Obowiązek prowadzenia i przesyłania przez podatników CIT i PIT ksiąg w postaci elektronicznej

Nowy wymóg

W ramach tzw. Polskiego Ładu (1) nałożono obowiązek prowadzenia przez podatników CIT i PIT ksiąg w formie elektronicznej, a także cyklicznego (bez wezwania) przekazywania danych z tych ksiąg do organów podatkowych. Ciąży on na:

• podatnikach podatku dochodowego od osób prawnych (2) – w zakresie ksiąg rachunkowych albo uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów (3) (art. 9 ust. 1c updop),
• osobach fizycznych, przedsiębiorstwach w spadku, spółkach cywilnych osób fizycznych, spółkach cywilnych osób fizycznych i przedsiębiorstwach w spadku, spółkach jawnych osób fizycznych oraz spółkach partnerskich, wykonujących działalność gospodarczą, a także na osobach prowadzących działy specjalne produkcji rolnej – w zakresie ksiąg rachunkowych, podatkowej księgi przychodów i rozchodów, jak również ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (art. 24a ust. 1e updof),
• osobach fizycznych będących podatnikami ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych oraz spółkach, których wspólnicy są opodatkowani w tej formie (art. 15 ust. 12 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (4)) – w zakresie ewidencji przychodów, a także wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Terminy przesyłania

Jeśli chodzi o terminy przekazywania danych do organu podatkowego, to zależą od formy rozliczeń.

Podatnicy CIT mają je przekazywać po zakończeniu roku podatkowego, do upływu terminu na złożenie zeznania podatkowego za dany rok. Natomiast podatnicy PIT oraz ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych będą przesyłać dane:

• według stanu na ostatni dzień:
• • miesiąca – jeśli stanowią podstawę ustalania zaliczek miesięcznych,
  • kwartału – jeśli stanowią podstawę ustalania zaliczek kwartalnych,
• w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po upływie miesiąca/kwartału oraz
• po zakończeniu roku podatkowego, do upływu terminu na złożenie zeznania podatkowego za dany rok podatkowy.

Zakres wymaganych danych

Zakres danych, jakie będą przekazywane w formie elektronicznej, nie jest jeszcze dookreślony. Przepisy ustaw o podatkach dochodowych odsyłają do art. 193a Op, który wskazuje, że struktura logiczna jest publikowana na stronach internetowych Ministerstwa Finansów (link). Nie jest w tym momencie pewne, czy wymagane dane będą analogiczne do tych, które są przekazywane na żądanie organów podatkowych, choć wydaje się to prawdopodobne.

Ponadto MF w drodze rozporządzenia będzie mógł określić zakres dodatkowych danych, o które będą mogły zostać uzupełnione prowadzone księgi, podlegające przekazaniu do organu podatkowego, a w przypadku podatników PIT (w tym ryczałtu) – wskazać również grupy podmiotów, które zostaną zwolnione z obowiązku prowadzenia ewidencji za pomocą programów komputerowych, a także przesyłania danych do organów podatkowych. Uwzględni przy tym konieczność zapewnienia prawidłowości rozliczeń podatników oraz kontroli obowiązków podatników przez organ podatkowy, identyfikowania obszarów, w których występują nadużycia w podatku, lub narażonych na te nadużycia oraz możliwości techniczno-organizacyjne prowadzenia przez podatników ksiąg i ewidencji.

Można zatem zakładać, że najmniejsi podatnicy zostaną zwolnieni z ww. obowiązków.

Kiedy wejdzie w życie

Omawiane regulacje miały pierwotnie obowiązywać począwszy od ewidencji za 2023 r. lub za rok podatkowy, który rozpocznie się w tym roku kalendarzowym (art. 66 Polskiego Ładu). Jednak termin ich wejścia w życie został odroczony ustawą z 9.06.2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 1265) i rozłożony w czasie (patrz tabela).

Korzyść nie tylko dla fiskusa?

Wymóg prowadzenia ewidencji dla celów podatku dochodowego za pomocą programów komputerowych oraz przesyłania danych w postaci elektronicznej do organów podatkowych jest kolejnym rozwiązaniem wprowadzonym w ostatnim czasie, by uszczelnić system podatkowy. Ma umożliwić bieżącą – można powiedzieć automatyczną – weryfikację poprawności rozliczeń podatkowych.

Oczywiście wiążą się z tym dodatkowe obowiązki dla podatników. Największe problemy z ich wypełnieniem mogą mieć najmniejsi podatnicy, którzy do tej pory samodzielnie prowadzili ewidencję w formie papierowej. Należy się jednak spodziewać, że Ministerstwo Finansów udostępni bezpłatne oprogramowanie, które umożliwi wywiązanie się z nowych obowiązków. Najprawdopodobniej też część podatników zostanie z nich zwolniona decyzją MF.

Z drugiej strony rozwiązanie to może przynieść podatnikom pewne korzyści. Dzięki otrzymywaniu i bieżącej analizie większej ilości danych organy podatkowe powinny rzadziej wzywać podatników do składania wyjaśnień i rzadziej przeprowadzać tradycyjne kontrole podatkowe.