Co nowego w orzecznictwie podatkowym - 90

PODATEK DOCHODOWY

Pieniądze ze sprzedaży składników masy upadłościowej są przychodem podmiotu, który ogłosił upadłość, także gdy składniki te wróciły do masy upadłościowej wskutek skargi pauliańskiej złożonej przez wierzyciela – wyrok NSA z 10.11.2021 r. (II FSK 451/19).

Z uzasadnienia: Spór sprowadza się do odpowiedzi na pytanie, czy w przypadku zbycia przez syndyka rzeczy zwróconych do masy upadłościowej na skutek wniesienia skargi pauliańskiej, o której mowa w art. 527 Kc, uzyskane kwoty należy uznać za przychód skarżącej w rozumieniu art. 9 ust. 1 updof i czy mogą one stanowić dochód podlegający opodatkowaniu na podstawie art. 11 ust. 1 updof. (…)

Pełnomocnik strony wywodzi, że w drodze skargi pauliańskiej rzeczy zostały „odzyskane dla masy upadłościowej”, a nie skarżącej. (…) Rzecz w tym, że definicja przychodów z art. 11 ust. 1 updof zawiera spójnik „lub”, co oznacza, że (…) do powstania przychodu wystarczy, aby podatnik otrzymał środki pieniężne, niekoniecznie zaś musi nimi swobodnie dysponować. Równocześnie jako zupełnie chybione należy ocenić twierdzenie, zgodnie z którym rzeczy „odzyskane” na skutek skargi pauliańskiej należy przypisać do masy upadłości, a nie majątku skarżącej – tak jak gdyby były one od siebie odrębne. (…)

Syndyk działa jako zastępca pośredni upadłego, podejmując za niego i na jego rachunek wszystkie czynności prawne i procesowe, zaś we wszelkich postępowaniach stroną w znaczeniu materialnym pozostaje upadły – on jest podmiotem praw i obowiązków. W konsekwencji ogłoszenie upadłości nie pozbawia upadłego podmiotowości prawnej ani prawa do własnego majątku, powoduje jedynie brak możliwości zarządu oraz możności korzystania i rozporządzania tym majątkiem, który wszedł do masy upadłości. (…) Konsekwencją powrotu do masy upadłości przedmiotu, który z majątku upadłego wyszedł, a następnie sprzedaży tego przedmiotu, jest zaspokojenie z uzyskanej w ten sposób kwoty wierzycieli upadłego, co oznacza zmniejszenie pasywów upadłego. (…)

Zmniejszenie zobowiązań podatnika wobec innych podmiotów jest jednocześnie uzyskaniem przez tego podatnika konkretnego przysporzenia majątkowego, a zatem można mówić o uzyskaniu przychodu w rozumieniu updof. (…) Nawet jeżeli skarżąca nie mogła dysponować kwotami uzyskanymi ze sprzedaży rzeczy wchodzących w skład masy upadłościowej, nie oznacza to, że nie osiągnęła przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 updof.

Nagrody pieniężne uzyskane przez przedsiębiorcę w konkursach mających związek z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą są opodatkowane jak pozostałe przychody z tej działalności – wyrok NSA z 21.12.2021 r. (II FSK 930/19).

Z uzasadnienia: Sąd I instancji (…) stwierdził, że regulacja zawarta w art. 30 ust. 1 pkt 2 updof stanowi lex specialis w stosunku do zasad opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Gdyby ustawodawca z zakresu tego przepisu chciał wyłączyć nagrody i wygrane otrzymane w konkursach związanych z działalnością gospodarczą prowadzoną przez ich uczestników, uczyniłby to poprzez stosowny zapis w tym przepisie. NSA (…) poglądu takiego nie podziela. (…) Wskazać należy na uregulowania zawarte w updof dotyczące źródeł przychodów, w tym zwłaszcza na art. 10 ust. 1. W przepisie tym wymieniono katalog źródeł przychodów, do których kwalifikuje się przychód (dochód) danego rodzaju. (…)

W stanowisku sądu I instancji ten aspekt sprawy został pominięty. Sąd ten nie wskazał wprost, do którego źródła przychodów należy zakwalifikować dochody (przychody), o których mowa w art. 30 ust. 1 pkt 2 updof, obejmujące m.in. nagrody uzyskane w konkursach. Mając jednak na uwadze treść art. 20 ust. 1 updof, w której wskazane zostały przykładowo przychody z innych źródeł i gdzie mowa jest także m.in. o nagrodach i innych nieodpłatnych świadczeniach nienależących do przychodów określonych w art. 12–14 i art. 17, nie ulega wątpliwości, że w rachubę wchodziło jedynie źródło przychodów, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 – inne źródła. (…)

Logicznie rzecz biorąc, zakwalifikowanie danego przychodu do ostatniego źródła w tym katalogu, czyli innych źródeł, jest możliwe tylko w sytuacji, gdy przychód ten nie mieści się w żadnym z ośmiu wskazanych wcześniej źródeł przychodów. Jednym z nich jest pozarolnicza działalność gospodarcza (pkt 3). Innymi słowy, dopiero wykluczenie danego przychodu ze źródeł określonych w art. 10 ust. 1 pkt 1–8 updof pozwala zakwalifikować ten przychód do innych źródeł. (…)

Przeprowadzane na zlecenie spółki konkursy adresowane są m.in. do osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, które współpracują ze spółką w zakresie dystrybucji lub sprzedaży produktów spółki we własnym imieniu, ew. kupują produkty spółki od hurtowników będących bezpośrednimi kontrahentami spółki. (…) Warunkiem przystąpienia do konkursu jest zazwyczaj nabycie określonej ilości produktów spółki, a w przypadku konkursów kierowanych do handlowców i właścicieli sklepów podstawowym elementem rywalizacji pomiędzy uczestnikami, warunkującymi przyznanie nagród, jest wielkość albo dynamika przyrostu (przekroczenie miesięcznych celów) zakupów albo sprzedaży określonych produktów z asortymentu spółki. (…)

W tych też kategoriach, a więc ekonomicznych (dochodowych), należy postrzegać cel i sens zorganizowania konkursu – jako przedsięwzięcia zmierzającego do zachęty m.in. swoich profesjonalnych kontrahentów do dokonywania zakupów produktów spółki. (…) Chodzi o typowe przedsięwzięcie podejmowane w ramach działalności gospodarczej zarówno po stronie spółki, jak i uczestników, i w tych kategoriach, a więc jako przychód osiągnięty w ramach tej działalności, należy również traktować świadczenia majątkowe (nagrody) fundowane przez spółkę, tj. jako przychody ze źródła przychodów, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 updof, czyli z pozarolniczej działalności gospodarczej. (…) Tym samym w stosunku do tego rodzaju przychodów znajdzie zastosowanie art. 9a updof, który stanowi, że dochody osiągnięte przez podatników ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, podlegają opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 albo w art. 30c, albo też na zasadach ustanowionych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Podobne orzeczenia NSA z:

• 1.12.2020 r. (II FSK 1996/18),
• 6.08.2020 r. (II FSK 976/18).

Przeciwne orzeczenia NSA z:

• 1.12.2015 r. (II FSK 2075/13),
• 20.01.2015 r. (II FSK 202/13, II FSK 232/13).

Wartość honorarium autorskiego może być określona na podstawie czasu pracy twórczej pracownika, jeżeli rejestrowane są konkretne stworzone (lub będące w trakcie tworzenia) utwory – wyrok NSA z 9.12.2021 r. (II FSK 678/19).

Z uzasadnienia: Przepisy prawa autorskiego nie wskazują zasad ustalenia wynagrodzenia pracownika – twórcy. Zwraca się jednak uwagę (…), że skoro stosunek pracy ma charakter odpłatny (co wynika wprost z art. 22 § 1 Kp), to jeśli świadczenie pracownika polega na pracy twórczej, tj. stwarzaniu dzieł dla pracodawcy, środki otrzymywane od pracodawcy są jednocześnie wynagrodzeniem za to, że dzieła te powstały, oraz za to, że pracodawca nabywa do nich autorskie prawa majątkowe. W konsekwencji pracownikowi nie przysługuje z tego tytułu dodatkowe wynagrodzenie autorskie.

Wyrażany jest w związku tym pogląd, że do wynagrodzenia pracownika – twórcy nie mają zastosowania regulacje zawarte w art. 43 ust. 2, art. 44 i art. 45 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, czyli m.in. uzależnienie wysokości wynagrodzenia od korzyści osiąganych przez nabywcę praw autorskich. (…) Wynagrodzenie pracownika – twórcy powinno być w związku z tym ustalone zgodnie z zasadami obowiązującymi w przepisach prawa pracy, a te pozostawiają stronom stosunku pracy kwestię sposobu ustalenia wysokości i składników wynagrodzenia (…). Nie może ono jedynie być niższe niż minimalne, powinno odpowiadać w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniać ilość i jakość świadczonej pracy (art. 78 § 1 Kp). Może ono zatem być ustalone w stałej wysokości, mieć charakter prowizyjny, być powiązane z wysokością korzyści uzyskiwanych przez pracodawcę z eksploatacji utworów pracowniczych, ustalone procentowo lub według innych reguł przyjętych zgodnie przez strony stosunku pracy (…).

Metod ustalenia wynagrodzenia dla pracownika – twórcy nie wskazuje także art. 22 ust. 9 pkt 3 updof. (…) Aby skorzystać z unormowania art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy, konieczne jest wyraźne wyodrębnienie części wynagrodzenia należnej m.in. za rozporządzanie autorskimi prawami majątkowymi do utworu. (…) A zatem wielkość tego honorarium musi być jasno określona w dokumentach regulujących treść stosunku pracy. (…)

W ugruntowanym już orzecznictwie NSA ukształtował się pogląd, zgodnie z którym dla zastosowania normy kosztów uzyskania przychodów, określonej w ww. przepisie, konieczne jest rozróżnienie wynagrodzenia na część związaną z wykonywaniem obowiązków pracowniczych i część określającą honorarium, związaną z korzystaniem z praw autorskich za eksploatację dzieła w określony sposób i na określonym polu. Procentowe określenie w umowie o pracę czasu przeznaczonego przez pracownika na pracę twórczą lub ustalenie go na podstawie ewidencji czasu pracy nie jest wystarczające, gdyż z takiego wyróżnienia nie wynika, czy jakikolwiek utwór rzeczywiście powstał lub powstawał. A contrario należy zatem uznać, że zastosowanie tej metody w powiązaniu z danym stworzonym (tworzonym) utworem jest wystarczające. Kalkulacja wynagrodzenia autorskiego może zostać zatem oparta także na czasie poświęconym przez pracownika – twórcę na stworzenie (tworzenie) utworu pracowniczego, przy prowadzonej przy tym dokumentacji np. ewidencji utworów. Jeżeli zatem twórca:

1) poświęca ściśle określony czas na stworzenie (tworzenie) konkretnego dzieła,

2) rejestruje czas pracy twórczej w odrębnym dokumencie lub ew. w oświadczeniu składanym pracodawcy za określony okres, np. miesiąc, kwartał, półrocze lub rok,

3) czas pracy twórczej jest akceptowany przez pracodawcę,

4) wszystkie utwory stworzone (lub w trakcie tworzenia) przez twórcę są również rejestrowane lub utrwalane, to nie ma przeszkód, aby wartość honorarium autorskiego była określana na podstawie czasu pracy twórczej w powiązaniu z konkretnym stworzonym (tworzonym) utworem. (…) Analogiczne stanowisko zajął MF w wydanej 15.09.2020 r. interpretacji ogólnej nr DD3.8201.1.2018 (…).

Spółka wskazała, że zobowiązała pracowników do prowadzenia imiennej, bieżącej ewidencji utworów tworzonych przez nich w ramach stosunku pracy. Raporty z tej ewidencji pozwolą spółce na ustalenie, czy w danym okresie rozliczeniowym praca zgłaszana przez pracownika spełnia przesłanki utworu, a tym samym, czy jest przedmiotem prawa autorskiego. Ponadto ewidencja ta pozwoli na określenie kategorii tworzonego utworu oraz ustalenie czasu przeznaczonego przez poszczególnych pracowników na stworzenie poszczególnych utworów. Miesiąc przejścia majątkowych praw autorskich na spółkę, a tym samym miesiąc nabycia przez pracownika honorarium autorskiego będzie dokumentowany raportem albo oświadczeniem sporządzonym przez spółkę, zaakceptowanym przez pracownika na koniec okresu rozliczeniowego. (…)

Skarżąca w treści wniosku kilkakrotnie wskazywała, iż każdorazowo weryfikuje (i będzie weryfikowała), czy w danym okresie doszło do powstania utworu i honorarium autorskie jest i będzie należne tylko i wyłącznie wtedy, gdy utwór rzeczywiście powstanie i gdy dojdzie do przeniesienia praw autorskich z tego tytułu na spółkę.

Podobne orzeczenia NSA z:

• 29.06.2021 r. (II FSK 3786/18, II FSK 3756/18),
• 28.05.2021 r. (II FSK 3717/18),
• 6.05.2021 r. (II FSK 3110/19),
• 2.02.2021 r. (II FSK 2693/20),
• 17.04.2019 r. (II FSK 1339/17),
• 7.02.2019 r. (II FSK 422/17).

Warunkiem powstania różnic kursowych z tytułu pożyczki jest udzielenie lub otrzymanie jej w walucie obcej – wyrok NSA z 17.11.2021 r. (II FSK 424/19).

Z uzasadnienia: Spółka wskazała, że pożyczki (…) zostały „zdefiniowane w umowie jedynie w walucie polskiej” i podała kwoty w PLN. Kolejno podała, że zwróciła pożyczkodawcy tę samą kwotę, jaka została jej pożyczona, a pożyczoną kwotę wyraziła w PLN (…), tyle że sama płatność została wykonana w EUR po uprzednim przeliczeniu zobowiązania wyrażonego w PLN na EUR przy zastosowaniu kursu waluty określonego przez strony umowy. (…)

Z art. 15a ust. 1 updop jednoznacznie wynika, że katalog przypadków powodujących powstanie dodatnich lub ujemnych różnic kursowych jest katalogiem zamkniętym. Dodatnie i ujemne różnice kursowe mogą zatem powstać wyłącznie wówczas, gdy zachodzi jedna z okoliczności wymienionych w art. 15a ust. 2 (dodatnie różnice kursowe) i art. 15 ust. 3 (ujemne różnice kursowe). (…) Warunkiem powstania różnic kursowych, o których mowa w art. 15a ust. 2 pkt 5 i ust. 3 pkt 5 updop, jest otrzymanie kredytu w walucie obcej. (…) Nie będzie źródłem podatkowych różnic kursowych sytuacja, w której zobowiązanie powstało w PLN i zostało spłacone w EUR (czy też w PLN z zastosowaniem technicznej spłaty w EUR). (…) Jeżeli przewalutowanie polega jedynie na zmianie umowy poprzez przeliczenie kapitału pozostałego do spłaty na inną walutę niż wskazana w umowie na dzień otrzymania kredytu, a więc wyłącznie na zmianie sposobu wykonania zobowiązania, to nie mogą powstać różnice kursowe.

Podobne orzeczenia NSA z:

• 28.01.2016 r. (II FSK 3133/13),
• 26.01.2016 r. (II FSK 3029/13),
• 10.03.2015 r. (II FSK 635/13).

VAT

Nie można mówić o stałym miejscu prowadzenia działalności gospodarczej, gdy spółka mająca siedzibę w jednym państwie członkowskim posiada w drugim spółkę zależną, która udostępnia jej swoje zaplecze techniczne i personalne, ale sama za jego pomocą świadczy wyłącznie usługi marketingowe, regulacyjne, reklamowe i reprezentacji, choćby mogły mieć one bezpośredni wpływ na wielkość sprzedaży – wyrok TSUE z 7.04.2022 r. (C-333/20).

Z uzasadnienia: Art. 44 dyrektywy 112 stanowi (…), że miejscem świadczenia usług na rzecz podatnika działającego w takim charakterze jest miejsce, w którym podatnik ten posiada siedzibę swojej działalności gospodarczej. Jednakże zd. 2 tego artykułu przewiduje, że jeżeli usługi te są świadczone na rzecz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, znajdującego się w innym miejscu niż siedziba jego działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. (…) Kwestii tej nie należy badać z perspektywy podatnika będącego usługodawcą, lecz podatnika będącego usługobiorcą.

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału i art. 11 rozporządzenia wykonawczego nr 282/2011 pojęcie „stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej” oznacza dowolne miejsce – inne niż miejsce siedziby działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 10 tego rozporządzenia – które charakteryzuje się wystarczającą stałością oraz odpowiednią strukturą w zakresie zaplecza personalnego i technicznego, by umożliwić mu odbiór i wykorzystywanie usług świadczonych na własne potrzeby rzeczonego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. (…) 

Nie można zatem mówić o stałym miejscu prowadzenia działalności gospodarczej bez, po pierwsze, rozpoznawalnej struktury, która materializuje się poprzez istnienie zaplecza personalnego i technicznego. Po drugie, struktura ta nie może mieć jedynie jednorazowego charakteru. (…) O ile możliwe jest, aby spółka zależna stanowiła stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej swej spółki dominującej, o tyle taka kwalifikacja zależy od spełnienia materialnych przesłanek ustanowionych rozporządzeniem wykonawczym nr 282/2011, w szczególności jego art. 11, które należy oceniać w kontekście rzeczywistości gospodarczej i handlowej. (…)

O ile posiadanie własnego zaplecza personalnego i technicznego nie jest konieczne, aby móc uznać, że podatnik ma odpowiednią strukturę, która charakteryzuje się wystarczającą stałością w zakresie zaplecza personalnego i technicznego w innym państwie członkowskim, o tyle konieczne jest, aby podatnik ten był uprawniony do dysponowania tym zapleczem personalnym i technicznym w taki sam sposób, jak gdyby było ono jego własnym, np. na podstawie umów o świadczenie usług lub najmu, na mocy których owo zaplecze pozostawałoby do dyspozycji podatnika i które to umowy nie podlegałyby rozwiązaniu w krótkim czasie. (…)

Z postanowienia odsyłającego wynika, że spółka niemiecka nie posiadała własnego zaplecza personalnego i technicznego w Rumunii, lecz że zaplecze to stanowiło własność spółki rumuńskiej. Jednakże, zdaniem sądu odsyłającego, spółka niemiecka miała bezpośredni i stały dostęp do takiego zaplecza, ponieważ zawarta w 2011 r. umowa o świadczenie usług marketingowych, regulacyjnych, reklamowych i reprezentacji nie podlegała rozwiązaniu w krótkim czasie. Na podstawie tej umowy spółka rumuńska udostępniła spółce niemieckiej zaplecze techniczne (komputery, systemy operacyjne, pojazdy samochodowe), ale co ważniejsze, zaplecze personalne obejmujące ponad 200 pracowników, w tym w szczególności ponad 150 przedstawicieli handlowych.

Z postanowienia odsyłającego wynika również, że spółka niemiecka jest jedynym klientem spółki rumuńskiej, która świadczy na jej rzecz, na zasadach wyłączności, usługi marketingowe, regulacyjne, reklamowe i reprezentacji. Niemniej jednak (…) jedynie w przypadku ustalenia, że (…) spółka niemiecka dysponowała zapleczem technicznym i personalnym spółki rumuńskiej tak, jakby było ono jej własnym, spółka niemiecka mogłaby dysponować strukturą, która charakteryzuje się wystarczającą stałością w zakresie zaplecza personalnego i technicznego w Rumunii. (…)

Z okoliczności faktycznych wynika, że usługi reklamowe i marketingowe świadczone przez spółkę rumuńską na rzecz spółki niemieckiej miały przede wszystkim na celu lepsze informowanie w Rumunii przedsiębiorców z sektora ochrony zdrowia i konsumentów o produktach farmaceutycznych sprzedawanych przez ową spółkę niemiecką. Pracownicy spółki rumuńskiej ograniczali się do przyjmowania zamówień pochodzących od dziewięciu dystrybutorów hurtowych produktów leczniczych w Rumunii i przekazywania ich spółce niemieckiej, a także do przekazywania wystawianych przez nią faktur klientom w tym państwie członkowskim. Spółka ta nie uczestniczyła bezpośrednio w sprzedaży i w dostawie produktów leczniczych spółki niemieckiej ani nie zaciągała zobowiązań wobec podmiotów trzecich w imieniu tej ostatniej. (…)

Zaplecze personalne i techniczne, które zostało udostępnione spółce niemieckiej przez spółkę rumuńską (…), stanowi również zaplecze, dzięki któremu spółka rumuńska świadczy usługi na rzecz spółki niemieckiej. Tymczasem to samo zaplecze nie może być wykorzystywane jednocześnie do świadczenia i odbioru tych samych usług. Z powyższych rozważań wynika zatem, że usługi marketingowe, regulacyjne, reklamowe i reprezentacji świadczone przez spółkę rumuńską są otrzymywane przez spółkę niemiecką, która wykorzystuje zaplecze personalne i techniczne znajdujące się w Niemczech w celu zawierania i wykonywania umów sprzedaży z dystrybutorami jej produktów farmaceutycznych w Rumunii.

Jeżeli rzeczone okoliczności faktyczne zostaną wykazane, (…) to spółka niemiecka nie posiada w Rumunii stałego miejsca prowadzenia działalności, ponieważ nie ma w tym państwie członkowskim struktury pozwalającej jej na odbiór w tym państwie przez spółkę rumuńską usług i wykorzystywanie ich do celów prowadzonej działalności gospodarczej polegającej na sprzedaży i dostawie produktów farmaceutycznych.

Podobne orzeczenia TSUE z:

• 7.05.2020 r. (C-547/18),
• 16.10.2014 r. (C-605/12),
• 28.06.2007 r. (C-73/06).

Usługi naprawy i remontu wind w budynkach mieszkalnych mogą być objęte preferencyjną stawką VAT. Nie dotyczy to usług konserwacji – wyrok TSUE z 5.05.2022 r. (C-218/21).

Z uzasadnienia: Zał. nr IV do dyrektywy 112 zawierał wykaz usług, o których mowa w art. 106 tej dyrektywy [do których państwa członkowskie mogły stosować stawki obniżone VAT – przyp. red.]. Pkt 2 owego załącznika miał następujące brzmienie: „remonty i naprawy prywatnych budynków mieszkalnych [mieszkań], z wyłączeniem materiałów stanowiących znaczącą część wartości świadczonej usługi”. Rozdz. 3 tytułu VIII dyrektywy 112 oraz zał. nr IV do tej dyrektywy uchylono dyrektywą Rady 2009/47/WE zmieniającą dyrektywę 112. Dyrektywa 2009/47 wprowadziła natomiast pkt 10a do zał. nr III do dyrektywy 112, który to załącznik zawiera wykaz dostaw towarów i świadczenia usług, do których można stosować obniżone stawki VAT, o których mowa w art. 98 tej dyrektywy. Treść owego pkt 10a jest identyczna z treścią pkt 2 dawnego zał. nr IV do dyrektywy 112. (…)

Jeżeli chodzi o wyrażenie „prywatne budynki mieszkalne [mieszkania]”, należy zauważyć, że pojęcie „budynek mieszkalny [mieszkanie]” oznacza zwykle rzecz nieruchomą, względnie ruchomą, lub jej część, przeznaczoną na cele mieszkaniowe i służącą w związku z tym jako miejsce zamieszkania dla jednej lub kilku osób. Ponadto przymiotnik „prywatny” pozwala odróżnić mieszkania o charakterze nieprywatnym, takie jak mieszkania służbowe czy hotele. (…) W przypadku takich budynków mieszkalnych obiekty współdzielone są objęte wyrażeniem „prywatne budynki mieszkalne [mieszkania]” w rozumieniu pkt 2 zał. nr IV do dyrektywy 112, w związku z czym usługi remontów i napraw dotyczące tychże obiektów wchodzą w zakres tego przepisu. (…) Z brzmienia pkt 2 zał. nr IV do dyrektywy 112 należy zatem wywieść, że przepis ten obejmuje usługi naprawy i remontu wind w budynkach mieszkalnych, z wyłączeniem usług konserwacji takich wind. (…)

Trzeba jednak dodać, że – ze względu na to, iż usługi remontów i napraw świadczone w budynkach wykorzystywanych do celów innych niż mieszkaniowe muszą nadal podlegać podstawowej stawce VAT – należy dokonać proporcjonalnego podziału w przypadku usług remontów i napraw dotyczących obiektów współdzielonych w budynkach do użytku mieszanego, które obejmują części przeznaczone na zamieszkiwanie prywatne i części przeznaczone do innych celów, takich jak cele handlowe.

Od Redakcji: Od 6.04.2022 r., wskutek uchwalenia dyrektywy 2022/542, zmieniła się treść pkt 10 i 10a zał. nr III do dyrektywy 112. Punkty te brzmią:

(10) dostawa i budowa budynków mieszkalnych w ramach polityki społecznej, zgodnie z definicją państw członkowskich; remont i przebudowa, w tym rozbiórka i rekonstrukcja, oraz naprawy budynków mieszkalnych i prywatnych budynków mieszkalnych; wynajem nieruchomości na cele mieszkaniowe;

(10a) budowa i remont budynków publicznych i innych budynków wykorzystywanych do działań w interesie publicznym.

Wyrok TSUE zachowuje jednak ważność również w aktualnym stanie prawnym.

Wygaśnięcie długu celnego z powodu przewidzianego w art. 124 ust. 1 lit. e unijnego kodeksu celnego nie prowadzi do wygaśnięcia zobowiązań podatkowych z tytułu VAT i akcyzy od towarów nielegalnie wprowadzonych na obszar celny UE – wyrok TSUE z 7.04.2022 r. (C-489/20).

Z uzasadnienia: Art. 124 ust. 1 lit. e unijnego kodeksu celnego przewiduje, że (…) dług celny w przywozie lub wywozie wygasa w szczególności w przypadku, gdy towary będące przedmiotem przemytu, podlegające należnościom celnym przywozowym lub wywozowym, uległy przepadkowi lub zostały zajęte i równocześnie lub w późniejszym terminie ulegają przepadkowi. (…) Co się tyczy obowiązku uiszczenia podatku akcyzowego, należy przypomnieć, że zgodnie z art. 2 lit. b dyrektywy 2008/118 wyroby akcyzowe podlegają opodatkowaniu akcyzą w momencie ich wprowadzenia na terytorium Unii. (…) Dyrektywa 2008/118 nie zawiera przepisu przewidującego wygaśnięcie obowiązku uiszczenia podatku akcyzowego w przypadku wygaśnięcia długu celnego związanego z towarami będącymi przedmiotem przemytu z powodu wskazanego w art. 124 ust. 1 lit. e unijnego kodeksu celnego. Wynika z tego, że podatek akcyzowy od takich towarów, który stał się wymagalny, podlega zapłacie. (…)

W odniesieniu do obowiązku zapłaty VAT należy stwierdzić, że zgodnie z art. 2 ust. 1 lit. d dyrektywy 112 opodatkowaniu podlega import towarów. Zgodnie z art. 70 tej dyrektywy zdarzenie powodujące powstanie obowiązku podatkowego ma miejsce, a VAT staje się wymagalny, z chwilą importu towarów. (…) Dyrektywa 112 nie zawiera przepisu przewidującego wygaśnięcie obowiązku zapłaty podatku w przypadku wygaśnięcia długu celnego dotyczącego towarów będących przedmiotem przemytu, z powodu wskazanego w art. 124 ust. 1 lit. e unijnego kodeksu celnego. Wynika z tego, że VAT od takich towarów, który stał się wymagalny, podlega zapłacie. Potwierdza to fakt, że w sytuacji, gdy towary zostają zajęte i podlegają przepadkowi po opuszczeniu pierwszego urzędu celnego położonego na terytorium Unii, miało już miejsce zdarzenie powodujące powstanie obowiązku podatkowego w zakresie VAT i w związku z tym VAT stał się wymagalny.

Podobne orzeczenie TSUE z:

• 29.04.2010 r. (C-230/08).

Pośrednicy ułatwiający za pomocą platformy elektronicznej nawiązanie kontaktu między potencjalnymi najemcami a wynajmującym mogą być zobowiązani do przekazywania organom podatkowym, na ich żądanie, danych dotyczących podmiotu prowadzącego turystyczny obiekt noclegowy, jego danych kontaktowych, informacji o liczbie noclegów oraz liczbie jednostek zakwaterowania – wyrok TSUE z 27.04.2022 r. (C-674/20).

Z uzasadnienia: Bezsporne jest, że usługi świadczone przez Airbnb Ireland są usługami społeczeństwa informacyjnego, objętymi zakresem stosowania dyrektywy 2000/31 w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego. Trybunał w ten właśnie sposób zdefiniował usługę pośrednictwa, która polega na umożliwieniu, za wynagrodzeniem, nawiązania za pośrednictwem platformy elektronicznej kontaktu pomiędzy potencjalnymi najemcami a wynajmującymi, oferującymi usługę krótkoterminowego zakwaterowania (będącymi bądź niebędącymi przedsiębiorcami), czemu towarzyszy świadczenie również pewnych usług dodatkowych w stosunku do usługi pośrednictwa. (…)

Przepis uregulowania podatkowego państwa członkowskiego, zobowiązujący pośredników (…) do przekazania organowi podatkowemu, na jego pisemne żądanie, danych podmiotu prowadzącego taki obiekt i danych kontaktowych turystycznych obiektów noclegowych, jak również informacji o liczbie noclegów oraz liczbie jednostek zakwaterowania prowadzonych w ciągu poprzedniego roku, należy uznać – ze względu na jego charakter – za (…) objęty „dziedziną podatków”, która jest wyraźnie wyłączona z zakresu stosowania dyrektywy 2000/31. (…)

Prawdą jest (…), że pośrednicy świadczący usługi za pośrednictwem platformy elektronicznej mogą być zobowiązani (…) do przekazywania danych organom podatkowym częściej i w większym zakresie niż będzie to miało miejsce w przypadku innych pośredników. Jednakże ów mający większy zakres obowiązek jest jedynie odzwierciedleniem większej liczby transakcji, których pośrednicy ci dokonują, i ich udziału w rynku. W konsekwencji nie wynika z tego żadna dyskryminacja. (…)

Nawet jeśli nałożony na wszystkich pośredników obowiązek (…) może wiązać się z dodatkowymi kosztami, w szczególności związanymi z wyszukiwaniem i przechowywaniem danych, należy zauważyć (…), że omawiane dane są zachowywane przez pośredników takich jak Airbnb Ireland, tak iż w każdym wypadku dodatkowe koszty powodowane przez ten obowiązek okazują się po stronie pośredników niewielkie.

Podobne orzeczenie TSUE z:

• 19.12.2019 r. (C-390/18).

ORDYNACJA PODATKOWA

Pełnomocnictwo szczególne może obejmować każdą sprawę należącą do właściwości organu podatkowego, jednak do wywołania skutku procesowego koniecz‑ne jest złożenie pełnomocnictwa szczególnego do akt sprawy w konkretnym postępowaniu prowadzonym przed organem podatkowym – uchwała NSA z 25.04.2022 r. (II FPS 1/22).

Od Redakcji: Zgodnie z art. 138e § 1 Op pełnomocnictwo szczególne upoważnia do działania we wskazanej sprawie podatkowej lub innej wskazanej sprawie należącej do właściwości organu podatkowego. Wątpliwości powstały na tle sformułowania „we wskazanej sprawie podatkowej lub innej wskazanej sprawie należącej do właściwości organu podatkowego”. W postanowieniu z 2.02.2022 r. (II FSK 1402/21) NSA spytał, czy należy przez to rozumieć „w konkretnym postępowaniu prowadzonym przed organem podatkowym”, czy szerzej.

W sprawie, na kanwie której zapadła uchwała, organy podatkowe oraz WSA w Gdańsku uznały, że złożenie pełnomocnictwa do akt kontroli podatkowej nie wywołało skutków prawnych w zakresie postępowania podatkowego i postępowania zabezpieczającego, a tylko w ramach kontroli podatkowej. NSA stwierdził w uchwale, że pełnomocnictwo szczególne, ustanowione np. na etapie kontroli podatkowej, jest skuteczne również w postępowaniu podatkowym, ale aby wywołało skutek procesowy, powinno być złożone do akt sprawy w każdym z tych postępowań z osobna.

Problemu tego nie ma w przypadku kontroli celno-skarbowej. Zgodnie z art. 83 ust. 1b ustawy o KAS pełnomocnictwo szczególne do działania w sprawie kontroli celno-skarbowej obejmuje również upoważnienie do działania:

• w sprawie postępowania podatkowego, w które przekształciła się zakończona kontrola celno-skarbowa, oraz
• w postępowaniu zainicjowanym na skutek wniesionego odwołania, jeżeli kontrolowany nie odwołał pełnomocnictwa szczególnego.

Blokada rachunku może być konieczna, by przeciwdziałać wyłudzeniom skarbowym u innych podmiotów – wyrok NSA z 26.11.2021 r. (I FSK 2009/21).

Z uzasadnienia: Z art. 119zv § 1 Op nie można wywodzić, że wyłudzenia skarbowe lub czynności zmierzające do wyłudzenia skarbowego muszą w każdym przypadku występować bezpośrednio w podmiocie kwalifikowanym. Blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego może okazać się konieczna, aby przeciwdziałać wyłudzeniom skarbowym u innych podmiotów niż podmiot kwalifikowany. Oszustwo podatkowe może wystąpić u innych podmiotów niż podmiot kwalifikowany, ale podmiot kwalifikowany może wykorzystywać działalność banków do celów związanych z tym oszustwem, będąc jego świadomym uczestnikiem lub chociażby będąc w to nieświadomie uwikłanym, i w ten sposób pomagać innym podmiotom w dopuszczaniu się wyłudzeń skarbowych.

W świetle art. 119zv § 1 Op wyłudzenia skarbowe nie muszą koniecznie występować w podmiocie kwalifikowanym, którego rachunki są blokowane, ale takie wyłudzenia mogą występować na etapach fakturowania poprzedzających podmiot kwalifikowany lub na tych etapach łańcucha fakturowania, które następują już po podmiocie kwalifikowanym. Przy czym (…) przedmiotem postanowienia w sprawie przedłużenia terminu blokady rachunku bankowego podmiotu kwalifikowanego nie jest wypowiadanie się przez organ co do kwestii dobrej wiary oraz zachowania należytej staranności podmiotu kwalifikowanego przy weryfikacji jego kontrahentów (…). Również kwestia oceny okoliczności, roli i charakteru działań podmiotu kwalifikowanego w łańcuchu transakcji obrotu towarem wykracza poza granice postępowania w przedmiocie przedłużenia terminu blokady rachunku bankowego podmiotu kwalifikowanego, bowiem te kwestie będą rozpatrywane w odrębnym postępowaniu podatkowym.

W rozpatrywanej sprawie organ, na podstawie całokształtu zgromadzonego materiału, zasadnie także uznał, że zachodzi uzasadniona obawa, że spółka nie wykona zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług (…). Spółka w uzasadnieniu skargi kasacyjnej nie przedstawiła żadnej argumentacji, która podważałaby wyrażoną przez organ (…) ocenę sytuacji finansowej i materialnej spółki, w kontekście istnienia przesłanki przedłużenia terminu blokady rachunków bankowych prowadzonych na rzecz strony, określonej w art. 119zw § 1 Op, a odnoszącej się do istnienia uzasadnionej obawy niewykonania przez nią oszacowanego zobowiązania podatkowego. (…)

Zdaniem NSA nie zasługują również na uwzględnienie zarzuty dotyczące naruszenia art. 187 § 1 i art. 191 Op. Szef KAS dokonuje w ramach swoich kompetencji analizy ryzyka wykorzystywania przez podmiot kwalifikowany działalności banków i skok do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi, uwzględniając posiadane dane, w tym wskaźnik ryzyka oraz informacje i zestawienia, o których mowa w art. 119zq oraz art. 119zs Op. Wyniki tej analizy ryzyka mogą być podstawą do dokonania blokady rachunku bankowego podmiotu kwalifikowanego, w szczególności gdy wskazują, że podmiot kwalifikowany może wykorzystywać działalność banków lub skok do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi.

Aby temu przeciwdziałać, Szef KAS, działając w oparciu o art. 119zn § 1 Op, przeprowadził w niniejszej sprawie analizę ryzyka dotyczącą skarżącej. Na podstawie analizy ryzyka i przeprowadzonych działań ustalił, że istnieje uzasadnione podejrzenie, iż skarżąca spółka mogła ująć w swoich rozliczeniach podatkowych faktury VAT niedokumentujące rzeczywistych transakcji gospodarczych. Zarzutami skargi kasacyjnej nie podważono skutecznie prawidłowości ustaleń w tym zakresie. W szczególności (…) spółka nie wykazała żadnymi wiarygodnymi, źródłowymi dowodami, by miały miejsce takie fakty, jak dokonywanie sprzedaży z odroczonym terminem płatności czy obowiązywanie umowy faktoringu zawartej pomiędzy stroną a podmiotem Z. S.A., które to okoliczności w ocenie skarżącej miały wpływ na wielkość przepływów pieniężnych stwierdzonych w analizowanym okresie na jej rachunkach bankowych i salda tych przepływów w odniesieniu do obrotów z danym podmiotem.

Podobne orzeczenie NSA z:

• 3.03.2021 r. (I FSK 1315/20).