Co nowego w prawie - 93

Klasyfikacja budżetowa

28.07.2022 r., z mocą od 1.01.2022 r., weszło w życie rozporządzenie MF z 15.07.2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (DzU poz. 1571). Dostosowuje klasyfikację budżetową do zmian wiążących się m.in. z realizacją programów finansowanych w perspektywie finansowej 2021–2027 oraz wynikających z ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, a także z ustawy o obronie Ojczyzny. Niektóre przepisy wchodzą w życie w innych terminach.

Deklaracje rozliczeniowe ZUS

Od 29.07.2022 r. obowiązuje rozporządzenie MRiPS z 27.07.2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika składek, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, raportów informacyjnych, oświadczeń o zamiarze przekazania raportów informacyjnych, informacji o zawartych umowach o dzieło oraz innych dokumentów (DzU poz. 1598). Zmieniono opisy kodów, uwzględniając, kto obecnie jest/będzie objęty ubezpieczeniem:

• 05 45 – wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. oraz wspólnicy spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej, komplementariusz w spółce komandytowo-akcyjnej oraz akcjonariusz prostej spółki akcyjnej wnoszący jako wkład świadczenie pracy lub usług – od 1.01.2023 r., w związku z objęciem od tej daty ubezpieczeniami społecznymi i zdrowotnym komplementariusza spółki komandytowo-akcyjnej,
• 22 50 – osoba powołana do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania oraz prokurent.

W kodach dotyczących podstawy prawnej rozwiązania stosunku pracy uwzględniono wygaśnięcie stosunku pracy na podstawie ustawy o obronie Ojczyzny.

Praca dla cudzoziemców

29.07.2022 r. weszło w życie rozporządzenie MRiPS z 18.07.2022 r. w sprawie zezwoleń na pracę i oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi (DzU poz. 1558). Ogranicza procedury związane z wnioskiem o wydanie zezwolenia na pracę lub z oświadczeniem o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi. Upraszcza także postępowanie w sprawie wydania wizy na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi.

Konwencja MLI – Chiny

Od 1.09.2022 r. Chiny stały się stroną tzw. konwencji MLI i od tego dnia obowiązuje ona w relacjach między Polską a Chinami. Tak wynika z obowiązującego od 29.07.2022 r. oświadczenia rządowego z 1.07.2022 r. w sprawie mocy obowiązującej w relacjach między Rzecząpospolitą Polską a Chińską Republiką Ludową Konwencji wielostronnej implementującej środki traktatowego prawa podatkowego mające na celu zapobieganie erozji podstawy opodatkowania i przenoszeniu zysku, sporządzonej w Paryżu 24.11.2016 r., oraz jej zastosowania w realizacji postanowień Umowy między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Chińskiej Republiki Ludowej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, sporządzonej w Pekinie 7.06.1988 r. (DzU poz. 1600).

Gwarancje BGK na leasing

30.07.2022 r. weszło w życie rozporządzenie MF z 26.07.2022 r. w sprawie udzielania przez Bank Gospodarstwa Krajowego pomocy publicznej w formie gwarancji transakcji leasingowych w związku ze skutkami COVID-19 (DzU poz. 1592) zapewnia kontynuowanie wsparcia małych i średnich firm będących leasingobiorcami, którzy nadal są dotknięci skutkami kryzysu wywołanego pandemią. Gwarancja obejmuje nie więcej niż 80% kwoty transakcji leasingowej, przy czym 70% kwoty udzielonej gwarancji objęte będzie regwarancją Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego.

Obowiązki TFI

Od 1.08.2022 r. obowiązuje rozporządzenie MF z 26.07.2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu, trybu oraz warunków prowadzenia działalności przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych (DzU poz. 1605). Nakłada na towarzystwa funduszy inwestycyjnych nowe obowiązki w zakresie informowania inwestorów o ryzykach dla zrównoważonego rozwoju i czynnikach zrównoważonego rozwoju oraz uwzględniania tych ryzyk i czynników w bieżącej działalności. Członkowie zarządu i rady nadzorczej oraz pracownicy towarzystw mają mieć wiedzę, doświadczenia i kompetencje w tym zakresie.

Uznawanie kwalifikacji

3.08.2022 r. weszła w życie ustawa z 7.07.2022 r. o zmianie ustawy o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych (DzU poz. 1616). Wprowadza przepisy dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/36/WE w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych i 2018/958 w sprawie analizy proporcjonalności przed przyjęciem nowych regulacji dotyczących zawodów.

Zmiany w zakresie ustawy dotyczącej uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich UE polegają na tym, że:

• ustawa nie będzie stosowana do zawodu notariusza oraz zawodów regulowanych i działalności regulowanych bezpośrednio oraz szczególnie związanych z wykonywaniem władzy publicznej na terytorium Polski,
• zdefiniowano, na czym polega „istotnie różniący się materiał” nauczania,
• wskazano, kiedy uznanie kwalifikacji może zależeć od odbycia stażu adaptacyjnego lub przystąpienia do testu umiejętności,
• określono zasady wyrównywania różnic między kształceniem lub szkoleniem wymaganym w Polsce a zrealizowanym przez osobę ubiegającą się o uznanie kwalifikacji zawodowych,
• sprawdzanie znajomości języka polskiego, w odniesieniu do danego zawodu regulowanego lub danej działalności regulowanej, będzie się odbywało z zachowaniem zasady proporcjonalności.

Kontrolerzy w firmach audytorskich

Od 11.08.2022 r. obowiązuje rozporządzenie MF z 7.07.2022 r. w sprawie legitymacji służbowej wydawanej przez Polską Agencję Nadzoru Audytowego (DzU poz. 1565). Osoby w trakcie kontroli w firmach audytorskich będą się posługiwać legitymacją służbową. Dotychczas okazywały dokumenty tożsamości, a chodzi o ograniczenie ujawniania ich danych.

Właściwość organów podatkowych

12.08.2022 r. weszło w życie rozporządzenie MF z 22.07.2022 r. w sprawie wyznaczenia Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie do prowadzenia niektórych spraw celnych (DzU poz. 1580). Jest on właściwy do dokonywania wpisu na listę agentów celnych, bez konieczności wydawania odrębnej decyzji potwierdzającej wpis. Pozostałe kompetencje pozostają bez zmian.

Dodatek węglowy

Od 12.08.2022 r. obowiązuje ustawa z 5.08.2022 r. o dodatku węglowym (DzU poz. 1692). Przysługuje on, gdy głównym źródłem ogrzewania gospodarstwa domowego jest kocioł na paliwo stałe (tzn. węgiel kamienny, brykiet lub pellet zawierające co najmniej 85% węgla kamiennego), kominek, „koza”, ogrzewacz powietrza, trzon kuchenny, „piecokuchnia”, kuchnia węglowa lub piec kaflowy na paliwo stałe, zasilane paliwami stałymi, wpisane lub zgłoszone do centralnej ewidencji emisyjności budynków. Wynosi 3 tys. zł. Wnioski należy składać w gminach (elektronicznie lub pisemnie) do końca listopada 2022 r. Dodatek ten nie podlega egzekucji administracyjnej ani cywilnej. Jest nieopodatkowany.

Tymczasowy zarząd przymusowy

18.08.2022 r. weszła w życie ustawa z 5.08.2022 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU poz. 1713). Wprowadza instytucję tymczasowego zarządu przymusowego. Stworzono listę osób i podmiotów objętych sankcjami, pozwalającą na ich stosowanie wobec podmiotów mogących wspierać agresję na Ukrainę. Podmioty tam wpisywane mają często złożoną strukturę kapitałową, a konsekwencje wpisu ponoszą nie tylko właściciele firm (niekiedy w części rosyjscy lub białoruscy), lecz także pracownicy, w tym Polacy. Może dojść do sytuacji, w której nie otrzymają oni od pracodawcy należnych wynagrodzeń lub innych świadczeń. Dlatego wprowadzono instytucję tymczasowego zarządu przymusowego, który umożliwi czasowe funkcjonowanie podmiotów do momentu zbycia ich zasobów gospodarczych albo przejęcia ich własności na rzecz Skarbu Państwa. Uzyskane środki mogą być zwrócone podmiotowi w razie zniesienia sankcji. Objęty sankcjami może wnioskować o świadczenia z FGŚP na zaspokojenie należności pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, co ma zapewnić wsparcie pracownikom.

Lokaty funduszy inwestycyjnych

Od 18.08.2022 r. obowiązuje rozporządzenie MF z 28.07.2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zawierania przez specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty umów, których przedmiotem są instrumenty pochodne, w tym niewystandaryzowane instrumenty

pochodne (DzU poz. 1633). Specjalistyczne fundu‑

sze inwestycyjne otwarte, stosujące zasady i ograniczenia inwestycyjne określone dla funduszu inwestycyjnego zamkniętego, powinny zmniejszyć swoją ekspozycję na instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym są indeksy notowane na rynku zorganizowanym w Rosji. W celu ochrony uczestników przewidziano 6-miesięczny okres przejściowy na dostosowanie składu lokat tych funduszy.

Podobnie rozwiązanie wynika z obowiązującego od 24.08.2022 r. rozporządzenia MF z 28.07.2022 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie dokonywania przez fundusz inwestycyjny zamknięty lokat, których przedmiotem są instrumenty pochodne oraz niektóre prawa majątkowe (DzU poz. 1673).

Właściwość UCS

18.08.2022 r. weszło w życie rozporządzenie MF z 5.08.2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie urzędów celno-skarbowych, w których może być dokonywany wywóz, przywóz i tranzyt towarów o znaczeniu strategicznym (DzU poz. 1721). Wykazem nie jest już objęty zlikwidowany Oddział Celny w Puławach.

Stabilizująca reguła wydatkowa

Ustawa z 23.06.2022 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz ustawy – Prawo ochrony środowiska (DzU poz. 1747) zmienia formułę stabilizującej reguły wydatkowej (SRW). Wskaźnik średniookresowego celu inflacyjnego określony przez Radę Polityki Pieniężnej zastąpiono średniorocznym wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych. Przewiduje również wprowadzenie korekty ex post prognoz inflacji, mającej na celu dostosowanie kwoty wydatków do rzeczywistej wielkości wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI). W uzasadnieniu do ustawy budżetowej będą zamieszczane prognozy dotyczące średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych na rok budżetowy oraz 3 kolejne lata, a także przewidywane wykonanie roku bieżącego. Zmodyfikowane przepisy dotyczące konstrukcji SRW będą miały zastosowanie po raz pierwszy do projektu ustawy budżetowej na 2023 r. Obowiązuje od 20.08.2022 r.

Zwolnienia z VAT dla sił zbrojnych

26.08.2022 r. weszło w życie rozporządzenie MF z 10.08.2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień (DzU poz. 1784). Zwolnione z VAT zostały dostawy towarów dla personelu sił zbrojnych państw członkowskich innych niż Polska lub towarzyszącego tym siłom zbrojnym personelu cywilnego w mesach i kantynach sił zbrojnych, jeżeli biorą udział w działaniach obronnych prowadzonych w celu realizacji działania UE w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony. Rozporządzenie uwzględnia regulacje unijne oraz zmienione umowy dwustronne między Polską a Stanami Zjednoczonymi, dotyczące sił

zbrojnych.

Wynagrodzenia nauczycieli

Od 1.09.2022 r. obowiązuje ustawa o zmianie ustawy z 5.08.2022 r. – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 1730). Zmienia system awansu i oceny pracy nauczycieli. Są tylko dwa stopnie awan‑

su zawodowego – nauczyciel mianowany oraz dyplomowany. Zlikwidowano stopnie nauczyciela stażysty i kontraktowego. Nauczyciel odbywający przygotowanie do zawodu nauczyciela ma zarabiać 120% kwoty bazowej określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej (dotychczas średnie wynagrodzenie nauczyciela stażysty stanowiło 100% kwoty bazowej). Wskaźniki w wypadku nauczyciela mianowanego i dyplomowanego pozostały na poziomie odpowiednio 144 i 184%.

Naruszenia przepisów finansowych

6.09.2022 r. weszło w życie rozporządzenie MF z 3.08.2022 r. w sprawie odbierania przez Komisję Nadzoru Finansowego zgłoszeń naruszeń przepisów (DzU poz. 1760). Chodzi o naruszenia polskich i unijnych przepisów dotyczących rynku finansowego. Zgłoszenia są obsługiwane przez wyznaczonych przez KNF pracowników, którzy odbyli odpowiednie szkolenia. Na żądanie osoby zgłaszającej udzielają jej kompleksowej informacji w zakresie trybu i zasad dochodzenia roszczeń z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę, umowy zlecenia, o dzieło lub innej o podobnym charakterze bądź ochrony przed odwetem, dyskryminacją lub innymi rodzajami niesprawiedliwego traktowania w związku ze świadczeniem pracy, w tym dochodzenia odszkodowania pieniężnego z tego tytułu, oraz o możliwości uzyskania przez osobę zgłaszającą zaświadczenia potwierdzającego fakt dokonania zgłoszenia.

Zgłoszeń można dokonać telefonicznie, elektronicznie, pisemnie, osobiście. Komisja przechowuje je w sposób zapewniający ochronę zarówno danych osobowych zgłaszającego i osoby, której dotyczy zgłoszenie, jak i okoliczności sprawy, których ujawnienie mogłoby doprowadzić do identyfikacji tych osób.

Orzekanie o niepełnosprawności

W czasie epidemii było możliwe wydanie orzeczenia o niepełnosprawności bez badania, jedynie na podstawie dokumentacji. Obowiązujące od 13.09.2022 r. rozporządzenie MRiPS z 19.07.2022 r. o zmianie rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (DzU poz. 1606) uchyla przepis uprawniający lekarza przewodniczącego lub członka zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności do wydania oceny stanu zdrowia dziecka lub osoby zainteresowanej bez badania i bez ich uczestnictwa w posiedzeniu. Zaoczne wydanie orzeczenia będzie nadal możliwe w sprawach wszczętych i nierozpatrzonych.

Limity płatności gotówkowych, opłaty przy kredytach

O rok przesunięto wejście w życie przepisów, zgodnie z którymi:

• płatności dokonywane przez konsumenta na rzecz przedsiębiorcy o wartości przekraczającej 20 tys. zł mają być dokonywane za pośrednictwem rachunku płatniczego,
• ma zostać obniżona (z 15 do 8 tys. zł) kwota wartości transakcji, po której przekroczeniu przedsiębiorca obowiązany jest dokonywać oraz przyjmować płatności związane z wykonywaną działalnością gospodarczą za pośrednictwem rachunku płatniczego.

Miały zacząć obowiązywać od 1.01.2023, a zaczną od 1.01.2024 r. Tak wynika z ustawy z 5.08.2022 r. o zmianie ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami oraz ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 1719).

Ponadto na mocy tej ustawy banki mają nie pobierać dodatkowych opłat w okresie oczekiwania na wpis do księgi wieczystej hipoteki zabezpieczającej kredyt zaciągany przez konsumenta na zakup nieruchomości. W przypadku jej naliczenia, po dokonaniu wpisu opłata lub prowizja podlega zwrotowi bądź zaliczeniu na poczet innych należności obciążających kredytobiorcę.

Dotyczy to umów zawieranych po 17.09.2022 r. (tj. po dacie wejścia w życie ustawy), a także zawartych wcześniej, o ile przed tym dniem nie dokonano wpisu do księgi wieczystej hipoteki stanowiącej zabezpieczenie kredytu hipotecznego.

Zgłoszenia akcyzowe

13.02.2023 r. wejdzie w życie rozporządzenie MF z 5.08.2022 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o planowanym nabyciu wewnątrzwspólnotowym wyrobów akcyzowych poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy (DzU poz. 1764). Nowy wzór zgłoszenia dostosowano do zmian w ustawie o podatku akcyzowym – odnosi się on tylko do wyrobów akcyzowych niewymienionych w załączniku do ww. ustawy, objętych w Polsce stawką akcyzy inną niż zerowa, na potrzeby wykonywanej na terytorium kraju działalności gospodarczej.

W DzU z 2022 r. ogłoszono teksty jednolite następujących

- ustaw:

• o podatku od niektórych instytucji finansowych
• (poz. 1685),
• o podatku od wydobycia niektórych kopalin
• (poz. 1539),
• o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
• (poz. 1732),
• o finansach publicznych (poz. 1634),
• o Krajowym Rejestrze Sądowym (poz. 1683),
• Prawo zamówień publicznych (poz. 1710),
• o Państwowej Inspekcji Pracy (poz. 1614),
• o księgach wieczystych i hipotece (poz. 1728),
• o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne
• (poz. 1613),
• o szczególnych rozwiązaniach wspierających realizację programów operacyjnych w związku z wystąpieniem COVID-19 (poz. 1758),
• o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (poz. 1775);

- rozporządzeń:

MF w sprawie:

• oznaczania wyrobów akcyzowych znakami akcyzy (poz. 1753),
• zezwoleń na wykonywanie działalności w zakresie podatku akcyzowego (poz. 1762),
• udzielania przez Bank Gospodarstwa Krajowego pomocy publicznej w formie gwarancji spłaty kredytów w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014–2020 (poz. 1686),

RM w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (poz. 1771).