Czas podsumowań i wytyczania przyszłości

Redakcja: W czerwcu 2019 r. odbędzie się XXII Krajowy Zjazd Delegatów, który wybierze nowe władze Stowarzyszenia. Nadchodzi czas podsumowań. Jaka była ta kadencja?

Franciszek Wala: W każdej organizacji, także w naszym Stowarzyszeniu, dokonuje się okresowego obrachunku. To obowiązek wynikający z przepisów wiążących daną jednostkę, a w przypadku organizacji społecznej – także obowiązek moralny. Nasi członkowie muszą zostać poinformowani, jak realizowane były cele, w imię których się zrzeszyli, jak gospodarowano wnoszonymi przez nich składkami oraz środkami pochodzącymi z innych źródeł.

Obecnie podsumowujemy i oceniamy działalność SKwP w latach 2015–2018. Jako księgowi jesteśmy przyzwyczajeni do sporządzania sprawozdań, zwłaszcza finansowych. W tym przypadku – ze względu na złożoność i wagę zagadnień – pierwszeństwo ma jednak rzeczowe sprawozdanie z działalności. Podsumowuje ono rezultaty pracy poszczególnych jednostek organizacyjnych – kół i klubów członkowskich, oddziałów i całego Stowarzyszenia. Służy też ocenie osób pełniących funkcje w organach władz oraz pracowników. Ocena władz znajdzie swój końcowy wyraz w wynikach głosowania nad absolutorium i w kolejnych wyborach.

W mojej ocenie mijająca kadencja była okresem wytężonej pracy. Realizowaliśmy wiele zadań i podejmowaliśmy nowe przedsięwzięcia, przyczyniając się do dalszego rozwoju Stowarzyszenia, a tym samym lepiej służąc członkom i środowisku zawodowemu księgowych, czy szerzej – osobom zajmującym się rachunkowością. Dobre efekty działalności SKwP, zwłaszcza w obszarze edukacji, przynoszą także korzyść przedsiębiorstwom i innym jednostkom, w których księgowi pracują lub którym świadczą usługi.

Jakie wydarzenie w Stowarzyszeniu, które nastąpiło w mijającej kadencji, chciałby Pan wyróżnić?

Sądzę, że szczególne znaczenie ma zmiana statutu SKwP, uchwalona w 2017 r. przez Nadzwyczajny Krajowy Zjazd Delegatów. Zmodyfikowaliśmy niektóre przepisy statutu, dostosowując je do znowelizowanej ustawy o stowarzyszeniach. Wprowadziliśmy też wiele nowych rozwiązań, stwarzających warunki oraz dających gwarancję rozwoju samorządności i demokracji wewnątrzorganizacyjnej. Określiliśmy na przykład zasady sprawowania przez członków – w toku kadencji – kontroli działalności władz, umożliwiając jednocześnie dokonywanie zmian osobowych w składzie organów władz. Zmodyfikowaliśmy lub wprowadziliśmy nowe uregulowania wielu zagadnień organizacyjnych. Określiliśmy m.in. zasady systemu szkolenia oraz potwierdzania kwalifikacji i umiejętności w formie certyfikatów zawodowych.

To bardzo ważne, gdyż Stowarzyszenie prowadzi szeroką działalność edukacyjną.

Niewątpliwie podstawową działalnością SKwP jest szeroko pojęta edukacja zawodowa. W jej zakres wchodzą przygotowanie do wykonywania zawodu, doskonalenie kwalifikacji, ustawiczna aktualizacja wiedzy, a także doradcza pomoc przy wykonywaniu czynności zawodowych. O rozmiarach tej działalności niech świadczą dane za miniony rok: ponad 92 tys. osób uczestniczyło w różnych formach kursów, a prawie 54 tys. – w odczytach i innych spotkaniach, których celem była aktualizacja wiedzy. Różne konferencje zawodowe zgromadziły ponad 4 tys. uczestników.

W działalności edukacyjnej prowadzonej przez wyspecjalizowane jednostki organizacyjne Stowarzyszenia szczególne miejsce zajmuje autorski system szkolenia i certyfikacji zawodowej księgowych. Szkolenie obejmuje 4 poziomy kwalifikacji – księgowy, specjalista ds. rachunkowości, główny księgowy i dyplomowany księgowy. Jest prowadzone w formie długoterminowych kursów, kończących się egzaminami, przeprowadzonymi zgodnie z wewnętrznymi standardami. Pozytywny wynik egzaminu wieńczy certyfikat poświadczający dany stopień kwalifikacji w zawodzie księgowego. Ta ścieżka pozyskiwania kwalifikacji zawodowych w SKwP ma już 10 lat.

Dużą satysfakcję daje nam to, że wydawane przez SKwP certyfikaty kwalifikacyjne są dobrze oceniane przez przedsiębiorców i stanowią jedno z kryteriów doboru przy rekrutacji pracowników księgowości lub wyborze biura rachunkowego, któremu powierza się prowadzenie ksiąg, spraw podatkowych i rozliczenia z ZUS.

Warto też podkreślić, że dla osób zajmujących się zawodowo świadczeniem usług księgowych prowadzimy dodatkowe, specjalistyczne szkolenia poświęcone organizacji tej działalności.

Nasze szkolenia spełniają niełatwe warunki określone w standardach edukacyjnych wydanych przez Międzynarodową Federację Księgowych (IFAC).

Podsumowując: zgodnie z modelem edukacyjnym Stowarzyszenia kwalifikacje księgowego to zespół trzech nierozłącznych elementów: wiedzy, umiejętności i etyki zawodowej. Te trzy człony są uwzględnione w wymaganiach kwalifikacyjnych, programach szkolenia, przygotowywanych podręcznikach i metodyce prowadzenia zajęć szkoleniowych.

W mijającej kadencji nasi specjaliści prowadzili także intensywne prace nad wprowadzeniem do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji kilku wyodrębnionych kwalifikacji księgowych. System ten jest częścią Polskiej Ramy Kwalifikacji, zgodnej z rozwiązaniami europejskimi. Współdziałaliśmy w tym zakresie z Instytutem Badań Edukacyjnych.

Czy prowadząc tak rozległą działalność, SKwP jest organizacją masową?

Nie, ale dość liczną. Zrzeszamy blisko 24 tys. członków – osób fizycznych, i mamy ponad 2 tys. członków wspierających – jednostek gospodarczych oraz instytucji zainteresowanych działalnością Stowarzyszenia. W okresie mijającej kadencji liczba członków zwyczajnych wzrosła o ponad 2300 osób. Świadczy to dobrze o zainteresowaniu działalnością naszej organizacji, wskazuje na społeczne zaangażowanie i wolę aktywności naszego środowiska zawodowego. Niemniej liczba członków SKwP w poszczególnych regionach kraju jest zróżnicowana. Najliczniejszy Oddział Okręgowy w Warszawie zrzesza ponad 4600 członków. Wielotysięczne są również oddziały w Krakowie i Poznaniu.

Nie wszędzie jednak wykorzystano możliwości zainteresowania działalnością Stowarzyszenia i pozyskania większej liczby członków. Środowisko księgowych jest zaś liczne; szacuje się (gdyż nie ma ścisłych danych), że w skali kraju zawodowo rachunkowością zajmuje się ponad 300 tys. osób.

SKwP nawiązało w przeszłości współpracę z licznymi innymi środowiskami, organizacjami i instytucjami. Jak to było w mijającej kadencji?

Stowarzyszenie zawsze było otwarte na współpracę z szeroko rozumianym otoczeniem krajowym, a także na utrzymywanie kontaktów zagranicznych.

Przede wszystkim jest to współpraca z przedstawicielami nauki rachunkowości, odbywająca się zwłaszcza za pośrednictwem Rady Naukowej, powoływanej przez Zarząd Główny Stowarzyszenia. Jej wyrazem są m.in. wydawane przez SKwP „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, które zyskały zasłużoną renomę jako wydawnictwa naukowe, coroczne konkursy na najlepsze prace z dziedziny rachunkowości czy liczne konferencje z udziałem przedstawicieli nauki oraz księgowych-praktyków.

Współpracujemy z uczelniami prowadzącymi studia z zakresu rachunkowości i dziedzin pokrewnych, udzielamy patronackiej pomocy studenckim kołom naukowym, w tym przy organizowaniu konferencji lub konkursów wiedzy z zakresu rachunkowości. Członkowie Rady Naukowej i powoływanych przez nią komisji uczestniczą, głównie w roli ekspertów, w wielu pracach prowadzonych przez SKwP, np. opiniując projekty aktów prawnych czy będąc członkami Komitetu Standardów Rachunkowości. Z inspiracji Rady Naukowej wydawana jest tzw. złota seria polskich dzieł z zakresu rachunkowości – w formie reprintu opracowań, dziś już historycznych, a kiedyś nowatorskich.

Także oddziały okręgowe SKwP współpracują na swoim terenie z wieloma uczelniami i szkołami średnimi kształcącymi w dziedzinie rachunkowości, obejmują patronatem koła zainteresowań księgowością i konkursy wiedzy. Otaczają też opieką koła młodych księgowych zawiązane przez studentów i uczniów, pomagając zwłaszcza przy organizacji konferencji i spotkań dyskusyjnych z udziałem księgowych-praktyków.

Coraz bardziej ożywiona jest współpraca z pracodawcami, odbywająca się m.in. za pośrednictwem Rady Pracodawców, powoływanej przez Zarząd Główny. Zdanie Rady jest szczególnie cenne przy opiniowaniu profilu szkolenia w zawodzie księgowego na poszczególnych szczeblach kwalifikacji.

Z kolei efektem współpracy oddziałów okręgowych SKwP z pracodawcami jest wymiana opinii i informacji o „gorących” problemach napotkanych w działalności gospodarczej, a także propozycje udziału doświadczonych księgowych w roli doradców biznesowych, sugestie co do organizacji szkoleń tematycznych, w tym dla kadry zarządzającej i nadzorczej przedsiębiorstw.

Zacieśnienie współpracy z przedsiębiorcami przyniosło również pozytywny skutek w postaci zwiększenia liczby sygnatariuszy zbiorowych Kodeksu Zawodowej Etyki w Rachunkowości. Według stanu na koniec 2018 r. deklarację sygnatariusza złożyło 2356 jednostek.

Stale utrzymujemy kontakty z organami administracji państwowej, które bardzo sobie cenimy. Ze względu na przedmiot i charakter zainteresowań, SKwP najściślej współpracuje z Ministerstwem Finansów, a zwłaszcza z Departamentem Rachunkowości i Rewizji Finansowej. Podpisaliśmy też porozumienie o współpracy z Krajową Administracją Skarbową i Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Dzięki temu poszerzyliśmy współpracę z organami państwa i nie ograniczamy się do roli społecznego konsultanta projektów aktów prawnych.

Od wielu lat Stowarzyszenie współpracuje też z innymi organizacjami zawodowymi.

Tak, podejmujemy i realizujemy wspólne przedsięwzięcia przede wszystkim z Polską Izbą Biegłych Rewidentów, Polskim Towarzystwem Ekonomicznym i Naczelną Organizacją Techniczną.

Bardzo istotny segment współpracy to kontakty z międzynarodowymi i zagranicznymi organizacjami, których misja jest zbieżna z celami SKwP lub do nich zbliżona. Szczególnie cenimy sobie przynależność do IFAC, zrzeszającej ponad 160 organizacji krajowych. Na marginesie: Stowarzyszenie zostało do niej przyjęte 12.05.1989 r. jako jedyna organizacja zawodowa z państw tzw. byłego obozu socjalistycznego.

Z członkostwem w IFAC wiążą się liczne obowiązki, ale także korzyści. Uzyskaliśmy prawo wydawania Międzynarodowych Standardów Rachunkowości w polskiej wersji językowej – podczas tej kadencji opublikowaliśmy ich kolejną, zmodyfikowaną wersję. Wydaliśmy tłumaczenie Międzynarodowych Standardów Edukacyjnych. Jako członek IFAC mamy prawo uczestniczyć w pracach jej organów, a także w Światowych Kongresach Księgowych. Ostatni odbył się w 2018 r., z udziałem naszych przedstawicieli.

Utrzymujemy też kontakty z kilkunastoma organizacjami księgowych i audytorów, zwłaszcza z krajów europejskich. Wszystkie te kontakty – krajowe i zagraniczne – poszerzają naszą wiedzę o tym, co i jak robią inni, ponadto pozwalają korzystać z ich dorobku, wskazują trendy rozwoju zawodu.

Kontakty z innymi organizacjami ożywiły się w ostatnich latach – przekonała się o tym nasza Redakcja, uczestnicząc w niektórych wydarzeniach.

Potwierdzam tę informację. W tym kontekście warto przywołać zorganizowany w 2017 r. przez SKwP II Kongres Polskiej Rachunkowości, który odbył się w Warszawie, oraz Międzynarodową Konferencję w Wieliczce w 2018 r. Ich tematyka odzwierciedlała troskę o przyszłość zawodu.

Kongres, zorganizowany w 110. rocznicę powstania ruchu zawodowego księgowych na ziemiach polskich, odbywał się pod hasłem „Rachunkowość – wizja przyszłości”. Obrady, a przede wszystkim dyskusje panelowe dały przegląd zmian w światowej gospodarce, zwłaszcza w jej finansowym segmencie, a także nowych zjawisk zachodzących w technologiach informacyjnych oraz ich skutków dla rachunkowości.

Podczas Kongresu zostało podpisane, z inicjatywy SKwP, porozumienie o współpracy organizacji zawodowych księgowych z 8 krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Sygnatariusze tego porozumienia wzięli też udział w konferencji w Wieliczce, której tematem przewodnim była „Przyszłość zawodu księgowego”. Ciekawe i bogate merytorycznie obrady zaowocowały licznymi wnioskami, a następnie projektami przedsięwzięć. Wychodzą one naprzeciw potrzebom zrodzonym postępującą zmianą roli osób zawodowo związanych z rachunkowością. Przykładami są bezpłatny „Serwis informacyjny dla członków Stowarzyszenia”, który wkrótce uruchomimy, czy działania służące poprawie bezpieczeństwa informatycznego w naszych jednostkach organizacyjnych.

O jakich innych istotnych działaniach Stowarzyszenia na rzecz członków chciałby Pan jeszcze wspomnieć?

Na pewno godne podkreślenia jest to, że zaktywizowaliśmy współpracę z biurami rachunkowymi – przygotowaliśmy i prowadziliśmy szkolenia dostosowane do potrzeb biur, zwiększyliśmy pomoc doradczą w formie specjalnych odczytów, spotkań dyskusyjnych i konsultacji. W większości oddziałów powstały koła lub kluby zrzeszające członków Stowarzyszenia, pracujących w biurach rachunkowych.

Wszystkie jednostki organizacyjne SKwP poszerzają zakres doradztwa zawodowego. Naszych konsultantów/doradców przygotowujemy podczas specjalnych szkoleń.

W odpowiedzi na coraz większe uzależnienie księgowości od cyfryzacji, wzrost liczby włamań do systemów i „zakażeń” wirusami uruchomiliśmy szkolenia poświęcone bezpieczeństwu informatycznemu w pracy księgowych.

Trzymamy rękę na pulsie – dlatego przy wdrażaniu nowych, trudnych rozwiązań, jak system Jednolitego Pliku Kontrolnego czy sporządzanie elektronicznych sprawozdań finansowych, udzielaliśmy (i będziemy udzielać) doraźnej pomocy, uruchamiając cykle spotkań o charakterze instruktażowym.

Wobec stopniowej zmiany profilu zawodu księgowego zmieniamy programy szkoleń – stosownie do obserwowanych lub przewidywanych potrzeb. Dotyczy to zwłaszcza wyższych szczebli kwalifikacyjnych w zawodzie – głównych i dyplomowanych księgowych. Przedsiębiorcy oczekują bowiem od nich wykonywania zadań z zakresu doradztwa biznesowego, przy odpowiednim wykorzystaniu zasobów informacyjnych rachunkowości.

Warto dodać, że w informowaniu księgowych o nowościach oraz pełnieniu funkcji instruktażowej i doradczej wielką rolę odgrywają wydawnictwa Stowarzyszenia: podręczniki, poradniki i czasopisma – „Rachunkowość” oraz „Rachunkowość i Podatki”, od lat zyskujące wysoką ocenę i uznanie czytelników.

SKwP prowadzi również działalność społeczną.

Wszystkie nasze jednostki organizacyjne wykazują się troską o członków-seniorów, którzy po zakończeniu pracy zawodowej nadal są aktywni. Zorganizowani w kluby działające przy oddziałach okręgowych i odpowiednio wspierani dzielą się doświadczeniem i wspomnieniami, uczestniczą też w spotkaniach z młodymi księgowymi.

Staramy się integrować księgowych, i to nie tylko członków, lecz także koleżanki i kolegów, którzy jeszcze nie docenili zalet uczestniczenia w działalności SKwP. Promujemy też w różnych formach wiedzę na temat rozwoju rachunkowości i zawodu księgowego.

Chciałbym wreszcie zwrócić uwagę, że większość świadczeń Stowarzyszenia, poza kursami zawodowymi, jest dla członków nieodpłatna.

Jak Stowarzyszenie radzi sobie z finansowaniem tak rozległej działalności?

Obowiązuje zasada samofinansowania. Koszty prowadzenia działalności są pokrywane z dochodów własnych – ze składek członkowskich, opłat za szkolenie na kursach oraz dochodów z majątku. Osiągane nadwyżki przeznaczamy na realizację celów SKwP, w tym na poszerzanie i unowocześnianie materialnej bazy dydaktycznej.

Po tym przeglądzie działalności i dokonań nieodparcie nasuwa się pytanie: jak widzi Pan przyszłość Stowarzyszenia?

Działalność SKwP w minionej kadencji, w tym pracę ustępujących władz naczelnych, kompleksowo oceni Krajowy Zjazd Delegatów. Sądzę, że efekty ogólnie są dość znaczące, ale pozostaje pewien niedosyt, gdy zestawi się je z potrzebami – nie tylko bieżącymi, lecz także przyszłymi. Dlatego przygotowany został projekt programu działalności, który będzie przedłożony Krajowemu Zjazdowi Delegatów przez Zarząd Główny. Obejmuje on nie tylko kontynuację i aktualizację wielu realizowanych dotychczas zadań, ale też propozycje nowych przedsięwzięć.

Uwzględnienia na pewno wymagają: wyzwania wynikające z postępu technologicznego wpływającego na sposób prowadzenia rachunkowości, zamiana prawa do informatyzacji rachunkowości w obowiązek sporządzania e-sprawozdań finansowych, następująca integracja informacji finansowej i niefinansowej, komplikowanie systemu podatkowego (np. split payment, odwrotne obciążenie VAT, podatek dochodowy: od bieżącej działalności, zysków kapitałowych, budynków komercyjnych), w tym niejednoznaczność części przepisów powodująca liczne i nawet rozbieżne interpretacje.

Korzystając ze sposobności, jaką jest ta rozmowa, pragnę podziękować wszystkim, którzy aktywnie uczestniczyli w realizacji zadań statutowych SKwP. Szczególne wyrazy uznania i szacunku kieruję do osób, które działały społecznie, z troską o to, aby nasze Stowarzyszenie dobrze służyło koleżankom i kolegom wykonującym zawód księgowych, a także gospodarce i społeczeństwu.

Dziękujemy za rozmowę