Polski Ład w praktyce – odpowiedzi na pytania

Estoński CIT nie dla spółdzielni

Dlaczego spółdzielnie (np. banki spółdzielcze) nie zostały objęte „estońskim CIT”? Takie deklaracje padały publicznie ze strony MF w ubiegłym roku.

Podmioty te wykraczają poza zakres przyjęty na etapie wdrażania ryczałtu (w pierwszym i drugim roku jego funkcjonowania). Spółdzielnie spełniające ustawowe warunki zostały natomiast uprawnione od 2022 r. do rozliczenia wydatków inwestycyjnych za pośrednictwem funduszu na cele inwestycyjne (alternatywa dla ryczałtu).

Informacja CIT-15J na przełomie roku

Czy obowiązek złożenia informacji o podatnikach (CIT-15J) na nowych zasadach przez spółkę jawną (jednym ze wspólników będzie spółka z o.o.), w celu uniknięcia opodatkowania CIT, obejmuje spółkę jawną powstałą w ostatnich dniach 2021 r. (1.01.2022 r. nie minie jeszcze 14 dni od dnia utworzenia spółki)?

W przypadku spółki jawnej utworzonej w 2021 r. ocena jej statusu podatkowego powinna być dokonana przez pryzmat przepisów obowiązujących w 2021 r.

Czynsz najmu jako ukryta dywidenda

Budynek niemieszkalny powstał w 1995 r., spółka z o.o. powstała w 2015 r.; na dzień jej powstania (ani wcześniej) budynek nie był własnością podmiotu powiązanego ze spółką czy z udziałowcami. Udziałowiec nabył środek trwały (budynek niemieszkalny) w 2020 r. i oddał w najem spółce (stosowane są ceny rynkowe). Czy nowe przepisy o tzw. ukrytej dywidendzie ograniczają koszty uzyskania przychodów w spółce z tytułu czynszu najmu?

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 15b oraz art. 16 ust. 1d updop, które wchodzą w życie 1.01.2023 r., nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kosztów poniesionych przez będącą podatnikiem CIT spółkę na rzecz podmiotów z nią (lub jej wspólnikiem) powiązanych, stanowiących tzw. ukrytą dywidendę. Koszty są ukrytą dywidendą wówczas, gdy:

• ich wysokość lub termin ich poniesienia w jakikolwiek sposób są uzależnione od osiągnięcia zysku przez podatnika lub wysokości tego zysku, lub
• racjonalnie działający podatnik nie poniósłby takich kosztów lub mógłby ponieść niższe koszty w przypadku wykonania porównywalnego świadczenia
• przez podmiot niepowiązany w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 3 z podatnikiem, przy czym przy określaniu wysokości tych kosztów art. 11c i art. 11d stosuje się odpowiednio, lub
• obejmują wynagrodzenie za prawo do korzystania z aktywów, które stanowiły własność bądź współwłasność wspólnika lub podmiotu powiązanego ze wspólnikiem przed utworzeniem podatnika.

Zatem o tym, czy koszty poniesione na rzecz podmiotu powiązanego z tytułu czynszu najmu nieruchomości będą stanowić ukrytą dywidendę, czy też będą mogły zostać zaliczone do kosztów podatkowych, decydują nie tylko termin nabycia takiej nieruchomości przez wspólnika i termin utworzenia spółki korzystającej z nieruchomości, ale również inne czynniki, które w każdym przypadku powinny być oceniane indywidualnie.

Jeżeli w opisanej sytuacji cena płacona za najem wskazanej w pytaniu nieruchomości przez spółkę od wspólnika odpowiada „cenie rynkowej” w rozumieniu przepisów o cenach transferowych, a jednocześnie jej wysokość nie została w żaden sposób uzależniona od zysków spółki, to koszty najmu nieruchomości ponoszone przez spółkę nie będą stanowiły ukrytej dywidendy w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 15b oraz art. 16 ust. 1d updop.

Ograniczenie amortyzacji w spółce nieruchomościowej

Spółka nieruchomościowa ma budynki mieszkalne nabyte/wytworzone przed 1.01.2022 r. Czy w stosunku do nich obowiązuje ją ograniczenie amortyzacji do wysokości odpisów dokonanych zgodnie z przepisami o rachunkowości?

Tak. W myśl art. 71 ust. 2 Polskiego Ładu podatnicy PIT i CIT mogą, nie dłużej niż do 31.12.2022 r., zaliczać do kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (dalej wnip) będących odpowiednio budynkami mieszkalnymi, lokalami mieszkalnymi stanowiącymi odrębną nieruchomość, spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu mieszkalnego lub prawem do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, nabytych lub wytworzonych przed 1.01.2022 r. Powyższa zasada dotyczy również spółek nieruchomościowych, które jednak – stosownie do art. 15 ust. 6 updop i art. 22 ust. 8 updof w brzmieniu obowiązującym od 1.01.2022 r. – mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych od ww. środków trwałych z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z tych przepisów.

Amortyzacja budynków i lokali mieszkalnych

Czy w świetle art. 22n ust. 3 updof w zw. z art. 71 ust. 2 Polskiego Ładu będzie możliwe wpisanie do ewidencji środków trwałych po 31.12.2021 r. środka trwałego (budynku lub lokalu mieszkalnego), który został nabyty przed 1.01.2022 r., i dokonywanie od niego odpisów amortyzacyjnych stanowiących koszty uzyskania przychodów do końca 2022 r.?

Na podstawie przepisu przejściowego, który jest przepisem szczególnym, podatnicy jeszcze przez rok będą stosować przepisy dotyczące amortyzacji środków trwałych oraz wnip, obowiązujące na 31.12.2021 r., w odniesieniu do budynków i lokali mieszkalnych nabytych lub wytworzonych przed 1.01.2022 r. Dotyczy to także stosowania art. 22n w brzmieniu obowiązującym na 31.12.2021 r.

Chcąc dokonywać odpisów amortyzacyjnych, co do zasady należy ująć środek trwały w ewidencji środków trwałych i wnip. Bez tego odpisy amortyzacyjne nie będą uznane za koszty uzyskania przychodów.

Aby zachować prawo do dokonywania odpisów amortyzacyjnych, budynek musi być nabyty przed 1.01.2022 r. Wprowadzenie go do ewidencji środków trwałych po tym dniu pozwoli na jego amortyzowanie do końca 2022 r.

Ulepszenie budynku mieszkalnego w trakcie 2022 r.

Czy ulepszenie budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego w 2022 r. (dotyczące środka trwałego wprowadzonego do ewidencji środków trwałych przed 1.01.2022 r.) zwiększa podstawę odpisów amortyzacyjnych do końca 2022 r.?

Tak. Na podstawie przepisu przejściowego Polskiego Ładu podatnicy jeszcze przez rok będą stosować przepisy dotyczące amortyzacji środków trwałych oraz wnip obowiązujące na 31.12.2021 r., w odniesieniu do budynków i lokali mieszkalnych nabytych lub wytworzonych przed 1.01.2022 r. Odnosi się to także do przepisów dotyczących ulepszenia środka trwałego/wnip.

Przychód ze sprzedaży przedmiotu leasingu przez osobę fizyczną

Czy wyłączenie opodatkowania odpłatnego zbycia rzeczy ruchomych po upływie pół roku od ich nabycia (nie stosuje się tego wyłączenia do składników, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 19 updof), obejmuje sytuację, w której składnik majątku został od razu nabyty (wykupiony po zakończeniu umowy leasingu) do majątku osobistego podatnika? W art. 10 ust. 2 pkt 4 updof użyto zwrotu „nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej” – a tego składnika majątku w ogóle do działalności gospodarczej nie wprowadzono (nie ma więc czego z działalności wycofywać). Tzw. leasing operacyjny jest podatkowo traktowany jako nabycie usług i podatnik PIT objęty podatkową księgą przychodów i rozchodów lub ewidencją przychodów w ogóle nie wprowadza takiego składnika majątku do działalności ani w jakikolwiek sposób nie ujmuje w księgach podatkowych (wyjątkiem są księgi rachunkowe oraz księga przychodów i rozchodów prowadzona metodą przewidzianą dla ksiąg rachunkowych).

Art. 14 ust. 2 pkt 19 updof obejmuje sytuację, w której składnik majątku został wykupiony do majątku prywatnego po zakończeniu umowy leasingu. Zakończenie wykorzystywania składnika w działalności gospodarczej na podstawie umowy leasingu i jego wykupienie do majątku prywatnego oznacza wycofanie go z działalności gospodarczej.

Nieodpłatne świadczenia nieujawnionym przychodem

Czy przychodem z działalności gospodarczej w rozumieniu art. 14 ust. 2 pkt 21 updof (wartość przychodu pracownika, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 151, czyli także przychód pracownika w części, w jakiej pracodawca nie ujawnił go właściwym organom państwowym) są także przychody z tytułu nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych, które przez pracodawcę nie zostały rozpoznane jako przychody opodatkowane (np. przychód z tytułu nieodpłatnego zakwaterowania pracownika uznany za przychód w wyniku kontroli ZUS)?

Przychodem z działalności gospodarczej na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 21 updof są m.in. przychody pracownika w części, w jakiej pracodawca nie ujawnił ich właściwym organom państwowym. Z zakresu tych przychodów nie zostały wyłączone przychody z tytułu nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Ulga na CSR a koszty uzyskania przychodów

Czy w świetle art. 26ha updof kosztem uzyskania przychodów będą także wydatki na jednostronne świadczenia na działalność sportową, kulturalną, szkolnictwo wyższe i naukę? Dotychczas przyjmowano, że wydatki na sponsoring mogą stanowić koszty uzyskania przychodów, ale tylko jeśli wiążą się ze świadczeniem wzajemnym podmiotu sponsorowanego (przede wszystkim w zakresie reklamy, promocji, tworzenia dobrego wizerunku itp.). Świadczenia jednostronne były traktowane jako darowizny i związane z nimi wydatki nie podlegały zaliczeniu do kosztów podatkowych. Typowymi świadczeniami jednostronnymi są stypendium sportowe oraz wydatki na finansowanie instytucji kultury (w przypadku świadczenia wzajemnego instytucja powinna wystawić „sponsorowi” fakturę za usługi, np. reklamowe).

Odliczeniu w ramach ulgi określonej w art. 26ha updof podlegają koszty uzyskania przychodów. W ramach tej ulgi nie są zatem rozliczane darowizny.

Ulga dla klasy średniej u małżonków

Czy jeżeli żona osiągnie w 2022 r. przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej w kwocie: A – 132 tys. zł, B – 134 tys. zł, C – 138 tys. zł, mąż zaś wyłącznie dochód z renty rodzinnej w kwocie 20 tys. zł, to w przypadku:

A – przy wspólnym rozliczeniu rocznym nie będą mieć prawa do ulgi, a przy rozliczeniu oddzielnym będą mogli z niej skorzystać?

B – zarówno przy wspólnym, jak i odrębnym rozliczeniu ulga nie będzie im przysługiwać?

C – przy wspólnym rozliczeniu będą mieć prawo do ulgi, a przy indywidualnym – nie?

Zgodnie z art. 26 ust. 4c updof prawo do ulgi oraz jej wysokość są ustalane, biorąc pod uwagę połowę sumy łącznych przychodów uzyskanych przez małżonków z pracy i dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej według skali (przychodów pomniejszonych o koszty uzyskania z wyłączeniem z nich podlegających odliczeniu od dochodu składek społecznych). Dochód z renty rodzinnej nie jest uwzględniany przy obliczaniu ulgi dla klasy średniej.

Przy założeniu, że kwoty podane w przykładzie to przychody z działalności gospodarczej pomniejszone o koszty tej działalności, z wyłączeniem z tych kosztów składek na ubezpieczenia społeczne, w przypadku A przy wspólnym i indywidualnym rozliczeniu ulga przysługuje wyłącznie żonie. W przypadku B żaden z małżonków nie nabędzie prawa do ulgi (ani przy wspólnym, ani przy indywidualnym rozliczeniu), zaś w przypadku C oboje uzyskają prawo do ulgi, tylko jeśli rozliczą się wspólnie.

Ulga na dzieci dla samotnych rodziców

Czy kwota odliczenia od podatku, przewidzianego w art. 27ea updof dla rodziców samotnie wychowujących dzieci (1500 zł), przysługuje bez względu na liczbę dzieci, czy na każde dziecko odrębnie?

Odliczenie w wysokości 1500 zł przysługuje niezależnie od liczby dzieci. Podatnik odlicza 1500 zł zarówno wtedy, gdy ma jedno dziecko, jak i wówczas, gdy wychowuje np. troje dzieci.

Czy ulga przysługuje, jeśli samotny rodzic/opiekun wychowuje tylko jedno dziecko spełniające warunki zastosowania tego odliczenia (przepis mówi o samotnym wychowywaniu dzieci)?

Tak, ulga przysługuje także w sytuacji, gdy podatnik wychowuje jedno dziecko.

Jak rozumieć (proszę o przykład) ograniczenie zawarte w art. 27ea ust. 3 pkt 1 updof „wychowuje wspólnie co najmniej jedno dziecko z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym”?

Stwierdzenie to dotyczy osób stanu wolnego, które mają dziecko i wychowują je wspólnie z drugim rodzicem, natomiast nie mają z tym rodzicem ślubu. Takie osoby nie są uznawane za osoby samotnie wychowujące dzieci, również wtedy, gdy oprócz „dziecka wspólnie wychowywanego” mają dzieci z poprzednich związków, które wychowują bez udziału drugiego rodzica (rodzic zmarł lub został pozbawiony praw rodzicielskich).

Czy do limitu dochodów dziecka, zgodnie z art. 27ea ust. 1 pkt 2 updof, nie wlicza się dochodów z nielegalnego zatrudnienia, zwolnionych od PIT na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 151 updof (w art. 27ea ich nie wymieniono)?

Do dochodów pełnoletnich uczących się dzieci nie wlicza się przychodów z nielegalnego zatrudnienia, objętych zwolnieniem z art. 21 ust. 1 pkt 151 updof.