresy odosobnienia z powodu choroby zakaźnej, jaką jest COVID-19, i jednocześnie okresy zrównane z niezdolnością do pracy z powodu choroby, które powodują obowiązkowe:

• przesunięcie terminu nierozpoczętego urlopu wypoczynkowego, którego początek przypada na okres kwarantanny lub izolacji domowej (art. 165 pkt 1 i 2 Kp),
• przerwanie trwającego urlopu wypoczynkowego i udzielenie niewykorzystanej części w innym terminie (art. 166 pkt 1 i 2 Kp).

Taką interpretację przyjął również resort pracy do kwarantanny (por. stanowisko Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii z 24.11.2020 r.[3]). Jest ona uzasadniona celem urlopu – wypoczynkiem (por. art. 14 Kp i art. 66 Konstytucji RP). Argumentem przemawiającym za taką wykładnią jest również brak swobody decydowania o sposobie wykorzystania urlopu podczas kwarantanny i izolacji domowej. W ich trakcie pracownik nie może bowiem opuszczać domu, poza ściśle określonymi wyjątkami dotyczącymi badań lekarskich i diagnostyki laboratoryjnej.