Podwyższona kwota wolna od potrąceń nie dla zleceniobiorcy
Czy rzeczywiście? Jeśli tak, to po podniesieniu mu kwoty wolnej nie da się już nic potrącić z wynagrodzenia.
Wniosek zatrudnionego zleceniobiorcy nie ma mocy prawnej, pracodawca nie może go respektować. Z podwyższonej kwoty wolnej mogą skorzystać wyłącznie etatowi pracownicy, których pobory zostały zajęte przez organ egzekucyjny.
Jeżeli z powodu podjętych w Polsce działań służących zapobieganiu zarażeniem wirusem SARS-CoV-2 pracownikowi obniżono wynagrodzenie lub członek jego rodziny utracił źródło dochodu, kwoty określone art. 871 § 1 Kp ulegają zwiększeniu o 25% na każdego nieosiągającego dochodu członka rodziny, którego pracownik ten ma na utrzymaniu (art. 52 ustawy z 14.05.2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, DzU poz. 875, tzw. tarcza 3.0). Zgodnie z tym przepisem i pierwszymi interpretacjami ekspertów, aby rozwiązanie to mogło być zastosowane, muszą zostać łącznie spełnione następujące przesłanki:
- pozostawanie w zatrudnieniu w ramach stosunku pracy,
- spowodowane pandemią obniżenie wynagrodzenia pracownika albo utrata źródła dochodu przez członka jego rodziny; wystarczy spełnienie jednego z warunków (art. 52 tarczy 3.0 precyzuje, kto zalicza się do członków rodziny),
- posiadanie przez pracownika członka rodziny, który nie osiąga dochodu i jednocześnie pozostaje na jego utrzymaniu (przyczyną nieosiągania dochodu przez członka rodziny i pozostawania na utrzymaniu pracownika nie musi być epidemia),
- złożenie przez pracownika wniosku/oświadczenia o spełnianiu kryteriów do zwiększenia kwoty wolnej i sprawdzenie jego poprawności przez pracodawcę.
Wynagrodzenie z umowy zlecenia podlega „ograniczonej” egzekucji cywilnej w trybie zajęcia innych wierzytelności, jeżeli spełnia 2 warunki:
- jest wypłacane periodycznie (ma charakter świadczenia powtarzającego się),
- stanowi jedyne źródło dochodu albo służy utrzymaniu zainteresowanego (art. 833 § 21, art. 895 i nast. Kpc, stanowisko Ministerstwa Sprawiedliwości z 19.12.2018 r.).
Do zleceniobiorcy, który spełnił te warunki, stosuje się „pracownicze” zasady dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę określone w art. 87 i 871 Kp (art. 833 § 21 Kpc). W przeciwnym razie podlega on pełnej egzekucji.
W Kpc brak jest odesłania w zakresie egzekucji z umowy zlecenia do art. 52 tarczy 3.0. W konsekwencji dłużnikowi-zleceniobiorcy nie należy się wyższa kwota wolna – nawet jeśli doznał cięć płacowych albo ktoś z jego bliskich stracił posadę. Potwierdził to Minister Sprawiedliwości w stanowisku z 20.07.2020 r.
Wynagrodzenia pracownika i zleceniobiorcy zostały zajęte tytułem zaległych składek, na kwotę 30 tys. zł. Obaj otrzymują wynagrodzenia po 3500 zł netto miesięcznie. Pracownik jest zatrudniony na pół etatu, a według umowy zlecenia (zawartej na czas nieokreślony) zleceniobiorca we wrześniu ma przepracować 88 godz. Pracownikowi przysługują podstawowe koszty uzyskania przychodu i złożył PIT-2. Zleceniobiorca jest objęty obowiązkowo ubezpieczeniami społecznymi i zgłosił się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Ich żony z końcem września 2020 r. straciły pracę. Obaj mają po dwójce małoletnich dzieci, które nie osiągają dochodu i pozostają na ich utrzymaniu. Obaj na początku października złożyli oświadczenia o przysługiwaniu im wyższych kwot wolnych z powodu pandemii (na podstawie art. 52 tarczy 3.0).
Potrącenia z wynagrodzenia pracownika i zleceniobiorcy w październiku 2020 r. (w zł)
| Wyszczególnienie | Pracownik | Zleceniobiorca |
| Podstawa dokonania potrącenia | 3500 | |
| Maksymalna dopuszczalna kwota potrącenia | 3500 × 1/2 = 1750 | |
| Kwota wolna | 2600 × 1/2 etatu = 1300 – składki ZUS: 178,23 – podstawa SZ*: 1121,77 – SZ 9%: 100,96 – SZ 7,75%: 86,94 – KUP**: 250 – podstawa opodatkowania: 878 – zaliczka do US: 19 – kwota wolna: 1001,81 – wyższa kwota wolna: 1001,81 + 50% × 1001,81 = 1502,72 |
88 : 176 = 0,5; 2600 × 0,5 = 1300 – składki ZUS: 178,23 – podstawa SZ: 1121,77 – SZ 9%: 100,96 – SZ 7,75%: 86,94 – KUP: 224,35 – podstawa opodatkowania: 897 – zaliczka do US: 66 – kwota wolna: 955 – wyższa kwota wolna: brak |
| Faktyczna możliwa kwota potrącenia (FMKP) | 3500 – 1502,72 = 1997,28 1997,28 > 1750, FMKP = 1750 |
3500 – 955 = 2545 2545 > 1750, FMKP = 1750 |
| Kwota potrącenia | 1750 | |
| Wynagrodzenie „na rękę” | 3500 – 1750 = 1750 | |
[*] SZ – składka zdrowotna.
[**] KUP – koszty uzyskania przychodu.