Co nowego w orzecznictwie podatkowym - 73

PODATEK DOCHODOWY

Pożyczka udzielona przez oddział spółce dominującej z siedzibą w innym państwie unijnym może podlegać przepisom o cenach transferowych, nawet gdyby nie miały one zastosowania do identycznej transakcji przeprowadzonej między oddziałem a spółką dominującą, mającymi siedzibę w tym samym państwie członkowskim – wyrok TSUE z 8.10.2020 r. (C-558/19).

Z uzasadnienia: Spór dotyczy wpływu uregulowania krajowego na traktowanie pod względem podatkowym transferu środków między oddziałem mającym siedzibę w Rumunii a jego spółką dominującą mającą siedzibę w innym państwie członkowskim. (…)

Należy przypomnieć, że swoboda przedsiębiorczości, którą art. 49 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej [dalej TFUE – przyp. red.] przyznaje obywatelom UE, obejmuje, zgodnie z art. 54 TFUE, przysługujące spółkom, utworzonym zgodnie z ustawodawstwem państwa członkowskiego i mającym statutową siedzibę, zarząd lub główny zakład na terytorium UE, prawo wykonywania działalności w innym państwie członkowskim za pośrednictwem spółki zależnej, oddziału lub agencji (…).

W odniesieniu do spółek należy także zauważyć, że ich siedziba w rozumieniu art. 54 TFUE, tak jak przynależność państwowa osób fizycznych, służy ustaleniu ich powiązania z porządkiem prawnym danego państwa członkowskiego.

(…) W niniejszym przypadku (rumuński) kodeks podatkowy traktuje oddziały jako odrębne podmioty tylko wtedy, gdy są one stałym zakładem osoby prawnej niebędącej rezydentem, w związku z czym dochody oddziału są korygowane zgodnie z przepisami dotyczącymi cen transferowych wyłącznie wtedy, gdy spółka dominująca ma siedzibę w innym państwie członkowskim. Natomiast jeżeli oddział i spółka dominująca mają siedzibę w Rumunii, nie dokonuje się żadnej korekty dochodów. (…)

Taka różnica w traktowaniu oddziałów pod względem podatkowym, w zależności od miejsca siedziby ich spółek dominujących (…), może stanowić ograniczenie swobody przedsiębiorczości w rozumieniu art. 49 TFUE.

(…) Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem środek podatkowy mogący ograniczać swobodę przedsiębiorczości ustanowioną w art. 49 TFUE może być dopuszczony tylko w przypadku, gdy dotyczy on sytuacji, które nie są obiektywnie porównywalne, lub w przypadku, gdy można go uzasadnić nadrzędnymi względami interesu ogólnego, uznanymi w prawie UE. (…)

Z akt sprawy przedłożonych Trybunałowi wynika, że celem przepisów dotyczących cen transferowych, przewidzianych w (rumuńskim) kodeksie podatkowym, jest uniknięcie sytuacji, w której podstawa opodatkowania w państwie, którego rezydentem jest stały zakład spółki niebędącej rezydentem, zostaje pomniejszona z powodu transakcji dokonanych przez ten stały zakład z jego spółką dominującą, które to transakcje nie odpowiadają warunkom rynkowym.

W tym względzie Trybunał orzekł, że konieczność zapewnienia zrównoważonego podziału władztwa podatkowego pomiędzy państwa członkowskie może uzasadniać różnicę w traktowaniu wówczas, gdy badane przepisy zmierzają do zapobieżenia zachowaniom, które mogłyby zagrażać prawu państwa członkowskiego do wykonywania przysługującej mu kompetencji podatkowej w związku z działalnością wykonywaną na jego terytorium (…).

Pozwolenie oddziałom spółek niebędących rezydentami na przenoszenie ich zysków w postaci wyjątkowych lub nieodpłatnych korzyści na ich spółki dominujące zagrażałoby naruszeniem zrównoważonego podziału władztwa podatkowego pomiędzy państwa członkowskie. Mogłoby to naruszyć sam system podziału władztwa podatkowego pomiędzy państwa członkowskie, gdyż państwo członkowskie oddziału (…) byłoby zmuszone do rezygnacji ze swego prawa do opodatkowania (…) jego dochodów, ew. na rzecz państwa członkowskiego siedziby spółki dominującej będącej beneficjentem (…).

Należy zatem uznać, że uregulowanie krajowe, mające zapobiec temu, aby zyski wygenerowane w danym państwie członkowskim były przenoszone bez opodatkowania poza jurysdykcję podatkową tego państwa za pośrednictwem transakcji, które nie odpowiadają warunkom rynkowym, jest odpowiednie do zagwarantowania zachowania zrównoważonego podziału władztwa podatkowego pomiędzy państwa członkowskie.

(…) Podatnik ma nadal możliwość wykazania, że istniały obiektywne powody uzasadniające zawarcie transakcji po cenie, która nie odzwierciedlała ceny rynkowej.

Wygaśnięcie zobowiązań wspólnika wobec likwidowanej spółki osobowej, poprzez konfuzję następującą w wyniku nabycia wierzytelności pożyczkowych tej spółki, nie powoduje powstania przychodu podatkowego u tego wspólnika zarówno w części dotyczącej kwoty głównej, jak i w części odnoszącej się do odsetek od pożyczek – wyrok NSA z 15.09.2020 r. (II FSK 1493/18).

Z uzasadnienia: Spółka osobowa, w której udziały ma wnioskodawczyni, prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. W przyszłości spółka osobowa może zostać zlikwidowana bądź rozwiązana bez przeprowadzania formalnej likwidacji. W takiej sytuacji majątek spółki osobowej zostanie podzielony pomiędzy wspólników. W majątku spółki osobowej mogą znaleźć się m.in. środki pieniężne. Na moment likwidacji może również wystąpić sytuacja, w której wnioskodawczyni będzie dłużnikiem wobec spółki osobowej z tytułu udzielonych bądź nabytych przez spółkę osobową pożyczek. W takim przypadku dojdzie do wygaśnięcia zobowiązania wnioskodawczyni wobec spółki osobowej na skutek konfuzji. Pożyczki udzielone wnioskodawczyni są oprocentowane. Stąd też może się zdarzyć sytuacja, że wygaśnięcie zobowiązań w wyniku konfuzji, związanej z likwidacją spółki, obejmie kwotę główną z tytułu udzielonej pożyczki oraz odsetki do dnia likwidacji. (…)

Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 10 updof do przychodów, o których mowa w ust. 1 i 2, nie zalicza się środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu likwidacji takiej spółki. Jak wynika z literalnej wykładni tego przepisu, otrzymanie przez osobę fizyczną środków pieniężnych w związku z likwidacją spółki niebędącej podatnikiem podatku dochodowego, której był wspólnikiem, jest dla niego neutralne podatkowo – wartość uzyskanych środków pieniężnych nie stanowi przychodu podatkowego wspólnika. Pochodzą one bowiem ze środków wcześniej opodatkowanych (…).

Jednocześnie ustawodawca wprowadził do art. 14 updof:

• ust. 2 pkt 17 lit. b, zgodnie z którym przychodem z działalności gospodarczej są również przychody z odpłatnego zbycia składników majątku otrzymanych w związku z likwidacją spółki niebędącej osobą prawną lub z wystąpieniem wspólnika z takiej spółki,
• ust. 3 pkt 12 lit. b, wedle którego do przychodów, o których mowa w ust. 1 i 2, nie zalicza się przychodów z odpłatnego zbycia składników majątku otrzymanych w związku z likwidacją spółki niebędącej osobą prawną lub wystąpieniem wspólnika z takiej spółki – jeżeli od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja spółki niebędącej osobą prawną lub wystąpienie wspólnika z takiej spółki, do dnia ich odpłatnego zbycia upłynęło 6 lat i odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej. (…)

Z dniem 1.01.2015 r. powyższy katalog regulacji dotyczących skutków podatkowych likwidacji spółki niebędącej osobą prawną został rozbudowany poprzez wprowadzenie do updof art. 14 ust. 8. W myśl tego przepisu przez środki pieniężne (a w konsekwencji te, które nie są uznawane za przychody należne), o których mowa w ust. 3 pkt 10 i 11, rozumie się również wartość wierzytelności uprzednio zarachowanej jako przychód należny, pomniejszonej o należny VAT, oraz wierzytelności z tytułu udzielonej przez spółkę niebędącą osobą prawną pożyczki – z wyjątkiem wierzytelności z tytułu odsetek od opóźnionej zapłaty oraz wierzytelności z tytułu odsetek od takiej pożyczki, jeżeli wierzytelności te zostały spłacone na rzecz otrzymującego je wspólnika.

(…) Aby wierzytelność otrzymana przez wspólnika podlegała regulacji art. 14 ust. 3 pkt 10 updof, musi spełniać łącznie następujące warunki:

a) musi to być wierzytelność uprzednio zarachowana jako przychód należny, pomniejszona o należny VAT, albo wierzytelność z tytułu udzielonej przez spółkę niebędącą osobą prawną pożyczki,

b) nie może być to wierzytelność z tytułu odsetek od opóźnionej zapłaty ani wierzytelność z tytułu odsetek od takiej pożyczki, jeżeli wierzytelność ta – a więc odsetki – została spłacona na rzecz otrzymującego je wspólnika.

Jak wynika z art. 14 ust. 8, jako środki pieniężne mogą zostać potraktowane wyłącznie tzw. wierzytelności własne spółki niebędącej osobą prawną, i to takie, których spłata – gdyby nastąpiła w okresie istnienia spółki niebędącej osobą prawną – byłaby neutralna podatkowo dla wspólników tej spółki.

W przypadku ww. wierzytelności ustawodawca kierował się tożsamością skutków podatkowych sytuacji, gdy spółka uzyskuje spłatę tych wierzytelności (neutralną podatkowo z uwagi na „rozliczenie podatkowe” tych wierzytelności po stronie wspólników na moment ich powstania) i przekazuje otrzymane środki pieniężne wspólnikom, oraz sytuacji, gdy spółka przekazuje wspólnikom wierzytelność i spłata tej wierzytelności następuje na rzecz wspólników.

(…) Chodzi tu więc o odsetki należne pierwotnie spółce, a w wyniku likwidacji należne wspólnikowi. (…)

W związku z likwidacją spółki osobowej na rzecz wnioskodawczyni wydane zostaną wierzytelności z tytułu pożyczki udzielonej jej przez spółkę osobową, obejmujące część kapitałową pożyczki, jak i naliczone odsetki. W takiej sytuacji dojdzie do skupienia w rękach wnioskodawczyni zarówno wierzytelności, jak i zobowiązań wynikających z zawartej umowy pożyczki. Tym samym w świetle przepisów prawa cywilnego dojdzie do konfuzji (wygaśnięcia) zobowiązania wnioskodawczyni do zwrotu otrzymanej pożyczki oraz naliczonych odsetek. Oznacza to, że w istocie wnioskodawczyni nie otrzymała od spółki przyrostu majątku, a więc nie powstał u niej przychód podatkowy.

(…) Organ podatkowy zdaje się utożsamiać konfuzję (wygaśnięcie zobowiązania) ze zbyciem składnika majątkowego. Tymczasem w istocie konfuzja nie jest czynnością, lecz konsekwencją likwidacji spółki osobowej polegającą na tym, że w rękach tej samej osoby (skarżącego) nastąpi połączenie prawa (wierzytelności spółki wobec skarżącej) i korelatywnie sprzężonego z nim obowiązku (zobowiązania skarżącej wobec spółki). (…)

Nie ma w tym przypadku żadnego przyrostu majątku, a tym samym nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zasadnie zatem wnioskodawczyni wywodzi, że konfuzja jest w istocie neutralna podatkowo na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych.

Jednoznaczne brzmienie art. 14 ust. 8 updof nie pozwala na objęcie opodatkowaniem odsetek od wierzytelności otrzymanych przez wspólnika od spółki wraz z wierzytelnością z tytułu pożyczki udzielonej wcześniej temu wspólnikowi przez spółkę, chyba że są to odsetki otrzymane tytułem spłaty od innej osoby, w tym i innego wspólnika.

Wsparcie w zakresie księgowości i sprawozdawczości finansowej oraz przetwarzania danych, polegające na powtarzalnych czynnościach, wykonywanych według z góry ustalonych procedur i standardów, nie jest usługą techniczną w rozumieniu polsko-indyjskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania – wyrok NSA z 6.08.2020 r. (II FSK 2500/19).

Z uzasadnienia: Istota sporu sprowadza się do kwestii, czy opisane we wniosku spółki usługi, które mają być świadczone na jej rzecz przez spółkę indyjską, mieszczą się w dyspozycji art. 13 ust. 4 umowy polsko-indyjskiej, a konkretnie, czy stanowią „usługi techniczne”, o których mowa w tym przepisie.

(…) Spółka podała, że będzie dokonywała wypłaty wynagrodzenia na rzecz spółki indyjskiej z tytułu świadczenia następujących kategorii usług (określonych szczegółowo w umowie zawartej przez strony): wsparcie w procesowaniu zobowiązań, wsparcie w procesowaniu należności, raportowanie księgowe, wsparcie w procesach EXIM (procesy pomocnicze dla usług eksportu i importu), wsparcie w zakresie sprawozdawczości finansowej. Z powyższego wynika, że opisano te usługi, posługując się, jak można przyjąć, swojego rodzaju językiem branżowym, nadającym określonym zwrotom specyficzne znaczenie, nie zawsze pokrywające się z ich rozumieniem w języku potocznym. Przykładowo procesowanie zobowiązań czy należności mogłoby być rozumiane w języku potocznym jako ich odzyskiwanie w drodze procesu, choć zapewne nie o takie znaczenie tych terminów w istocie chodziło.

(…) Przydatna dla klasyfikacji i określenia charakteru tych usług w świetle przepisów umowy mogła być natomiast podana przez spółkę ogólna charakterystyka tych usług jako polegających na dokonywaniu czynności powtarzalnych, wykonywanych według ustalonych procedur, będących w swojej istocie usługami księgowymi i usługami polegającymi na przetwarzaniu danych. Kluczowy zaś w sprawie przepis, tj. art. 13 ust. 4 umowy polsko-indyjskiej, stanowi, że określenie „opłaty za usługi techniczne” użyte w tym artykule oznacza wszelkiego rodzaju opłaty inne niż wymienione w art. 15 i art. 16, będące wynagrodzeniem za usługi menedżerskie, techniczne lub doradcze, włącznie z dostarczeniem usług personelu technicznego lub innego personelu. (…)

Ze stanowiska MF można byłoby wnosić, że nabywane przez spółkę usługi (…) stanowią wszystkie zarazem usługi menedżerskie, techniczne, jak i doradcze. Od gołosłownego stwierdzenia, że usługi niewątpliwie pomagają spółce w procesie zarządzania, jest jeszcze jednak daleko do uznania, że mają one charakter usług menedżerskich.

Podobnie daleko jest od dosyć dowolnej i ogólnikowej konstatacji, że dzięki nabywanym usługom spółka może podejmować odpowiednie kroki co do planowania swojej działalności w przyszłości, do przyjęcia, że usługi te mają charakter doradczy i techniczny, przy czym to ostatnie określenie utożsamiane jest przez organ z usługami pomocniczymi.

Przy takim ujęciu należałoby konsekwentnie przyjąć, że każda usługa nabywana przez podmiot polski, niezależnie od jej cech i charakteru, stanowi usługę techniczną rozumianą jako pomocniczą, ponieważ z tego właśnie powodu – pomocy (wsparcia) w działaniu tego podmiotu – są one przez niego nabywane. (…)

Stanowisko o zakwalifikowaniu usług nabywanych przez spółkę do tak rozumianych usług technicznych również abstrahuje od podanej przez spółkę informacji o charakterze tych usług jako polegających na dokonywaniu czynności powtarzalnych, wykonywanych według z góry ustalonych procedur i standardów. Uwaga ta dotyczy również argumentacji odnoszącej się do zadań i funkcji księgowości (rachunkowości) w działaniu przedsiębiorstwa.

Podobne orzeczenie NSA z:

• 4.02.2020 r. (II FSK 766/18).

Wygrana w konkursie organizowanym przez przedsiębiorcę dla jego kontrahentów, będących również przedsiębiorcami, jest opodatkowana jak przychód z działalności gospodarczej, a nie zryczałtowanym podatkiem w wysokości 10%, na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 2 updof – wyrok NSA z 6.08.2020 r. (II FSK 976/18).

Z uzasadnienia: Skarżący prowadzi działalność gospodarczą w zakresie naprawy samochodów, a organizatorem konkursu jest inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą – jego kontrahent, dostawca części i akcesoriów samochodowych.

Warunkiem udziału w konkursie jest nie tylko prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług mechaniki pojazdowej, ale przede wszystkim bycie klientem (odbiorcą) organizatora konkursu oraz (…) osiągnięcie odpowiedniego „minimum zakupowego” towarów promocyjnych.

(…) W tych też kategoriach, a więc ekonomicznych (dochodowych) należy postrzegać cel i sens zorganizowania konkursu (…). Wprawdzie we wniosku wskazano, że deklarowanym celem konkursu jest wyłonienie i nagrodzenie najlepszych mechaników w Polsce oraz promocja dobrych praktyk stosowanych w danej grupie zawodowej – co mogłoby wskazywać na bezinteresowne ze strony organizatora konkursu zorganizowanie tego przedsięwzięcia w celu budowy, umocnienia i kultywowania etosu danej grupy zawodowej – jednakże jego zamknięty charakter, ograniczony tylko do kontrahentów organizatora, oraz wymóg osiągnięcia określonego pułapu („minimum”) zakupów towarów promocyjnych na to nie wskazują. (…)

Chodzi tu o typowe przedsięwzięcie w zakresie i w ramach działalności gospodarczej (…), a więc jako przychód osiągnięty w ramach tej działalności należy również traktować świadczenia majątkowe (nagrody) ponoszone przez organizatora przedsięwzięcia (konkursu), tj. jako przychody ze źródła przychodów, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 updof, czyli z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Towarzyszące temu przedsięwzięciu postanowienia regulaminowe w postaci konieczności rozwiązywania testów, zadań praktycznych itp. nie zmieniają istoty i charakteru tych przychodów. Tym samym w stosunku do tego rodzaju przychodów znajdzie zastosowanie art. 9a updof, który stanowi, że dochody osiągnięte przez podatników ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, podlegają opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 albo w art. 30c, albo też na zasadach ustanowionych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Przeciwne orzeczenie NSA z:

• 1.12.2015 r. (II FSK 2075/13).

Płatnikiem PIT jest ten, kto dokonuje świadczeń, a nie podmiot, na którym spoczywa ekonomiczny ciężar ich realizacji – wyrok NSA z 25.11.2020 r. (II FSK 1509/20).

Z uzasadnienia: Istota sporu koncentruje się wokół określenia, kto jest płatnikiem i konsekwencji tego w postaci obowiązku informacyjnego oraz obowiązku pobrania i wpłaty PIT w związku z realizowaniem przez skarżącą akcji promocyjnych i wydaniem nagród.

Zdaniem organu obowiązki płatnika będą ciążyły nie na skarżącej, ale na jej kliencie, który jako zleceniodawca obciążony jest ekonomicznym ciężarem przeprowadzenia akcji promocyjnych, w ramach których wydawane są nagrody.

Zdaniem NSA stanowisko to nie zasługuje na uwzględnienie. (…) W żadnej mierze nie można zaakceptować stanowiska organu, zgodnie z którym funkcję płatnika pełni zleceniodawca jako klient skarżącej, bo na nim ciąży ekonomiczny ciężar przeprowadzenia akcji promocyjnych.

(…) Nie ulega bowiem wątpliwości, że to spółka dokonuje świadczeń na rzecz uczestników akcji promocyjnych. Nagrody w przyszłości będą kupowane i nabywane przez skarżącą. Jeżeli w danej akcji nagrodą będą środki pieniężne, będą one wypłacane z rachunku bankowego (lub kasy) spółki na rachunek (lub do rąk) uprawnionego uczestnika.

(…) Okoliczność, że wynagrodzenie spółki będzie tak skalkulowane, że uwzględniać będzie również środki na zakup nagród rzeczowych, których koszt, jak twierdzi organ, „w efekcie pokrywa” klient, nie uzasadnia stanowiska, że płatnikiem w przedstawionym stanie faktycznym i zdarzeniu przyszłym jest klient.

Skarżąca nie pośredniczy w przekazaniu uprawnionym nagród czy środków pieniężnych należących do klienta. Nagrody zostaną zakupione przez skarżącą z jej własnych środków pieniężnych i w chwili ich wydawania uprawnionym uczestnikom ich właścicielem będzie skarżąca. (…)

Obowiązki związane z poborem podatku i złożeniem informacji spoczywają na określonych podmiotach. Podmiotami tymi są podmioty „dokonujące wypłaty” należności lub świadczeń (jak to zostało wskazane w art. 41 ust. 4 i art. 42a updof), podmioty „stawiające do dyspozycji podatnika” pieniądze lub wartości pieniężne (art. 41 ust. 4 updof) czy „dokonujące świadczeń” (art. 41 ust. 1 updof). Ten ostatni przepis (…) nie posługuje się kategorią podmiotu, na którym spoczywa ciężar ekonomiczny świadczenia, lecz wyraźnie wskazuje, że płatnikiem jest podmiot, który dokonuje świadczeń.

Podobne orzeczenia NSA z:

• 21.09.2020 r. (II FSK 1195/18),
• 2.09.2020 r. (II FSK 1192/18).

VAT

Można odliczyć podatek naliczony, nawet gdy podatnik, z powodów od siebie niezależnych, zaniechał planowanych inwestycji. Nie należy korygować tego podatku, jeżeli podatnik nadal ma zamiar wykorzystywać nabyte towary i usługi do celów działalności podlegającej opodatkowaniu – wyrok TSUE z 12.11.2020 r. (C-734/19).

Z uzasadnienia: O istnieniu prawa do odliczenia decyduje jedynie to, czy w odnośnym dniu dana osoba posiada przymiot podatnika oraz czy działa w takim charakterze. (…)

W tym względzie Trybunał wielokrotnie orzekał, że nabyte prawo do odliczenia pozostaje co do zasady zachowane, nawet jeśli później, ze względu na okoliczności niezależne od jego woli, podatnik nie korzysta z tych towarów i usług, które prowadziły do odliczenia w ramach opodatkowanych transakcji.

(…) Nie jest zadaniem organu podatkowego dokonywanie oceny zasadności powodów, które skłoniły podatnika do zaprzestania początkowo planowanej działalności gospodarczej, gdyż wspólny system VAT gwarantuje w zakresie ciężaru podatkowego neutralność jakiejkolwiek działalności gospodarczej, niezależnie od jej celu lub rezultatu (…).

Wystarczy, że podatnik rzeczywiście miał zamiar wykorzystać odnośne towary i/lub usługi do prowadzenia działalności gospodarczej, z tytułu której skorzystał on z przysługującego mu prawa do odliczenia. Wprawdzie organ podatkowy może zwrócić się do podatnika o wykazanie, że jego zamiar jest potwierdzony obiektywnymi okolicznościami, i może – w sytuacjach stanowiących oszustwo lub nadużycie, w których podatnik, pod pretekstem zamiaru prowadzenia konkretnej działalności gospodarczej, faktycznie zamierza nabyć jako swój prywatny majątek towary, w odniesieniu do których można dokonać odliczenia – żądać ze skutkiem wstecznym zwrotu odliczonych kwot (…).

Jednakże, zważywszy nawet, że zwalczanie oszustw, unikania opodatkowania i ew. nadużyć stanowi cel uznany i wspierany przez dyrektywę VAT, możliwość ta nie może (…) powodować, że skorzystanie z prawa do odliczenia VAT przez podatników, stanowiące podstawową zasadę wspólnego systemu VAT, stanie się praktycznie niemożliwe lub nadmiernie utrudnione.

(…) Co się tyczy kwestii, czy w takiej sytuacji należy dokonać korekty odliczonego VAT, należy przypomnieć, że mechanizm korekty przewidziany w art. 184–187 dyrektywy VAT stanowi integralną część ustanowionego przez tę dyrektywę systemu odliczeń VAT. Ma on na celu zwiększenie stopnia dokładności odliczeń w sposób zapewniający neutralność VAT, tak aby transakcje dokonane na wcześniejszym etapie nadal uprawniały do odliczenia tylko w takim zakresie, w jakim służą do realizacji świadczeń podlegających takiemu podatkowi.

Ów mechanizm ma tym samym na celu ustanowienie ścisłego i bezpośredniego związku między prawem do odliczenia zapłaconego naliczonego VAT a wykorzystaniem odnośnych towarów lub usług do celów podlegających opodatkowaniu transakcji (…). 

Wynika stąd, że jeżeli podatnik ma wciąż zamiar wykorzystywać nabyte towary i usługi w celach dokonania transakcji podlegających opodatkowaniu, nie można uznać, że nastąpiła zmiana okoliczności uwzględnianych przy określaniu kwoty odliczenia VAT, w rozumieniu art. 185 dyrektywy VAT. Sytuacja taka nie może być zatem objęta zakresem art. 184 i art. 185 tej dyrektywy w odniesieniu do korekty odliczonego VAT.

Podobne orzeczenia TSUE z:

• 12.11.2020 r. (C-42/19),
• 17.10.2018 r. (C-249/17),
• 28.02.2018 r. (C-672/16).

Nie można skorygować (obniżyć) na fakturze stawki VAT, nie zmieniając zarazem ceny brutto transakcji, chyba że nabywca zgadza się na zmianę (podwyżkę) ceny netto – wyrok NSA z 28.09.2020 r. (I FSK 976/20).

Z uzasadnienia: W latach 2014 i 2015 skarżący dokonywał sprzedaży przy zastosowaniu 23% stawki VAT. W kwietniu 2018 r. wystawił faktury korygujące dotyczące przedmiotowych transakcji, w których zarówno przedmiot sprzedaży, ilość zbywanego towaru, jak i wartość brutto transakcji pozostały bez zmian w stosunku do faktur pierwotnych. Zmianie uległy natomiast stawka (8%) i kwota VAT oraz kwota netto transakcji.

W treści faktur korygujących nie wskazano powodu dokonania korekty. Spośród siedmiu kontrahentów tylko jeden uwzględnił w ewidencji VAT i rozliczył w deklaracji podatkowej faktury korygujące, co przełożyło się na uwzględnienie skorygowanych wartości przez organy podatkowe. Jeden oświadczył natomiast, że nie jest w posiadaniu wystawionych faktur korygujących. Pozostali kontrahenci potwierdzili wprawdzie odbiór faktur korygujących, jednak odmówili ich uwzględnienia, wskazując, że skarżący, dokonując korekty stawki VAT z 23 na 8%, wbrew wcześniejszym ustaleniom podwyższył cenę netto towaru. Kilku kontrahentów odesłało faktury korygujące skarżącemu z informacją o ich błędnym wystawieniu.

Mając powyższe na względzie, zarówno organy podatkowe, jak i sąd I instancji przyjęły, że sporne faktury korygujące zostały wystawione z naruszeniem art. 106j ust. 2 ustawy o VAT i nie odzwierciedlały rzeczywistego przebiegu opisanych w ich treści transakcji, a zatem nie mogły stanowić podstawy ich ujęcia w ewidencji podatkowej. Za niedopuszczalne uznano bowiem korygowanie wartości wynikających z faktur, w przypadku gdy czynność ta nie ma żadnego uzasadnienia i nie jest zgodna z rzeczywistym przebiegiem transakcji, a tym bardziej w sytuacji, gdy jest wyłącznie jednostronną decyzją sprzedawcy.

(…) Tego rodzaju korekta, z uwagi na zależności między ceną netto, stawką podatku a będącą ich pochodną ceną brutto, z konieczności pociąga za sobą zmianę w zakresie tej ostatniej. Podwyższanie w takiej sytuacji ceny netto, a w konsekwencji korygowanie podstawy opodatkowania nie znajduje jakiegokolwiek uzasadnienia, skoro z jednoznacznych ustaleń organów podatkowych bezsprzecznie wynika, że kontrahenci podważają prawidłowość zmiany w zakresie ceny netto. (…)

Skoro zatem wartość netto sprzedaży nie uległa zmianie w stosunku do pierwotnie ustalonej, to dokonywanie korekty w tym zakresie stanowiło jednostronną, niczym nieuprawnioną zmianę podstawy opodatkowania, a tym samym przesądzało o nieprawidłowości sporządzonych faktur korygujących jako odbiegających od faktycznego przebiegu transakcji.

(…) Mimo iż w świetle art. 29a ust. 13 i 14 ustawy o VAT warunkiem uwzględnienia faktury korygującej jest uzyskanie potwierdzenia jej otrzymania przez nabywcę towaru, to z unormowania takiego nie można wyprowadzać obowiązku mechanicznego rozliczenia i akceptacji każdej faktury korygującej doręczonej kontrahentowi. (…)

Faktura korygująca powinna odpowiadać rzeczywistemu przebiegowi transakcji, a okoliczność jej doręczenia kontrahentowi nie pozbawia organu możliwości badania prawidłowości tejże korekty. (…)

Badanie prawidłowości wystawionych faktur korygujących może bowiem obejmować wszystkie korygowane przez podatnika wartości (elementy), w tym cenę netto zbywanego towaru. (…) Innymi słowy fakt, że kwestia ceny może być przedmiotem roszczeń cywilnoprawnych między kontrahentami, nie oznacza, że organy podatkowe mają uznać za prawidłową fakturę korygującą, w której wystawca w sposób jednostronny narzuca kontrahentowi wartość netto zbywanego towaru w wysokości odbiegającej od zgodnie ustalonej (i uprzednio zapłaconej) przez kupującego.

Organ podatkowy nie może zarejestrować jako czynnego podatnika VAT podmiotu, któremu sąd prawomocnie zakazał prowadzenia działalności gospodarczej – wyrok NSA z 24.09.2020 r. (I FSK 1974/17).

Z uzasadnienia: Prawomocny zakaz prowadzenia działalności gospodarczej przekreśla możliwość rejestracji skarżącego jako podatnika VAT. Rejestr stanowi swojego rodzaju gwarancję, że podmioty zarejestrowane jako podatnicy VAT są uprawnione do prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej. Wobec orzeczonego zakazu skarżący nie jest uprawniony do prowadzenia takiej działalności, a w konsekwencji do dokonywania rozliczeń podatkowych.

(…) Okoliczność, że orzeczenie dotyczące zakazu prowadzenia działalności gospodarczej zapadło z datą późniejszą niż data, od której skarżący domagał się rejestracji, nie zmienia powyższej oceny. Z art. 96 ust. 1 ustawy o VAT wynika, że rejestracji należy dokonać przed dniem wykonania pierwszej czynności opodatkowanej. Wyklucza to jednoznacznie możliwość rejestracji z datą wsteczną.

Natomiast w niniejszej sprawie taka rejestracja oznaczałaby w rezultacie dopuszczenie do wykonywania działalności gospodarczej osoby, która prawa tego została ewidentnie pozbawiona.

Zarządzając nieruchomością wspólną, wspólnota mieszkaniowa działa we własnym imieniu i na swoją rzecz. W konsekwencji nie świadczy w tym zakresie usług na rzecz właścicieli lokali i nie ma podstaw do refakturowania – wyrok NSA z 26.08.2020 r. (I FSK 1862/17).

Z uzasadnienia: Z wyroków NSA wynika jednolita linia orzecznicza, według której, w ramach rozliczeń pomiędzy wspólnotą mieszkaniową a jej członkami, opodatkowaniu VAT podlegają te czynności (dostawa towarów, świadczenie usług), które są związane z odrębną własnością lokali, natomiast nie podlegają opodatkowaniu rozliczenia związane z zarządem nieruchomością wspólną.

(…) Wspólnota mieszkaniowa, nabywając usługi w ramach zarządu nieruchomością wspólną, działa we własnym imieniu i na swoją rzecz jako „osoba ustawowa” w rozumieniu art. 331 Kc, będąca jednostką organizacyjną, odrębną od właścicieli, co oznacza, że nie świadczy w tym zakresie usług na rzecz właścicieli lokali w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i nie ma podstaw do refakturowania ponoszonych przez wspólnotę wydatków na rzecz właścicieli lokali (…).

Zgodnie z art. 331 Kc osobą ustawową jest konstrukcja charakteryzująca się trzema zasadniczymi cechami: ma ustawowo przyznaną zdolność prawną, nie jest osobą prawną oraz jest jednostką organizacyjną (ma określoną strukturę organizacyjną).

Wspólnota mieszkaniowa charakteryzuje się wskazanymi cechami. Zatem to wspólnota, a nie jej członkowie, może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną, jak również być podatnikiem VAT. Stanowisko to, wynikające z art. 6 ustawy o własności lokali, zostało potwierdzone w uchwale SN z 21.12.2007 r. (III CZP 65/07).

(…) Pozycja prawna wspólnoty mieszkaniowej i jej członków zbliżona jest więc do pozycji spółki jawnej i jej wspólników, gdyż będąc jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej, to ona, a nie jej członkowie, ma określoną podmiotowość prawną w zakresie zarządzanej nieruchomości wspólnej. (…) W przypadku zatem zarządu nieruchomością wspólną (przez którą rozumie się jedynie grunt oraz część budynku i urządzenia, które nie służą do wyłącznego użytku właścicieli lokali) ponoszone koszty obciążają pod względem podmiotowym wspólnotę jako jednostkę organizacyjną, a nie poszczególnych udziałowców tej wspólnoty, czyli właścicieli lokali, co nie wyklucza faktu, że finansowanie tych kosztów ma miejsce w formie zaliczek uiszczanych przez właścicieli lokali, które składają się na finanse wspólnoty (…).

Istotne jednak jest, że uiszczane zaliczki nie są związane z konkretnymi usługami nabywanymi przez wspólnotę, lecz mając charakter nieskonkretyzowany, stanowią formę pokrywania przez właścicieli lokali kosztów zarządu nieruchomością wspólną, tworząc swoisty „kapitał finansowy” wspólnoty, zabezpieczający jej funkcjonowanie.

Podobne orzeczenia NSA z:

• 5.12.2013 r. (I FSK 1795/12),
• 24.02.2012 r. (I FSK 840/11),
• 4.02.2011 r. (I FSK 217/10),
• 2.12.2010 r. (I FSK 2038/09),
• 16.09.2010 r. (I FSK 742/10),
• 5.08.2010 r. (I FSK 1343/09),
• 30.03.2009 r. (I FSK 88/08).

Stawkę 0% VAT stosuje się wyłącznie do końcowych dostaw części do jednostek pływających (używanych do żeglugi na pełnym morzu i przewożących odpłatnie pasażerów lub używanych do celów handlowych, przemysłowych bądź do połowów) i wyposażenia tych jednostek. Nie obejmuje ona dostaw na wcześniejszym etapie obrotu – wyrok NSA z 29.10.2020 r. (I FSK 160/18).

Z uzasadnienia: Zgodnie z art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT stawkę podatku w wysokości 0% stosuje się do dostaw części do jednostek pływających (używanych do żeglugi na pełnym morzu i przewożących odpłatnie pasażerów lub używanych do celów handlowych, przemysłowych lub do połowów) i wyposażenia tych jednostek, jeżeli są w nie wbudowywane lub służą ich eksploatacji. Przepis ten stanowi implementację części normy art. 148 lit. c dyrektywy 112, stanowiącego, że państwa członkowskie zwalniają dostawę, przebudowę, naprawę, konserwację, czarterowanie oraz wynajem jednostek pływających, o których mowa w lit. a, oraz dostawę, wynajem, naprawę i konserwację sprzętu (łącznie ze sprzętem rybackim) będącego częścią tych jednostek lub służącego ich eksploatacji.

W kolejnej normie dyrektywy VAT – w art. 148 lit. d – postanowiono, że zwalnia się też od podatku świadczenie usług innych niż usługi, o których mowa w lit. c, na bezpośrednie potrzeby jednostek pływających, o których mowa w lit. a, oraz ich ładunków.

Zwolnienie też obejmuje, stosownie do art. 148 lit. a dyrektywy VAT, dostawy towarów w celu zaopatrzenia w paliwo i zaopatrzenia ogólnego jednostek pływających przeznaczonych do żeglugi na pełnym morzu i przewożących odpłatnie pasażerów lub używanych do celów handlowych, przemysłowych lub do połowów, jak również statków ratowniczych i udzielających pomocy na morzu oraz jednostek pływających przeznaczonych do rybołówstwa przybrzeżnego, z wyłączeniem, w przypadku tych ostatnich, dostaw prowiantu na pokład. Z przepisów tych nie wynika w sposób jednoznaczny, w stosunku do jakich dostaw mogą one mieć zastosowanie, w szczególności, czy dotyczą wyłącznie dostaw dokonywanych bezpośrednio na rzecz armatora (podmiotu eksploatującego statki), który wykorzysta te towary na swoich jednostkach pływających, czy też może dotyczyć również dostaw na wcześniejszych etapach obrotu.

Istotną wskazówką w tym zakresie jest zatem orzecznictwo TSUE zapadłe na tle tych przepisów. Wprawdzie Trybunał nie zajmował się analogicznym przedmiotem sporu, (…) lecz swoje stanowisko w tym zakresie wyraził na tle art. 148 lit. a i d dyrektywy VAT, prezentując w wydanych orzeczeniach poglądy istotne dla wykładni art. 148 lit. c dyrektywy, a tym samym art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT.

(…) Trybunał stwierdził, że w istocie stosowanie zwolnienia na etapach poprzedzających ostateczną dostawę towarów na rzecz podmiotu eksploatującego statki wymagałoby od państwa ustanowienia mechanizmów kontroli i nadzoru w celu zapewnienia, że towary objęte zwolnieniem zostaną dostarczone do miejsca ostatecznego przeznaczenia. (…)

Z tego orzecznictwa wynika, że zwolnienie od podatku (stawkę 0%) stosuje się wyłącznie do końcowej dostawy towarów wysyłanych lub transportowanych przez sprzedawcę lub na jego rachunek do miejsca przeznaczenia znajdującego się poza terytorium UE, co oznacza, że zwolnienia te mogą być stosowane wyłącznie do dostawy towarów na rzecz podmiotu eksploatującego statki, który wykorzystuje te towary do zaopatrzenia statków. A zatem nie może ono obejmować dostaw towarów na wcześniejszym etapie obrotu. (…) Dostawy, o których mowa w art. 148 lit. c ww. dyrektywy, aby korzystać ze zwolnienia objętego tą normą (stawka 0%), powinny (…) nastąpić na ostatnim etapie łańcucha sprzedaży tych towarów.

Muzeum może odliczać VAT bez konieczności stosowania tzw. prewspółczynnika, jeżeli wykaże, że organizowane przez nie nieodpłatne imprezy mają związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, tj. zostały zorganizowane w celu zwiększenia sprzedaży opodatkowanej – wyrok NSA z 8.07.2020 r. (I FSK 473/18).

Z uzasadnienia: Spór w sprawie dotyczy uznania usług świadczonych przez wnioskodawcę polegających na organizacji (współorganizacji) nieodpłatnych imprez za związane z prowadzoną działalnością gospodarczą i konieczności zastosowania art. 86 ust. 2a ustawy o VAT.

Skarżący (muzeum) wskazał, że zarówno bezpłatne wstępy w jeden określony dzień tygodnia, którego obowiązek organizowania wynika z art. 10 ust. 2 ustawy o muzeach, jak i bezpłatne wstępy organizowane przez dyrektora muzeum na podstawie nadanych mu ustawowo uprawnień służą m.in. promowaniu zasobów dziedzictwa kulturowego posiadanego przez muzeum, upowszechnianiu wiedzy o kulturze i tradycji, ale także zapewnieniu niezbędnej promocji i reklamy muzeum, co umożliwia uzyskanie większej ilości zwiedzających odpłatnie (opłaty za wstęp stanowią największą pozycję w dochodach muzeum).

Ponadto muzeum wyjaśniło, że podczas ww. czynności nieodpłatnych każdorazowo udostępnione są punkty sprzedaży pamiątek i wydawnictw muzealnych, a także płatny jest wstęp na sale wystawowe. Dodatkowo podczas imprez pobierana jest opłata za udostępnienie stoiska od wystawcy.

Dodatkowo zaznaczono, że wymienione działania nieodpłatne mają charakter promocyjny i marketingowy, co umożliwia poszerzenie grona zwiedzających odpłatnie muzeum i jednocześnie zwiększa dochody ze sprzedaży pamiątek i wydawnictw muzealnych. Na tym polega związek z działalnością gospodarczą poszczególnych, ww. czynności nieodpłatnych.

(…) Skarżący jednoznacznie wskazał, że porównując cele i obowiązki wynikające z ustawy o muzeach z prowadzoną sprzedażą, można powiedzieć, że są ze sobą powiązane i mają na celu nie tylko promowanie zasobów dziedzictwa kulturowego, upowszechnianie wiedzy o kulturze i tradycji, ale także zapewnienie niezbędnej promocji i reklamy muzeum. (…)

Wykazał bowiem, że organizowane nieodpłatnie imprezy mają związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, tj. wykonywane są w ramach działalności promocyjnej i marketingowej w celu zwiększenia sprzedaży opodatkowanej.

Od Redakcji: Nie zawsze instytucjom kultury udaje się wykazać związek nieodpłatnych działań z działalnością opodatkowaną. Przykładem przegranych przez nie spraw są wyroki NSA z 6.06.2018 r. (I FSK 423/18 ws. teatru) i 6.07.2018 r. (I FSK 756/16 ws. centrum kultury i sportu).

PODATEK OD NIERUCHOMOŚCI

Obowiązek podatkowy u użytkownika wieczystego powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym użytkownik ten złożył wniosek o wpis do księgi wieczystej prawa użytkowania wieczystego – wyrok NSA z 4.08.2020 r. (II FSK 2093/19).

Z uzasadnienia: Dla ustalenia, kto – jako użytkownik wieczysty – jest podatnikiem podatku od nieruchomości, konieczne jest stwierdzenie momentu skutecznego nabycia tego prawa przez skarżącą. Zgodnie bowiem z art. 6 ust. 1 upol obowiązek podatkowy w tym podatku powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku. (…)

Do skutecznego przeniesienia prawa użytkowania wieczystego niezbędne jest dokonanie wpisu w księdze wieczystej, czyli tak jak stanowi art. 27 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Jednakże z treści tego przepisu wynika jedynie właśnie to, że skuteczność umowy ustanawiającej lub przenoszącej na nabywcę prawo użytkowania wieczystego uzależniona została od dokonania wpisu do księgi wieczystej.

Natomiast przepis ten nie określa daty powstania lub przejścia tego prawa. Data ta mogłaby być tożsama z datą dokonania wpisu, ale w tym przypadku, z racji rozwiązania prawnego przyjętego w art. 29 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, ustawodawca postanowił inaczej.

Oba powyższe przepisy odczytywane łącznie nakazują przyjąć, że datę powstania bądź przeniesienia prawa użytkowania wieczystego należy wiązać nie z datą dokonania wpisu, lecz z dniem złożenia wniosku o jego dokonanie. Z art. 29 wynika bowiem, że wpis w księdze wieczystej ma moc wsteczną od chwili złożenia wniosku o dokonanie wpisu.

KODEKS CYWILNY

Roszczenia przeciwko US, który nieprawidłowo przeprowadził egzekucję należności podatkowych, przedawniają się po 3 latach od dnia, w którym osoba trzecia dowiedziała się albo przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć o szkodzie w postaci definitywnej utraty rzeczy lub praw majątkowych oraz o osobie obowiązanej do jej naprawienia, nie później jednak niż z upływem 10 lat od dnia, w którym doszło do sprzedaży egzekucyjnej – wyrok SN z 2.10.2020 r. (III CSK 127/18).

Z uzasadnienia: Naczelnik US od 2005 r. prowadził przeciwko spółce cywilnej postępowanie egzekucyjne z tytułu niezapłaconego VAT za okres od lutego do maja 2005 r. (…) W toku tych postępowań doszło do dwóch zajęć ruchomości (towarów handlowych) znajdujących się w siedzibie spółki. (…) Zajęte ruchomości były następnie sukcesywnie sprzedawane (…).

Fundamentalne znaczenie w niniejszej sprawie ma to, że powód dochodził od administracyjnego organu egzekucyjnego (będącego również wierzycielem administracyjnym) naprawienia szkody, podnosząc, że w nieprawidłowo prowadzonym postępowaniu egzekucyjnym, skierowanym przeciwko spółce prawa cywilnego, zostały zajęte, a następnie sprzedane ruchomości stanowiące własność powoda, który w rozumieniu przepisów Op był osobą trzecią, ponoszącą ew. odpowiedzialność za zaległości podatkowe podatnika (art. 107 i 108 Op).

(…) Sądy meriti nie przywiązały należytej wagi do wyraźnie sprecyzowanej podstawy faktycznej żądania, a mianowicie tego, że w ocenie powoda w toku administracyjnego postępowania egzekucyjnego doszło do sprzedaży stanowiących jego własność towarów na poczet zobowiązań podatkowych innego podmiotu. Tak określona podstawa faktyczna żądania wypełnia dyspozycję art. 168a upea [ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – przyp. red.], zgodnie z którym osoba, która rości sobie prawo do rzeczy lub prawa majątkowego, z których przeprowadzono egzekucję przez sprzedaż rzeczy lub wykonanie prawa majątkowego, może dochodzić od zobowiązanego odszkodowania na podstawie przepisów Kc dotyczących odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę. (…)Sprzedaż rzeczy oraz wykonanie prawa majątkowego powodują nieodwracalne skutki prawne, a osobie trzeciej przysługuje roszczenie odszkodowawcze (…).

Z uwagi na podniesiony zarzut przedawnienia, w pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutów skargi kasacyjnej z nim związanych. (…) Zajęcie spornych towarów nastąpiło w maju i sierpniu 2005 r., ich sprzedaż została zrealizowana do 30.01.2006 r., zaś powód dowiedział się o tym nie później niż w 2007 r. (skoro pismem z 4.10.2007 r. domagał się zwrotu zajętych towarów). (…) Otwiera to potrzebę rozważenia prawidłowości wykładni przez sąd II instancji art. 120 § 1 w zw. z art. 4421 § 1 Kc. Pierwszy z przytoczonych przepisów stanowi, że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniejszym możliwym terminie. Natomiast drugi z nich – że roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat 3 od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

W tym miejscu należy przypomnieć, że przepisy stanowiące o przedawnieniu roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych stanowią lex specialis względem art. 120 Kc, także w odniesieniu do ustalenia początku biegu przedawnienia.

(…) Roszczenie odszkodowawcze osoby trzeciej, która rości sobie prawo do rzeczy lub prawa majątkowego będących przedmiotem egzekucji (art. 168a upea), powstaje co do zasady w chwili przeprowadzenia egzekucji z tej rzeczy lub prawa, a zatem w chwili sprzedaży rzeczy lub realizacji prawa majątkowego. (…) W konsekwencji roszczenie odszkodowawcze osoby trzeciej z art. 168a upea przedawnia się z upływem lat 3 od dnia, w którym osoba trzecia dowiedziała się albo przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć o szkodzie w postaci definitywnej utraty rzeczy lub praw majątkowych i o osobie obowiązanej do jej naprawienia, nie później jednak niż z upływem lat 10 od dnia, w którym doszło do sprzedaży egzekucyjnej. Skoro powód nie później niż 4.10.2007 r. posiadał wiedzę o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia, stanowisko sądu II instancji co do przedawnienia roszczenia jest prawidłowe.

Podobne orzeczenia SN z:

• 15.04.2011 r. (II CSK 279/10),
• 18.01.2008 r. (V CSK 367/07).

ORDYNACJA PODATKOWA

Nie można zaliczyć nadpłaty na zobowiązanie podatkowe, które się przedawniło – wyrok NSA z 9.11.2020 r. (I FSK 1010/20).

Z uzasadnienia: W sprawie istotne jest to, że (…) wysokość zobowiązań podatkowych za poszczególne miesiące 2011 r. wynika nie z samoobliczenia spółki (…), lecz z wydanej wobec spółki decyzji wymiarowej. Organy podatkowe stwierdziły bowiem, że w złożonych za luty–grudzień 2011 r. deklaracjach VAT-7 skarżącej znalazły się nieprawidłowości, co doprowadziło do wydania szeregu decyzji określających inne od zadeklarowanych kwoty zobowiązań podatkowych.

(…) Wysokości zobowiązań podatkowych wynikające z tych decyzji stanowiły podstawę do rozliczeń nadpłat przedstawionych w (…) postanowieniach o zaliczeniu (nadpłat na poczet zaległości podatkowych). Tymczasem spółka zaskarżyła decyzję do sądu, a (…) WSA w Warszawie skargę uwzględnił i uchylił wskazaną decyzję. Wyrok ten nie został przez organ odwoławczy zaskarżony i się uprawomocnił (…).

WSA uznał za zasadny przede wszystkim zarzut naruszenia art. 70 § 1 Op, stwierdzając, że organ odwoławczy w tej sprawie doręczył decyzję spółce po upływie terminu przedawnienia. (…) Co za tym idzie, z uwagi na upływ terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych spółki za luty–grudzień 2011 r., organy podatkowe straciły uprawnienie do modyfikacji rozliczeń spółki dokonanych za te okresy, a kwoty podatku należnego i naliczonego (a co za tym idzie, również kwoty zobowiązania podatkowego w VAT) powinny być przyjmowane w wielkościach wynikających ze składanych przez skarżącą deklaracji podatkowych. Ponieważ nie ulega wątpliwości, że postanowienia o zaliczeniu nadpłat na zobowiązania podatkowe dotyczyły wysokości zobowiązań podatkowych (i nadpłat) określonych w decyzji wymiarowej (…), nieaktualność tych kwot musiała skutkować uchyleniem postanowień o zaliczeniu nadpłaty, i to niezależnie od tego, czy wydane one zostały przed, czy po upływie terminu przedawnienia.

Podobne orzeczenie NSA z:

• 23.11.2011 r. (I FSK 126/11).

POSTĘPOWANIE SĄDOWOADMINISTRACYJNE

Żądając wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego, można się powołać na wyrok TSUE, ale tylko taki, który został opublikowany po wydaniu prawomocnego orzeczenia sądu krajowego – postanowienie NSA z 18.11.2020 r. (I FSK 460/20).

Z uzasadnienia: Skarżąca mylnie uznała, że w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem NSA z 18.12.2019 r. mogła żądać wznowienia, powołując się na orzeczenie TSUE z 16.10.2019 r. (C-189/18), opublikowane w DzUrz UE w dniu 16.12.2019 r. (…)

Wyrok TSUE nie mógł stanowić przesłanki do wznowienia postępowania zakończonego orzeczeniem NSA wydanym 18.12.2019 r., albowiem w czasie tym wspomniany wyrok TSUE istniał już w krajowym porządku prawnym. (…) Żądanie wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego z uwagi na wyrok TSUE, znany z urzędu sądowi krajowemu w momencie rozstrzygania sprawy ze skargi kasacyjnej, stanowi (…) próbę podważenia prawomocnego orzeczenia krajowego jako niezgodnego (w ocenie wnioskodawcy) z prawem UE. Instytucja wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego nie służy jednak zwalczaniu prawomocnych orzeczeń (…). Wskazane rozumienie przesłanki z art. 272 § 3, w kontekście przewidzianego w art. 270 Ppsa uprawnienia do wznowienia postępowania, gwarantuje stabilność orzeczniczą oraz nie prowadzi do nieuzasadnionych prób podważania prawomocnych orzeczeń sądowych.

(…) Wspomnieć też można, że w krajowym porządku prawnym istnieją (…) regulacje proceduralne pozwalające na wzruszenie ostatecznej decyzji podatkowej z powołaniem się na orzeczenie TSUE przed organem. Otóż, zgodnie z art. 240 § 1 pkt 11 w zw. z art. 241 § 2 pkt 2 Op, w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli orzeczenie TSUE ma wpływ na treść wydanej decyzji. Uprzednie zaś wydanie wobec takiej decyzji prawomocnego wyroku oddalającego skargę nie stoi na przeszkodzie do jej wzruszenia w tym trybie, o ile zawarta w orzeczeniu TSUE wykładnia mających zastosowanie w danej sprawie przepisów będzie odmienna od przyjętej przy wydaniu decyzji (…). Strona złożyła wniosek mający na celu wzruszenie ostatecznej decyzji podatkowej z powołaniem się na orzeczenie TSUE z 16.10.2019 r. (…) Natomiast dyrektor IAS na żądanie strony wznowił postępowanie zakończone rzeczoną decyzją.