Zmiana rodzaju umów o pracę i warunków wynagradzania przejętych pracowników
Czy postępuje prawidłowo?
Zastąpienie bezterminowej umowy o pracę umową terminową będzie nieważne, jeżeli narusza ochronę zatrudnienia gwarantowaną art. 231 § 1 Kp. Natomiast niestosowanie warunków płacowych, przysługujących przejętym pracownikom na podstawie regulaminu wynagradzania poprzedniego pracodawcy, stanowi wykroczenie zagrożone grzywną.
Zastąpienie bezterminowej umowy o pracę umową terminową będzie nieważne, jeżeli narusza ochronę zatrudnienia gwarantowaną art. 231 § 1 Kp. Natomiast niestosowanie warunków płacowych, przysługujących przejętym pracownikom na podstawie regulaminu wynagradzania poprzedniego pracodawcy, stanowi wykroczenie zagrożone grzywną.
Obowiązek kontynuacji
Przejście części zakładu pracy w trybie art. 231 Kp powoduje, że nowy pracodawca (dalej przejmujący pracodawca) wchodzi z mocy prawa w miejsce swojego poprzednika. Staje się automatycznie, bez żadnych dodatkowych czynności, jego następcą prawnym w stosunkach pracy.
Musi zatem respektować:
- podstawę zatrudnienia, w tym rodzaj umów o pracę (na okres próbny, na czas określony i nieokreślony) zawartych z przejętymi pracownikami,
- warunki pracy i płacy, wynikające z podstawy zatrudnienia, a także z przepisów wewnątrzzakładowych (tu regulaminu wynagradzania) poprzedniego pracodawcy, które są częścią indywidualnych stosunków pracy przejętych pracowników (m.in. wyroki SN z 14.04.2015 r., II PK 137/14, i 13.12.2007 r., I PK 51/07).
Kontynuowanie zatrudnienia na dotychczasowych zasadach nie wiąże przejmującego pracodawcy bezterminowo. Co więcej, ma on prawo zmienić warunki w dowolnym momencie, jeżeli nie przejął pracowników, których stosunek pracy powstał na innej podstawie niż umowa o pracę lub gdy jego poprzednik nie był objęty układem zbiorowym pracy – patrz tabela poniżej. Jednak swoboda w tym względzie jest ograniczona.
Terminy modyfikacji warunków zatrudnienia
| Okoliczności zmiany | Wymagany termin | Konsekwencje |
| Przejęcie osób świadczących pracę na innych podstawach niż umowa o pracę, tj. mianowania, powołania, wyboru i spółdzielczej umowy o pracę (art. 231 § 5 Kp i wyrok SN z 21.10.2013 r., II PK 22/13) | z dniem przejęcia całości lub części zakładu pracy pracodawca przejmujący proponuje nowe warunki pracy i płacy oraz wskazuje termin (minimum 7 dni) na ich przyjęcie lub odrzucenie | brak uzgodnienia nowych warunków zatrudnienia powoduje rozwiązanie stosunku pracy z upływem okresu równego okresowi wypowiedzenia, przy zastosowaniu reguł o skutkach wypowiedzenia przez pracodawcę, mimo nieskładania takiego oświadczenia (por. wyrok SN z 26.10.2016 r., II UK 375/15) |
| Poprzednik przejmującego pracodawcy był objęty układem zbiorowym pracy (art. 2418 Kp) | • po upływie roku od daty przejścia całości lub części zakładu pracy, w trakcie którego przejmujący pracodawca musi realizować postanowienia układu zbiorowego poprzednika • wdrożenie rozwiązań korzystniejszych niż zawarte w układzie zbiorowym pracy poprzednika dozwolone w każdym czasie (por. wyrok SN z 6.02.2020 r., II PK 154/18) |
po upływie roku albo w jego trakcie, lecz ze skutkiem przypadającym po jego upływie, przejmujący pracodawca może wręczyć wypowiedzenia zmieniające bądź zawrzeć porozumienia modyfikujące warunki pracy lub płacy (m.in. wyrok SN z 28.04.2016 r., I PK 127/15, i uchwała SN z 8.02.2005 r., I PZP 9/04) |
| Przejęcie pracowników zatrudnionych na umowach o pracę od pracodawcy nieobjętego układem zbiorowym pracy | zmiana jest możliwa w każdym czasie na mocy porozumienia lub wypowiedzenia zmieniającego (m.in. uchwała SN z 24.10.1997 r., III ZP 35/97); roczny termin zakazu zmiany warunków zatrudnienia z art. 2418 Kp nie rozciąga się na inne przepisy wewnątrzzakładowe (np. regulamin wynagradzania) i porozumienia (por. wyrok SN z 9.05.2000 r., I PKN 616/99) | pogorszenia warunków pracy lub płacy nie może uzasadniać wyłącznie przejęcie całości bądź części zakładu pracy, nawet jeśli pracownicy wyrażają na to zgodę (m.in. wyroki SN z 5.04.2007 r., I PK 323/06, i 7.02.2007 r., I PK 269/06); jest w pełni dopuszczalne np. ze względów organizacyjnych wynikających z przejęcia zakładu pracy (m.in. wyrok SN z 12.02.2009 r., I PK 176/08) albo z zasad równego traktowania i niedyskryminacji w zatrudnieniu (por. art. 112, art. 113, art. 183a i art. 183c Kp) |
Możliwość konwersji
Zmiana rodzaju umowy o pracę (w przedstawionej w pytaniu sytuacji z bezterminowej na terminową) może nastąpić tylko wtedy, gdy nie ma na celu rzeczywistego obejścia art. 231 Kp, tj. przekształcenia warunków pracy na niekorzyść pracownika (nawet za jego zgodą) z powodu samego przejęcia całości lub części zakładu pracy (por. wyrok SN z 14.04.2021 r., I NSNc 5/21). Przejmującego pracodawcę obowiązuje więc zakaz użycia do zmiany rodzaju umowy o pracę:
- porozumienia zmieniającego – chyba że zastąpienie umowy na czas nieokreślony umową na czas określony prowadzi do uzyskania korzyści przez przejętych pracowników i nie wyłącza automatyzmu kontynuacji stosunku pracy na podstawie art. 231 § 1 Kp,
- wypowiedzenia zmieniającego – ten tryb jest wykluczony, ponieważ rodzaj umowy o pracę, związany z czasem jej trwania, zalicza się do istotnych elementów, a nie jedynie do warunków pracy i płacy w rozumieniu art. 42 Kp (m.in. uchwała 7 sędziów SN z 28.04.1994 r., I PZP 52/93).
Granicami swobody wyboru rodzaju umowy o pracę na podstawie art. 3531 Kc w zw. z art. 300 Kp są normy bezwzględnie obowiązujące, których nie można wyłączyć ani ograniczyć. Do takich norm należy art. 231 Kp (m.in. wyrok SN z 6.05.2003 r., I PK 237/02). Substytucja umowy o pracę wbrew temu przepisowi jest nieważna (art. 58 Kc i m.in. wyrok SN z 7.02.2007 r., I PK 269/06).
Status regulaminów
Akty prawa wewnętrznego (w tym regulamin wynagradzania) przejętego w całości lub w części zakładu pracy nie obowiązują przejmującego pracodawcy. Jednak jest on zobligowany stosować warunki w nich zawarte, ponieważ są treścią indywidualnych stosunków pracy przejętych pracowników.
Ma taki obowiązek do czasu ich zmiany w trybie porozumienia lub wypowiedzenia zmieniającego, co potwierdził resort pracy (patrz fragment stanowiska). Jego niewykonywanie bez przeprowadzenia procedury modyfikacyjnej zostanie sklasyfikowane jako wykroczenie przeciw prawom pracowników.
Przejmującemu pracodawcy – który nie wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi rodziny pracownika, wysokość tego wynagrodzenia lub świadczenia bezpodstawnie obniża albo dokonuje bezpodstawnych potrąceń – grozi grzywna od 1000 do 30 000 zł (art. 282 § 1 pkt 1 Kp). Z taką karą musi się liczyć opisany pracodawca, jeżeli zrealizuje swoje zamierzenia.
Fragment stanowiska MRiPS z 24.11.2021 r. w sprawie związania treścią regulaminów w razie przejęcia pracowników w trybie art. 231 Kp
W przypadku zastosowania art. 231 Kp nowy pracodawca jest związany nie tylko treścią umowy o pracę, ale również postanowieniami wynikającymi z innych źródeł prawa pracy, które mają bezpośredni wpływ na treść stosunku pracy, tj. statutów, regulaminów i układów zbiorowych pracy. Jak stwierdził SN w wyroku z 21.09.1991 r. (I PRN 60/95 (…), zob. również wyrok z 24.10.1997 r., III ZP 35/97 (…)): „Treść umownego stosunku pracy kształtowana jest bowiem nie tylko samą umową o pracę, ale wynika także z regulacji układów zbiorowych pracy, zakładowych systemów wynagradzania oraz z powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy. Przekształcenie podmiotowe po stronie pracodawcy w wyniku przejęcia zakładu pracy nie może wprawdzie oznaczać, że nowy pracodawca jest w dalszym ciągu związany treścią zakładowego systemu wynagradzania obowiązującego w przejmowanym zakładzie pracy. Elementy treści stosunku pracy pracowników przejmowanego zakładu, wynikające z obowiązujących w nim postanowień zakładowego systemu wynagradzania, wiążą nowego pracodawcę aż do czasu ich ew. zmiany w trybie prawem przewidzianym (np. porozumienie z pracownikiem czy wypowiedzenie warunków pracy lub płacy)”.
Źródło: „Ubezpieczenia i Prawo Pracy” nr 1/2022.
Zaloguj się
Aby czytać dalej, jeśli masz wykupiony abonament
Kup dostęp do tego artykułu
Cena dostępu do pojedynczego artykułu tylko 12,30
Kup abonament
| Abonamenty on-line | Prenumeratorzy | Członkowie SKwP | ||||||||
|
Bezpłatny dostęp do tego artykułu i ponad 3500 innych, dla prenumeratorów miesięcznika „Rachunkowość". Pomoc w uzyskaniu dostępu:
|
15% rabat na wszystkie zakupy. Zapytaj o kod w swoim Oddziale. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest organizacją, do której należy ponad 26 000 księgowych, a członkostwo wiąże się z licznymi korzyściami. |
„Rachunkowość” - od 75 lat źródło rzetelnej wiedzy!
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
