Potrącenia egzekucyjne z pensji pracownika uczestnika PPK

Podstawę dokonania potrącenia (PDP) należy pomniejszyć dodatkowo o kwotę zaliczki na PIT pochodzącej z wpłaty podstawowej finansowanej przez pracodawcę oraz o kwotę całej wpłaty podstawowej pokrywanej przez pracownika. Kwota wolna (minimalne wynagrodzenie netto) również podlega zmniejszeniu o te kwoty, ale naliczone od płacy minimalnej.

Grudzień 2019 r. i styczeń 2020 r. to pierwsze miesiące dokonywania wpłat do PPK przez największe podmioty zatrudniające (250+) z sektora prywatnego. Wpłaty te dzielą się na:

• obligatoryjne (podstawowe) – finansowane przez podmiot zatrudniający – w wysokości 1,5% podstawy, i przez uczestnika – 2% podstawy,
• dobrowolne (dodatkowe) – odpowiednio do 2,5 i 2% podstawy.

Podstawą ich wymiaru jest osiągnięty przez członka PPK w danym miesiącu przychód, podlegający obowiązkowym składkom emerytalnej i rentowym[1], z wyjątkiem podstawy wymiaru tych składek za osoby przebywające na urlopach wychowawczych, a także pobierające zasiłki macierzyńskie albo zasiłki w wysokości macierzyńskiego.

Nie stosuje się ograniczenia do wysokości górnej, rocznej podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowych (tj. limitu 30-krotności), jednak zastosowanie ma maksymalny pułap wpłat i dopłat z budżetu państwa możliwych do dokonania na wszystkie rachunki uczestnika PPK, wynoszący w roku kalendarzowym 50 tys. dol.[2] (art. 25 ust. 1 i 2, art. 25a ust. 1, art. 26 i 27 ustawy o PPK[3]).

Wpłaty finansowane przez podmiot zatrudniający (podstawowa i ew. dodatkowa) nie wchodzą do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne ani zdrowotne członka programu, ale podlegają PIT. Należy je zatem co miesiąc doliczać pracownikowi uczestnikowi PPK do podstawy opodatkowania, przy czym stanowią dla niego przychód podatkowy w miesiącu wpłaty tych środków do instytucji finansowej[4]. Wpłaty finansowane przez pracownika (podstawową i ew. dodatkową) oblicza się na liście płac od podstawy ich wymiaru, a pobiera z wynagrodzenia netto. Wpłaty do PPK wnosi się do instytucji finansowej najpóźniej do 15. dnia następnego miesiąca.

Żaden przepis nie wyłącza spod egzekucji będącego dłużnikiem członka PPK. Dlatego jeśli pracodawca otrzymał zajęcie wynagrodzenia za pracę, zasiłków i innych wierzytelności uczestnika PPK, ma obowiązek je reali‑

zować. W jaki sposób – przedstawiamy na przykładzie.

Podstawa dokonania potrącenia

Najpierw ustala się PDP, którą zwykle stanowi wynagrodzenie netto po ew. dokonaniu tzw. odliczeń ustawowych, np. nadpłaty z tytułu choroby. Jest nią zatem wynagrodzenie brutto uzyskane przez zatrudnionego w danym miesiącu, pomniejszone o składki emerytalną i rentowe pobrane z jego środków, pełną składkę zdrowotną (9%) oraz o zaliczkę na PIT odprowadzaną do US (art. 87 § 1 Kp, stanowisko Departamentu Prawa Pracy w MPiPS z 16.10.2007 r. w sprawie potrąceń).

W przypadku pracownika uczestnika PPK wynagrodzenie brutto obniża się jeszcze o wpłaty dokonywane za niego do PPK. Jeśli weźmie się po uwagę, że przepis posługuje się ogólnie sformułowaniem „wpłaty do PPK”, obniżka obejmuje wpłaty finansowane zarówno przez pracodawcę, jak i pracownika, ponadto tak wpłaty podstawowe, jak i dodatkowe. W konsekwencji PDP pracownika należącego do PPK redukuje się o:

• zaliczkę na PIT obliczoną od faktycznej wpłaty finansowanej przez pracodawcę (podstawowej i ew. dodatkowej); do podstawy opodatkowania pracownika w danym miesiącu dolicza się faktyczną wpłatę finansowaną przez podmiot zatrudniający, wniesioną za niego w tym miesiącu – zwykle za miesiąc poprzedni,
• kwotę faktycznej wpłaty finansowanej przez zatrudnionego (podstawowej i ew. dodatkowej).

Maksymalna dopuszczalna kwota potrącenia

Wynosi ona z tytułu potrącenia świadczenia niealimentacyjnego (m.in. zaległe składki ZUS) 50% PDP, a zatem w przykładzie 1151,60 zł (2303,20 zł × 50%).

Kwota wolna

Kwotą wolną jest minimalne wynagrodzenie brutto, pomniejszone o: składki na ubezpieczenia społeczne, pełną składkę zdrowotną (9%) i zaliczkę na PIT, naliczone od tego wynagrodzenia, oraz o wpłaty dokonywane do PPK, jeśli pracownik nie złożył deklaracji rezygnacji z programu (art. 871 § 1 Kp). Zgodnie z interpretacją Ministerstwa Finansów z 16.12.2019 r. w tej sytuacji wpłaty do PPK należy naliczyć od minimalnego wynagrodzenia w faktycznie obowiązującej wartości procentowej. Ponadto wpłaty do PPK finansowane przez pracodawcę w faktycznie obowiązującej wartości procentowej obliczone od minimalnego wynagrodzenia podwyższą podstawę opodatkowania. Dotyczy to wpłat podstawowych i dodatkowych. Przypominamy, że kwota wolna od obowiązkowych potrąceń z wynagrodzenia za pracę jest proporcjonalna do wymiaru czasu pracy.

Faktyczna możliwa kwota potrącenia

Następnie należy obliczyć, ile w ramach dopuszczalnych limitów można potrącić z wynagrodzenia uczestnika PPK. Najpierw od PDP odejmuje się kwotę wolną: 2303,20 zł – 1861,62 zł = 441,58 zł.

Finalne rozliczenia

Wynik porównuje się z maksymalną dopuszczalną kwotą potrącenia (1151,60 zł). Skoro jest od niej niższy, oznacza to, że można potrącić całość (441,58 zł).

Tytułem potrącenia zaległych składek należy zatem przekazać do US kwotę 441,58 zł, a pracownikowi uczestnikowi PPK wypłacić „na rękę” 1861,62 zł.