Zamówienie-Koszyk
Dokończ - Edytuj - Anuluj

Droga Użytkowniczko, Drogi Użytkowniku, klikając AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU wyrazisz zgodę na to aby Rachunkowość Sp. z o.o. oraz Zaufani Partnerzy przetwarzali Twoje dane osobowe takie jak identyfikatory plików cookie, adresy IP, otwierane adresy url, dane geolokalizacyjne, informacje o urządzeniu z jakiego korzystasz. Informacje gromadzone będą w celu technicznego dostosowanie treści, badania zainteresowań tematami, dostosowania niektórych treści do lokalizacji z której jest odczytywana oraz wyświetlania reklam we własnym serwisie oraz w wykupionych przez nas przestrzeniach reklamowych w Internecie. Wyrażenie zgody jest dobrowolne.

Klikając w przycisk AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU wyrażasz zgodę na zapisanie i przechowywanie na Twoim urządzeniu plików cookie. W każdej chwili możesz skasować pliki cookie oraz ograniczyć możliwość zapisywania nowych za pomocą ustawień przeglądarki.

Wyrażając zgodę, pozwalasz nam na wyświetlanie spersonalizowanych treści m.in. indywidualne rabaty, informacje o wykupionych przez Ciebie usługach, pomiar reklam i treści.

AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU
account_circle
dehaze

Logowanie

e-mail:

hasło:

 

 

Logowanie za pomocą e-maila

Jeżeli nie pamiętasz hasła albo nie masz konta, to wyślemy na Twój e-mail wiadomość weryfikującą. Po kliknięciu w link z e-maila będziesz zalogowany na urządzeniu do chwili wylogowania.

e-mail:

Klikając w poniższy link, zgadzasz się na zapisanie podanych w formularzu danych i wykorzystywanie ich zgodnie z polityką przetwarzania danych dostępną w dokumencie ⇒Polityka przetwarzania danych osobowych (RODO)⇐

 

Logowanie do za pomocą e-maila

Sprawdzanie danych....

Polecenie pracy nadliczbowej

Marek Rotkiewicz
Czy polecenie pracy nadliczbowej może być wydane tylko w formie pisemnej, czy też pracownik – w określonych sytuacjach – może sam decydować o podjęciu takiej pracy?

W regulacjach wewnętrznych (regulamin pracy, obwieszczenie o czasie pracy) powinno się znaleźć wyraźne wskazanie, że praca w godzinach nadliczbowych może być wykonywana na polecenie pracodawcy. Ograniczenie jednak formy tego polecenia do pisemnej może się sprawdzić (i to nie zawsze) tylko wówczas, gdy praca nadliczbowa jest realizowana sporadycznie, a ponadto wszyscy pracownicy pracują na miejscu.

W regulacjach wewnętrznych (regulamin pracy, obwieszczenie o czasie pracy) powinno się znaleźć wyraźne wskazanie, że praca w godzinach nadliczbowych może być wykonywana na polecenie pracodawcy. Ograniczenie jednak formy tego polecenia do pisemnej może się sprawdzić (i to nie zawsze) tylko wówczas, gdy praca nadliczbowa jest realizowana sporadycznie, a ponadto wszyscy pracownicy pracują na miejscu.

Wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych, zleconej zgodnie z prawem (czyli w sytuacji nieprzekraczania limitów pracy nadliczbowej, poleconej osobie, w stosunku do której wydanie takiego polecenia nie jest wyłączone), stanowi obowiązek pracownika. Podstawą realizowania takiej pracy jest polecenie pracodawcy (przełożonego). Pracownik nie podejmuje swobodnie decyzji o pracy dodatkowej.

Regulacje Kp nie narzucają – na szczęście – formy, w jakiej powinny być wydawane polecenia pracy nadliczbowej. Na szczęście, gdyż mówimy o zwykłym poleceniu związanym z codziennym funkcjonowaniem zakładu pracy, przy którym jakiekolwiek narzucone formy prowadziłyby do utrudnień w bieżącej organizacji pracy. Musiałyby być wtedy dopuszczone liczne wyjątki – np. w odniesieniu do pracowników pracujących w terenie czy kierowcy w trasie.

Na podstawie przepisów Kp oraz zasad wypracowanych w orzecznictwie sądowym można przyjąć, że praca w godzinach nadliczbowych może być wykonywana wówczas, gdy:

  • pracownik otrzymał wprost polecenie jej realizowania, niezależnie od formy, w jakiej polecenie to zostało przekazane (pisemnie, przez wprowadzenie do systemu elektronicznego, ustnie, komunikatorem, SMS-em),
  • pomimo niewydania wprost polecenia pracy nadliczbowej pracodawca wie, że jest ona wykonywana, i niezwłocznie po uzyskaniu tej wiedzy nie wskazał jasno, że nie zgadza się na to (przykładowo pracownik pracuje w tym samym pomieszczeniu, co przełożony, przy biurku obok, zgodnie z rozkładem czasu pracy kończy pracę o godz. 15.00; po tej godzinie nadal pracuje – przełożony ma więc pełną świadomość,
  • że praca jest wykonywana po godzinach, skoro nie zwrócił pracownikowi niezwłocznie uwagi na to, że minął jego czas pracy, nastąpiła dorozumiana akceptacja faktu jej wykonywania); w świetle postanowienia SN z 18.08.2021 r. (II PSK 129/21) polecenie pracy w godzinach nadliczbowych nie wymaga szczególnej formy i wystarczająca jest dorozumiana zgoda pracodawcy,
  • pracownik otrzymał polecenie wykonania pewnego zadania, którego realizacja w związku z zaistniałą sytuacją zewnętrzną doprowadziła do pracy po godzinach (np. otrzymał polecenie udziału w negocjacjach, które przeciągnęły się poza godziny jego pracy – trudno zakładać, że pracownik będzie przerywać negocjacje, by uzyskać potwierdzenie konieczności pracy w nadgodzinach; inny przykład to kierowca, który realizując zleconą mu usługę przewozową, trafił na korek, wypadek drogowy itp., co spowodowało, że nie mógł przerwać jazdy o godzinie zakończenia pracy wynikającej z rozkładu czasu pracy).

Jak czytamy w wyroku SN z 10.11.2009 r. (II PK 51/09): Zważywszy na to, że w przypadku pracy nadliczbowej w razie wystąpienia szczególnych potrzeb pracodawcy ocena, czy wystąpiły takie potrzeby, należy z natury rzeczy do pracodawcy, warunkiem uznania, że podjęta przez pracownika praca ma taki charakter, jest polecenie pracodawcy (wydane w jakiejkolwiek formie dostatecznie jasno wyrażającej wolę pracodawcy) lub co najmniej świadomość pracodawcy, że pracownik taką pracę wykonuje z jednoczesną choćby dorozumianą akceptacją jej wykonywania. Wyjątkowo dopuszcza się uznanie za pracę w godzinach nadliczbowych pracy podyktowanej szczególnymi potrzebami podjętej bez wiedzy pracodawcy.

Można również przyjąć, że dopuszczalność pracy nadliczbowej wynika z realizacji obowiązku pracowniczego dbałości o dobro zakładu pracy – gdy powstała nagła sytuacja obiektywnie wymagająca podjęcia przez pracownika działań na rzecz pracodawcy w okolicznościach uniemożliwiających kontakt z pracodawcą (przełożonym).

Pracodawca jak najbardziej może doprecyzować, w jakiej formie może być zlecana praca nadliczbowa. Rozważyć jednak należy, czy zapisy takie wypełniają stawiane im cele i czy są możliwe do realizacji.

Forma pisemna, a nawet wskazanie na postać pisemną oznacza – w uproszczeniu – że pracownicy będą otrzymywać kartki z poleceniem pracy nadliczbowej. Jeżeli u pracodawcy potrzeba takiej pracy jest sporadyczna, pracownicy mają po dosłownie kilka godzin nadliczbowych rocznie, a ponadto wszyscy pracują na miejscu, to takie ograniczenie może się sprawdzać. Jeśli jednak nadgodzin jest dużo, poszczególne osoby mają nawet po 300 godz. nadliczbowych rocznie (przy podniesionym limicie rocznym), to w niektórych okresach przełożeni musieliby mieć przy sobie bardzo grube notesy, by móc z nich wyrywać dziesiątki kartek z poleceniami.

Trudno mówić o faktycznej możliwości wydawania poleceń pisemnych, jeżeli pracownicy pracują w terenie, zdalnie czy będąc w trasie. Wszystkim tym osobom polecenie i tak zostanie wydane ustnie albo poprzez jakąś formę komunikatora. Na pewno na bieżąco nie da się bowiem przekazać go „na kartce”.

Dlatego też w wielu przypadkach za nietrafne ze względów organizacyjnych trzeba uznać wprowadzanie zasady wydawania na piśmie poleceń pracy nadliczbowej. Należy w prawie wewnętrznym podkreślić, że praca taka może być wykonywana na polecenie, można nałożyć obowiązek niezwłocznego dokumentowania poleceń, np. przez wprowadzenie ich do programu kadrowego, ale nie warto zamykać formy, w jakiej polecenie jest wydawane.

Przykładowy zapis regulaminu

1. Praca w godzinach nadliczbowych może się odbywać jedynie na polecenie przełożonego, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. Podjęcie pracy nadliczbowej bez polecenia przełożonego jest dopuszczalne tylko w wyjątkowych przypadkach, w których w ocenie pracownika zachodzi konieczność podjęcia takiej pracy, a kontakt z przełożonym jest niemożliwy. W każdym przypadku podjęcia i wykonywania pracy nadliczbowej bez ustalenia tego z przełożonym pracownik obowiązany jest niezwłocznie po jej zakończeniu uzasadnić na piśmie konieczność podjęcia takiej pracy. Pismo to dołączane jest do dokumentacji związanej z czasem pracy. Podane w piśmie uzasadnienie podlega ocenie pracodawcy w zakresie spełnienia przesłanek wskazanych w zdaniu 1.

Na koniec można przytoczyć istotne dla omawianych kwestii postanowienie SN z 15.12.2020 r. (III PK 5/20), w którym wskazano, że w uznaniu za pracę w godzinach nadliczbowych (art. 151 § 1 pkt 1 Kp) pracy, którą pracodawca zlecił pracownikowi i zgodził się na jej wykonywanie po normalnych godzinach pracy, nie przeszkadza niezachowanie reguł porządkowych wynikających z regulaminu pracy, uzależniającego podjęcie takiej pracy od pisemnego polecenia przełożonych pracownika lub wymagającego późniejszej akceptacji jej wykonania.

Wyświetlono 5% artykułu
Aby odblokować pełną treść

Kup dostęp do tego artykułu

Cena dostępu do pojedynczego artykułu tylko 12,30

Kup abonament

Abonamenty on-line Prenumeratorzy Członkowie SKwP
miesiąc 71,00
kwartał 168,00
pół roku 282,00
rok 408,00

Kup teraz

Bezpłatny dostęp do tego artykułu i ponad 3500 innych, dla prenumeratorów miesięcznika „Rachunkowość".

Pomoc w uzyskaniu dostępu:

15% rabat na wszystkie zakupy. Zapytaj o kod w swoim Oddziale.

Dodaj kod tutaj

Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest organizacją, do której należy ponad 26 000 księgowych, a członkostwo wiąże się z licznymi korzyściami.

Dołącz do nas

„Rachunkowość” - od 75 lat źródło rzetelnej wiedzy!

Zamknij

Skróty w artykułach

akty prawne, standardy i interpretacje:
  • dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
  • dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
  • Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
  • KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
  • Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
  • Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
  • Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
  • Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
  • KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
  • MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
  • MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
  • Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
  • Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
  • rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
  • rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
  • rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
  • rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
  • specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
  • uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
  • uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
  • updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
  • updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
  • upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
  • US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
  • ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
  • ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
  • ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
  • ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
  • ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
  • ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
  • ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
  • ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
  • ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
  • usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
  • uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
  • Założenia koncepcyjne MSSF Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
pozostałe skróty:
  • CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
  • EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
  • FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
  • FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
  • FP – Fundusz Pracy
  • FS – Fundusz Solidarnościowy
  • IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
  • IS – izba skarbowa
  • KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
  • KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
  • KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
  • KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
  • KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
  • KSB – Krajowe Standardy Badania
  • MF – Minister Finansów
  • MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
  • MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
  • MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
  • MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
  • NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
  • PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
  • PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
  • PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
  • pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
  • PPK – pracownicze plany kapitałowe
  • RM – Rada Ministrów
  • SA – sąd apelacyjny
  • sf – sprawozdanie finansowe
  • skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
  • SN – Sąd Najwyższy
  • SO – sąd okręgowy
  • TK – Trybunał Konstytucyjny
  • TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
  • UCS – urząd celno-skarbowy
  • UE – Unia Europejska
  • US – urząd skarbowy
  • WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
  • WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
  • WSA – wojewódzki sąd administracyjny
  • zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
Skróty w tekście
Kursy dla księgowych