„Chorobowe” także dla członka rodziny osoby na kwarantannie

Konsekwencją ogłoszenia w Polsce stanu epidemii w związku z zakażeniami wirusem COVID-19 (koronawirus) było wprowadzenie obowiązku 14-dniowej kwarantanny (izolacji) dla osób, które miały kontakt z zakażonymi, a także podejrzanymi o taki kontakt oraz powracającymi z zagranicy (w tym ostatnim przypadku okres obowiązkowej kwarantanny liczy się od dnia następującego po przekroczeniu granicy).

Wiąże się to z czasowym zaprzestaniem wykonywania zatrudnienia na podstawie umowy o pracę lub innej formy działalności, skutkującym utratą dochodu. W tej sytuacji osobom odbywającym kwarantannę oraz osobom z nimi wspólnie zamieszkującym lub gospodarującym, podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu, przysługują świadczenia pieniężne z tytułu niezdolności do pracy; w zależności od tytułu podlegania temu ubezpieczeniu (np. umowa o pracę, umowa zlecenia, pozarolnicza działalność) – wynagrodzenie za czas choroby lub zasiłek chorobowy.

Uprawnienia do tych świadczeń w pierwszej fazie stanu epidemii wprowadzono rozporządzeniem Ministra Zdrowia (MZ) z 20.03.2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii[1] tylko dla osób odbywających kwarantannę (od 20.03.2020 r.). Zostały rozszerzone – rozporządzeniem RM z 31.03.2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii[2] – na osoby zobowiązane do kwarantanny, wspólnie zamieszkujące lub gospodarujące z osobą, która po 31.03.2020 r. (tj. od 1.04.2020 r.) przekroczyła granicę RP albo została poddana obowiązkowi kwarantanny na podstawie ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi[3].

Prawo do świadczeń w I etapie po wprowadzeniu stanu epidemii (od 20.03.2020 do 31.03.2020 r.) przysługiwało tylko osobom będącym na obowiązkowej kwarantannie. Okres takiej izolacji został uznany za czasową niezdolność do pracy, która po odpowiednim udokumentowaniu stanowi podstawę wystąpienia z roszczeniem, na podstawie rozporządzenia MZ z 20.03.2020 r. (§ 3 ust. 3), do:

• wynagrodzenia za czas choroby, o którym mowa w art. 92 Kp, albo po wykorzystaniu limitu jego wypłaty do zasiłku chorobowego, na podstawie przepisów ustawy zasiłkowej, jeżeli ubezpieczony jest pracownikiem albo osobą wykonującą pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą,
• zasiłku chorobowego, na podstawie ustawy zasiłkowej, jeżeli ubezpieczony podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, np. z tytułu umowy zlecenia, prowadzenia pozarolniczej działalności lub jako osoba duchowna.

W celu uzyskania wynagrodzenia/zasiłku chorobowego osoba odbywająca obowiązkową kwarantannę powinna w terminie 3 dni roboczych od dnia jej zakończenia złożyć pracodawcy lub do odpowiedniej jednostki terenowej ZUS pisemne oświadczenie potwierdzające odbycie kwarantanny. Oświadczenie to (według wzoru ustalonego przez ZUS) można złożyć za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności.

Prawo do świadczeń w II etapie po wprowadzeniu stanu epidemii (po 31.03.2020 r.) mają także osoby wspólnie zamieszkujące lub gospodarujące z osobą na obowiązkowej kwarantannie.

Rozporządzeniem RM z 31.03.2020 r. wprowadzono obowiązek kwarantanny również dla osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących z osobą, która po 31.03.2020 r. została poddana obowiązkowi kwarantanny (z uwagi na przekroczenie granicy lub kontakt z osobą zakażoną). Kwarantanna tych osób trwa 14 dni, czyli tyle samo, co w przypadku osoby powracającej z zagranicy czy mającej kontakt z osobą zakażoną. Mogą one również ubiegać się o świadczenia z tytułu choroby (wynagrodzenie za czas choroby, zasiłek chorobowy).

Tryb ubiegania się o te świadczenia pozostał niezmieniony. Określono jedynie inny wzór oświadczenia dla osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących z osobą odbywającą kwarantannę.

Jeżeli płatnik składek (pracodawca, zleceniodawca) nie ma obowiązku wypłaty świadczenia pieniężnego z tytułu choroby, ponieważ nie zgłasza do ubezpieczenia chorobowego co najmniej 20 ubezpieczonych (art. 61 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej), powinien niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni, przekazać do ZUS oświadczenie otrzymane od ubezpieczonego, korzystając z portalu PUE ZUS. W takim przypadku do zaświadczenia Z-3/Z-3a dołącza skan lub zdjęcie oświadczenia potwierdzonego za zgodność z oryginałem.

Osoby prowadzące działalność pozarolniczą i osoby z nimi współpracujące składają oświadczenie w ZUS za pośrednictwem portalu PUE ZUS. W takim przypadku skan lub zdjęcie podpisanego oświadczenia powinny zostać dołączone do wniosku ZAS-53 (wniosek o zasiłek chorobowy).

Dla osób zatrudnionych oświadczenie o odbywaniu obowiązkowej kwarantanny stanowi jednocześnie dowód usprawiedliwiający nieobecność w pracy w okresie wskazanym w tym oświadczeniu.

Pracodawca lub inny podmiot zobowiązany do wypłaty świadczenia pieniężnego z tytułu choroby, za okres odbywania kwarantanny ma prawo zweryfikowania danych zawartych w oświadczeniu przez wystąpienie w tej sprawie do właściwego organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Wystąpienie takie wymaga jednak stosownego uzasadnienia.