Do których zleceń należy stosować minimalną stawkę godzinową
Przepisy o minimalnej stawce godzinowej dotyczą tych zleceń, które są zawarte z „przyjmującym zlecenie lub świadczącym usługi” w rozumieniu, jakie tym pojęciom przypisuje art. 1 ustawy z 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (tekst jedn. DzU z 2020 r. poz. 2207, dalej umw).
Regulacje te przy umowach zlecenia i umowach, do których stosuje się przepisy o zleceniu, określają przede wszystkim obowiązek wypłaty – za każdą godzinę usług objętych umową – kwoty co najmniej równej stawce minimalnej – w 2022 r. jest to 19,70 zł, w 2023 r. będzie 22,10 zł (do końca czerwca) i 22,50 zł (od lipca). Podane stawki są kwotami brutto.
Przepisy o minimalnej stawce godzinowej dotyczą tych zleceń, które są zawarte z „przyjmującym zlecenie lub świadczącym usługi” w rozumieniu, jakie tym pojęciom przypisuje art. 1 ustawy z 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (tekst jedn. DzU z 2020 r. poz. 2207, dalej umw).
Regulacje te przy umowach zlecenia i umowach, do których stosuje się przepisy o zleceniu, określają przede wszystkim obowiązek wypłaty – za każdą godzinę usług objętych umową – kwoty co najmniej równej stawce minimalnej – w 2022 r. jest to 19,70 zł, w 2023 r. będzie 22,10 zł (do końca czerwca) i 22,50 zł (od lipca). Podane stawki są kwotami brutto.
W niektórych przypadkach (gdy stawki stosowane przez strony znacznie przewyższają „najniższą godzinową”) kwestia wysokości wynagrodzenia schodzi na drugi plan, ale nadal istotne jest, czy umowa podlega ww. przepisom, czy nie. Jeżeli tak, ma to istotne dalsze skutki:
- zakaz zrzeczenia się prawa do wynagrodzenia wynikającego ze stawki minimalnej przez zleceniobiorcę i zakaz przeniesienia tego prawa na inną osobę (art. 8a ust. 4 umw),
- nakaz wypłaty wynagrodzenia wynikającego ze stawki minimalnej w formie pieniężnej (art. 8a ust. 5 umw),
- obowiązek wypłaty kwoty wynikającej ze stawki minimalnej nie rzadziej niż raz w miesiącu w przypadku umów zawartych na okresy dłuższe niż miesięczne (art. 8a ust. 6 umw),
- konieczność określenia sposobu potwierdzania liczby godzin wykonywania umowy (art. 8b umw), a także obowiązek przechowywania przez zleceniodawcę dokumentacji związanej z określeniem sposobu potwierdzania oraz samym potwierdzaniem liczby godzin wykonania umowy przez 3 lata od dnia, w którym wynagrodzenie stało się wymagalne (art. 8c umw).
(1) W skrócie wyłączenia te dotyczą, przy spełnieniu określonych warunków: niektórych zleceniobiorców wynagradzanych wyłącznie prowizyjnie i decydujących o miejscu oraz czasie realizacji zlecenia, opiekunów wy‑ cieczek, osób świadczących usługi opiekuńcze i bytowe w ramach rodzinnego domu pomocy, opiekunów dzieci w ramach rodzinnego domu dziecka, rodziny zastępczej, rodziny pomocowej, dyrektorów placówki opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego bądź wychowawców wyznaczonych do pomocy w kierowaniu taką placówką, niektórych osób świadczących usługi opieki domowej nad osobą niepełnosprawną, przewlekle chorą lub w podeszłym wieku.
Poniżej odniesiono się jedynie do kwestii kwalifikacji umowy jako podlegającej lub niepodlegającej przepisom dotyczącym stawki minimalnej w odniesieniu do osoby realizującej zlecenie. Pomijamy omówienie katalogu wyłączeń spod tych przepisów zawartego w art. 8d umw(1).
Przyjmujący zlecenie lub świadczący usługi
Zgodnie z art. 1 pkt 1b umw „przyjmujący zlecenie lub świadczący usługi” oznacza osobę fizyczną:
- wykonującą działalność gospodarczą zarejestrowaną w RP albo w państwie niebędącym państwem członkowskim UE lub państwem EOG, niezatrudniającą pracowników bądź niezawierającą umów ze zleceniobiorcami, albo
- niewykonującą działalności gospodarczej, która przyjmuje zlecenie lub świadczy usługi na podstawie umów, o których mowa w art. 734 i art. 750 Kc, na rzecz przedsiębiorcy albo na rzecz innej jednostki organizacyjnej, w ramach prowadzonej przez te podmioty działalności.
Zlecenia i umowy, do których stosuje się przepisy o zleceniu
Stawka minimalna obejmuje osoby, które przyjmują zlecenie lub świadczą usługi na podstawie umowy zlecenia (art. 734 Kc) bądź umowy, do których stosuje się przepisy o zleceniu (art. 750 Kc). Pierwsza grupa to umowy, w których przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Umowy te dotyczą zatem tylko pewnych rodzajowo czynności, w których zakres może wchodzić np. reprezentacja przed organami wymiaru sprawiedliwości czy w postępowaniu administracyjnym, złożenie oferty.
Druga grupa to umowy dotyczące wykonywania na rzecz zlecającego czynności, świadczenia usługi lub usług (często można wręcz powiedzieć potocznie „pracowania”). Są to umowy o świadczenie usług polegające na dokonywaniu czynności faktycznych, które nie zostały uregulowane innymi przepisami.
Używając określania „umowa zlecenia”, najczęściej mamy na myśli szeroki wachlarz umów, nie tylko te, które są typowymi zleceniami z art. 734 Kc.
Przepisów o stawce minimalnej nie stosuje się do umowy agencyjnej. Przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy, albo do zawierania ich w jego imieniu. Jest to umowa o świadczenie usług, ale ponieważ została uregulowana w „innych przepisach” (art. 758 i nast. Kc), nie obejmuje jej art. 750 Kc i tym samym przepisy o stawce minimalnej.
Stawka minimalna (i pozostałe regulowania z nią związane) nie dotyczy wykonawców umów o dzieło. Pojawia się tu oczywiście zasadniczy problem związany z kwalifikacją umów jako dzieł lub zleceń. To zaś, czy prawidłowo ustalono rodzaj łączącej strony umowy, będzie jednocześnie przekładać się na to, czy trzeba (lub nie) pamiętać o regulacjach dotyczących najniższych zarobków.
Osoba fizyczna niewykonująca działalności gospodarczej
Przez wskazaną w umw „osobę fizyczną niewykonującą działalności gospodarczej” należy rozumieć:
- osobę fizyczną, która nie ma zarejestrowanej działalności gospodarczej, oraz
- przedsiębiorcę, który wykonuje zlecenie poza prowadzoną działalnością (w zakresie nieobjętym tą działalnością).
Pan Mariusz pracuje w spółce X na pełen etat, na umowę o pracę i jednocześnie zawiera z innymi podmiotami umowy zlecenia. Z umowy o pracę zarabia 4000 zł miesięcznie, stąd umowy zlecenia zawierane z innymi podmiotami niż pracodawca nie podlegają obowiązkowym składkom społecznym. Pan Mariusz nie prowadzi działalności gospodarczej.
Przy ocenie podlegania przepisom o stawce minimalnej nie ma znaczenia to, czy oceniana umowa jest, czy nie jest „oskładkowana”, ani też to, czy zleceniobiorca jest jednocześnie pracownikiem. Pan Mariusz jest „osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej”, o której mowa w umw. Zlecenia objęte są przepisami tej ustawy, dotyczącymi stawki minimalnej.
Na tle tego przykładu warto odnieść się również do kwestii zlecenia zawartego z własnym pracownikiem. Umowa taka jest traktowana szczególnie na gruncie przepisów o ubezpieczeniach społecznych (art. 8 ust. 2a usus) – zleceniobiorcę uważa się w tym przypadku za pracownika, ale jedynie na gruncie usus. Taka umowa w pełni podlega przepisom o stawce minimalnej (chyba że byłaby objęta jednym ze zwolnień zawartych w art. 8d umw).
Pani Agnieszka prowadzi firmę świadczącą usługi kosmetyczne. Wykonuje także osobiście umowy zlecenia, w ramach których świadczy usługi sprzątania. Są one realizowane poza zakresem prowadzonej przez nią działalności gospodarczej.
Zlecenia te podlegają przepisom o stawce minimalnej. W odniesieniu do umów dotyczących sprzątania nie ma znaczenia, czy pani Agnieszka w ramach swojej działalności gospodarczej zatrudnia pracowników lub zleceniobiorców (byłoby to istotne przy zleceniach dotyczących usług kosmetycznych, realizowanych w ramach działalności gospodarczej pani Agnieszki na rzecz innych firm lub jednostek organizacyjnych).
Zleceniobiorca będący przedsiębiorcą
Zlecenie zawarte z przedsiębiorcą (realizowane w ramach prowadzonej przez zleceniobiorcę działalności gospodarczej) jest objęte przepisami umw, jeśli łącznie spełnione są następujące warunki:
- przedsiębiorca jest osobą fizyczną,
- przedsiębiorca ma zarejestrowaną działalność gospodarczą w Polsce bądź w państwie, które nie jest członkiem UE lub EOG,
- przedsiębiorca nie zatrudnia pracowników ani nie zawiera umów ze zleceniobiorcami,
- umowa nie jest wyłączona spod tych przepisów na mocy art. 8d umw,
- umowa została zawarta ze zleceniodawcą będącym przedsiębiorcą lub z inną niż przedsiębiorca jednostką organizacyjną.
W zakresie podlegania (lub nie) przepisom umw nie mają znaczenia takie elementy związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, jak np. ponoszenie ryzyka gospodarczego, odpowiedzialność za rezultat czynności wobec osób trzecich, wykonywanie usług przy użyciu własnego sprzętu, narzędzi i materiałów.
Firma X zawarła umowę o świadczenie usług z zakresu IT z panem Zdzisławem, który prowadzi jednoosobowo działalność gospodarczą zarejestrowaną w Poznaniu, oraz z panem Adamem prowadzącym jednoosobowo działalność gospodarczą zarejestrowaną w Hamburgu. Zgodnie z umw firma X jest zobowiązana zapewnić panu Zdzisławowi minimalną stawkę godzinową, natomiast nie ma takiego obowiązku w odniesieniu do pana Adama, którego działalność jest zarejestrowana w innym państwie UE(2).
(2) Przykład pochodzi z informatora „Minimalna stawka godzinowa dla umów cywilnoprawnych” opracowanego przez MRPiPS, PIP i ZUS.
Przez „zatrudnianie pracowników” należy rozumieć sytuację, w której przedsiębiorca będący zleceniobiorcą zatrudnia inne osoby na podstawie stosunku pracy (w praktyce umów o pracę). Choć ustawodawca posługuje się liczbą mnogą (zatrudnia „pracowników”), należy uznać, że wyłączenie to obejmuje przedsiębiorców będących pracodawcami, czyli zatrudniających nawet jednego pracownika.
Zawieranie umów ze zleceniobiorcami oznacza zaś sytuację, w której przedsiębiorca współpracuje z osobami fizycznymi (osobą fizyczną) na podstawie umowy zlecenia (art. 734 Kc) albo o świadczenie usług, do której stosowane są przepisy o zleceniu (art. 750 Kc).
Zawieranie przez przedsiębiorcę regularnie (nawet dużej liczby) umów o dzieło, w których jest zamawiającym, nie wyłącza go spod przepisów o stawce minimalnej. Chociaż umw posługuje się określeniem „zleceniobiorcy”, niewystępującym w Kc (w art. 734 Kc odnoszącym się do typowego zlecenia użyto nazwy „przyjmujący zlecenie”), to należy uznać, że obejmuje ono jedynie osoby wykonujące zlecenia typowe oraz umowy nienazwane, do których stosuje się przepisy o zleceniu.
Zatrudnianie pracowników lub zleceniobiorców nie musi być przy tym powiązane wprost z realizowaną (ocenianą) umową. Taki wymóg przede wszystkim w żaden sposób nie wynika z przepisów, przyjęcie zaś tej interpretacji prowadziłoby niekiedy do absurdu.
Firma X zawarła z firmą pana Tomasza zlecenie na niewielki remont pomieszczeń biurowych. Zatrudnia on dwóch pracowników i sam także wykonuje zlecenia. Zlecenie na rzecz firmy X realizuje sam, a w tym czasie pracownicy wykonują inne prace. Umowa ta nie jest objęta przepisami o stawce minimalnej.
Inne podejście oznaczałoby konieczność oceny wszystkich umów, i to na każdym etapie ich realizacji. Pojawiłby się np. problem, w jaki sposób należałoby wówczas potraktować umowę realizowaną zasadniczo przez pana Tomasza, przy której jednak pracownicy pomagaliby we wniesieniu sprzętu i materiałów.
Warunek zatrudniania pracowników lub zleceniobiorców, wyłączający spod przepisów umw, musi być spełniony w całym okresie trwania ocenianej umowy zlecenia. Nie może decydować jedynie stan faktyczny występujący w dniu jej zawierania.
W dniu zawierania zlecenia zleceniobiorca będący przedsiębiorcą zatrudniał 5 zleceniobiorców. Umowa nie podlegała zatem umw. Po miesiącu (umowę zawarto na pół roku) wszystkie te zlecenia zostały rozwiązane. Zakończenie zawartych zleceń w trakcie realizacji umowy przez zleceniobiorcę-przedsiębiorcę skutkuje objęciem jej przepisami o stawce minimalnej (czyli np. obowiązkiem dokonywania, nie rzadziej niż raz w miesiącu, płatności wynikających co najmniej ze stawki minimalnej) od dnia, w którym przestał być wypełniany warunek wyłączający.
W tym kontekście istotna staje się treść zawieranej umowy zlecenia. Za przestrzeganie przepisów o stawce minimalnej odpowiada zleceniodawca – to on może otrzymać grzywnę za wypłacanie wynagrodzenia w kwocie niższej niż aktualna wysokość stawki minimalnej (art. 8e umw). Jeżeli zawiera umowę zlecenia (w szerokim znaczeniu tego określenia) z osobą fizyczną, która nie prowadzi działalności gospodarczej, sprawa jest raczej prosta – umowa ta co do zasady podlega regulacjom dotyczącym stawki minimalnej.
Przy zleceniu z przedsiębiorcą ocena jest znacznie trudniejsza i niemożliwa bez pobrania oświadczenia od zleceniobiorcy. W Polsce nie ma przecież dostępnych publicznie rejestrów, z których zleceniodawca mógłby się dowiedzieć, czy dany przedsiębiorca zatrudnia (czy też nie) pracowników bądź zleceniobiorców.
Przykładowy zapis w umowie zlecenia, zawierający takie oświadczenie, mógłby brzmieć następująco:
1. Zleceniobiorca oświadcza, że usługi objęte umową wchodzą w zakres prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.
2. Zleceniobiorca oświadcza, że w dniu zawierania niniejszej umowy zatrudnia pracowników/zleceniobiorców.
3. Zleceniobiorca zobowiązuje się do niezwłocznego poinformowania Zleceniodawcy o zaprzestaniu zatrudniania pracowników/zleceniobiorców. W razie niezrealizowania obowiązku informacyjnego Zleceniobiorca będzie obowiązany do pokrycia powstałej z tego tytułu szkody.
Zleceniodawca
Warunkiem objęcia umowy zlecenia przepisami o stawce minimalnej jest również to, by była wykonywana na rzecz zleceniodawcy będącego:
- przedsiębiorcą albo
- inną niż przedsiębiorca jednostką organizacyjną (np. organ administracji publicznej).
Nie ma obowiązku stosowania stawki minimalnej przy umowach, w których zlecającym jest osoba fizyczna niewykonująca działalności gospodarczej.
Przedsiębiorca zatrudnia na kilka godzin dziennie opiekunkę do swojego dziecka. Umowa nie jest wykonywana na rzecz przedsiębiorcy w ramach prowadzonej przez niego działalności, a zatem nie dotyczy jej obowiązek zapewnienia minimalnej stawki godzinowej.
(3) Przykład pochodzi z informatora „Minimalna stawka godzinowa dla umów cywilnoprawnych” opracowanego przez MRPiPS, PIP i ZUS.
Pan Michał, będący przedsiębiorcą, zlecił panu Robertowi remont kuchni w swoim mieszkaniu. Umowa zlecenia zawarta z panem Robertem nie ma związku z prowadzoną przez pana Michała działalnością gospodarczą, gdyż dotyczy remontu wykonanego w jego prywatnym mieszkaniu. Pan Michał nie będzie zatem zobowiązany do wypłacenia panu Robertowi wynagrodzenia w wysokości wynikającej z minimalnej stawki godzinowej. Wysokość wynagrodzenia z tytułu wykonanego zlecenia oraz zasady jego rozliczania obaj ustalą swobodnie w umowie(3).
Zaloguj się
Aby czytać dalej, jeśli masz wykupiony abonament
Kup dostęp do tego artykułu
Cena dostępu do pojedynczego artykułu tylko 12,30
Kup abonament
| Abonamenty on-line | Prenumeratorzy | Członkowie SKwP | ||||||||
|
Bezpłatny dostęp do tego artykułu i ponad 3500 innych, dla prenumeratorów miesięcznika „Rachunkowość". Pomoc w uzyskaniu dostępu:
|
15% rabat na wszystkie zakupy. Zapytaj o kod w swoim Oddziale. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest organizacją, do której należy ponad 26 000 księgowych, a członkostwo wiąże się z licznymi korzyściami. |
„Rachunkowość” - od 75 lat źródło rzetelnej wiedzy!
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
