Na jakie wsparcie mogą liczyć pracodawcy stratni z powodu powodzi

Zwrot kosztów wynagrodzeń od starosty

Pracodawca, którego zakład został zniszczony przez powódź, może otrzymać od starosty – w trybie prac interwencyjnych, przez okres do 12 mies. – refundację z FP kosztów wynagrodzeń, nagród i składek społecznych z racji zatrudnienia:

• skierowanych przez powiatowy urząd pracy (PUP) bezrobotnych zamieszkałych na obszarze klęski żywiołowej,
• pozostałych pracowników.

Maksymalne miesięczne dofinansowanie to iloczyn dwukrotności minimalnej płacy i liczby zatrudnionych bezrobotnych/pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy. Ustalając jego wysokość, PUP bierze pod uwagę zakres i skalę zniszczeń spowodowanych powodzią u pracodawcy oraz możliwości utrzymania przez niego miejsc pracy. Pieniądze przysługują nie dłużej niż do 31.12.2025 r. Przedsiębiorca nie może zmniejszyć liczby pracowników przez dotowany okres – w stosunku do dnia podpisania umowy o refundację. Gdy naruszy ten warunek, część kwoty będzie musiał zwrócić (art. 20 i 21 ust. 1 ustawy).

Refundację w tej samej wysokości otrzyma organizator robót publicznych – do kosztów wynagrodzeń i składek społecznych osób przysłanych przez PUP, zatrudnionych przy pracach związanych z usuwaniem skutków powodzi:

• poszkodowanych przez powódź, które osobiście i na własny rachunek prowadzą działalność w zakresie produkcji rolnej, w posiadanym gospodarstwie rolnym o użytkach rolnych powyżej 2 ha przeliczeniowych lub prowadzą dział specjalny produkcji rolnej,
• ich małżonków i/lub pełnoletnich domowników.

Wymienione osoby są kierowane do ww. robót publicznych, jeśli żywioł zniszczył co najmniej 30% ich gospodarstwa rolnego lub upraw działu specjalnego produkcji rolnej albo poniosły ponad 30-proc. stratę z tego tytułu w hodowli w ramach działu specjalnego. Ta pomoc również przysługuje przez okres do 12 mies., ale nie dłużej niż do 31.12.2025 r. (art. 21 ust. 2–5 ustawy).

Nieoprocentowana pożyczka na wynagrodzenia

Pracodawca, który wskutek powodzi przejściowo zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej (DG) lub istotnie ją ograniczył i któremu brakuje pieniędzy na wypłaty, jest uprawniony do nieoprocentowanej pożyczki z FGŚP – na pokrycie części wynagrodzeń za czas:

• usprawiedliwionej nieobecności w pracy osoby, która z powodu powodzi nie mogła świadczyć pracy,
• niewykonywania pracy, jeżeli zatrudniony był do niej gotów i doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, bezpośrednio spowodowanych powodzią,
• pracy przy ochronie zakładu pracy przed żywiołem lub przy usuwaniu jego skutków, mającej na celu utrzymanie bądź przywrócenie działalności pracodawcy.

Pożyczka pokryje wynagrodzenia wraz ze składkami społecznymi należnymi od pracodawcy, wypłacane nie dłużej niż za okres do 31.10.2024 r., do wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej z poprzedniego kwartału, ogłaszanego przez Prezesa GUS (na jednego pracownika miesięcznie).

Pracodawca musi ją oddać w terminie określonym we wniosku o jej przyznanie, byle nie później niż do 31.12.2025 r. Po tej dacie będzie mógł zgłosić MRPiPS wniosek o jej umorzenie. Umorzenie może nastąpić po spełnieniu jednego z poniższych warunków:

• pracodawca wykaże, że wskutek powodzi doszło do pogorszenia warunków wykonywania DG, w szczególności do spadku obrotów gospodarczych lub do straty w środkach trwałych ograniczającej możliwość prowadzenia DG – w stosunku do okresu sprzed powodzi,
• w postępowaniu egzekucyjnym zostało stwierdzone, że pracodawca nie posiada majątku, z którego da się dochodzić należności,
• zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie da się ściągnąć kwot przekraczających wydatki egzekucyjne.

Jeśli pracodawca o statusie osoby fizycznej prowadzącej DG umrze, pożyczka ulegnie umorzeniu z urzędu.

Wzór wniosku o pożyczkę i tryb jego składania określi rozporządzenie MRPiPS (art. 23 ustawy)[1].

Refundacja części pensji

Na wniosek pracownika poszkodowanego w powodzi pracodawca musi mu udzielić zwolnienia od pracy na usuwanie jej skutków – maksymalnie 20 dni roboczych w okresie do 31.12.2024 r. Pracodawcy przysługuje w związku z tym częściowa refundacja z FGŚP pensji i składek społecznych tego pracownika. Maksymalna wysokość refundacji na jednego pracownika to przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej z poprzedniego kwartału, ogłaszane przez Prezesa GUS zgodnie z ustawą emerytalną (za II kwartał br. – 8038,34 zł).

Zainteresowany pracodawca kieruje wniosek do marszałka województwa (za pośrednictwem wojewódzkiego urzędu pracy), zawierający:

• oświadczenie o poniesionych kosztach na wynagrodzenia i składki społeczne,
• wykaz pracowników objętych refundacją.

Wzór wniosku oraz wzór wykazu pracowników, których wynagrodzenia podlegają zwrotowi, określa rozporządzenie MRPiPS z 22.10.2024 r. (DzU poz. 1581). Jeżeli beneficjent przekaże oświadczenia niezgodne ze stanem faktycznym lub refundację wyda niezgodnie z jej przeznaczeniem, całość lub część pieniędzy będzie musiał oddać (art. 7a ust. 6–11 ustawy).

Jednorazowe świadczenie interwencyjne

Przedsiębiorca, który wykonywał działalność 16.09.2024 r. (tj. w dniu wydania rozporządzenia powodziowego), może się starać o jednorazowe świadczenie interwencyjne – w celu wsparcia dalszego prowadzenia DG – jeśli:

• bezpośrednio z powodu powodzi utracił składniki materialne przedsiębiorstwa niezbędne do wykonywania DG albo zostały one uszkodzone lub zniszczone oraz
• zobowiąże się do dalszego prowadzenia DG przez co najmniej 6 mies. od otrzymania świadczenia, oraz
• zobowiąże się do utrzymania poziomu zatrudnienia (liczby osób zgłoszonych do dobrowolnych lub obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego) przez 6 mies. od dnia wydania rozporządzenia powodziowego, tj. do 16.03.2025 r.

Świadczenie interwencyjne równa się kwocie zadeklarowanej przez przedsiębiorcę, byle nie większej od poniesionej szkody oraz nie wyższej od:

• iloczynu osób zgłoszonych do dobrowolnych lub obowiązkowych ubezpieczeń społecznych bądź wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego w dniu zgłoszenia wniosku lub 16.09.2024 r. i kwoty określonej w rozporządzeniu powodziowym, tj. 16 000 zł,
• iloczynu średniomiesięcznego przychodu uzyskanego w 2023 r. z prowadzonej działalności i współczynnika podanego w rozporządzeniu powodziowym (0,75),
• maksymalnej kwoty świadczenia określonej w rozporządzeniu powodziowym – 1 mln zł.

Poszkodowany składa wniosek do ZUS do 16.03.2025 r. Podaje w nim m.in. sposób ustalenia świadczenia interwencyjnego, średniomiesięczny przychód z DG osiągnięty w 2023 r. oraz oszacowanie szkód w działalności wraz z załączoną dokumentacją.

Będzie zobowiązany do zwrotu całego świadczenia, jeżeli:

• w ciągu 6 mies. od jego otrzymania zaprzestanie działalności lub ją zawiesi albo
• wnioskując o przyznanie pomocy, złożył oświadczenia niezgodne ze stanem faktycznym, albo
• wbrew zobowiązaniu nie przesłał na czas oszacowania szkód w działalności wraz z dokumentacją, albo
• nie podda się kontroli lub będzie ją utrudniał (art. 22a–22h ustawy).

Ochrona pracy niepełnosprawnych

Na wniosek podmiotu zatrudniającego niepełnosprawnych z terenów objętych stanem klęski żywiołowej, złożony do 15.09.2025 r., Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych może mu przyznać środki na pokrycie kosztów, których nie da się sfinansować z innych źródeł. Chodzi m.in. o koszty:

• utrzymania zagrożonych likwidacją wskutek powodzi miejsc pracy osób niepełnosprawnych,
• odtworzenia zniszczonej lub utraconej z tych przyczyn infrastruktury i wyposażenia warsztatów terapii zajęciowej,
• usunięcia powstałych wskutek powodzi „szkód w obrębie zlikwidowanych uprzednio barier technicznych i architektonicznych w związku z indywidualnymi potrzebami osób niepełnosprawnych” (finansowanie remontów, readaptacja oraz zakup sprzętu) – art. 11 ustawy.

Z kolei zakład pracy chronionej może do 15.09.2025 r. przeznaczać środki z zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych na:

• odtworzenie infrastruktury i wyposażenia utraconych lub zniszczonych na skutek powodzi miejsc pracy oraz rehabilitacji zatrudnionych u niego niepełnosprawnych,
• ratowanie prowadzonych przez siebie, a zagrożonych likwidacją na skutek powodzi, warsztatów terapii zajęciowej,
• przedsięwzięcia wspólne lub bezzwrotną pomoc na usuwanie skutków powodzi w innym zakładzie pracy chronionej, który ucierpiał wskutek żywiołu.

W tym celu musi wystąpić o zgodę do dysponenta (MRPiPS), również do 15.09.2025 r. (art. 12 ustawy).

Zakaz handlu w niedzielę

Od 5.10.2024 do 31.12.2024 r. na obszarze klęski żywiołowej w niedziele (z wyjątkiem przypadających w święto) nie obowiązuje zakaz handlu – ale tylko w zakresie wykonywania czynności związanych z handlem, polegających na rozładowywaniu, przyjmowaniu i ekspozycji towarów pierwszej potrzeby, a także powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu takich czynności (art. 8j ustawy).

Angaż młodocianych

Podmiot zatrudniający młodocianego w celu przygotowania zawodowego dostanie z tego tytułu wynikające z ustawy z 14.12.2016 r. – Prawo oświatowe (tekst jedn. DzU z 2024 r. poz. 737) dofinansowanie – za okres czasowego ograniczenia lub zawieszenia funkcjonowania jednostek oświaty na terenach powodziowych w roku szkolnym 2024/2025, podczas których młodociany nie mógł faktycznie świadczyć pracy. Dla młodocianego z kolei wskazane okresy stanowią usprawiedliwioną nieobecność w pracy i podlegają zaliczeniu do okresu przygotowania zawodowego u pracodawcy (art. 28 nowelizacji).

Udogodnienia w ZUS

Składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz inne pobierane przez ZUS, należne za okresy od 1 sierpnia do 31 grudnia 2024 r. od płatnika, który wskutek zalania doznał szkód majątkowych, można odprowadzić do 15.09.2025 r. Dopiero uregulowane po tym terminie poskutkują zapłatą odsetek za zwłokę (art. 36 ustawy).

Gdy powódź doprowadziła do zniszczenia dokumentów niezbędnych do ustalenia świadczeń:

• z tytułu ubezpieczeń społecznych,
• dla niepełnosprawnego,
• z zaopatrzenia emerytalnego,

ZUS przyjmie zastępczo:

• wszelkie dokumenty oraz zeznania świadków potwierdzające okresy zatrudnienia (ubezpieczenia) oraz czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby, macierzyństwa lub sprawowania opieki,
• wszelkie dokumenty pozwalające na udowodnienie wysokości podstawy wymiaru składek i świadczeń, niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności, bądź ustalenie poziomu potrzeby wsparcia na cele świadczenia wspierającego.