Zamówienie-Koszyk
Dokończ - Edytuj - Anuluj

Droga Użytkowniczko, Drogi Użytkowniku, klikając AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU wyrazisz zgodę na to aby Rachunkowość Sp. z o.o. oraz Zaufani Partnerzy przetwarzali Twoje dane osobowe takie jak identyfikatory plików cookie, adresy IP, otwierane adresy url, dane geolokalizacyjne, informacje o urządzeniu z jakiego korzystasz. Informacje gromadzone będą w celu technicznego dostosowanie treści, badania zainteresowań tematami, dostosowania niektórych treści do lokalizacji z której jest odczytywana oraz wyświetlania reklam we własnym serwisie oraz w wykupionych przez nas przestrzeniach reklamowych w Internecie. Wyrażenie zgody jest dobrowolne.

Klikając w przycisk AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU wyrażasz zgodę na zapisanie i przechowywanie na Twoim urządzeniu plików cookie. W każdej chwili możesz skasować pliki cookie oraz ograniczyć możliwość zapisywania nowych za pomocą ustawień przeglądarki.

Wyrażając zgodę, pozwalasz nam na wyświetlanie spersonalizowanych treści m.in. indywidualne rabaty, informacje o wykupionych przez Ciebie usługach, pomiar reklam i treści.

AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU
account_circle
dehaze

Logowanie

e-mail:

hasło:

 

 

Logowanie za pomocą e-maila

Jeżeli nie pamiętasz hasła albo nie masz konta, to wyślemy na Twój e-mail wiadomość weryfikującą. Po kliknięciu w link z e-maila będziesz zalogowany na urządzeniu do chwili wylogowania.

e-mail:

Klikając w poniższy link, zgadzasz się na zapisanie podanych w formularzu danych i wykorzystywanie ich zgodnie z polityką przetwarzania danych dostępną w dokumencie ⇒Polityka przetwarzania danych osobowych (RODO)⇐

 

Logowanie do za pomocą e-maila

Sprawdzanie danych....

Co nowego w orzecznictwie podatkowym - 61

Aleksander Woźniak
Przedstawiamy najnowsze, prawomocne orzeczenia NSA, do których ukazały się już pisemne uzasadnienia – dopiero one bowiem pozwalają się zorientować w szczegółach sprawy, przesądzających o danym rozstrzygnięciu. Prezentowane wyroki zapadły w indywidualnych sprawach i wiążą tylko strony danego sporu. Wskazują jednak na kształtującą się linię wykładni przepisów.
Wyboru orzeczeń dokonaliśmy, biorąc pod uwagę zagadnienia, z którymi najczęściej stykają się nasi Czytelnicy.

PODATEK DOCHODOWY

Ryczałt za używanie prywatnego samochodu osobowego do celów służbowych nie jest przychodem pracownika, jeżeli stanowi tylko zwrot wydatków, które ma obowiązek ponosić pracodawca – wyrok NSA z 16.10.2019 r. (II FSK 3531/17).

PODATEK DOCHODOWY

Ryczałt za używanie prywatnego samochodu osobowego do celów służbowych nie jest przychodem pracownika, jeżeli stanowi tylko zwrot wydatków, które ma obowiązek ponosić pracodawca – wyrok NSA z 16.10.2019 r. (II FSK 3531/17).

Z uzasadnienia: Istota sporu dotyczy tego, czy za przychody ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 w zw. z art. 11 ust. 1 updof, podlegające opodatkowaniu, należy uznać należności (świadczenia pieniężne) wypłacane pracownikom przez pracodawcę na podstawie stosownych umów tytułem zwrotu kosztów ponoszonych przez pracowników w związku z wykorzystywaniem prywatnych samochodów osobowych w celach służbowych rozumianych jako przejazdy z pracy i do pracy, a także w celu realizacji obowiązków pracowniczych poza miejscem pracy.

(…) W ocenie spółki należności, które wypłaca na rzecz pracowników tytułem zwrotu wydatków dotyczących wykorzystywania prywatnych samochodów osobowych w celach służbowych, nie należy traktować jako przychodów ze stosunku pracy (…). Nie zwiększają one bowiem ich majątku, stanowią tylko wyrównanie wydatków ponoszonych przez pracowników w celu realizacji ich obowiązków pracowniczych, w wysokości nie wyższej niż ryczałt określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 25.03.2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy.

(…) Zdaniem organu interpretacyjnego (…) przychody te prowadzą do powstania dochodu i podlegają opodatkowaniu, zgodnie z zasadą wynikającą z art. 9 ust. 1 updof, gdyż nie są objęte zwolnieniem przewidzianym w art. 21 ust. 1 pkt 23b updof. (…) W ocenie NSA rację w sporze zasadniczo przyznać należy spółce, która trafnie wywiodła, że w realiach rozpoznawanej sprawy znajdują zastosowanie poglądy prawne wyrażone przez TK w wyroku z 8.07.2014 r. (K 7/13). W uzasadnieniu tego wyroku TK sprecyzował bowiem m.in., że za przychód pracownika mogą być uznane tylko takie świadczenia, które zostały spełnione za jego zgodą i w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść, a korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi.

(…) Pomimo tego, że nie wynika to wprost z brzmienia art. 11 ust. 1 updof, za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Przychód jest bowiem w istocie określonym przyrostem majątkowym, a zatem jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny. Stąd też wszystkie kwoty otrzymywane „tytułem zwrotnym”, takie jak pożyczki, kaucje itp., nie są zaliczane do przychodów podatkowych. (…) Zwolnienie podatkowe, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 23b updof, siłą rzeczy może dotyczyć tylko świadczenia, które stanowi przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 updof. Natomiast świadczenie, które nie może być uznane za przychód, gdyż nie generuje żadnego przysporzenia dla podatnika, w tym zwrot wydatków, które obowiązany jest ponosić pracodawca, nie podlega przepisom updof.

Podobne orzeczenia WSA w Warszawie (nieprawomocne) z:

    • 29.03.2018 r. (III SA/Wa 1393/17),
    • 12.01.2018 r. (III SA/Wa 74/17),
    • 11.12.2017 r. (III SA/Wa 3831/16).

Nie są objęte ulgą B+R wydatki na nabycie technologii, która wymaga jedynie odpowiedniej modyfikacji w celu jej wdrożenia i dostosowania do potrzeb konkretnego przedsiębiorcy – wyrok NSA z 9.10.2019 r. (II FSK 3589/17).

Z uzasadnienia: Wdrażany system, będący rozwinięciem systemu APS (Advanced Planning System), został wytworzony przez inny podmiot aniżeli skarżąca, a jego zadaniem jest kompilacja i stymulacja informatyczna procesów zarządzania i produkcji. (…) Ma charakter narzędzia informatycznego, ściśle dostosowanego do konkretnego przedsiębiorcy, które „uczy się” specyfiki działalności produkcyjnej prowadzonej przez podatnika i na bieżąco dostosowuje zarządzanie poszczególnymi etapami produkcji, aby jak najefektywniej wykorzystać dostępne zasoby materiałowe oraz ludzkie.

(…) Zgodnie z art. 18d ust. 1 updop od podstawy opodatkowania, ustalonej zgodnie z art. 18, odlicza się koszty uzyskania przychodów poniesione przez podatnika na działalność badawczo-rozwojową, zwane dalej „kosztami kwalifikowanymi”.

Definicja legalna działalności badawczo-rozwojowej zawarta jest w art. 4a pkt 26 updop, stosownie do którego oznacza to działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań. (…) Decydujące znaczenie ma zatem określenie tego, co na gruncie tej regulacji można uznać za działalność twórczą.

(…) Rozstrzygnięcia wymaga, czy twórczy charakter działalności B+R, zakładany przez ustawodawcę jako jej warunek wstępny, może polegać jedynie na wnoszeniu czegoś nowego dla przedsiębiorców lub być wynikiem tworzenia czegoś przez nich (np. w procesie produkcji określonych dóbr), czy też ma on na celu tworzenie, odkrywanie nowych rozwiązań informatycznych i technologicznych. Czyli, czy działalność B+R ma posiadać charakter kreatywny, a zatem nowatorski, oryginalny w pomyśle. Zdaniem NSA należy przyjąć, że legislator podatkowy miał na celu to drugie znaczenie, które związane jest nie tylko z nabywaniem i stosowaniem nowych technologii, ale także z ich tworzeniem lub co najmniej współtworzeniem (…).

Mając zatem na uwadze charakter ulgi (…), stwierdzić należy, że ma ona na celu aktywizację przedsiębiorców w kierunku finansowania polskiej nauki, także w przypadku nowatorskich prac rozwojowych. Nie mogą zostać wobec tego objęte tą ulgą wydatki jedynie na nabywanie takich technologii, które wymagają odpowiedniej modyfikacji w procesie ich wdrożenia do potrzeb konkretnego przedsiębiorcy. (…) Samo (…) wdrażanie zaawansowanego, informatycznego systemu planowania nie może zostać uznane za działalność twórczą w zakresie prac rozwojowych.

Od Redakcji: NSA odniósł się w wyroku do obowiązującej w rozpatrywanym stanie prawnym definicji prac rozwojowych (art. 4a pkt 28 ppkt a i b updop), z której wynikało wówczas, że prace rozwojowe oznaczają „nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności z dziedziny nauki, technologii i działalności gospodarczej oraz innej wiedzy i umiejętności do planowania produkcji oraz tworzenia i projektowania nowych, zmienionych lub ulepszonych produktów, procesów i usług, z wyłączeniem prac obejmujących rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do produktów, linii produkcyjnych, procesów wytwórczych, istniejących usług oraz innych operacji w toku, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń, w szczególności:

a) opracowywanie prototypów i projektów pilotażowych oraz demonstracje, testowanie i walidację nowych lub ulepszonych produktów, procesów lub usług w otoczeniu stanowiącym model warunków rzeczywistego funkcjonowania, których głównym celem jest dalsze udoskonalenie techniczne produktów, procesów lub usług, których ostateczny kształt nie został określony,

b) opracowywanie prototypów i projektów pilotażowych, które można wykorzystać do celów komercyjnych, w przypadku gdy prototyp lub projekt pilotażowy stanowi produkt końcowy gotowy do wykorzystania komercyjnego, a jego produkcja wyłącznie do celów demonstracyjnych i walidacyjnych jest zbyt kosztowna”.

Obecnie podatkowa definicja prac rozwojowych odwołuje się do definicji zawartej w art. 4 ust. 3 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Jest ona nieco inna. Z jednej strony usunięto z niej przykłady działań stanowiących prace rozwojowe, takie jak opracowywanie prototypów i projektów pilotażowych, oraz ich walidację. Z drugiej wymieniono wprost nabywanie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania.

Z aktualnej definicji wynika, że prace rozwojowe obejmują „nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń”.

Należy jednak pamiętać, że ulgą B+R nie jest objęte nabycie usługi od podmiotu zewnętrznego, który nie posiada odpowiedniego statusu jednostki naukowej (art. 18d ust. 2 pkt 3 updop).

Przewidziane w art. 21 ust. 1 pkt 68 updof zwolnienie obejmuje wyłącznie wartość nagród przyznanych w związku ze sprzedażą premiową kupującemu, a nie zatrudnianym przez niego osobom, choćby miały wpływ na decyzje zakupowe – wyrok NSA z 30.10.2019 r. (II FSK 2455/18).

Z uzasadnienia: Art. 21 ust. 1 pkt 68 updof (…) stanowi, że wolna od podatku dochodowego jest wartość wygranych w konkursach i grach organizowanych i emitowanych (ogłaszanych) przez środki masowego przekazu (prasa, radio i telewizja) oraz konkursach z dziedziny nauki, kultury, sztuki, dziennikarstwa i sportu, a także nagród związanych ze sprzedażą premiową towarów lub usług – jeżeli jednorazowa wartość tych wygranych lub nagród nie przekracza kwoty 760 zł [obecnie 2000 zł – przyp. red.].

(…) Ścisła wykładnia nakazuje przyjąć, że ustanowione tym przepisem zwolnienie od podatku obejmuje wyłącznie wartość nagród przyznanych kupującemu, w sytuacji gdy nagroda jest związana ze sprzedażą premiową. (…) Tymczasem skarżąca forsuje rozszerzającą wykładnię art. 21 ust. 1 pkt 68 updof, w ramach której uwzględnia kryteria niewystępujące w tym przepisie i co najistotniejsze – trudne do zweryfikowania, wręcz płynne.

Przyjęta przez skarżącą okoliczność, że zazwyczaj osobami mającymi realny wpływ na decyzje zakupowe danego klienta są kierownicy sklepów/hurtowni bądź osoby na stanowiskach kupców, menedżerowie hoteli lub restauracji oraz kucharze, jest wynikiem oceny sytuacji przez sprzedawcę, a ta może przecież być błędna. Nie można wykluczyć, że kupujący wskazałby zupełnie inną osobę, która ma wpływ na decyzje dotyczące zakupu towaru, niż osoba wytypowana przez sprzedającego. Zdaniem NSA ten prosty przykład wskazuje, że forsowana przez skarżącą wykładnia wprowadza znaczną dowolność w stosowaniu omawianego zwolnienia.

Podobne orzeczenie NSA z:

    • 21.08.2019 r. (II FSK 2046/18).

Udział w konkursie nie jest świadczeniem ekwiwalentnym wobec organizatora tego konkursu – wyrok NSA z 21.08.2019 r. (II FSK 2958/17).

Z uzasadnienia: Art. 21 ust. 1 pkt 68a updof stanowi, że wolna od podatku dochodowego jest wartość nieodpłatnych świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, otrzymanych

od świadczeniodawcy w związku z jego promocją lub reklamą – jeżeli jednorazowa wartość tych świadczeń nie przekracza kwoty 200 zł; zwolnienie nie ma zastosowania, jeżeli świadczenie jest dokonywane na rzecz pracownika świadczeniodawcy lub osoby pozostającej ze świadczeniodawcą w stosunku cywilnoprawnym.

(…) W ocenie autora skargi kasacyjnej (MRiF) skoro w przedstawionym stanie faktycznym „nagrody otrzymają jedynie zwycięzcy konkursów, w konsekwencji nie są (one) wydawane wszystkim uczestnikom, lecz wyłącznie podmiotom, osiągającym podczas rywalizacji najlepsze rezultaty”, to „mamy do czynienia ze wzajemnym zobowiązaniem obu stron do dokonywania pewnych czynności, co wyklucza możliwość zastosowania zwolnienia (…)”.

(…) Odnosząc się do tak zaprezentowanego stanowiska, należałoby przyjąć, że w przypadku gdyby w konkursie w ramach ustalonego regulaminu nagrody były przyznawane wszystkim uczestnikom oraz bez rywalizacji pomiędzy jego uczestnikami, to miałoby (…) zastosowanie zwolnienie przewidziane w art. 21 ust. 1 pkt 68a updof.

W ocenie NSA tak zawężone rozumienie nieodpłatności świadczenia nie jest prawidłowe, a w szczególności nie znajduje uzasadnienia w treści ustawy. (…) Konkurs, który organizowała skarżąca, oparty był na konstrukcji przyrzeczenia publicznego z art. 919 Kc, stanowiącego jednostronną czynność prawną, rodzącą obowiązek świadczenia tylko po stronie przyrzekającego.

(…) Osoby będące adresatem przyrzeczenia publicznego (tj. potencjalni uczestnicy konkursu) nie są zobowiązane do żadnego działania, jak i organizator (…) nie ma wobec nich roszczenia o wykonanie czynności określonych w treści przyrzeczenia. Wobec powyższego nie ma znaczenia, dla potrzeb skorzystania ze zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 68a updof, „objęcie” nagrodami wszystkich uczestników konkursu. (…) Tak więc nie mamy do czynienia z wzajemnym zobowiązaniem obu stron, tj. spółki oraz uczestnika konkursu, do „dokonania pewnych czynności”, gdyż zachowanie drugiej strony – uczestnika konkursu – nie stanowi świadczenia ekwiwalentnego względem świadczenia w postaci uzyskanej nagrody.

>Potrącenie odszkodowania za zakaz konkurencji z roszczeniem przysługującym spółce wobec jej byłego prezesa nie zwalnia z zastosowania 70% stawki PIT – wyrok NSA z 6.06.2019 r. (II FSK 1722/17).

Z uzasadnienia: Spółka skierowała do byłego już prezesa zarządu oświadczenie w przedmiocie potrącenia rat odszkodowania z tytułu umowy o zakazie konkurencji za okres od lutego 2015 do listopada 2015 r. z przysługującym spółce roszczeniem o zwrot świadczeń bezpodstawnie uzyskanych przez byłego prezesa od spółki. (…) Obecnie spółka zamierza złożyć kolejne oświadczenie o potrąceniu wzajemnie przysługujących wierzytelności (…).

Na skutek składanych oświadczeń nie dojdzie do wypłaty żadnych świadczeń na rzecz byłego prezesa zarządu ani żadne środki nie zostaną postawione do jego dyspozycji, bowiem nie będzie on mógł nimi dysponować. (…) Spółka stwierdziła, że w przypadku potrącenia wzajemnie przysługujących wierzytelności (…) nie będzie występowała w roli płatnika i nie będzie zobligowana do przekazania na rachunek US zryczałtowanego podatku, o którym mowa w art. 30 ust. 1 pkt 15 updof, od wartości rat odszkodowania z tytułu umowy o zakazie konkurencji, które zostaną potrącone, a nie wypłacone lub w inny sposób postawione do dyspozycji byłego prezesa zarządu.

(…) Sąd I instancji uznał za prawidłowy pogląd MF, że na spółce ciąży obowiązek comiesięcznego poboru (…) zryczałtowanego podatku dochodowego według stawki podatkowej 70% w części, w której wysokość odszkodowania przekroczy wysokość otrzymanego wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę wiążącej byłego prezesa ze spółką w okresie 6 mies. poprzedzających pierwszy miesiąc wypłaty odszkodowania (…).

Potrącenie uregulowane w art. 498 Kc jest instytucją z zakresu prawa cywilnego i zasadniczo umożliwia wzajemną kompensatę zobowiązań o charakterze cywilnoprawnym. Jeżeli jednak w odniesieniu do określonego świadczenia czy też wierzytelności znajdują zastosowanie przepisy prawa publicznego (tu podatkowego), to powinny one w pierwszej kolejności zostać uwzględnione (…). Płatnik nie może na bazie czynności cywilnoprawnych, dokonywanych wobec podatnika, wpływać na zakres obowiązku podatkowego określonego w bezwzględnie obowiązujących przepisach podatkowych. Nie jest przy tym istotne, że – jak podaje spółka – prezes zarządu nie sprzeciwia się takiemu potrąceniu, co nie dziwi, mając na uwadze fakt, że w takim przypadku ominąłby go obowiązek zapłaty 70% podatku (…).

Gdyby przyjąć za zasadne stanowisko (…), że potrąceniu w trybie cywilnoprawnym może podlegać także kwota podatku (czy też zaliczki na podatek), do którego pobrania i odprowadzenia do organu podatkowego zobowiązany jest płatnik z tytułu wypłacanych przez niego na rzecz innych podmiotów różnego rodzaju świadczeń, to obowiązki te byłyby iluzoryczne, a fiskus pozbawiony by został należnych mu podatków. Zawsze bowiem możliwe byłoby zawarcie przez płatnika, w trybie cywilnoprawnym, umowy pożyczki z podmiotem, na rzecz którego wypłaca on określonego rodzaju świadczenia, podlegające co do zasady opodatkowaniu, a następnie dokonywanie potrącenia należności z tytułu spłaty przez ten podmiot pożyczki z należnym mu od płatnika świadczeniem (wraz z wchodzącym w jego skład należnym podatkiem).

VAT

Gmina, która działając w charakterze organu władzy publicznej, poniosła wydatki inwestycyjne na infrastrukturę lokalną i przekazała ją do bezpłatnego użytkowania odrębnej samorządowej jednostce organizacyjnej, nie zyskuje następnie prawa do odliczenia VAT wskutek przekazania tej infrastruktury do odpłatnego użytkowania za symboliczną odpłatnością – wyrok NSA z 28.10.2019 r. (I FSK 164/17).

Z uzasadnienia: W sprawie nie ma sporu co do tego, że gmina działała w charakterze organu władzy publicznej, ponosząc wydatki inwestycyjne na wytworzenie infrastruktury w postaci przenośnego boiska, które dla realizacji zadań własnych, w zakresie zaspokajania potrzeb wspólnoty, przekazała do bezpłatnego użytkowania odrębnej samorządowej jednostce organizacyjnej. Spór powstał na tle oceny charakteru działania gminy w związku ze zmianą formy tego przekazania z nieodpłatnej na odpłatną, z ustaleniem symbolicznej kwoty odpłatności. Czy w takiej sytuacji można przyjąć, że gmina działa jako podatnik prowadzący działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT?

(…) Cechy podmiotów będących stronami umowy dzierżawy (oba realizują zadania społeczne) oraz charakter obiektu (ogólnodostępny przed zawarciem umowy dzierżawy, jak i po jej zawarciu) wskazują na brak wyraźnego związku pomiędzy świadczeniem gminy a symbolicznie określoną odpłatnością. Co istotne, w związku z zawarciem umowy dzierżawy gmina uzyska jedynie znikomą część wydatków, jakie poniosła na realizację inwestycji. Zachodzi zatem wyraźna asymetria pomiędzy kwotą rocznego czynszu dzierżawnego a wartością infrastruktury. Nie ma też podstaw do uznania, by gmina w odniesieniu do rozpatrywanej transakcji znajdowała się w sytuacji porównywalnej do innych podatników. Brak wskazania w interpretacji na przetargowy sposób wyłonienia drugiej strony umowy świadczyć może również o tym, że przekazanie infrastruktury nastąpi z innych przyczyn niż gospodarcza.

(…) Uwzględniając wszystkie wskazane wyżej okoliczności, nie można uznać, by zmiana formy oddania przedmiotowego obiektu samorządowej jednostce kultury (do realizacji zadań własnych gminy) z nieodpłatnej na odpłatną, o symbolicznym charakterze, sama w sobie podyktowana była względami ekonomicznymi i korzyściami gminy z tego tytułu i by można mówić w tym przypadku o wyraźnych świadczeniach wzajemnych.

(…) Nie ma racji sąd I instancji, że do okoliczności tej sprawy zastosowanie ma uchwała NSA z 26.10.2015 r. (I FPS 4/15). Uchwała ta dotyczyła wydatków związanych z budową infrastruktury kanalizacyjnej, która to infrastruktura mieści się w sferze działalności, z tytułu której organy publiczne uznawane są zawsze za podatników, chyba że skala takiej działalności jest pomijana. W myśl bowiem art. 13 ust. 1 akapit 3 dyrektywy 112 w każdych okolicznościach podmioty prawa publicznego są uważane za podatników w związku z czynnościami określonymi w zał. I, chyba że niewielka skala tych działań sprawia, że mogą być one pominięte. W pkt 3 zał. I dyrektywy VAT w ramach tych czynności wymieniono dostawę wody, gazu, energii elektrycznej i energii cieplnej, a więc czynności związane z infrastrukturą kanalizacyjną.

Podobne orzeczenia TSUE z:

    • 2.06.2016 r. (C-263/15),
    • 12.05.2016 r. (520/14),
    • 29.10.2015 r. (C-174/14).

Brak do końca 2015 r. przepisów o prewspółczynniku nie oznaczał, że podatnicy (gminy) mieli prawo do odliczenia VAT związanego z działalnością niemającą charakteru gospodarczego. Jeżeli jednak dokonali tego odliczenia zgodnie z wykładnią wyrażoną przez NSA w uchwale z 24.10.2011 r. (I FPS 9/10), to w świetle konstytucyjnych zasad demokratycznego państwa prawa oraz pewności prawa nie mogą ponieść tego konsekwencji i być zobowiązani do korekty rozliczeń okresów rozliczeniowych, za które zobowiązania podatkowe jeszcze się nie przedawniły – wyroki NSA z 2.07.2019 (I FSK 119/17) i 3.07.2019 r. (I FSK 73/17).

Z uzasadnienia: Do 31.12.2015 r. brak było regulacji w ustawie o VAT w zakresie zasad odliczania podatku naliczonego w odniesieniu do zakupionych towarów i usług wykorzystywanych do celów tzw. mieszanych (podlegających i niepodlegających systemowi VAT). Również przepisy dyrektywy VAT nie obejmują regulacji, których przedmiotem są sposoby lub kryteria, jakie państwa członkowskie są zobowiązane stosować, gdy przyjmują przepisy pozwalające na podział kwot podatku naliczonego, według których odpowiednie wydatki mają związek z działalnością gospodarczą lub działalnością niemającą charakteru gospodarczego.

W tych okolicznościach orzecznictwo TSUE – do czasu wyroku Trybunału z 8.05.2019 r. (C-566/17, w sprawie Związku Gmin Zagłębia Miedziowego w Polkowicach) – wskazywało, że aby podatnicy mogli dokonywać koniecznych obliczeń w spornym zakresie, do państw członkowskich należy ustalenie sposobów i kryteriów właściwych do tego celu, z poszanowaniem zasad, które stanowią podstawę wspólnego systemu VAT.

Zatem państwa członkowskie powinny (…) zapewnić, że odliczenie będzie dokonywane wyłącznie w odniesieniu do tej części VAT, która jest proporcjonalna do kwoty przypadającej na czynności uprawniające do odliczenia. Powinny więc dołożyć starań, aby obliczenie proporcji pomiędzy działalnością gospodarczą a działalnością niemającą charakteru gospodarczego obiektywnie odzwierciedlało część wydatków faktycznie przypadającą odpowiednio na każdy z tych rodzajów działalności. (…) Biorąc zatem pod uwagę, że:

a) obecna praktyka sądowa w zakresie ustalenia sposobu kalkulacji proporcji wyznaczającej zakres prawa do odliczenia VAT bazowała, z korzyścią dla podatników, na uchwale NSA z 24.10.2011 r. (I FPS 9/10), (…)

b) w wyroku z 8.05.2019 r. (C-566/17 r.) TSUE zakwestionował tę wykładnię, stwierdzając, że to na podatniku spoczywa „obowiązek określenia, spośród swoich wydatków mieszanych, części związanej z transakcjami gospodarczymi”, NSA, jako sąd krajowy, respektując stanowisko TSUE jako wiążące, (…) musi brać pod uwagę konsekwencje tego stanu rzeczy dla stosujących się do tej wykładni prawa podatników. (…) Oznacza to, że podatnicy ci nie są z tego tytułu zobligowani, w stosunku do okresów rozliczeniowych, których zobowiązania podatkowe nie uległy jeszcze przedawnieniu, do korekty rozliczeń tych okresów.

Jeżeli podatnik wykonuje zarówno czynności opodatkowane, jak i zwolnione z VAT, to odlicza podatek naliczony zgodnie z proporcją, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT, a nie zgodnie z prewspółczynnikiem, o którym mowa w art. 86 ust. 2a tej ustawy – wyrok NSA z 25.06.2019 r. (I FSK 933/17).

Z uzasadnienia: Spór dotyczył tego, czy w sytuacji gdy podatnik dokonuje czynności, w związku z którymi przysługuje mu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi prawo takie nie przysługuje (czynności zwolnionych od podatku), powinien obliczyć proporcję, opierając się na metodzie wynikającej z art. 90 ust. 2 i 3 ustawy o VAT, czy też może zastosować proporcję wyliczoną w zgodzie z dyspozycją art. 86 ust. 2c tej ustawy.

(…) Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (…). Przepis ten – wyrażający regułę ogólną – znajduje zastosowanie w sytuacji, gdy poniesiony wydatek ma charakter jednorodny, tj. w całości jest albo nie jest związany z działalnością opodatkowaną. Sytuacja, gdy ma on charakter mieszany, tj. gdy jest częściowo związany z działalnością opodatkowaną, a częściowo zwolnioną, unormowana jest w art. 90 ustawy o VAT.

(…) Tym samym nie można zaakceptować poglądu, że w zaprezentowanym we wniosku stanie faktycznym zastosowanie znajdzie regulacja art. 86 ust. 2c ustawy o VAT [dotycząca metod obliczania prewspółczynnika – przyp. red.]. Z art. 86 ust. 2a wynika wprost, że ma on zastosowanie do innej sytuacji faktycznej. Dotyczy bowiem przypadku nabycia towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza (…). W takim przypadku, jak wskazał ustawodawca, sposób określenia proporcji powinien najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć.

Jednocześnie w ust. 2c art. 86 (ustawodawca) podał przykładowe dane możliwe do wykorzystania przy ustalaniu proporcji, w tym metodę posługującą się średnioroczną powierzchnią wykorzystywaną do działalności gospodarczej i powierzchnią wykorzystywaną poza taką działalnością. Jednakże metoda ta wykorzystana może być tylko w sytuacji, gdy nabycia podatnika służą wykonywaniu działalności gospodarczej i działalności niemającej takiego charakteru, a więc niepodlegającej ustawie (a nie zwolnionej, jak to jest w przypadku opisanym we wniosku).

Obiady dla nauczycieli oraz pracowników administracji szkolnej nie podlegają VAT, jeżeli są wydawane w stołówce szkolnej na tych samych zasadach, jak obiady dla uczniów – wyrok NSA z 24.10.2019 r. (I FSK 1248/17).

Z uzasadnienia: W odpowiedzi na pytanie, czy gmina, prowadząc stołówkę szkolną, działa jako podatnik VAT, trzeba mieć na uwadze następujące okoliczności. Po pierwsze zadanie polegające na prowadzeniu stołówki szkolnej na zasadach przewidzianych w (…) ustawie o systemie oświaty może być zakwalifikowane jako zadanie własne o charakterze publicznym. Stołówka – jak wynikało z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego – jest bowiem integralną częścią szkoły publicznej i nie stanowi od niej odrębnego podmiotu gospodarczego. Już w wyroku z 7.10.2008 r. (I FSK 1157/07) NSA wyjaśnił, że w zakresie usług edukacyjnych mieści się dostarczanie obiadów uczniom w ramach stołówki szkolnej.

Po drugie gmina (miasto), prowadząc stołówkę szkolną, nie ma typowej dla czynności cywilnoprawnych swobody w kształtowaniu ceny za świadczoną usługę. Pobierane przez nią opłaty z tytułu sprzedaży obiadów (…) nie mają charakteru komercyjnego; w cenie ujęte są jedynie koszty zakupu produktów niezbędnych do przygotowania obiadów, a ich wysokość jest ustalana przez dyrektora szkoły w porozumieniu z jednostką prowadzącą szkołę.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga to, że wysokość pobieranych opłat jest kształtowana przez przepisy powszechnie obowiązującego prawa publicznego. Przesądza o tym treść obowiązującego w dacie wydania zaskarżonej interpretacji art. 67a ustawy o systemie oświaty (…). Z powoływanych przepisów można w związku z tym wyprowadzić wniosek, że gmina, realizując zadania własne (publiczne) w zakresie edukacji, które obejmują organizowanie wyżywienia dla dzieci w stołówce szkolnej, nie jest w stosunku do tych czynności (…) podatnikiem VAT, o którym stanowi art. 15 ust. 1 w zw. z ust. 2 ustawy o VAT.

(…) Nie sposób przyjąć, że w stosunku do uczniów gmina (miasto) nie działa jako podatnik VAT, a wobec korzystających na takich samych zasadach ze stołówki szkolnej nauczycieli i pracowników administracji szkolnej prowadzi działalność gospodarczą i świadczy usługi opodatkowane VAT. Ponieważ usługi te są adresowane do ściśle oznaczonego kręgu podmiotów i nie są wykonywane przez gminę (miasto) na tych samych warunkach prawnych, co działalność wykonywana przez prywatnych przedsiębiorców, to przy ocenie tej działalności nie można stwierdzić, że prowadzi ona do naruszenia zasad swobodnej konkurencji. W wyroku z 4.05.2017 r. (C-599/15) TSUE podkreślił, że usługi oferowane przez college ograniczonej liczbie osób trzecich nie wydają się porównywalne do tych oferowanych przez restauracje oraz teatry prowadzące działalność komercyjną (…). Również w realiach tej sprawy krąg podmiotów korzystających ze stołówki jest ściśle oznaczony, a inne podmioty nie mają swobodnego dostępu do korzystania z usług wyżywienia w stołówce szkolnej.

Podobne orzeczenia NSA z:

    • 9.06.2017 r. (I FSK 1271/15 i I FSK 1317/15),
    • 7.10.2008 r. (I FSK 1157/07).

Podobne orzeczenia TSUE z:

    • 4.05.2017 r. (C-599/15),
    • 20.03.2014 r. (C-72/13).

Jeżeli wskutek cesji praw i obowiązków wynikających z umowy dostawy podmiot przejmujący zobowiązuje się do jej realizacji, zaliczając na poczet ceny – za zgodą nabywcy – uprzednio zapłaconą zaliczkę, to powstaje u niego obowiązek podatkowy z tytułu otrzymania zapłaty na poczet dostawy – wyrok NSA z 16.10.2019 r. (I FSK 1273/17).

Z uzasadnienia: Umowa obejmuje cesję (przelew) wierzytelności oraz przejęcie obowiązków (zobowiązanie dostarczenia lokali osobom, które uiściły zaliczki na te lokale). (…) Stosownie do art. 509 § 2 Kc konsekwencją przelewu wierzytelności jest zmiana podmiotowa po stronie wierzyciela, polegająca na tym, że dotychczasowy wierzyciel traci to stanowisko, a w jego miejsce wchodzi nabywca wierzytelności, który uzyskuje ją w takim samym kształcie, w jakim przysługiwała ona zbywcy. Podstawowym natomiast skutkiem przejęcia długu (art. 519 § 1 Kc) jest wstąpienie przejemcy w sytuację prawną dotychczasowego dłużnika, który zostaje zwolniony z długu. Zmiana ta nie wywołuje żadnych konsekwencji w stosunku zobowiązaniowym, łączącym najpierw wierzyciela z dawnym dłużnikiem, a następnie z przejemcą. (…) Jednak powyższa konstrukcja cywilistyczna nie ma zastosowania na gruncie VAT.

(…) Nie ma zatem podstaw do stwierdzenia, że skarżąca spółka jest pod względem podatkowym kontynuatorem czynności zrealizowanych przez sprzedawcę. (…) Podatkowe skutki czynności dokonanych przez sprzedawcę oraz skarżącą spółkę muszą być oceniane odrębnie u każdego z tych podmiotów. (…) Skoro sprzedawca przyjął od nabywców zapłatę ceny na poczet sprzedaży i ustanowienia odrębnej własności lokalu, a czynności tych nie wykonał (przenosząc swoje prawa i obowiązki za zgodą nabywców na skarżącą spółkę), nie może budzić wątpliwości, że zawarta przez niego umowa nie została przez niego zrealizowana, co obliguje go do wystawienia nabywcom faktur korygujących faktury zaliczkowe.

Art. 106j ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, regulujący kwestię wystawienia faktury korygującej w przypadku zwrotu zaliczki (w całości lub w części), nie stanowi wymogu jej fizycznego zwrotu. (…) Zaliczki te zostały w aspekcie prawnym zwrócone przez sprzedawcę nabywcom, którzy zadecydowali o ich przekazaniu skarżącej spółce na poczet ceny sprzedaży i ustanowienia odrębnej własności lokali w budynku wznoszonym na gruncie nabytym przez skarżącą od sprzedawcy.

(…) Z chwilą zawarcia umowy przeniesienia praw i obowiązków skarżąca spółka uzyskała – za wcześniejszą zgodą nabywców – prawo do dokonanych przez nich wpłat (zaliczek) (…). W konsekwencji spółka jest zobowiązana do opodatkowania VAT wartości przekazanych jej do dyspozycji wpłat (na poczet ceny lokali), które w wyniku zawartej umowy zostały przekazane jej przez sprzedawcę na poczet realizacji przez nią dostaw przedmiotowych lokali za zapłaconą przez nabywców cenę.

Oddział zagranicznej spółki, mającej siedzibę poza granicami UE, ma prawo do odliczenia podatku naliczonego, wynikającego z importowanych lub nabytych towarów i usług, jeżeli kwoty te mogłyby być odliczone, gdyby czynności podlegające opodatkowaniu były wykonywane na terytorium kraju, a oddział posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami – wyrok NSA z 13.06.2019 r. (I FSK 727/17).

Z uzasadnienia: Spornym w sprawie jest, czy zakupy towarów i usług przez unijny oddział przedsiębiorstwa mającego siedzibę poza UE należy traktować jako czynność oddziału, czy jako czynność zakładu głównego. A w konsekwencji – czy oddział jest uprawniony do odliczenia podatku z faktur zakupu towarów i usług, jako od towarów i usług wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej na zasadach ogólnych (…), czy też o zwrot tego podatku musi ubiegać się zakład główny jako podmiot z państwa trzeciego (art. 89 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT).

W ocenie sądu I instancji oddział jest uprawniony do dokonywania odliczeń. Sąd I instancji zwrócił uwagę, że w rozstrzygnięciu omawianego zagadnienia istotne znaczenie ma postanowienie TSUE z 21.06.2016 r. (C-393/15). (…) Zdaniem organu postanowienie w sprawie C-393/15, na którym oparł się sąd I instancji, zostało wydane w oparciu o odmienny stan faktyczny. (…) W opinii organu (…) tez postanowienia w sprawie C-393/15 nie można rozciągać na przypadki, w których mamy do czynienia ze spółką z siedzibą na terytorium państwa trzeciego.

(…) Trafnie jednak zauważył sąd I instancji, że okoliczność ta nie ma decydującego znaczenia dla przyznania prawa do odliczenia podatku (…). Ani art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT, ani art. 169 dyrektywy 112 nie zawierają wyłączenia podmiotów, które mają główną siedzibę poza granicami UE (nie mają siedziby głównej w jednym z państw członkowskich), lecz prowadzą rzeczywistą działalność gospodarczą na terenie jednego z państw członkowskich za pośrednictwem oddziału.

(…) Z art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT wynika, że podatnik ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, jeżeli importowane lub nabyte towary i usługi dotyczą dostawy towarów lub świadczenia usług przez podatnika poza terytorium kraju, jeżeli kwoty te mogłyby być odliczone, gdyby czynności te były wykonywane na terytorium kraju, a podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami.

Warunkiem dokonania odliczenia podatku jest zatem wykazanie, że podatek podlegałby odliczeniu, gdyby czynności te były wykonywane na terytorium kraju, a podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami. Z wniosku o wydanie interpretacji nie wynika natomiast, by centrala dokonywała czynności, których dokonanie na terytorium kraju powodowałoby powstanie prawa do odliczenia podatku. Wskazanie we wniosku, że „centrala w Korei Południowej wykonuje czynności, które podlegają opodatkowaniu w tym państwie. Działalność oddziału jest nierozerwalnie związana z działalnością centrali. Jednocześnie oddział w Polsce posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z świadczeniem usług przez podatnika poza terytorium kraju”, nie jest tożsame ze wskazaniem, że centrala dokonuje czynności, których dokonanie na terytorium kraju powodowałoby powstanie prawa do odliczenia podatku.

Zagraniczny przedsiębiorca, który działa poprzez swój oddział na terytorium Polski, ale nie dokonuje tu żadnych transakcji gospodarczych, nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego. Może jedynie się ubiegać o jego zwrot – wyrok NSA z 27.06.2019 r. (I FSK 795/17).

Z uzasadnienia: Oddział przedsiębiorstwa zagranicznego N. GmbH z siedzibą w Niemczech zajmuje się, w ramach struktury spółki, prowadzeniem prac badawczo-rozwojowych, a swoje wyniki przekazuje spółce – podmiotowi macierzystemu. Spółka, na podstawie dokumentu wewnętrznego, w ramach finansowania przekazywała oddziałowi środki finansowe w kwocie stanowiącej sumę kosztów poniesionych przez oddział na wykonane prace badawczo-rozwojowe, powiększone o ustaloną marżę.

Efekt prac badawczo-rozwojowych wykonanych przez oddział był w następnej kolejności sprzedawany przez spółkę na rzecz podmiotu trzeciego. Spółka wystawiała na rzecz nabywcy faktury VAT, posługując się niemieckim numerem identyfikacyjnym, a jej wynagrodzenie stanowiła suma kosztów, jakie poniosła spółka, w tym koszty wykonanych przez oddział prac badawczo-rozwojowych. Ponadto oddział dokonał wielu zakupów, które były związane z wykonanymi przez niego pracami badawczo-rozwojowymi, posługując się przy tym polskim numerem identyfikacyjnym. Oddział nie dokonywał żadnej sprzedaży w Polsce.

(…) Niewątpliwie trzeba się odnieść do treści postanowienia TSUE z 21.06.2016 r. (C-393/15, w sprawie ESET spol. s r.o. sp. z o.o., oddział w Polsce). (…) Należy jednak podkreślić, że między tymi postępowaniami zachodziła jedna istotna różnica, a mianowicie w sprawie rozpoznawanej przez TSUE oddział spółki dokonywał na terenie kraju sporadycznych czynności opodatkowanych. Natomiast, jak wynika ze stanu faktycznego niniejszej sprawy, podatnik nie dokonywał żadnej sprzedaży na terenie kraju. Stąd też nie można się wprost odwoływać do wyroków NSA z 29.11.2016 r. (I FSK 485/15) oraz 12.01.2018 r. (I FSK 495/16).

(…) Spór w niniejszej sprawie nie dotyczy kwestii, czy oddział spółki zagranicznej może odzyskać podatek naliczony przy nabyciu towarów lub usług na terenie kraju. Odpowiedź jest bowiem oczywista. Zagadnieniem spornym jest w istocie kwestia, w jaki sposób wnioskodawca może ten podatek odzyskać. Czy skarżący ma prawo do odliczenia na podstawie art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT (tak jak twierdzi wnioskodawca), który to przepis zawiera implementację art. 169a dyrektywy 112, czy też ma prawo do zwrotu na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT, a więc w trybie przewidzianym w art. 170 dyrektywy 112.

(…) Wbrew twierdzeniom pełnomocnika strony skarżącej fakt posiadania oddziału na terenie Polski nie oznacza, że spółka ma także siedzibę na terenie kraju. Podmiot ma bowiem tylko jedną siedzibę. Nie można zaś pojęcia siedziby utożsamiać ze stałym miejscem prowadzenia działalności gospodarczej. (…) Art. 3 dyrektywy 2008/9/WE z 12.02.2008 r. określającej szczegółowe zasady zwrotu podatku od wartości dodanej (…) wskazuje, że dyrektywa ma zastosowanie do wszystkich podatników niemających siedziby w państwie członkowskim zwrotu, którzy spełniają następujące warunki:

a) podczas okresu zwrotu podatnik ten nie miał na terytorium państwa członkowskiego zwrotu siedziby działalności

gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, z których dokonywano transakcji gospodarczych, albo, w przypadku braku takiej siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, nie miał tam stałego miejsca zamieszkania ani zwykłego miejsca pobytu;

b) podczas okresu zwrotu podatnik ten nie dostarczał żadnych towarów ani nie świadczył usług uważanych za dostarczane lub świadczone w państwie członkowskim zwrotu.

Nie budzi żadnych wątpliwości to, że spełniona jest druga przesłanka, określona w pkt b. We wniosku o udzielenie interpretacji wprost określono, że podatnik nie dostarczał żadnych towarów ani nie świadczył usług uważanych za dostarczane lub świadczone w państwie członkowskim zwrotu. (…) Pierwsza z przesłanek (…) wymaga, aby stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej przez podatnika cechowało się wystarczającym stopniem powiązania, a zatem trwałością i strukturą do wykonywania danego świadczenia.

(…) Zagraniczny przedsiębiorca (tj. N. GmbH z siedzibą w Niemczech), działający poprzez swój oddział na terytorium kraju, nie dokonywał na tym terytorium żadnych transakcji gospodarczych. Pojęcie to należy bowiem odnosić wyłącznie do tych transakcji, od których należny jest podatek, tj. „czynnych transakcji w danym państwie członkowskim”. Tym samym skład orzekający w niniejszej sprawie nie podziela stanowiska dotyczącego szerokiej wykładni pojęcia „transakcji gospodarczych”, obejmujących również nabycia towarów i usług.

(…) W konsekwencji, gdy na terenie kraju nie są dokonywane transakcje podlegające opodatkowaniu, wówczas zastosowanie znajdzie art. 89 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT, stanowiący odpowiednik art. 170 dyrektywy 112. Przepis ten stanowi, że w odniesieniu do podmiotów nieposiadających siedziby działalności gospodarczej, stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, z którego dokonywano transakcji gospodarczych, stałego miejsca zamieszkania lub zwykłego miejsca pobytu na terytorium kraju, niedokonujących sprzedaży na terytorium kraju, mogą być zastosowane zwroty podatku na warunkach określonych w ust. 1a–1g oraz w rozporządzeniu (…).

Zastosowanie znajdzie (więc) również rozporządzenie MF z 9.12.2014 r. w sprawie zwrotu podatku od towarów i usług niektórym podmiotom (…), w którym określone zostały m.in. warunki, terminy i tryb dokonywania zwrotu podatku oraz sposób naliczania i wypłaty odsetek od kwot podatku niezwróconych w terminie podmiotom, o których mowa w art. 89 ust. 1 pkt 3 tej ustawy.

Podobne orzeczenia NSA z:

    • 25.10.2016 r. (I FSK 2024/15),
    • 12.12.2014 r. (I FSK 353/13).

Przeciwne orzeczenia NSA z:

    • 21.02.2017 r. (I FSK 1762/16, I FSK 1763/16).

PCC

Dodatnia wartość firmy (goodwill) nie jest prawem majątkowym i w związku z tym nie podlega PCC – wyrok NSA z 8.10.2019 r. (II FSK 3272/17).

Z uzasadnienia: W ustawie o PCC brak jest regulacji prawnej, że wyodrębnionym, samodzielnym przedmiotem opodatkowania jest sprzedaż przedsiębiorstwa/zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Wobec powyższego sprzedaż przedsiębiorstwa podlega opodatkowaniu PCC w taki sposób i w takim zakresie, w jakim przedsiębiorstwo zawiera w sobie rzeczy i/lub prawa majątkowe, a podstawę opodatkowania stanowi wartość rynkowa tych rzeczy i praw majątkowych.

(…) Przedmiotem sporu była (…) wartość firmy jako dodatnia wartość przedsiębiorstwa (dodatnia różnica pomiędzy ceną sprzedaży a wartością zbioru składających się na przedsiębiorstwo rzeczy i praw majątkowych – tzw. goodwill). Jest to – nietożsama ze znakiem towarowym – niezdefiniowana w ustawie (…) wartość przedsiębiorstwa w aspekcie jego niematerialnych aktywów, na które składają się m.in. dochodowość, lokalizacja, organizacja marketingowa, reputacja, klientela.

(…) Wartość firmy (…), w tym goodwill, staje się składową wartości przedsiębiorstwa, będąc nadwyżką godziwie oszacowanej wartości podmiotu gospodarczego – z uwzględnieniem zdolności do generowania zysków w przyszłości – nad sumą wartości jego aktywów. (…) Skoro ustawodawca nie zdecydował się na opodatkowanie PCC umowy sprzedaży przedsiębiorstwa, to ew. opodatkowanie goodwill tym podatkiem może być rozważane wyłącznie w kontekście art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o PCC, a zatem jako sprzedaży prawa majątkowego.

(…) Zarówno w prawie podatkowym, jak i w cywilnym nie ma definicji prawa majątkowego. Ustawodawca nie zdefiniował także goodwill jako prawa majątkowego. (…) Funkcjonują sprzeczne, wzajemnie wykluczające się poglądy co do charakteru goodwill. Według jednych z nich jest to prawo majątkowe, a według innych przeciwnie – jest to pewien stan faktyczny.

(…) W ocenie NSA nie można, bez naruszenia zasady, że obowiązki podatkowe kreują przepisy ustawowe (art. 217 Konstytucji RP), wyprowadzić tezy o opodatkowaniu PCC zawartego w cenie przedsiębiorstwa goodwill (…). Opodatkowanie goodwill wymaga, aby było ono składnikiem przedsiębiorstwa (rzeczą lub prawem majątkowym), co – w sytuacji tak rozbieżnych poglądów – powinno wynikać wprost z przepisu ustawy podatkowej. (…) Należyte rozumienie omawianego pojęcia uzasadnia odwołanie się do uor oraz updop i updof, które to ustawy postrzegają wartość firmy wyłącznie w kategoriach ekonomicznych, traktowanych przez inwestorów jako cena zakupu oczekiwanych korzyści ekonomicznych nabywanych wraz z aktywami.

Analiza art. 33 ust. 4 i art. 44b ust. 10 uor, art. 16g ust. 2 updop oraz art. 22g ust. 2 updof pozwala na pogląd, że wartość (dodatnia) firmy (goodwill) jest wartością wyrażoną w pieniądzu, przyjętą do celów podatkowych (w podatkach dochodowych) i bilansowych. Ma ona charakter kalkulacyjny (arytmetyczny). Jest zatem jedynie wartością ekonomiczną (sytuacją faktyczną wpływającą dodatnio na wartość przedsiębiorstwa), a nie prawem podmiotowym.

(…) Przeciwko zakwalifikowaniu goodwill do praw majątkowych przemawia też i to, że w orzecznictwie, jak i piśmiennictwie nie ma ono ustabilizowanej nazwy – raz określa się go jako „wartość firmy”, raz jako „renomę firmy”, a jeszcze w innych przypadkach jako „wartość godziwą aktywów netto”.

Podobne orzeczenia NSA z:

    • 23.05.2019 r. (II FSK 1393/17),
    • 28.06.2018 r. (II FSK 1932/16).

Przeciwne orzeczenie NSA z:

    • 14.11.2018 r. (II FSK 3253/16).

AKCYZA

Nie można obniżyć podatku akcyzowego od wyprodukowanych w składzie podatkowym wyrobów akcyzowych o akcyzę zapłaconą od energii elektrycznej zużytej w procesie produkcji – wyrok NSA z 17.09.2019 r. (I GSK 286/17).

Z uzasadnienia: Art. 21 ust. 8 ustawy akcyzowej stanowi, że kwota akcyzy należna od danych wyrobów akcyzowych wyprodukowanych w składzie podatkowym lub poza składem podatkowym zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 1 może być obniżona o akcyzę zapłaconą od zużytych do ich wyprodukowania składników będących wyrobami akcyzowymi. Powołana regulacja jest jednoznaczna w swej treści. (…) Obniżka jest zatem zależna od tego, czy zużyte do produkcji wyroby akcyzowe stanowią składnik lub składniki wyprodukowanego wyrobu.

(…) Niewątpliwie energia elektryczna zużyta w procesie produkcji wyrobów wytwarzanych przez skarżącą spółkę nie stanowi składnika wyprodukowanych wyrobów. Tym samym brak jest w zaistniałym stanie faktycznym możliwości obniżenia podatku akcyzowego o akcyzę zapłaconą od zużytej w procesie produkcji energii elektrycznej. (…) W przypadku wyrobów akcyzowych zużytych do produkcji, które nie wchodzą w skład wyprodukowanego wyrobu, nie zawsze jest bowiem możliwe stwierdzenie, jaka ich ilość została zużyta do wyprodukowania konkretnego wyrobu, np. w sytuacji zużywania energii elektrycznej do wytworzenia światła podczas produkcji wyrobów akcyzowych.

ORDYNACJA PODATKOWA

Nie zawiadamia się o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, jeżeli dotyczy ona zasadności zwrotu różnicy VAT lub zwrotu podatku naliczonego – wyrok NSA z 13.09.2019 r. (I FSK 956/19).

Z uzasadnienia: Zgodnie z art. 79 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej [obecnie art. 48 ust. 1 ustawy – Prawo przedsiębiorców – przyp. red.] organy kontroli zawiadamiają przedsiębiorcę o zamiarze wszczęcia kontroli. Stosownie zaś do ust. 3 ww. przepisu (obecnie art. 48 ust. 11 pkt 10 Prawa przedsiębiorców) zawiadomienia nie dokonuje się w przypadkach określonych w art. 282c Op. Z kolei w myśl art. 282c § 1 pkt 1 lit. a Op nie zawiadamia się o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, jeżeli kontrola dotyczy zasadności zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o VAT.

W ocenie autora skargi kasacyjnej niedokonanie zawiadomienia o zamiarze wszczęcia przedmiotowej kontroli podatkowej mogłoby być uzasadnione jedynie kontrolą w zakresie „zasadności zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego za (…) maj 2015 r.”, a nie kontrolą w ogólnym zakresie „wywiązywania się z obowiązujących przepisów w podatku od towarów i usług za maj 2015 r.”. Takiego stanowiska autora skargi kasacyjnej nie można podzielić.

(…) Kontrola podatkowa dotyczyła zwrotu różnicy podatku w rozumieniu przepisów ustawy o VAT i nie ma przy tym znaczenia, że w upoważnieniu do kontroli zakres kontroli został określony jako „wywiązywanie się z obowiązujących przepisów w podatku od towarów i usług za maj 2015 r.” , bowiem w złożonej 25.06.2015 r. deklaracji VAT-7 za maj 2015 r. skarżący wykazał kwotę do zwrotu na rachunek bankowy w wysokości (…) zł w terminie 25 dni z tytułu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym. W konsekwencji nie ma tu zastosowania obowiązek zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej.

Wyświetlono 0% artykułu
Aby odblokować pełną treść

Kup dostęp do tego artykułu

Cena dostępu do pojedynczego artykułu tylko 12,30

Kup abonament

Abonamenty on-line Prenumeratorzy Członkowie SKwP
miesiąc 71,00
kwartał 168,00
pół roku 282,00
rok 408,00

Kup teraz

Bezpłatny dostęp do tego artykułu i ponad 3500 innych, dla prenumeratorów miesięcznika „Rachunkowość".

Pomoc w uzyskaniu dostępu:

15% rabat na wszystkie zakupy. Zapytaj o kod w swoim Oddziale.

Dodaj kod tutaj

Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest organizacją, do której należy ponad 26 000 księgowych, a członkostwo wiąże się z licznymi korzyściami.

Dołącz do nas

„Rachunkowość” - od 75 lat źródło rzetelnej wiedzy!

Zamknij

Skróty w artykułach

akty prawne, standardy i interpretacje:
  • dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
  • dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
  • Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
  • KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
  • Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
  • Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
  • Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
  • Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
  • KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
  • MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
  • MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
  • Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
  • Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
  • rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
  • rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
  • rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
  • rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
  • specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
  • uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
  • uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
  • updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
  • updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
  • upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
  • US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
  • ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
  • ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
  • ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
  • ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
  • ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
  • ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
  • ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
  • ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
  • ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
  • usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
  • uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
  • Założenia koncepcyjne MSSF Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
pozostałe skróty:
  • CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
  • EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
  • FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
  • FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
  • FP – Fundusz Pracy
  • FS – Fundusz Solidarnościowy
  • IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
  • IS – izba skarbowa
  • KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
  • KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
  • KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
  • KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
  • KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
  • KSB – Krajowe Standardy Badania
  • MF – Minister Finansów
  • MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
  • MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
  • MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
  • MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
  • NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
  • PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
  • PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
  • PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
  • pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
  • PPK – pracownicze plany kapitałowe
  • RM – Rada Ministrów
  • SA – sąd apelacyjny
  • sf – sprawozdanie finansowe
  • skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
  • SN – Sąd Najwyższy
  • SO – sąd okręgowy
  • TK – Trybunał Konstytucyjny
  • TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
  • UCS – urząd celno-skarbowy
  • UE – Unia Europejska
  • US – urząd skarbowy
  • WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
  • WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
  • WSA – wojewódzki sąd administracyjny
  • zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
Skróty w tekście
Stowarzyszenie
Księgowych w Polsce
Najbliższe szkolenia on-line
23.06.2025 KSeF – wdrożenie i fakturowanie - 8 godzin dydaktycznych SKwP Warszawa
23.06.2025 Podatek CIT – zrozumieć przychody i koszty podatkowe SKwP Warszawa
23.06.2025 Potrącenia na liście płac i obowiązki pracodawcy wobec sądowego i administracyjnego organu egzekucyjnego w 2025 roku – 8 godzin dydaktycznych SKwP Warszawa
23.06.2025 Prawne i procesowe przygotowanie do wejścia w życie przepisów dyrektywy 2023/970 o równości i jawności wynagrodzeń SKwP Bielsko-Biała, SKwP Częstochowa, SKwP Gorzów Wielkopolski, SKwP Kielce, SKwP Koszalin, SKwP Opole, SKwP Poznań, SKwP Szczecin, SKwP Włocławek
23.06.2025 Reklama i reprezentacja w 2025 roku: imprezy firmowe, upominki dla kontrahentów, ulga na reklamę do 1 mln zł, influencerzy – kompleksowo na gruncie CIT, ECIT, PIT i VAT SKwP Bielsko-Biała, SKwP Częstochowa, SKwP Gorzów Wielkopolski, SKwP Katowice, SKwP Kielce, SKwP Olsztyn, SKwP Opole, SKwP Szczecin, SKwP Włocławek
23.06.2025 Samochody – kompleksowe rozliczenie podatku VAT, CIT i PIT SKwP Bielsko-Biała, SKwP Częstochowa, SKwP Gdańsk, SKwP Gorzów Wielkopolski, SKwP Kielce, SKwP Koszalin, SKwP Opole, SKwP Radom, SKwP Szczecin, SKwP Włocławek
23.06.2025 Koszty uzyskania przychodu w działalności gospodarczej – 8 godzin dydaktycznych SKwP Warszawa
Kursy dla księgowych