Co nowego w orzecznictwie podatkowym -119

PODATEK DOCHODOWY

Kwota zapłacona wskutek ugody zawartej z kontrahentem przed Międzynarodowym Sądem Arbitrażowym w Paryżu jest kosztem uzyskania przychodów – wyrok NSA z 16.07.2024 r. (II FSK 1401/21).

Z uzasadnienia: Zdaniem organu nie można uznać, że wydatek w postaci zapłaconej kwoty [1 mln euro – przyp. red.]poniesiony w związku z zawarciem ugody z kontrahentem z tytułu roszczeń wynikających z umowy dostawy, w zaistniałym pomiędzy stronami sporze rozstrzyganym w międzynarodowym postępowaniu arbitrażowym, stanowi dla spółki koszt uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 updop (…), gdyż podstawą wypłaty odszkodowania jest szkoda powstała w wyniku obiektywnie wadliwie wykonanej usługi. Odmiennego zdania jest skarżąca i sąd I instancji (…). Stanowisko to podziela NSA (…).

Przepisy ustawy podatkowej nie ograniczają związku między kosztami a przychodami tylko do związku bezpośredniego. Literalna wykładnia art. 15 ust. 1 updop, a w szczególności użytego w nim zwrotu „w celu” wskazuje, że pierwszoplanowe znaczenie ma rzeczywisty zamiar podatnika, a nie ostateczny skutek. Każdorazowo przy ocenie charakteru poniesionego kosztu niezbędna jest obiektywna ocena wszystkich uwarunkowań, które istniały w czasie ponoszenia kosztów, które mogą zmieniać się w czasie i na które mogą oddziaływać także przyczyny niezależne od woli i świadomości podatnika. (…) Prezentowana przez organy podatkowe koncepcja bezpośredniego związku przyczynowego (…) ma zbyt kategoryczny charakter. (…)

W procesie działań gospodarczych przedsiębiorca dąży nie tylko do maksymalizacji przychodów, ale i do minimalizacji kosztów ich uzyskania, przy czym obie te wielkości muszą być ujmowane globalnie. Ocena zabezpieczenia źródła przychodu nie powinna w takim przypadku ograniczać się do jednostkowego zdarzenia, ale uwzględniać i rozpatrywać dany wydatek w ramach całości źródła przychodu. W analizowanej sprawie związek z przychodem może przejawiać się choćby w uzyskaniu przez skarżącą dostępu do nowych rynków zbytu i możliwości sprzedaży swoich produktów na dotychczas niedostępnych dla niej rynkach czy też w powstrzymaniu wspierania konkurencji. Racjonalne wydają się także przewidywania spółki o osłabieniu własnej pozycji gospodarczej (nierentowności produkcji) i wzmocnieniu pozycji konkurenta na rynkach światowych, w konsekwencji możliwości zmniejszenia przychodów.

Jeżeli zatem zapłata „odstępnego” – a tak należałoby nazwać kwotę zapłaconą przez skarżącą w związku z zawartą ugodą – może przynieść wskazane wyżej korzyści skutkujące w efekcie minimalizacją strat, to wydatek z tego tytułu można uznać za koszt uzyskania przychodu w rozumieniu art. 15 ust. 1 updop. (…) Działanie spółki było podyktowane faktem przejęcia kontrahenta przez spółkę hiszpańską, która była konkurencją dla skarżącej, w związku z czym spółka podjęła próbę zakończenia tej współpracy. (…) Skarżąca podkreślała, że kontynuowanie umowy dostawy byłoby de facto wspieraniem jej bezpośredniego konkurenta – producenta hiszpańskiego. Nie sposób tym samym odmówić racjonalności decyzji spółki o konieczności rozwiązania umowy dostawy i zakończenia współpracy.

Podobne orzeczenia NSA z:

• 11.08.2020 r. (II FSK 1074/18),
• 9.01.2020 r. (II FSK 1330/19),
• 2.07.2019 r. (II FSK 2220/17),
• 26.04.2019 r. (II FSK 1248/17),
• 6.02.2019 r. (II FSK 259/17),
• 12.04.2018 r. (II FSK 871/16),
• 7.11.2017 r. (II FSK 1125/16),
• 25.06.2012 r. (II FPS 2/12).

Płatnikiem PIT jest ten, kto wypłaca należność. Niekoniecznie musi być on stroną umowy, na podstawie której należność ta jest wypłacana – wyroki NSA z 9.08.2024 r. (II FSK 1468/21, II FSK 1469/21).

Z uzasadnienia: Zgodnie z art. 41 ust. 1 updof osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują świadczeń z tytułu działalności, o której mowa m.in. w art. 13 pkt 8, osobom określonym w art. 3 ust. 1, są obowiązane jako płatnicy pobierać, z zastrzeżeniem ust. 4, zaliczki na podatek dochodowy (…). Z kolei art. 8 Op stanowi, że płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Definicja normatywna płatnika zamieszczona w art. 8 Op ma zastosowanie w obrębie szeroko rozumianego prawa podatkowego. (…) W przypadku płatników wskazanych w art. 41 ust. 1 updof na uwagę zasługuje przede wszystkim, że zalicza się do nich, prócz osób prawnych (podobnie jak w art. 8 Op), także jednostki organizacyjne osób prawnych, co rozszerza zakres podmiotowy płatników w odniesieniu do normatywu z art. 8 Op. Dodatkowo w art. 41 ust. 1 updof wskazano, że podmioty będące płatnikami mają dokonywać świadczeń na rzecz osób fizycznych podlegających nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu z tytułu działalności, o której mowa m.in. w art. 13 pkt 2 i 4–9 updof. (…) Działalność, o której mowa w art. 13 pkt 8 lit. a updof, to wykonywanie usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, w ramach których przychody uzyskiwane są wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej. Nie ulega wątpliwości, że MOPS stanowi organizacyjnie wyodrębnioną strukturę w obrębie jednostki samorządu terytorialnego, jaką jest gmina. (…)

Ustawy podatkowe nie wskazują, które jednostki organizacyjne osób prawnych czy też jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej są płatnikami. Z literalnego brzmienia art. 41 ust. 1 updof wynika, że okolicznością, która decyduje o przypisaniu statusu płatnika osobie prawnej czy też jej jednostce organizacyjnej, może być wyłącznie „dokonywanie świadczeń z tytułu działalności określonym osobom fizycznym”, a więc także dokonywanie wypłaty wynagrodzenia z tytułu umowy cywilnoprawnej. (…) Ustawa podatkowa nie przypisuje statusu płatnika podmiotowi odpowiedzialnemu na mocy zawartej umowy cywilnoprawnej za wypłatę wynagrodzenia, ale podmiotowi, który tej wypłaty technicznie dokonuje.

Skoro art. 41 ust. 1 wskazuje jako płatników zarówno osoby prawne, jak i ich jednostki organizacyjne, oznacza to, że ustawodawca dopuszcza, że płatnik nie jest stroną umowy, która stanowi tytuł prawny do wypłaty należności. Jednostki organizacyjne osób prawnych, które pozbawione są odrębnej osobowości prawnej, nie zawierają samodzielnie umów stanowiących podstawę do wypłaty świadczeń. Jeżeli jednostki organizacyjne osób prawnych zawierają umowy, to czynią to wyłącznie w imieniu i na rzecz osoby prawnej, na podstawie udzielonego ich kierownikom pełnomocnictwa. Jeżeli zatem ustawodawca chciałby powiązać obowiązki płatnika z byciem stroną umowy, to nie wskazałby w art. 41 ust. 1 updof jednostek organizacyjnych osoby prawnej jako płatników obok samej osoby prawnej.

Potwierdza to również brzmienie art. 13 pkt 8 lit. a updof, zgodnie z którym przychodami z działalności wykonywanej osobiście są przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło uzyskiwane wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej. Przepis ten wyraźnie wskazuje, że ustawodawca dopuszcza, aby przychody z umowy cywilnoprawnej były uzyskiwane od jednostki organizacyjnej osoby prawnej, czyli podmiotu, który nie może być stroną tej umowy cywilnoprawnej. (…) Nie do przyjęcia jest zdaniem NSA stanowisko organu interpretacyjnego (…), zgodnie z którym kluczowe znaczenie dla nałożenia obowiązków płatnika ma mieć fakt „bycia stroną umowy cywilnoprawnej”.

Podobne orzeczenia NSA z:

• 2.03.2021 r. (II FSK 39/21).

Rekompensata, którą otrzymuje regionalny fundusz rozwoju na realizację zadań będących – co do zasady – zadaniami własnymi województwa, podlega opodatkowaniu CIT. Nie jest to dotacja zwolniona z podatku na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 47 updop – wyrok NSA z 14.02.2024 r. (II FSK 631/21).

Z uzasadnienia: Spółka została utworzona na podstawie art. 13 ust. 1a ustawy o samorządzie województwa (usw). Przepis ten stanowi, że w sferze użyteczności publicznej województwo może, w celu realizacji działań z zakresu, o którym mowa w art. 11 ust. 2, utworzyć regionalny fundusz rozwoju w formie spółki z o.o. albo spółki akcyjnej (…). Kwestia działania tego rodzaju przedsiębiorstw, stanowiących odrębne od jednostki samorządu terytorialnego podmioty, została uregulowana w art. 106 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) (…). Istotą art. 106 TFUE jest zagwarantowanie możliwości rzeczywistego dostarczania obywatelom UE tego rodzaju świadczeń, których sam tylko mechanizm wolnorynkowy, funkcjonujący na zasadach wolnokonkurencyjnych (zgodnie z paradygmatem efektywności ekonomicznej), zapewnić nie jest w stanie. (…)

Definicję przedsiębiorstwa publicznego zawiera dyrektywa Komisji nr 2006/111 z 16.11.2006 r. w sprawie przejrzystości stosunków finansowych między państwami członkowskimi a przedsiębiorstwami publicznymi, a także w sprawie przejrzystości finansowej wewnątrz określonych przedsiębiorstw (DzUrz UE L 318 z 17.11.2006 r.) (…). Usługi w ogólnym interesie gospodarczym są usługami rynkowymi, które państwa członkowskie poddają szczególnym zobowiązaniom odnoszącym się do służby publicznej, na podstawie kryterium interesu ogólnego (…). Usługi te muszą być świadczone przez zobowiązane do tego przedsiębiorstwa, w sposób obligatoryjny (obowiązkowy), pod nadzorem władz publicznych (wyrażającym się m.in. w możliwości ingerowania w sposób świadczenia przez przedsiębiorstwo wzmiankowanych usług), w sposób powszechnie dostępny oraz przy zastosowaniu przystępnych taryf. (…) Zasadnie w związku z tym skarżący kasacyjnie organ (dyrektor KIS) podnosi zarzut naruszenia art. 13 ust. 1a usw poprzez uznanie funduszu za organ władzy publicznej. (…) Umowa, na podstawie której powierzone mają być skarżącemu usługi w zakresie zarządzania funduszami (środkami inwestycyjnymi wspierającymi rozwój małych i średnich przedsiębiorstw oraz innych obszarów zgodnie ze strategią inwestycyjną województwa), ma charakter umowy publicznoprawnej. (…)

Fundusz jest jednocześnie spółką prawa handlowego – przedsiębiorstwem wykonującym powierzone mu przez województwo zadania tego województwa w strefie użyteczności publicznej. Nie można zatem (…) utożsamiać go z organem władzy publicznej. Choć został utworzony przez jednostkę samorządu terytorialnego, to jednak do realizacji tych zadań, w ramach których nie działa ona jako organ władzy. (…) Przedmiotem umowy jest zarządzanie powierzonymi środkami. To stanowi usługę powiernictwa, jaką fundusz świadczy dla województwa i za wykonanie tej usługi fundusz otrzymać ma rekompensatę pokrywającą koszty wykonania tego zadania z uwzględnieniem rozsądnego zysku. Sposób kalkulacji rekompensaty wyraźnie zatem wskazuje na to, że jest to wynagrodzenie za wykonanie usługi.

Nie można także pominąć, że dotacje z budżetów jednostek samorządu terytorialnego mogą być udzielane na warunkach określonych w ustawie o finansach publicznych w art. 219–222a. Mogą one być udzielane albo dla określonego podmiotu, gdy przewiduje to ustawa (dotacje podmiotowe), albo jako dotacje celowe lub dotacje przedmiotowe (…). Tymczasem fundusz rozdzielać ma środki na te cele, a nie sam je realizować. Powierzono mu bowiem wykonywanie zadań, które są co do zasady zadaniami województwa, zmierzającymi do realizacji celów rozwoju regionalnego, a nie samodzielne realizowanie celu publicznego. Ponadto rekompensata w wysokości określonej zgodnie z zasadami wskazanymi w Decyzji Komisji Europejskiej (KE) nie stanowi pomocy publicznej. Nie można zatem uznać, że przepisy decyzji KE stanowią podstawę prawną do wypłaty tych środków na rzecz funduszu w formie dotacji.

PODATEK OD PRZYCHODÓW Z BUDYNKÓW

Zwrot podatku od przychodów z budynków nie jest nadpłatą, co oznacza, że nie należy się od niego oprocentowanie – wyrok NSA z 23.04.2024 r. (II FSK 929/21).

Z uzasadnienia: Istotą sporu jest zasadność odmowy wypłaty oprocentowania od zwrotu podatku od przychodów ze środka trwałego za 2018 r. Jak wynika z art. 24b updop, podatek od przychodów z budynków jest podatkiem należnym podlegającym wpłacie (…). Z definicji więc podatnik ma obowiązek dokonać opodatkowania przychodów z budynków (przedmiotem opodatkowania jest wartość początkowa budynków spełniający określone warunki), a w sytuacji, o której mowa w art. 24b ust. 14 updop, także ten podatek zapłacić, z tym zastrzeżeniem, że może go odliczyć w zeznaniu rocznym. (…) Konstrukcja tego odliczenia w żaden sposób nie generuje możliwości powstania nadpłaty. Jedynie w sytuacji uregulowanej w art. 24b ust. 13 updop może powstać ew. nadpłata po zapłaceniu podatku, gdyż ustawodawca w tym przepisie wyłącza obowiązek zapłaty podatku, gdy jest on niższy od kwoty zaliczki. W związku z powyższym zwrot podatku od przychodów z budynków nie może być traktowany jako nadpłata, co oznacza, że nie należy się oprocentowanie od dokonanego zwrotu. (…)

NSA zwraca uwagę, że spółka w 2018 r. dokonała wpłat kwot podatku, o którym mowa w art. 24b updop. (…) Nie dokonała natomiast odliczenia kwoty zapłaconego podatku od przychodów z budynków w trybie art. 24b ust. 14, z uwagi na wykazaną stratę podatkową poniesioną w 2018 r. Z ww. zeznania podatkowego nie wynikała zatem nadpłata w rozumieniu art. 72 Op (…). Podatek ten został bowiem zadeklarowany i wpłacony w prawidłowej wysokości i tylko z uwagi na brak możliwości odliczenia nie został odliczony od podatku dochodowego. W związku z powyższym nie znajdzie zastosowania art. 72 § 1 pkt 1 Op, zgodnie z którym za nadpłatę uważa się kwotę nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku. Zastosowania nie znajdzie także uregulowanie dotyczące terminu zwrotu nadpłaty, w tym art. 77 § 1 pkt 5 Op, stosownie do którego nadpłata podlega zwrotowi w terminie 3 mies. od dnia złożenia zeznania lub deklaracji (…).

Konsekwencją powyższego jest również brak możliwości zastosowania w niniejszej sprawie unormowań dotyczących oprocentowania nadpłaty, w tym art. 78 § 3 pkt 4 Op (…). Konstrukcja podatku od przychodów ze środka trwałego będącego budynkiem, pod którym kryje się mechanizm zapłaconego i nieodliczonego podatku, a także użyte przez ustawodawcę sformułowanie „zwrot” dotyczą zwrotu podatku, o jakim mowa w art. 3 pkt 7 Op, przez który należy rozumieć zwrot różnicy podatku lub zwrot podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o VAT, a także inne formy zwrotu podatku przewidziane w przepisach prawa podatkowego. Jednocześnie należy wskazać, że do zwrotu podatku nie stosuje się odpowiednio art. 78 Op dotyczącego oprocentowania nadpłat. (…) Same przepisy Op statuują nadpłatę i zwrot podatku jako odrębne instytucje prawne funkcjonujące w ramach sytemu podatkowego (…).

Prowadzenie domów studenckich nie jest objęte przepisami o podatku od przychodów z budynków – wyrok NSA z 17.04.2024 r. (II FSK 905/21).

Z uzasadnienia: W zakresie korzystania przez studentów z miejsc w domu studenckim mamy do czynienia ze stosunkiem prawnym o charakterze mieszanym, zawierającym elementy administracyjnoprawne oraz cywilnoprawne, co w konsekwencji nie pozwala przyjąć, że w opisanym we wniosku stanie faktycznym zastosowanie znajdzie art. 24b ust. 1 pkt 2 updop. (…) Literalnie rzecz biorąc, przepis ten stanowi nie o korzystaniu z budynku stanowiącego środek trwały na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, lecz o oddaniu takiego budynku do używania na podstawie umowy najmu. (…) Skoro bezsporne jest, że podstawowy stosunek prawny łączący uniwersytet ze studentami, doktorantami uniwersytetu, uczestnikami programu Erasmus oraz innych programów ma przede wszystkim administracyjnoprawny [charakter], to brak jest podstaw do wniosku, że ów stosunek administracyjnoprawny należy utożsamiać ze stosunkiem cywilnoprawnym o charakterze szczególnym, jakim jest umowa zawierana w sposób przewidziany w art. 66–72 Kc.

Zawarcia umowy w rozumieniu art. 24 ust. 1 pkt 2 updop nie można domniemywać. (…) Nie można zatem twierdzić, że oddanie budynku do używania następuje na podstawie umowy, w tym umowy o podobnym charakterze do umowy najmu. (…) Nie sposób przyjąć, że wykonując jedno ze swoich ustawowych zadań, którym jest prowadzenie domów studenckich, uniwersytet uczestniczył w tzw. optymalizacji podatkowej – bo taka jest wymowa przytoczonej przez dyrektora KIS argumentacji nawiązującej do celów wprowadzonych uregulowań, którymi jakoby powinien być objęty także uniwersytet z racji uzyskiwanych przez niego przychodów z tytułu wnoszonych przez studentów opłat. (…)

System szkolnictwa wyższego, którego elementem jest także uniwersytet jako uczelnia publiczna, ma do spełnienia misję, którą w myśl art. 2 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce jest prowadzenie najwyższej jakości kształcenia oraz działalności naukowej, kształtowanie postaw obywatelskich, a także uczestnictwo w rozwoju społecznym oraz tworzeniu gospodarki opartej na innowacjach. Ową misję uczelnie spełniają poprzez wykonywania podstawowych, ustawowych zadań określonych w art. 11 tej ustawy. Wśród zadań tych w ust. 5 tego artykułu wymieniono także, jako zadanie fakultatywne, prowadzenie domów studenckich i stołówek studenckich. (…) Przytoczone przez dyrektora KIS cele wprowadzonych regulacji, którymi to uregulowaniami miałby być objęty także uniwersytet, nie przystają zatem do funkcji pełnionych przez uniwersytet jako uczelnię publiczną i wykonywanych przez niego ustawowych zadań.

Podobne orzeczenia NSA z:

• 6.09.2023 r. (II FSK 2628/20),
• 12.07.2023 r. (II FSK 372/23),
• 4.07.2023 r. (II FSK 70/21).

PCC

Jeżeli całkowite zwolnienie podatkowe, o którym mowa w art. 9 pkt 2 ustawy o PCC, przekracza dopuszczalną kwotę pomocy de minimis przewidzianą w rozporządzeniu nr 1408/2013, to dopuszczalne jest zwolnienie do wysokości tej kwoty – wyrok NSA z 24.07.2024 r. (III FSK 1256/23).

Z uzasadnienia: Art. 9 pkt 2 ustawy o PCC stanowi, że zwalnia się od podatku sprzedaż własności gruntów, stanowiących gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, wraz z będącymi ich częścią składową drzewami i innymi roślinami, pod określonymi warunkami, które zostały w sprawie spełnione. W przepisie tym wskazano jednocześnie, że zwolnienie to stanowi pomoc de minimis w rolnictwie, o której mowa w rozporządzeniu nr 1408/2013. W art. 3 ust. 2 tego rozporządzenia (w stanie prawnym mającym zastosowanie w niniejszej sprawie) przewidziane zostało, że całkowita kwota pomocy de minimis przyznanej przez państwo członkowskie jednemu przedsiębiorstwu nie może przekroczyć 20 000 euro w okresie 3 lat podatkowych. (…)

Brak jest w ocenie NSA przeszkód, aby dany podmiot uzyskał pomoc w wysokości, która kwocie tej odpowiada. (…) Nie ma takiego przepisu prawa materialnego, który by zakazywał dokonywania częściowego zwolnienia podatkowego w zakresie PCC. (…) Skoro limit pomocy de minimis ma postać maksymalnej kwoty, to dopuszczalne jest również udzielnie tej pomocy poniżej tego limitu (tej kwoty), a tym samym przyznanie zwolnienia do wysokości tego limitu. W sytuacji gdy kwota podatku przewyższyłaby limit dla pomocy de minimis wynikający z rozporządzenia nr 1408/2013, płatnik powinien obliczyć i pobrać podatek jedynie w kwocie nadwyżki nad limitem. 

Podobne orzeczenia NSA z:

• 23.04.2024 r. (III FSK 247/22),
• 21.01.2020 r. (II FSK 456/18),
• 7.07.2020 r. (II FSK 930/20).

Pojęcie „stanu rzeczy” dotyczy wyłącznie właściwości fizycznych (technicznych), a nie prawnych ani jakichkolwiek innych, nawet gdyby miały one wpływ na cenę transakcyjną – wyrok NSA z 24.07.2024 r. (III FSK 1237/23).

Z uzasadnienia: Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC podstawę opodatkowania stanowi przy umowie sprzedaży wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego. Z kolei w myśl art. 6 ust. 2 ustawy o PCC wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnej określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczenia długów i ciężarów. Skarżący konsekwentnie prezentował stanowisko, według którego (…) sąd I instancji, a wcześniej organy podatkowe oraz powołany biegły powinni wziąć pod uwagę wiele okoliczności, takich jak: fakt bezprawnego zajmowania nieruchomości przez osoby trzecie, niemożność uzyskania przez właściciela dostępu do nieruchomości oraz niemożność korzystania z nieruchomości przez kupującego, fakt niepewności odnośnie do możliwości korzystania z nieruchomości, jak i konieczność poniesienia nakładów finansowych w postaci kosztów sądowych i adwokackich związanych z faktem bezprawnego zajmowania nieruchomości przez osoby trzecie oraz niemożnością korzystania z nieruchomości przez skarżącego przez z góry nieokreślony okres (…).

W ocenie skarżącego powyższe okoliczności składają się na „stan rzeczy”, o którym mowa w art. 6 ust. 2, które powinny wpływać na wycenę wartości rynkowej rzeczy w rozumieniu tego przepisu. Sąd I instancji zaaprobował natomiast stanowisko organów podatkowych, według którego pojęcie „stanu rzeczy” należy odnieść wyłącznie do jego właściwości fizycznych/technicznych, a w związku z tym powoływane przez skarżącego okoliczności nie dotyczą „stanu rzeczy” w rozumieniu tego przepisu i jakkolwiek miały wpływ na jego cenę transakcyjną, to nie mają wpływu na wycenę wartości rynkowej w rozumieniu art. 6 ust. 2 ustawy o PCC (…). Prawidłowo sąd I instancji jako nietrafne ocenił stanowisko skarżącego (…). Okoliczności te nie mają wpływu na wycenę wartości rynkowej dla celów PCC, a co za tym idzie, pozostają bez znaczenia dla określenia podstawy opodatkowania tym podatkiem i należało je traktować jako ciężary obciążające wskazaną nieruchomość, których jednak nie odlicza się od podstawy opodatkowania.

Podobne orzeczenia NSA z:

• 8.12.2022 r. (III FSK 1380/21),
• 27.02.2019 r. (II FSK 613/17),
• 26.02.2019 r. (II FSK 3436/18),
• 22.03.2013 r. (II FSK 1551/11).

PODATEK OD NIERUCHOMOŚCI

Zdewastowany obiekt budowlany jest nadal budynkiem, jeżeli ma cechy budynku wymienione w art. 1a ust. 1 pkt 1 upol – wyrok NSA z 24.09.2024 r. (III FSK 4121/21).

Z uzasadnienia: Zgodnie z przywołanym przepisem (art. 1a ust. 1 pkt 1 upol) budynkiem jest obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach. W orzecznictwie sądów administracyjnych utrwalony jest podgląd, że ustawowa definicja budynku nie uwzględnia stanu technicznego budynku.

Wielokrotnie wskazywano, że obiekt budowlany mieszczący się w zwięzłej definicji budynku zawartej w art. 1a ust. 1 pkt 1 upol pozostaje budynkiem w rozumieniu tej ustawy i podlega opodatkowaniu nawet wówczas, gdy ze względów technicznych, prawnych czy faktycznych nie jest i nie może być wykorzystywany, w tym zgodnie z przeznaczeniem. Także nieużytkowanie budynków z powodu ich złego stanu techniczne‑

go pozostaje bez wpływu na kwalifikację obiektu budowlanego (…), gdyż definicja budynku odwołuje się do istnienia poszczególnych elementów budynku, a nie do ich stanu technicznego. (…) Stan techniczny dachu, jego kompletność czy też miejscami jego brak nie mają wpływu na to, czy obiekt jest budynkiem w rozumieniu upol (…).

Dopiero obiekt całkowicie i trwale pozbawiony dachu przestaje być budynkiem w rozumieniu prawa podatkowego. Taka sama sytuacja dotyczy braku przegród. (…) Wydzielenie z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych nie oznacza tylko takiej sytuacji, że obiekt budowlany musi być zamknięty ze wszystkich stron i zabezpieczony przed wpływem czynników zewnętrznych. Wystarczy, aby istniejące przegrody zakreśliły granice obiektu, co miało miejsce w rozpoznawanej sprawie. Konieczność remontu budynku oraz fakt jego przebudowy i rozbudowy nie powoduje utraty przez taki obiekt budowlany cech budynku w rozumieniu przepisów ustawy podatkowej. Pozostaje [on] budynkiem nawet wówczas, gdy został wyłączony z bieżącej eksploatacji. (…)

NSA stwierdza, że akta sprawy nie wskazują w szczególności, by budynki skarżącej pozbawione były jakiegokolwiek elementu uniemożliwiającego ich kwalifikację do kategorii budynku. Budynki te wymagały z pewnością remontu i prac adaptacyjnych, na co skarżąca uzyskała w krótkim czasie od zakupu nieruchomości decyzję starosty (…). W większości nie posiadały stolarki okiennej i drzwiowej, miały zniszczone instalacje. Ściany tych obiektów były zawilgocone, dachy dziurawe, a posadzki nadawały się do wymiany (…). Zgromadzone w sprawie materiały, jak również zdjęcia załączone do akt administracyjnych nie wskazują, że obiekty te nie były budynkami, a w szczególności, że nie posiadały zadaszenia.

Podobne orzeczenia NSA z:

• 8.12.2023 r. (III FSK 702/23).

ORDYNACJA PODATKOWA

Osoba, która zgadza się pełnić funkcję członka zarządu spółki kapitałowej, przyjmuje na siebie również ryzyko, że będzie odpowiadała za zobowiązania podatkowe tej spółki – wyrok NSA z 27.08.2024 r. (III FSK 257/24).

Z uzasadnienia: Przepisy Op regulujące w art. 116 i art. 116a zasady odpowiedzialności członków zarządu spółki za jej zaległości podatkowe nie różnicują jej w zależności od funkcji pełnionej w zarządzie, czyli tego, czy dana osoba odpowiadała za finanse, czy logistykę. Podział obowiązków w zarządzie i ich charakter nie mogą zwolnić danej osoby z odpowiedzialności wynikającej z ww. przepisów Op. Ponoszenie odpowiedzialności na gruncie art. 116 Op nie jest również uzależnione od rzeczywistego wykonywania obowiązków ani od np. odpowiednich kwalifikacji w dziedzinie finansów. Celem normy z art. 116 Op jest ustanowienie odpowiedzialności o charakterze posiłkowym członka zarządu w spółce wskazanej w tym przepisie, której podstawą jest sam fakt pełnienia tej funkcji. (…)

Jeżeli członek zarządu funkcję tę przyjął, to ponosi odpowiedzialność za prowadzenie spraw spółki i winę za niedopełnienie ciążących na nim obowiązków. Według art. 116 § 1 pkt 1 lit. b Op członek zarządu spółki kapitałowej może uwolnić się od odpowiedzialności podatkowej za jej zaległości podatkowe, jeżeli wykaże, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy. (…) W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że wina w ujęciu art. 116 § 1 pkt 1 lit. b Op to zarówno wina umyślna i związana z nią świadomość istnienia wymagalnych zobowiązań podatkowych, jak i wina nieumyślna w postaci niedbalstwa, które zakłada brak świadomości, ale opiera się na powinności i możliwości przewidywania istnienia wymagalnych zobowiązań podatkowych w takim rozmiarze, który powoduje konieczność wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości. (…)

Nie wystarczy subiektywne poczucie braku winy w niezgłoszeniu wniosku o upadłość. Brak takiej winy jest kategorią obiektywną i można się na nią powoływać jedynie w sytuacji, gdy członek zarządu nie miał żadnych możliwości prowadzenia spraw spółki, a brak tych możliwości wynikał z przyczyn od niego całkowicie niezależnych (…). Zgodnie z art. 208 § 2 Ksh każdy członek zarządu ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki, co prowadzi do wniosku, iż jest on zobligowany do bieżącego śledzenia sytuacji spółki, aby w przypadku wystąpienia trudności finansowych i zagrożenia upadłością mógł podjąć stosowne kroki. Członkowi zarządu powinien być znany na bieżąco stan finansów spółki, a co za tym idzie, możliwość zaspokojenia długów (por. wyrok SN z 24.09.2008 r., Il CSK 142/08, 2.10.2008 r., I UK 39/08).

Członek zarządu jako osoba odpowiedzialna za prowadzenie spraw spółki powinien orientować się w bieżącym stanie jej finansów, szczególnie w odniesieniu do stanu majątkowego spółki i ciążących na niej zobowiązań (…). Samo rozdzielenie zadań pomiędzy członków zarządu czy pomiędzy osoby sprawujące faktyczny zarząd spółką nie jest dostatecznym usprawiedliwieniem do tego, żeby członek zarządu nie kontrolował spraw spółki. (…) Osoba, która godzi się pełnić funkcję członka zarządu, przyjmuje na siebie również ryzyko, że będzie odpowiadała za zobowiązania podatkowe. Od tego ryzyka może się uwolnić tylko w jeden sposób – zgłaszając w terminie wniosek o ogłoszenie upadłości (lub otwarcie postępowania układowego, obecnie restrukturyzacyjnego), czyli nadzorując sprawy spółki i prawidłowo je prowadząc. Jeżeli taki wniosek nie został zgłoszony, członek zarządu odpowiada za zobowiązania spółki, chyba że wykaże, że obiektywnie nie ponosi winy, ale nie w powstaniu zaległości, tylko w tym, że nie został zgłoszony wniosek o ogłoszenie upadłości.

Podobne orzeczenia NSA z:

• 27.01.2023 r. (III FSK 1633/21),
• 21.09.2022 r. (III FSK 693/21, III FSK 1063/21),
• 17.03.2009 r. (I FSK 144/08),
• 26.08.2008 r. (II FSK 842/07).

Doręczenie pełnomocnikowi kopii (kserokopii) decyzji sporządzonej na podstawie oryginału znajdującego się w aktach sprawy, potwierdzonej za zgodność z jej oryginałem, jest tożsame z doręczeniem decyzji organu podatkowego, o której mowa w art. 211 Op – wyrok NSA z 2.08.2024 r. (III FSK 1296/23).

Z uzasadnienia: Istota sporu w rozpatrywanej sprawie sprowadza się do oceny, czy pełnomocnikowi skarżącej skutecznie prawnie (…) doręczono decyzję, w której orzeczono o odpowiedzialności podatkowej skarżącej. W ocenie WSA pełnomocnikowi skarżącej nie doręczono oryginału wyżej opisanej decyzji, a jedynie jej kopię. Organ nie dysponował oryginałem tej decyzji, gdyż ten został doręczony córce skarżącej, niepełnoletniemu domownikowi (doręczenie prawnie nieskuteczne). Zdaniem WSA organ nie mógł uwierzytelnić za zgodność z oryginałem tej decyzji, bo tą już nie dysponował. (…) Zdaniem Dyrektora IAS stanowisko WSA jest błędne. Organ bowiem posiadał w aktach sprawy oryginał omawianej decyzji, mógł wykonać jej kopię, potwierdzić ją za zgodność z oryginałem i skutecznie prawnie doręczyć pełnomocnikowi skarżącej.

W rozpatrywanej sprawie za zasadny należy uznać pogląd Dyrektora. (…) Stosownie do art. 211 Op decyzję doręcza się stronie na piśmie, przy czym jeżeli ustanowiono pełnomocnika, pisma doręcza się pełnomocnikowi pod adresem wskazanym w pełnomocnictwie (art. 145 § 2 Op). Mając na uwadze brzmienie cytowanych wyżej przepisów, należy przyjąć, że organ podatkowy ma obowiązek sporządzić tyle egzemplarzy decyzji (jeżeli w wersji papierowej, to wydrukować i podpisać przez uprawnioną osobę), ile stron postępowania podatkowego występuje w danej sprawie podatkowej oraz jeden dodatkowy egzemplarz takiej decyzji, celem pozostawienia w aktach sprawy. W orzecznictwie sądów administracyjnych dominuje pogląd, że każdy egzemplarz decyzji jest decyzją na prawach oryginału (zob. wyrok NSA z 12.01.2011 r., I OSK 782/10, 7.02.2023 r., II OSK 2778/21). W takiej sytuacji nie ulega wątpliwości, że co do zasady organ podatkowy po wydaniu decyzji zawsze w aktach sprawy zachowuje 1 egz. decyzji podatkowej, który również stanowi jej oryginalny egzemplarz.

(…) Słusznie wskazuje (…) Dyrektor, że organ po wydaniu omawianej decyzji dysponował oryginałem tej decyzji, gdyż wydając decyzję, organ sporządził jej 2 egz.; jeden próbował doręczyć skarżącej (nieprawidłowo, bo doręczono małoletniej córce skarżącej), jednak drugi egzemplarz pozostawiono w aktach sprawy. Z tego egzemplarza decyzji podatkowej wykonano jej kopię, potwierdzono ją za zgodność z oryginałem i doręczono pełnomocnikowi skarżącej. Nie są zatem zgodne z prawdą wywody WSA (…), że organ nie mógł uwierzytelnić za zgodność z oryginałem tej decyzji, bo tą już nie dysponował.