Centralny Rejestr Podmiotów Akcyzowych – nowe obowiązki

Kto ma obowiązek rejestracji

W myśl art. 16 ust. 1 ustawy akcyzowej zobowiązany do dokonania zgłoszenia rejestracyjnego w podatku akcyzowym jest obecnie:

• podmiot prowadzący działalność gospodarczą, zamierzający:

• wykonywać czynności podlegające akcyzie – przed dniem wykonania pierwszej takiej czynności,
• wykonywać czynności z wykorzystaniem wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie – przed dniem wykonania pierwszej takiej czynności,
• wykonywać czynności z wykorzystaniem wyrobów akcyzowych wymienionych w zał. nr 2 do ustawy akcyzowej, opodatkowanych zerową stawką akcyzy ze względu na przeznaczenie – przed dniem wykonania pierwszej takiej czynności,
• dokonywać nabycia wewnątrzwspólnotowego alkoholu etylowego całkowicie skażonego środkiem skażającym dopuszczonym we wszystkich państwach członkowskich UE lub dodatkowymi środkami skażającymi dopuszczonymi przez państwo członkowskie UE, w którym skażenie następuje – przed dniem dokonania pierwszego nabycia wewnątrzwspólnotowego tego alkoholu;

• podmiot, który w ramach działalności gospodarczej prowadzi miejsce niszczenia wyrobów akcyzowych, do którego są wysyłane poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy wyroby akcyzowe objęte zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie (nieprzydatne do spożycia, dalszego przerobu lub zużycia) – przed dniem wykonania pierwszej czynności w ramach niszczenia takich wyrobów;
• podmiot zamierzający prowadzić działalność gospodarczą jako pośredniczący podmiot węglowy lub pośredniczący podmiot gazowy – przed dniem rozpoczęcia tej działalności;
• podmiot, który został wyznaczony jako podmiot reprezentujący przedsiębiorcę zagranicznego, od którego jest nabywana wewnątrzwspólnotowo energia elektryczna przez nabywcę końcowego lub wyroby gazowe przez finalnego nabywcę gazowego – przed dniem dokonania pierwszego nabycia wewnątrzwspólnotowego przez odpowiednio nabywcę końcowego lub finalnego nabywcę gazowego;
• podmiot, który został wyznaczony jako podmiot reprezentujący przedsiębiorcę zagranicznego dokonującego obrotu suszem tytoniowym – przed dniem rozpoczęcia działalności jako podmiot reprezentujący.

Według wcześniejszych regulacji obowiązkowi rejestracji podlegały wyłącznie podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Powodowało to wątpliwości, czy obowiązek ten ciąży na podmiotach, takich jak: szkoły, jednostki samorządu terytorialnego, jednostki organizacyjne wojska, Straży Granicznej, Policji, TOPR. Obecnie podmioty nieprowadzące działalności gospodarczej mają obowiązek rejestracji, jeżeli zamierzają zużywać wyroby akcyzowe zwolnione od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie (paliwo lotnicze i żeglugowe, gaz LPG). Składają zgłoszenie rejestracyjne przed dniem pierwszego nabycia tych wyrobów.

Osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej nie są objęte obowiązkiem dokonania zgłoszenia rejestracyjnego, ale mogą go dokonać, jeśli zużywają gaz LPG objęty zwolnieniem od akcyzy ze względu na przeznaczenie (art. 16 ust. 1a). Zarejestrowanie się w CRPA pozwoli na usprawnienie dostarczania tego gazu.

Nic się nie zmieniło w odniesieniu do podmiotów zamierzających zużywać do celów opałowych wyroby akcyzowe jako zużywający podmiot olejowy lub prowadzących działalność gospodarczą jako pośredniczący podmiot olejowy. Nadal składają zgłoszenie rejestracyjne uproszczone właściwemu naczelnikowi US, który prowadzi rejestr tych podmiotów (art. 16b ust. 1 i art. 18 ust. 4 ustawy akcyzowej).

Kto nie podlega rejestracji

W art. 16 ust. 7a ustawy akcyzowej zawarto katalog podmiotów niepodlegających rejestracji. Są to:

• podmioty produkujące energię elektryczną z generatorów o łącznej mocy nieprzekraczającej 1 MW, która jest zużywana przez te podmioty, niezależnie od tego, czy część wyprodukowanej energii jest odprowadzana do instalacji połączonych i współpracujących ze sobą, czy też nie, pod warunkiem że od wyrobów energetycznych wykorzystywanych do produkcji tej energii została zapłacona akcyza w należnej wysokości[5],
• krajowe „podmioty zużywające” (art. 2 ust. 1 pkt 22 lit. a), które nabyte wyroby akcyzowe objęte zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie (paliwa żeglugowe, paliwa lotnicze) odbierają wyłącznie na płycie lotniska bezpośrednio do zbiornika na stałe zamontowanego na statku powietrznym albo ze zbiornika zamontowanego na stałe w porcie bezpośrednio do zbiornika na stałe zamontowanego na jednostce pływającej,
• niekrajowe „podmioty zużywające” (art. 2 ust. 1 pkt 22 lit. b), które odbierają nabyte wyroby energetyczne objęte zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie, takie jak paliwa lotnicze i paliwa żeglugowe, bezpośrednio do zbiornika na stałe zamontowanego na statku powietrznym lub na jednostce pływającej, oraz podmiot zużywający, jeżeli zużywa zwolniony od akcyzy ze względu na przeznaczenie gaz LPG; zarówno to wyłączenie, jak i poprzednie wynikają ze specyfiki dostaw paliw do tych podmiotów,
• podmioty zużywające gaz LPG ze zbiornika zasilającego zbiorcze instalacje licznikowe; wyłączenie to wynika z tego, że dostawca (podmiot wysyłający) jest jednocześnie podmiotem odbierającym wyroby z użyciem Systemu EMCS PL2 (komputerowy system wykorzystywany do przemieszczania wyrobów akcyzowych) – dlatego wystarczające jest zarejestrowanie się przez tego dostawcę.

Przepisy przejściowe

W myśl art. 7 nowelizacji podmiot, który złożył zgłoszenie rejestracyjne przed 1.02.2021 r. i otrzymał potwierdzenie jego przyjęcia przed tym dniem lub po nim, zostanie wpisany do CRPA z chwilą uzupełnienia zgłoszenia rejestracyjnego o dane dotyczące właściwego dla siebie organu podatkowego (dotychczas niewymagane).

Podmioty te muszą uzupełnić zgłoszenia rejestracyjne elektronicznie, czyli za pośrednictwem PUESC, co oznacza wymóg podpisania zgłoszenia jednym z rodzajów podpisów wymienionych w znowelizowanym art. 16 ust. 2c ustawy akcyzowej. Mają obowiązek przesłania uzupełnienia zgłoszenia rejestracyjnego przed 30.06.2021 r. W przeciwnym razie nie zostaną zarejestrowane w CRPA i będą musiały dokonać rejestracji zgodnie z nowymi zasadami.

Podmioty, które nie podlegały obowiązkowi złożenia zgłoszenia rejestracyjnego na podstawie dotychczasowych przepisów, powinny wypełnić ten obowiązek przed 30.06.2021 r. (art. 8 ust. 1 nowelizacji)[6].

Zakres danych wymaganych w zgłoszeniu

Zrezygnowano ze stosowanego dotychczas wzoru zgłoszenia rejestracyjnego (AKC-R). W myśl art. 16 ust. 2 i 2a ustawy akcyzowej rejestracja w CRPA następuje, jeśli zgłoszenie rejestracyjne zawiera:

1) w przypadku podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą – dane dotyczące tego podmiotu oraz prowadzonej przez niego działalności, obejmujące w szczególności:

• imię i nazwisko lub nazwę podmiotu,
• adres zamieszkania lub siedziby,
• adres miejsca prowadzenia działalności,
• numer identyfikacji podatkowej (NIP) albo inny numer identyfikacyjny używany w państwie jego zamieszkania lub siedziby,
• określenie rodzaju wyrobów akcyzowych lub okreś‑
• lenie samochodów osobowych będących przedmiotem prowadzonej działalności gospodarczej, lub określenie rodzaju wyrobów akcyzowych wykorzystywanych przy jej prowadzeniu,
• wskazanie właściwego dla tego podmiotu naczelnika US w zakresie akcyzy[7],
• w przypadku podmiotu zagranicznego posiadającego oddział z siedzibą na terytorium kraju – również dane jego oddziału na terytorium kraju, w tym nazwę oddziału z siedzibą na terytorium kraju, w ramach którego podmiot zagraniczny prowadzi działalność gospodarczą na terytorium kraju, oraz adres jego siedziby,
• w przypadku podmiotu zagranicznego reprezentowanego przez podmiot reprezentujący – również dane podmiotu zagranicznego;

2) w przypadku podmiotu nieprowadzącego działalności gospodarczej – dane dotyczące tego podmiotu, obejmujące w szczególności:

• imię i nazwisko lub nazwę podmiotu,
• adres zamieszkania, siedziby lub miejsca pobytu,
• numer identyfikacji podatkowej (NIP) albo inny numer identyfikacyjny używany w państwie zamieszkania lub siedziby, albo numer PESEL, a jeżeli PESEL nie został nadany – nazwę i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby fizycznej,
• określenie rodzaju zużywanych przez ten podmiot wyrobów akcyzowych zwolnionych od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie,
• wskazanie właściwego dla tego podmiotu naczelnika US w zakresie akcyzy.

Ponadto zgłoszenie powinno zawierać dane, o których mowa w rozporządzeniu MFFiPR z 28.01.2021 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych, które powinny być zawarte w dokumentach związanych z rejestracją w zakresie podatku akcyzowego[8].

Zakres wymaganych w zgłoszeniu danych jest więc dużo szerszy niż dotychczas. Ma to umożliwić prawidłowe funkcjonowanie systemu SZPROT (System Zintegrowanej Rejestracji Przedsiębiorców Obrotu Towarowego)[9], w którym jest prowadzona centralna rejestracja.

Rejestracja następuje po dokonaniu niezawierającego błędów zgłoszenia (art. 16 ust. 3ba ustawy akcyzowej). Oznacza to, że składane zgłoszenie rejestracyjne musi zawierać wszystkie wymagane dane, zostać złożone dyrektorowi IAS w Poznaniu poprzez PUESC i być podpisane jednym z dopuszczalnych rodzajów podpisów.

Zmianę danych zawartych w zgłoszeniu należy zgłosić w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiła (art. 16 ust. 4 ustawy akcyzowej).

Dane i dokumenty przedstawiane przez podmioty dokonujące zgłoszenia rejestracyjnego są weryfikowane przez organy podatkowe w ramach czynności sprawdzających (art. 272 pkt 6 Op).

Dyrektor IAS w Poznaniu wydaje zaświadczenie stwierdzające, czy dany podmiot jest zarejestrowany w CRPA – jednak tylko na wniosek podmiotu zarejestrowanego lub innego podmiotu mającego interes prawny w uzyskaniu informacji o zarejestrowaniu.

Zaprzestanie wykonywania działalności

Nadal obowiązują dwa tryby wykreślenia z rejestru, poprzez:

• złożenie przez podmiot zgłoszenia o zaprzestaniu działalności lub wykonywania czynności, o których mowa w art. 16 ust. 1 i 1a ustawy akcyzowej,
• wykreślenie z urzędu przez organ podatkowy.

Podmioty zarejestrowane w CRPA mają obowiązek – w terminie 7 dni – złożyć Dyrektorowi IAS w Poznaniu zgłoszenie o zaprzestaniu wykonywania działalności (czynności). Zgłoszenie składa się za pośrednictwem PUESC i opatruje podpisem elektronicznym. Stanowi ono podstawę do wykreślenia podmiotu z CRPA, o czym Dyrektor IAS w Poznaniu powiadamia dany podmiot (art. 19 ust. 6 pkt 1 i ust. 7 pkt 1 lit. a ustawy akcyzowej).

Z kolei w myśl art. 19 ust. 9, jeżeli:

• podmiot zarejestrowany w CRPA nie złoży zgłoszenia o zaprzestaniu działalności bądź czynności, o których mowa w art. 16 ust. 1 albo 1a, lub
• podmiot ten nie istnieje, lub
• dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym okażą się niezgodne z prawdą,

decyzję o wykreśleniu podmiotu z CPRA wydaje z urzędu właściwy naczelnik US. Decyzja ta jest natychmiast wykonalna. Informację o tym naczelnik niezwłocznie przekazuje Dyrektorowi IAS w Poznaniu w celu wykreślenia podmiotu z CRPA.

Inny tryb dotyczy podmiotów zużywających do celów opałowych wyroby akcyzowe lub prowadzących działalność gospodarczą jako pośredniczący podmiot olejowy, składających zgłoszenie rejestracyjne uproszczone. Przepisy w tym zakresie się nie zmieniły. Podmioty te w terminie 7 dni od dnia zaprzestania wykonywania czynności, o których mowa w art. 16b ust. 1 ustawy akcyzowej, mają obowiązek złożyć – właściwemu naczelnikowi US – zgłoszenie o zaprzestaniu ich wykonywania. Stanowi ono podstawę do wykreślenia podmiotu z rejestru prowadzonego przez ten organ (art. 19 ust. 4 i 6 pkt 2 ustawy akcyzowej).

Naczelnik US może też z urzędu wykreślić taki podmiot z rejestru, w przypadkach gdy: podmiot nie istnieje bądź nie złożono zgłoszenia o zaprzestaniu wykonywania czynności, nie ma możliwości skontaktowania się z podmiotem albo jego pełnomocnikiem, dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym uproszczonym okażą się niezgodne z prawdą, podmiot albo pełnomocnik nie stawia się na wezwania US, pośredniczący podmiot olejowy nie ma koncesji. Wykreślenie następuje w drodze decyzji, która jest natychmiast wykonalna, bez konieczności zawiadamiania podmiotu; organ powiadamia natomiast Agencję Rezerw Materiałowych (art. 19 ust. 13–16 ustawy akcyzowej).