Zmiany w PCC od 1.01.2019 r.

Nie dotyczą one wszystkich podatników PCC, lecz: pożyczkobiorców, przechowawców (przy umowie depozytu nieprawidłowego) oraz podatników dokonujących w trakcie miesiąca licznych zakupów opodatkowanych PCC.

Zmiany wynikają z dwóch ustaw nowelizujących:

z 23.10.2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 2159),

z 9.11.2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym (DzU poz. 2244).

Stawka i kwota wolna

Od 1.01.2019 r. zmienia się stawka PCC od umów pożyczki lub depozytu nieprawidłowego. Została ona obniżona z 2 do 0,5%. Zmiana ma zastosowanie do czynności dokonanych po 31.12.2018 r.

Zmienia się także kwota wolna od PCC dla pożyczek między osobami niezaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn[1]. Od 1.01.2019 r. wynosi ona 1 tys. zł (zarówno dla pożyczek pieniężnych, jak i niepieniężnych), przy czym zmiana również dotyczy tylko pożyczek udzielonych po 31.12.2018 r.

Do końca 2018 r. pożyczki między osobami niezaliczonymi do I grupy podatkowej były zwolnione do łącznej wysokości 5 tys. zł od jednego podmiotu i 25 tys. zł pożyczki od wielu podmiotów – w okresach 3 kolejnych lat kalendarzowych.

Nie zmieniły się pozostałe zwolnienia, w tym dla pożyczek (wyłącznie pieniężnych) udzielanych między takimi osobami, jak:

1) zięć, synowa, teściowie – do kwoty pożyczek w wysokości 9637 zł, otrzymanych od tej samej osoby w okresie 5 lat kalendarzowych (równowartość kwoty niepodlegającej opodatkowaniu na podstawie art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, przewidzianej dla osób zaliczonych do I grupy podatkowej);

2) małżonek, zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki itd.), wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie itd.), pasierbowie, rodzeństwo, ojczym i macocha (czyli osobami, o których mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn),

w tym zakresie warunkiem zwolnienia z PCC, niezależnie od kwoty pożyczki, jest:

• złożenie do US deklaracji PCC-3 w terminie 14 dni od daty dokonania czynności, chyba że umowa została zawarta w formie aktu notarialnego, i
• udokumentowanie przez pożyczkobiorcę otrzymania pieniędzy dowodem przekazania na jego rachunek płatniczy lub inny jego rachunek w banku bądź skok, lub przekazem pocztowym.

Jeżeli warunki te nie zostaną spełnione, zwolnienie dla pożyczek udzielanych między ww. osobami przysługuje tylko do kwoty 9637 zł; limit dotyczy pożyczek otrzymanych od jednej osoby w okresie 5 lat kalendarzowych i stanowi równowartość kwoty niepodlegającej opodatkowaniu na podstawie art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, przewidzianej dla osób zaliczonych do I grupy podatkowej.

Deklaracje zbiorcze

Zasadą pozostaje wymóg składania deklaracji PCC-3 i wpłaty podatku do US w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika.

Nowym wyjątkiem będzie (lecz dopiero od 1.07.2019 r.) możliwość złożenia deklaracji zbiorczej oraz jednorazowej zapłaty PCC z tytułu zawartych w danym miesiącu co najmniej trzech czynności obejmujących:

• umowę pożyczki (o wartości przekraczającej ustawowe zwolnienia, o których jest mowa wyżej) lub
• umowę sprzedaży rzeczy ruchomych (o wartości powyżej 1 tys. zł – poniżej tej kwoty przysługuje zwolnienie na podstawie art. 9 pkt 6 ustawy o PCC), lub
• umowę sprzedaży praw majątkowych (z wyjątkiem ustawowych zwolnień, o których mowa w art. 9 ustawy o PCC).

Warunkiem zbiorczego rozliczenia będzie, aby takich czynności było co najmniej trzy i aby ostatnia z nich nastąpiła przed upływem 14 dni od dnia dokonania pierwszej.

Celem tej zmiany jest – jak napisano w uzasadnieniu do projektu nowelizacji – umożliwienie podatnikom PCC składania zbiorczej deklaracji oraz jednorazowej zapłaty podatku z tytułu wszystkich umów o jednorodnym charakterze, które zostały zawarte przez podatnika w okresie miesiąca.

Z dosłownego brzmienia nowego przepisu nie wynika jednak, aby wszystkie (co najmniej trzy) czynności musiały mieć jednorodny charakter, np. żeby wszystkie były umowami pożyczki lub kupna-sprzedaży rzeczy ruchomych. Nowy przepis jest na tyle nieprecyzyjny, że dopuszcza inną wykładnię (mogą to być dowolne czynności opodatkowane PCC, spośród których tylko jedna musi być umową pożyczki lub sprzedaży rzeczy ruchomych lub praw majątkowych).

Wskazówką, jak interpretować nowy ust. 1a w art. 10 ustawy o PCC, będzie zapewne wzór zbiorczej deklaracji, który MF określi w rozporządzeniu.

Zbiorczą deklarację trzeba złożyć do 7. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy. Tego dnia upłynie też termin na wpłatę podatku od zadeklarowanych zbiorczo czynności.

Jeżeli między pierwszą a ostatnią (co najmniej trzecią) czynnością upłynie więcej niż 14 dni, to podatnik nie rozliczy się z podatku zbiorczo, lecz będzie musiał – zgodnie z zasadą ogólną – złożyć deklaracje PCC-3 z tytułu każdej umowy i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Zmiany nie dotyczą umów zawieranych z profesjonalnymi pożyczkodawcami oraz sprzedawcami, ponieważ regułą pozostaje wyłączenie z PCC czynności (innych niż umowa spółki i jej zmiany):

• w zakresie, w jakim są one opodatkowane VAT,
• gdy przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od VAT z tytułu dokonania tej czynności (z wyjątkami dotyczącymi umów sprzedaży i zamiany nieruchomości, ich części lub prawa do nieruchomości oraz umów sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych).