Wspólnicy spółek płacą składki zdrowotne według różnych zasad

Nie. Wskazani wspólnicy obliczają składki zdrowotne od różnych podstaw wymiaru – w zależności od tego, czy uzyskują przychody z działalności gospodarczej (i dalej – jak są one opodatkowane), czy z tytułu udziału w zyskach spółki będącej podatnikiem CIT.

Na mocy fikcji prawnej (art. 8 ust. 6 pkt 4 i 4a usus) za osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą zostali uznani m.in.: wspólnik jednoosobowej spółki z o.o., wspólnicy spółek jawnej, komandytowej i partnerskiej oraz akcjonariusz prostej spółki akcyjnej wnoszący do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług.

Podlegają oni również ubezpieczeniu zdrowotnemu (art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy zdrowotnej). Ubezpieczeniem tym nie są natomiast objęci będący osobami fizycznymi wspólnicy spółki komandytowo-akcyjnej, spółki z o.o. mającej więcej niż jednego wspólnika, spółki akcyjnej ani akcjonariusze prostej spółki akcyjnej niewnoszący do niej wkładu w postaci świadczenia pracy lub usług.

Zryczałtowana podstawa wymiaru

Jednoosobowa spółka z o.o. jest podatnikiem CIT. W 2021 r. status taki nabyła również spółka komandytowa (spółka osobowa), mimo że nie posiada osobowości prawnej. Spółki te opłacają CIT według stawki 19%, a jeśli spełniają warunki uznania za małego podatnika – 9% (art. 1 ust. 1 i 3 pkt 1 oraz art. 19 ust. 1 updop). Wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. i wspólnicy spółki komandytowej, będący osobami fizycznymi, nie osiągają z udziału w spółce przychodów z działalności gospodarczej, lecz przychody kapitałowe z tytułu udziału w zyskach osób prawnych (art. 17 ust. 1 pkt 4 updof).

Spółka jawna (spółka osobowa) ma od 2021 r. niejednolity status podatkowy: może być podatnikiem CIT, ale nie musi. Staje się nim, jeśli spełni łącznie poniższe warunki:

• ma siedzibę lub zarząd w Polsce,
• jej wspólnikami są nie tylko osoby fizyczne,
• nie złożyła do US w przewidzianym w updop terminie informacji o podatnikach bądź jej aktualizacji.

Wspólnik takiej spółki jawnej będący osobą fizyczną nie osiąga przychodów z działalności gospodarczej, ale z udziału w zyskach osób prawnych (art. 17 ust. 1 pkt 4 updof).

Zgodnie z art. 81 ust. 2za ustawy zdrowotnej podstawę wymiaru składki zdrowotnej pozostałych osób prowadzących działalność pozarolniczą, określonych w art. 8 ust. 6 usus – czyli innych niż indywidualni przedsiębiorcy opodatkowani według skali, liniowo, w tym korzystających z ulgi IP Box, ryczałtem ewidencjonowanym bądź kartą podatkową – stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku (dalej PMW), ogłaszane przez Prezesa GUS w „Monitorze Polskim”. Składka zdrowotna w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia roku kalendarzowego.

Do tej grupy ubezpieczonych należy zakwalifikować będących osobami fizycznymi wspólników:

• jednoosobowej spółki z o.o.,
• spółki komandytowej,
• spółki jawnej, która jest podatnikiem CIT.

W ten sam sposób opłacają składkę zdrowotną także akcjonariusze prostej spółki akcyjnej wnoszący do niej wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług (na mocy art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c w zw. z art. 81 ust. 2za ustawy zdrowotnej).

W chwili przygotowywania tego artykułu PMW, które jest dla nich podstawą wymiaru składki zdrowotnej za wszystkie miesiące 2022 r., nie było jeszcze znane (miało zostać ogłoszone do 10.01.2022 r.). Biorąc pod uwagę analogiczny wskaźnik z III kwartału 2021 r. – 5885,75 zł – należy oczekiwać, że wskazana podstawa dla 2022 r. powinna wynieść ok. 5900–6000 zł, a w konsekwencji miesięczna składka zdrowotna ww. wspólników wyniesie ok. 530–540 zł. Nie dokonują oni rocznego rozliczenia składki zdrowotnej.

Podstawa ustalona według formy opodatkowania

Będący osobą fizyczną wspólnik spółki jawnej niemającej statusu podatnika CIT może wybrać opodatkowanie dochodów z działalności gospodarczej uzyskanych ze spółki według skali, podatkiem liniowym bądź ryczałtem ewidencjonowanym (pod warunkiem że tę ostatnią formę wybiorą wszyscy wspólnicy). Identyczne zasady obowiązują w spółce cywilnej.

Z kolei wspólnicy spółki partnerskiej (mogą być nimi wyłącznie osoby fizyczne), osiągając przychody z działalności gospodarczej, płacą PIT według skali lub liniowy.

Wspólnicy ww. spółek (jawnych, cywilnych, partnerskich), którzy podlegają PIT według skali lub liniowemu, opłacają co miesiąc (począwszy od lutego 2022 r.) składkę zdrowotną:

• w wysokości odpowiednio 9 bądź 4,9%, od tzw. opóźnionego dochodu (uzyskanego w poprzednim miesiącu), nie niższego jednak od minimalnego wynagrodzenia za pracę (3010 zł w 2022 r.),
• w cyklu roku składkowego trwającego od 1 lutego do 31 stycznia kolejnego roku kalendarzowego.

Następnie dokonują rocznego rozliczenia tej składki[1] (art. 81 ust. 2c i 2d ustawy zdrowotnej).

Wyjątkowo za styczeń 2022 r. składkę zdrowotną naliczają oni od podstawy wymiaru ustalonej według zasad obowiązujących do 31.12.2021 r. (art. 97 Polskiego Ładu[2]), czyli – zgodnie ze stanowiskiem ZUS – od zadeklarowanej kwoty nie niższej od 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale 2021 r., włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS w MP (która będzie znana najprawdopodobniej w II połowie stycznia 2022 r.)[3].

Mający status osoby fizycznej wspólnik spółki jawnej niebędącej podatnikiem CIT bądź cywilnej, który wybrał opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (dalej ryczałt), odprowadza co miesiąc składkę zdrowotną (według stawki 9%) od podstawy stanowiącej odpowiedni procent PMW – w zależności od wysokości przychodu (art. 81 ust. 2f ustawy zdrowotnej).

Jeśli uzyskane od początku 2022 r. przychody z działalności gospodarczej (pomniejszone ew. o opłacone w tym roku składki emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, które nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu na mocy updof):

• nie przekroczą 60 000 zł – miesięczna podstawa składki wynosi 60% PMW,
• przekroczą 60 000 zł i nie będą wyższe niż 300 000 zł – miesięczna podstawa składki to 100% PMW,
• przekroczą 300 000 zł – miesięczna podstawa składki wynosi 180% PMW.

Ryczałtowiec również sporządza roczne rozliczenie składki zdrowotnej (art. 81 ust. 2e ustawy zdrowotnej).

Jedna osoba, różne formy opodatkowania

Może się zdarzyć, że osoba fizyczna, która podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu jako wspólnik jednoosobowej spółki z o.o., spółki komandytowej, jawnej, będącej podatnikiem CIT, czy akcjonariusz prostej spółki akcyjnej wnoszący do niej wkład w formie świadczenia pracy lub usług, prowadzi jednocześnie działalność gospodarczą indywidualnie bądź w innej spółce. Jest wówczas zobowiązana do zapłaty składki zdrowotnej z każdej z tych działalności. Podobnie jest w przypadku łączenia innych form działalności.

Jeżeli:

• każda z tych działalności będzie opodatkowana według skali albo liniowo (nie jest możliwe łączenie tych dwóch form przy działalności indywidualnej i w spółce cywilnej/jawnej niebędącej podatnikiem CIT/partnerskiej lub w kilku takich spółkach[4]) – składka zdrowotna jest obliczana od sumy dochodów z tych działalności, i w żadnym miesiącu podstawa ta nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia (art. 82 ust. 2a ustawy zdrowotnej),
• każda z działalności (np. w spółce jawnej i indywidualna) będzie opodatkowana ryczałtem[5] – podstawę wymiaru składki zdrowotnej wyznacza suma przychodów z obu działalności, uzyskanych od początku roku; jeśli nie przekroczy 60 tys. zł, składkę ustala się od 60% PMW; jeżeli będzie wyższa, ale nie przekroczy 300 tys. zł – od 100% PMW, a gdy przekroczy 300 tys. zł – od 180% PMW (art. 82 ust. 2b ustawy zdrowotnej),
• jedna z działalności (np. indywidualna) będzie opodatkowana ryczałtem, a inna (np. w spółce partnerskiej) według skali bądź liniowo[6] – składki zdrowotne należne są z każdej działalności według jej formy opodatkowania: jedna obliczona od dochodu uzyskanego w poprzednim miesiącu (z tytułu bycia wspólnikiem spółki partnerskiej) i druga – od 60%, 100% lub 180% PMW w zależności od wysokości przychodu z opodatkowanej ryczałtem działalności indywidualnej (art. 82 ust. 2 ustawy zdrowotnej),
• każda z działalności będzie prowadzona w spółce będącej podatnikiem CIT (np. jednoosobowej spółce z o.o. oraz spółce komandytowej) – należą się dwie składki odrębnie z każdej spółki; każdą trzeba ustalić od 100% PMW (art. 82 ust. 4 ustawy zdrowotnej),
• jedna z działalności będzie prowadzona w spółce będącej podatnikiem CIT (np. komandytowej), a inna np. indywidualnie i będzie opodatkowana według skali/liniowo bądź ryczałtem – z obu działalności należą się osobne składki; pierwsza z racji posiadania statusu wspólnika spółki komandytowej obliczona od 100% PMW i druga z indywidualnej działalności obliczona od dochodu uzyskanego w poprzednim miesiącu, bądź od 60%, 100% lub 180% PMW, w zależności od wysokości przychodu (art. 82 ust. 2 ustawy zdrowotnej).