Instrumenty finansowe w krajowych regulacjach rachunkowości (cz. I) – zakres stosowania nowych przepisów
W świetle art. 81 ust. 2 pkt 4 uor minister właściwy do spraw finansów publicznych określa w drodze rozporządzenia szczegółowe zasady uznawania, metody wyceny, zakres ujawniania i sposób prezentacji instrumentów finansowych. Obecnie kwestie te reguluje rozporządzenie MF z 17.11.2024 r. w sprawie uznawania i metod wyceny oraz ujawniania i prezentacji instrumentów finansowych (DzU poz. 1750, dalej rozporządzenie). Zastąpiło ono rozporządzenie MF z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 277), które w ponad 20-letnim okresie obowiązywania aktualizowano w małym stopniu.
W świetle art. 81 ust. 2 pkt 4 uor minister właściwy do spraw finansów publicznych określa w drodze rozporządzenia szczegółowe zasady uznawania, metody wyceny, zakres ujawniania i sposób prezentacji instrumentów finansowych. Obecnie kwestie te reguluje rozporządzenie MF z 17.11.2024 r. w sprawie uznawania i metod wyceny oraz ujawniania i prezentacji instrumentów finansowych (DzU poz. 1750, dalej rozporządzenie). Zastąpiło ono rozporządzenie MF z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 277), które w ponad 20-letnim okresie obowiązywania aktualizowano w małym stopniu.
Większość rozwiązań przyjętych w nowym rozporządzeniu nie różni się od wcześniejszych. Doprecyzowano (również w części definicyjnej) i bardziej szczegółowo wyjaśniono niektóre kwestie. Ponadto wprowadzono pewne pojęcia stosowane w rozporządzeniu MF z 24.12.2007 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości funduszy inwestycyjnych (DzU nr 249 poz. 1859 ze zm.).
Warto podkreślić, że prace nad aktualizacją rozporządzenia z 2001 r. trwały ponad 2 lata. Pierwszy projekt zmian został opublikowany na stronach Rządowego Centrum Legislacji już 8.12.2022 r. W uzasadnieniu wskazano, że stanowią one jedynie korektę dotychczasowych przepisów, która powinna ułatwić ich stosowanie, a w szczególności celem nowelizacji jest doprecyzowanie obowiązujących przepisów oraz wyeliminowanie istniejących niespójności i wątpliwości interpretacyjnych. Zakres zmian okazał się jednak na tyle duży, że ich przyjęcie w formie nowelizacji rozporządzenia z 2001 r. okazało się niemożliwe. Dlatego opracowano projekt nowego rozporządzenia, o nieco innej nazwie, który został opublikowany 12.04.2024 r. i kolejny raz skierowany do konsultacji publicznych.
[1] Formalnie powstała „luka” w obowiązujących przepisach dotyczących instrumentów finansowych, bo poprzednie rozporządzenie (z 2001 r.) zostało uchylone z datą wejścia w życie nowego (13.12.2024 r.). Z uwagi jednak na ciągłość stosowania przepisów, przy sporządzaniu sf za 2024 r. stosowane były rozwiązania wcześniejsze, wynikające z rozporządzenia z 2001 r. Prawidłowość takiego postępowania potwierdzono również w prezentacji dotyczącej zmianyuor, podczas webinaru zorganizowanego przez Ministerstwo Finansów (⇒link⇐), gdzie wskazano, że „jednostki, które nie zdecydują się na wcześniejsze zastosowanie nowego rozporządzenia – stosownie do § 47 ust. 1 pkt 2 – stosują dotychczasowe przepisy zawarte w uchylanym rozporządzeniu”.
Rozporządzenie ukazało się w DzU pod koniec listopada 2024 r., weszło w życie 13.12.2024 r. i ma zastosowanie przy sporządzaniu sprawozdań finansowych (sf) za rok obrotowy rozpoczynający się po 31.12.2024 r. Możliwe jest jednak jego stosowanie do sf sporządzanych za rok obrotowy rozpoczynający się przed 1.01.2025 r.[1]
Niniejszy artykuł nie koncentruje się na podkreśleniu zmian i wskazywaniu różnic między przepisami obowiązującymi wcześniej a nowymi, czy też na wyjaśnianiu, jakie wątpliwości mogły wcześniej występować, chociaż w niektórych przypadkach – uznanych przez autora za warte podkreślenia – zostało to wskazane.
Kto stosuje rozporządzenie
Obowiązek stosowania i zakres rozporządzenia (a także określone wyłączenia czy zwolnienia z jego stosowania) trzeba rozpatrywać w dwóch wymiarach: podmiotowym i przedmiotowym.
W ujęciu podmiotowym rozporządzenie stosują jednostki prowadzące księgi rachunkowe zgodnie z uor. Uor wprowadza określone zwolnienia, wskazując w art. 28b, że jednostka mała oraz jednostka mikro, inna niż określona w art. 28a, może nie stosować przepisów rozporządzenia.
Należy tu zwrócić uwagę na zmianę brzmienia art. 28a uor – od 1.01.2025 r. O ile przed tą datą jednostki małe również miały swobodę wyboru, czy będą stosować rozporządzenie, czy też nie (możliwość niestosowania nie oznacza zakazu, tym samym jednostki mogły dobrowolnie zdecydować się na stosowanie rozporządzenia), o tyle jednostki mikro nie mogły stosować rozporządzenia. Uor nie zawierała bezpośrednio takiego zakazu, jednak zgodnie z jej art. 28a jednostki mikro nie mogły wyceniać aktywów i pasywów według wartości godziwej i skorygowanej ceny nabycia. Z uwagi na to, że były to (i są nadal) główne parametry wyceny aktywów finansowych i zobowiązań finansowych według rozporządzenia, brak możliwości stosowania tych parametrów wyceny był jednoznaczny z tym, że jednostki mikro nie mogły stosować jego przepisów.
Obecnie jednostki uzyskują status jednostki małej bądź jednostki mikro wyłącznie na podstawie określonych w uor wielkości progowych (przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów, suma aktywów bilansu oraz średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty). Organ zatwierdzający podejmuje natomiast decyzje co do tego, czy sf będzie sporządzane w uproszczonej formie – zgodnie z zał. nr 4 (jednostki mikro) lub zał. nr 5 do uor (jednostki małe). Wprowadzona od 1.01.2025 r. zmiana w odniesieniu do uzyskiwania statusu jednostki mikro[2] oznacza, że jednostki mikro, które:
[2] Od 1.01.2025 r. uległy również podwyższeniu progi kwalifikujące jednostki do uznania za jednostki mikro czy jednostki małe. Nie jest to jednak temat niniejszego artykułu.
- korzystają z uproszczeń określonych w art. 46 ust. 5 pkt 4, art. 47 ust. 4 pkt 4, art. 48 ust. 3 uor (czyli sporządzają sf według zał. nr 4 do uor) lub ze zwolnienia ze sporządzania sprawozdania z działalności zgodnie z art. 49 ust. 4 uor – nie wyceniają aktywów i pasywów według wartości godziwej i skorygowanej ceny nabycia oraz nie stosują przepisów rozporządzenia (zostało to bezpośrednio podkreślone w art. 28a uor),
- nie korzystają z uproszczeń wskazanych powyżej – mogą nie stosować przepisów rozporządzenia.
Trudno jednoznacznie przesądzić, czy ta zmiana wpłynie na liczbę jednostek stosujących rozporządzenie, chociaż teoretycznie wydaje się, że nie powinna. Jednostki mieszczące się w limitach określonych dla jednostek mikro (obowiązujących do końca 2024 r.) mogły faktycznie stosować przepisy rozporządzenia, o ile organ zatwierdzający nie podjął decyzji o sporządzaniu sf w uproszczonej formie przewidzianej w zał. nr 4 do uor. Brak takiej decyzji (do końca 2024 r.) powodował bowiem, że jednostka nie była uznawana w świetle uor za jednostkę mikro. Od 1.01.2025 r. jednostka mieszcząca się w określonych limitach będzie automatycznie uznana za jednostkę mikro, natomiast organ zatwierdzający i tak będzie musiał podjąć decyzję o tym, czy sf będzie sporządzane w formie określonej w zał. nr 4 do uor oraz czy jednostka skorzysta ze zwolnienia ze sporządzania sprawozdania z działalności.
Jeżeli zatem jednostka decydowała się na sporządzanie sf w uproszczonej formie i tym samym uzyskiwała status jednostki mikro, przypuszczalnie nadal będzie preferować tę uproszczoną formę, a tym samym nie będzie mieć możliwości stosowania rozporządzenia.
Zakres przedmiotowy
W ujęciu przedmiotowym rozporządzenie jest stosowane do instrumentów finansowych. Należy jednak zauważyć, że nie ma w nim definicji instrumentów finansowych. Obowiązuje więc definicja zawarta w art. 3 ust. 1 pkt 23 uor, zgodnie z którą przez „instrument finansowy” rozumie się kontrakt, który powoduje powstanie aktywów finansowych u jednej ze stron i zobowiązania finansowego albo instrumentu kapitałowego u drugiej ze stron, pod warunkiem że z kontraktu zawartego między dwiema lub więcej stronami jednoznacznie wynikają skutki gospodarcze, bez względu na to, czy wykonanie praw lub zobowiązań wynikających z kontraktu ma charakter bezwarunkowy albo warunkowy.
Podstawowym warunkiem uznania określonego składnika aktywów bądź pasywów za instrument finansowy jest zatem jego umowny charakter oraz spełnienie warunków uznania za składnik aktywów finansowych, zobowiązań finansowych albo instrument kapitałowy. Uor wskazuje ponadto (art. 3 ust. 1 pkt. 23 lit. a–e), jakich umów (aktywów i pasywów wynikających z umów) nie zalicza się do instrumentów finansowych. W szczególności warto zwrócić uwagę na wyłączenie:
- umów o gwarancje finansowe, które ustalają wykonanie obowiązków z tytułu udzielonej gwarancji, w formie zapłacenia kwot odpowiadających stratom poniesionym przez beneficjenta na skutek niespłacenia wierzytelności przez dłużnika w wymaganym terminie,
- umów o przeniesienie praw z papierów wartościowych w okresie między terminem zawarcia i rozliczenia transakcji, gdy wykonanie tych umów wymaga wydania papierów wartościowych w określonym terminie, również wtedy, gdy przeniesienie tych praw następuje w formie zapisu na rachunku papierów wartościowych prowadzonym przez podmiot upoważniony na podstawie odrębnych przepisów,
- aktywów i zobowiązań z tytułu programów, z których wynikają udziały pracowników oraz innych osób związanych z jednostką w jej kapitałach lub w kapitałach innej jednostki z grupy kapitałowej, do której należy jednostka.
Wskazane w uor umowy o gwarancje finansowe, w których strona umowy jest zobowiązana do wypłaty określonej kwoty w sytuacji, gdy druga strona poniesie straty na skutek niespłacenia wierzytelności przez jej dłużnika, odpowiadają umowom ubezpieczeniowym. Obowiązek wypłaty świadczenia występuje bowiem w sytuacji, w której nastąpi zdarzenie dotyczące bezpośrednio danej jednostki (dłużnik jednostki nie wywiązuje się z obowiązku spłaty). Jest to inna umowa od tej, w której wypłata na rzecz jednostki byłaby dokonywana w związku z pogorszeniem się wiarygodności kredytowej jej dłużnika, niezależnie od faktu, czy dłużnik ten nadal spłaca swoje wierzytelności – wówczas umowa spełniałaby warunki uznania za instrument pochodny.
Zagadnienie przeniesienia praw z papierów wartościowych w okresie między terminem zawarcia i rozliczenia transakcji będzie omówione w cz. II artykułu, poświęconej zasadom początkowego ujęcia aktywów finansowych.
Wskazane w uor wyłączenie z instrumentów finansowych aktywów i zobowiązań z tytułu programów, z których wynikają udziały pracowników oraz innych osób związanych z jednostką w jej kapitałach lub w kapitałach innej jednostki z grupy kapitałowej, do której należy jednostka, oznacza w praktyce, że w krajowych regulacjach rachunkowości brakuje szczegółowych rozwiązań dotyczących zasad ujmowania programów, w ramach których pracownicy otrzymują instrumenty kapitałowe (np. akcje/udziały[3], opcje na akcje/udziały) jednostki.
[3] W dalszej części artykułu dla uproszczenia będzie używane najczęściej określenie „akcje”, niezależnie od tego, czy z punktu widzenia formy prawnej jednostki właściwym terminem jest „akcja”, czy „udział”.
Wyłączenia przedmiotowe
Rozporządzenie nie zawiera wyłączeń podmiotowych, a jedynie wyłączenia przedmiotowe. W szczególności § 1 ust. 1 wskazuje, że jego przepisów nie stosuje się do:
- instrumentów kapitałowych wyemitowanych lub wystawionych przez jednostkę, które zgodnie z uor jednostka zalicza do kapitału własnego,
- udziałów w jednostkach podporządkowanych,
- praw i zobowiązań wynikających z umów ubezpieczenia w rozumieniu ustawy z 11.09.2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (tekst jedn. DzU z 2024 r. poz. 838),
- praw i zobowiązań wynikających z umów leasingu finansowego,
- umów, których przedmiotem są zasoby niefinansowe, przewidujących dla stron prawo do rozliczenia zobowiązania przez wydanie środków pieniężnych albo innych aktywów finansowych, w przypadku gdy jednostka zawarła umowę w celu nabycia, sprzedaży lub wykorzystania zasobów niefinansowych i zawierając ją, miała zamiar nabycia, sprzedaży lub wykorzystania zasobów niefinansowych oraz oczekuje jej wykonania przez dostawę lub zużycie zasobów niefinansowych,
- umów, których przedmiotem są zasoby niefinansowe, w wyniku których u nabywcy zasobów niefinansowych powstaje zobowiązanie z tytułu dostaw i usług, a u sprzedawcy zasobów niefinansowych powstają należności z tytułu dostaw i usług.
Powyższe wyłączenia oznaczają, że przepisów rozporządzenia nie stosuje się do akcji własnych, a także do opcji na akcje własne czy innych podobnych instrumentów. Tym samym, podobnie jak uor, która nie zalicza do instrumentów finansowych m.in. transakcji rozliczanych w akcjach własnych, rozporządzenie również nie reguluje takich umów.
Odnosząc się do własnych instrumentów kapitałowych jednostki, rozporządzenie wprowadza jednak wyjątek i wskazuje, że wyłączenie nie obejmuje złożonych instrumentów finansowych:
- w zakresie ich podziału na zobowiązanie finansowe i element kapitałowy kwalifikowany do kapitałów własnych oraz
- w odniesieniu do zobowiązania finansowego wynikającego z umowy złożonego instrumentu finansowego.
[4] Szerzej na ten temat będzie mowa w cz. II artykułu.
Typowym przykładem złożonego instrumentu finansowego (czyli kontraktu składającego się z instrumentu kapitałowego oraz zobowiązania finansowego lub zobowiązania o innym charakterze) jest instrument dłużny z opcją zamiany na własne instrumenty kapitałowe emitenta[4].
Rozporządzenie nie jest stosowane do udziałów w jednostkach podporządkowanych, przez które (zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 42 uor) rozumie się jednostki zależne, współzależne oraz stowarzyszone. Oznacza to, że np. akcje w jednostkach zależnych są instrumentami finansowymi (spełniają definicję aktywów finansowych), natomiast nie są ujmowane według zasad określonych w rozporządzeniu.
Jeśli chodzi o umowy ubezpieczenia, rozporządzenie ma zastosowanie tylko do instrumentów finansowych (w tym instrumentów pochodnych) stanowiących aktywa netto ubezpieczeń na życie, gdy ryzyko inwestycyjne ponosi ubezpieczający. W takim przypadku odnosi się ono jedynie do kwestii nieobjętych szczegółowymi regulacjami dotyczącymi rachunkowości zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji. Takie aktywa są bowiem wyceniane w wartości godziwej i zastosowanie rozporządzenia do ustalania ich wartości godziwej powinno (w świetle wyjaśnień wskazanych w uzasadnieniu zmian do rozporządzenia) zapewnić „lepszą jakościowo” wycenę takich inwestycji.
Przepisy rozporządzenia nie mają zastosowania do aktywów i zobowiązań wynikających z umów leasingu finansowego, z wyłączeniem przypadków, gdy umowy takie zawierają wbudowany instrument pochodny. Należy wówczas – zgodnie z zasadami określonymi w rozporządzeniu – określić, czy taki wbudowany instrumentpochodny wymaga wydzielenia z umowy zasadniczej, a jeśli tak – ująć go w sposób określony w rozporządzeniu. Rozporządzenie powinno być również stosowane do należności z tytułu leasingu finansowego – w zakresie zasad wyłączania ich z ksiąg rachunkowych oraz zasad dokonywania odpisów z tytułu utraty wartości.
Warto tu podkreślić, że poprzednie rozporządzenie także miało zastosowanie do instrumentów pochodnych wbudowanych w umowy leasingu finansowego oraz określało zasady wyłączania z ksiąg należności z tytułu leasingu finansowego, ale tylko w przypadku ich zamiany na papiery wartościowe (sekurytyzacji). Od 1.01.2025 r. przepisy rozporządzenia są stosowane również w innych przypadkach, w których należności takie są wyłączane z ksiąg rachunkowych (np. oddania w faktoring).
Umowy kupna/sprzedaży zasobów niefinansowych
Szczególną uwagę należy zwrócić na umowy dotyczące kupna/sprzedaży zasobów niefinansowych, które mogą być rozliczone przez wydanie środków pieniężnych albo innych aktywów finansowych. Jednostki zawierają niekiedy umowy, w których przewidziana jest możliwość rozliczenia pieniężnego (czyli bez dostawy fizycznej). Odnosi się zwłaszcza do umów w stałych cenach na dostawę surowców, których ceny rynkowe ulegają częstym zmianom. Wprowadzona możliwość rozliczenia netto oznacza zazwyczaj, że w przypadku nieodebrania/niedostarczenia dostawy (lub jej części) jednostki rozliczają się przez przekazanie środków pieniężnych (bądź innych aktywów finansowych) w kwocie odpowiadającej iloczynowi ilości niezrealizowanej dostawy i różnicy między bieżącą ceną rynkową (ceną spot) a ceną wynikającą z umowy. Ekonomiczna istota takich umów jest zbliżona do ekonomicznej istoty instrumentów pochodnych, co może budzić wątpliwość, czy rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej jednostki nie wymaga wyceny takich umów w wartości godziwej.
[5] W przykładzie nie powstałby obowiązek uznania umowy za instrument finansowy, ponieważ jedna i druga strona zawarły te umowy z zamiarem dostawy fizycznej, co wyjaśniono dalej.
Z drugiej strony, uznanie wszystkich umów zawierających takie warunki za instrumenty finansowe i ich wycena w wartości godziwej stanowiłyby z pewnością znaczne obciążenie dla jednostek, a dodatkowo w warunkach sporych wahań cen przedmiotu umowy mogłyby mieć istotny (a w przypadku mniejszych podmiotów nawet bardzo istotny) wpływ na obraz ich sytuacji finansowej oceniany na podstawie sf, co ilustruje przykład[5].
Elektrociepłownia ALFA zawarła w 20X5 r. z kopalnią BRAVO umowę na dostawę 100 tys. ton węgla energetycznego po stałej cenie 300 zł/t. Zgodnie z umową dostawy będą realizowane począwszy od lutego 20X6 r. Umowa przewiduje możliwość rozliczenia netto przez przekazanie środków pieniężnych w kwocie:
- w przypadku nieodebrania dostawy przez elektrociepłownię: nieodebrana ilość × (cena spot – cena wynikająca z umowy),
- w przypadku niedostarczenia dostawy przez kopalnię: niedostarczona ilość × (cena wynikająca z umowy – cena spot).
Umowa zawiera zasady określania ceny spot, tj. datę wyceny oraz rynek stanowiący rynek odniesienia.
Wprowadzenie takiego warunku ma na celu przede wszystkim zabezpieczenie każdej ze stron przed ryzykiem niewywiązania się kontrahenta ze swojej części umowy, w przypadku gdyby bieżące (na datę realizacji planowanej dostawy) ceny rynkowe były bardziej atrakcyjne.
Zakładając, że elektrociepłownia ALFA musiałaby uznać taką umowę za instrument finansowy i zastosować przepisy rozporządzenia do jej wyceny na dzień bilansowy 31.12.20X5 r., musiałaby określić wartość godziwą umowy. Przyjmując w uproszczeniu, że terminowe ceny węgla na daty kolejnych dostaw w 20X6 r. kształtują się na poziomie 150 zł/t, i nie uwzględniając zmiany wartości pieniądza w czasie, wartość godziwa umowy na 31.12.20X5 r. wynosiłaby: 100 tys. ton × (150 zł/t – 300 zł/t) = 15 mln zł, i powinna była zostać ujęta w bilansie jako zobowiązanie finansowe z jednoczesnym ujęciem kosztów finansowych w wysokości 15 mln zł w rachunku zysków i strat. Wielkość ta odpowiada przewidywanej (według cen terminowych) różnicy kwoty środków pieniężnych, jakie ALFA będzie musiała zapłacić za dostawy węgla w 20X6 r. zgodnie z umową, i kwoty, jaką przypuszczalnie zapłaciłaby, gdyby umowy na dostawy zawierała w 20X6 r. na bieżąco.
Analogicznie przeprowadzona wycena wartości godziwej tej umowy z perspektywy kopalni BRAVO doprowadziłaby do ujęcia przez kopalnię aktywów finansowych w kwocie 15 mln zł i przychodów finansowych w takiej samej wysokości.
Jak wynika z przykładu, zastosowanie zasad rachunkowości instrumentów finansowych do takich umów i ich wycena w wartości godziwej może prowadzić do ujęcia w sf pozycji aktywów finansowych bądź zobowiązań finansowych oraz odpowiednio przychodów i kosztów finansowych odpowiadających połowie (a w zależności od skali i kierunku zmiany cen nawet więcej niż 100%) wartości umowy. Z perspektywy mniejszych jednostek, dla których określona umowa może stanowić jedyną (lub najbardziej istotną) umowę na dostawę, skutki wyceny ujmowane jako przychody bądź koszty finansowe mogłyby niekiedy przewyższać przychody czy koszty podstawowej działalności operacyjnej. Rozporządzenie wyłącza natomiast takie umowy z zakresu swojego obowiązywania, jeżeli pomimo istnienia warunków wskazujących na możliwość rozliczenia netto w środkach pieniężnych czy innych aktywach finansowych, jednostka zawierając umowę, miała zamiar ją wykonać poprzez dostawę fizyczną.
Jednocześnie należy zauważyć, że gdy takie umowy nie zawierają klauzul umożliwiających rozliczenie netto, są traktowane jak zwykłe umowy kupna/sprzedaży i przepisy rozporządzenia nie mają do nich zastosowania. Rozporządzenie wyłącza bowiem z zakresu stosowania umowy, których przedmiotem są zasoby niefinansowe, w wyniku których u nabywcy takich zasobów powstaje zobowiązanie z tytułu dostaw i usług, a u sprzedawcy powstają należności z tytułu dostaw i usług. Warto podkreślić, że rozporządzenie wprowadziło definicję zasobów niefinansowych, precyzując, że są to aktywa niebędące aktywami finansowymi, usługi, a także dostarczana na bieżąco energia elektryczna, energia cieplna, gaz lub tożsame im zasoby. Tym samym bezpośrednio wskazuje, że jego przepisy nie mają zastosowania do należności oraz zobowiązań z tytułu dostaw i usług.
W rozporządzeniu z 2001 r. zagadnienie to nie było wyjaśnione, co powodowało często wątpliwości interpretacyjne, które zostały wyjaśnione dopiero w stanowisku Komitetu Standardów Rachunkowości w sprawie rozrachunków z kontrahentami (DzUrz MF z 2019 r. poz. 83). Wskazano w nim, dlaczego rozrachunki z kontrahentami klasyfikuje się odrębnie od aktywów finansowych i zobowiązań finansowych oraz wycenia wyłącznie w kwocie wymaganej/wymagającej zapłaty, chociaż formalnie spełniają definicję aktywów finansowych (należności) bądź zobowiązań finansowych (zobowiązania).
Niemniej jednak rozporządzenie stosuje się w przypadku instrumentów pochodnych wbudowanych w umowy, których przedmiotem są zasoby niefinansowe. Jego przepisy mają zastosowanie również do usuwania z ksiąg rachunkowych należności i zobowiązań z tytułu dostaw i usług. Tym samym umowy sprzedaży należności, oddanie należności w faktoring, modyfikacje czy wymiana zobowiązań będą rozliczane zgodnie z rozporządzeniem.
Zaloguj się
Aby czytać dalej, jeśli masz wykupiony abonament
Kup dostęp do tego artykułu
Cena dostępu do pojedynczego artykułu tylko 12,30
Kup abonament
Abonamenty on-line | Prenumeratorzy | Członkowie SKwP | ||||||||
|
Bezpłatny dostęp do tego artykułu i ponad 3500 innych, dla prenumeratorów miesięcznika „Rachunkowość". Pomoc w uzyskaniu dostępu:
|
15% rabat na wszystkie zakupy. Zapytaj o kod w swoim Oddziale. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest organizacją, do której należy ponad 26 000 księgowych, a członkostwo wiąże się z licznymi korzyściami. |
„Rachunkowość” - od 75 lat źródło rzetelnej wiedzy!
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych