Optymalizacja kosztów w czasie kryzysu

Ani przepisy dotyczące prowadzenia ksiąg rachunkowych (uor), ani przepisy o podatku dochodowym (updof, updop) nie zawierają warunku, że obciążenie kosztów zużyciem materiałów lub wartością zakupu bądź nabycia sprzedanych towarów może nastąpić tylko w razie nadejścia, względnie nadejścia i opłacenia w terminie faktur zakupu tych materiałów lub towarów.

Osiągnięcie przez przedsiębiorstwo budowlano-montażowe (wykonawcę) oczekiwanego zysku na realizowanych przez siebie długotrwałych umowach (kontraktach) budowlanych jest obarczone istotnym ryzykiem.

W ciągu ostatnich 15 lat rachunkowość organizacji pozarządowych, którymi są głównie fundacje i stowarzyszenia, podlegała różnym regulacjom zawartym w uor, ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (dalej udpp) oraz w rozporządzeniu MF, które zostało uchylone.

Jednym z ryzyk działalności gospodarczej są niekorzystne zmiany kursu walutowego, co dotyczy np. spłaty zobowiązań wyrażonych w walucie obcej. Sposobem na neutralizację ryzyka może być zawarcie kontraktów terminowych zaliczanych do instrumentów finansowych. Szczegółowe zasady ewidencji instrumentów finansowych określa rozporządzenie MF. Jednostki małe niewymienione w art. 3 ust. 1e pkt 1–6 uor nie muszą jednak stosować jego przepisów.

Biorąc pod uwagę, że uor (art. 24 ust. 4 pkt 2) nakazuje, aby sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych zapewniał m.in. sporządzenie deklaracji (obliczeń) podatkowych, celowe wydaje się wyjaśnienie na wstępie, że w myśl przepisów:

• wartość darowizny podlega VAT,
• wartość darowizny, której przedmiotem są wyroby gotowe, wycenia się po koszcie ich wytworzenia (art. 28 ust. 1 pkt 6 uor), a nie wsadu materiałowego; w razie niemożności ustalenia rzeczywistego kosztu wytworzenia, wycena może nastąpić:

Koszty ekspertyzy, o których mowa w pytaniu, jako koszty związane ze sprzedażą nieruchomości nie podlegają aktywowaniu. Wynika to z ogólnej zasady, że koszty sprzedaży produktów i koszty ogólnego zarządu wpływają na wynik finansowy okresu, w którym zostały poniesione (art. 28 ust. 3 uor). Koszty związane ze zbyciem środków trwałych lub inwestycji w nieruchomości zalicza się do pozostałych kosztów operacyjnych (art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. b uor).

Odsetki z tytułu zwłoki w zapłacie podatków, naliczone przy ich uregulowaniu lub – jeżeli jednostka nadal zalega z zapłatą – obliczone według stanu na dzień bilansowy, ujmuje się jak wszystkie odsetki po stronie Wn konta 75-1 „Koszty finansowe – odsetki”. Drugostronnie odsetki za zwłokę w zapłacie podatków ujmuje się na stronie Ma konta 22 „Rozrachunki publicznoprawne – US za odpowiedni podatek”.

Istotnie. Dyrektywa 2013/34/UE, której postanowienia wdraża do polskiego porządku prawnego uor, nie przewiduje wyodrębniania kategorii zysków (przychodów) i strat (kosztów) nadzwyczajnych. Podobnie zresztą jak MSR/MSSF.

Opłaty za prawo do korzystania z systemu zarządzania przedsiębiorstwem są w całości kosztem uzyskania przychodów. Nie ma do nich zastosowania limit, o którym mowa w art. 15e ust. 1 pkt 1 updop. Nie należy również potrącać od nich zryczałtowanego podatku dochodowego (podatku u źródła) na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 2a updop.

Minister potwierdził tym samym prawidłowość stanowiska dominującego wśród sądów administracyjnych (zob. np. wyroki NSA z 11.01.2018, II FSK 3371/15, 8.05.2018, FSK 926/16, czy 21.01.2020, II FSK 576/18), jak również prezentowanego od około roku przez organy podatkowe (np. interpretacje KIS z 29.08.2019, 0112-KDIL3-3.4011.251.2019.1.AA, 10.12.2019, 0111-KDIB1-2.4010.411.2019.2.MZA, czy 31.12.2019, 0112-KDIL2-2.4011.38.2019.1.MM).

Uor nie określa szczegółowo zasad ewidencjonowania oraz rozliczania tej opłaty. Zazwyczaj stanowi ona istotną część sumy opłat leasingowych i na podstawie art. 39 ust. 1 i 3 uor – jako opłata dotycząca przyszłych okresów – jest odpisywana sukcesywnie w ciężar kosztów przez okres trwania umowy leasingu.

Szczegółowe rozwiązania określa KSR 5 Leasing, najem i dzierżawa, który w pkt 5.1 i 5.3 stanowi, że opłatę wstępną rozlicza się przez okres leasingu metodą liniową i obciąża nią równomiernie, w jednakowej wysokości, koszty poszczególnych miesięcy lub kwartałów objętych okresem leasingu, co może wymagać dokonywania czynnych lub biernych rozliczeń międzyokresowych.

W myśl art. 16 ust. 1 pkt 49a updop nie uważa się za koszty uzyskania przychodów dotyczących samochodu osobowego opłat wynikających z umowy leasingu, o której mowa w art. 17a pkt 1 updop, umowy najmu, dzierżawy lub innej o podobnym charakterze, z wyjątkiem opłat z tytułu składek na ubezpieczenie samochodu osobowego, w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 tys. zł pozostaje do wartości samochodu osobowego będącego przedmiotem tej umowy.

Od 1.01.2020 obowiązują sankcje za zapłatę przelewem za zakupione towary/usługi na rachunek spoza wykazu podatników VAT – w przypadku transakcji o wartości brutto przekraczającej 15 tys. zł, udokumentowanych fakturą wystawioną przez czynnego podatnika VAT. Te sankcje to wyłączenie wydatku z kosztów uzyskania przychodów (w CIT i PIT) oraz solidarna odpowiedzialność za zaległości podatkowe sprzedawcy w VAT.

Na mocy art. 23 ust. 1 pkt 45a lit. a updof nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych oraz wnip nabytych nieodpłatnie, z wyjątkiem nabytych w drodze spadku, jeżeli:

• nabycie to nie stanowi przychodu z tytułu nieodpłatnego otrzymania rzeczy lub praw, lub
• dochód z tego tytułu jest zwolniony od podatku dochodowego, lub
• nabycie to stanowi dochód, od którego na podstawie odrębnych przepisów zaniechano poboru podatku, lub
• nabycie to korzysta ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn.

Od 2020 do ustaw o podatku dochodowym oraz Op dodano przepisy określające sankcje z tytułu dokonywania płatności za zakupione towary lub usługi na rachunki spoza wykazu czynnych podatników VAT, o którym mowa w art. 96b ustawy o VAT (białej listy), w przypadku gdy wartość transakcji przekracza 15 tys. zł (brutto). Sankcje te polegają na:

Od 1.01.2020 r. nie jest kosztem uzyskania przychodów koszt w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 Prawa przedsiębiorców (a więc transakcji między przedsiębiorcami, o wartości przekraczającej 15 tys. zł brutto) została dokonana przelewem na rachunek (bankowy lub w skok) inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podatników VAT (czyli na tzw. białej liście) – w przypadku dostawy towarów lub świadczenia usług, potwierdzonych fakturą, dokonanych przez dostawcę towarów lub usługodawcę zarejestrowanego na potrzeby VAT jako czynny podatnik.