Zgłoszenie wolontariusza do ubezpieczenia zdrowotnego

Zawarcie umowy z NFZ

Aby objąć wolontariusza dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym, korzystający (nie wolontariusz) musi zawrzeć umowę z NFZ. W tym celu należy złożyć wniosek o objęcie wolontariusza dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym (stanowi on zał. nr 3 do zarządzenia nr 150/2020/GPF Prezesa NFZ z 29.09.2020 r. w sprawie wzorów dokumentów dotyczących dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego, stosowanych w Narodowym Funduszu Zdrowia).

We wniosku korzystający wpisuje dzień, od którego wnosi o objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym wolontariusza. Powinien to być dzień określony w umowie jako rozpoczęcie wykonywania świadczeń wolontariackich, a jeśli w momencie rozpoczęcia wykonywania pracy wolontariusz miał prawo do ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu – należy wskazać dzień, od którego spełnia on przesłanki objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym (przy czym nie powinna to być data za okresy przeszłe od złożenia wniosku – ostatecznie wolontariusz zostaje objęty ubezpieczeniem zdrowotnym z dniem określonym w umowie zawartej przez korzystającego z NFZ, a nie może to być dzień wcześniejszy niż dzień złożenia wniosku).

Wniosek podpisuje również wolontariusz w miejscu właściwych oświadczeń. Należy go zaadresować i złożyć do oddziału NFZ właściwego dla miejsca zamieszkania wolontariusza (nie zaś miejsca siedziby korzystającego), osobiście lub pocztą (na stronie głównej NFZ jest mowa również o możliwości złożenia wniosku drogą e-mailową, ale na stronach internetowych oddziałów NFZ znajduje się informacja: „pozostawione bez rozpatrzenia będą wnioski przesłane tylko e-mailem, bez wersji papierowej”).

Do wniosku należy załączyć kopię zawartej umowy wolontariatu. Część oddziałów NFZ prosi także o dołączenie dokumentu potwierdzającego status korzystającego (np. odpis z KRS) oraz dokumentu upoważniającego osobę podpisującą wniosek do reprezentowania korzystającego (np. upoważnienie, jeśli reprezentacja nie wynika z wpisu w KRS).

Poszczególne oddziały NFZ mogą również wymagać złożenia przez wolontariuszy oświadczeń dotyczących niepodlegania obowiązkowym ubezpieczeniom, których różne wzory są publikowane na stronach oddziałów. Warto także załączyć dokument potwierdzający wyrejestrowanie wolontariusza z ostatniego tytułu do ubezpieczenia (np. ZUS ZWUA, zaświadczenie ZUS/KRUS, kopię świadectwa pracy, zaświadczenie od płatnika składek), w sytuacji gdyby w Centralnym Wykazie Ubezpieczonych, prowadzonym przez NFZ zgodnie z art. 97 ust. 4 ustawy zdrowotnej, nie wyświetlała się taka informacja.

Jeśli wolontariusz jest cudzoziemcem, obywatelem kraju członkowskiego UE/EFTA, należy przedstawić także: kopię poświadczenia rejestracji jego pobytu w Polsce, kserokopię potwierdzenia miejsca zamieszkania w Polsce oraz dokumentu potwierdzającego nadanie PESEL. Jeśli wolontariusz jest cudzoziemcem, obywatelem kraju trzeciego – nieposiadającym obywatelstwa krajów członkowskich UE/EFTA – należy przedstawić dodatkowo kserokopie: pierwszej strony paszportu z danymi (zasłonięte zdjęcie twarzy), dokumentu potwierdzającego, na jakiej podstawie przebywa w Polsce, potwierdzenia miejsca zamieszkania w Polsce oraz dokumentu potwierdzającego nadanie PESEL.

Po złożeniu wniosku o ubezpieczenie wolontariusza NFZ sporządzi umowę i przekaże ją do podpisu korzystającemu (wzór umowy określa zał. nr 4 do zarządzenia nr 150/2020/GPF Prezesa NFZ). W przypadku dostarczenia wniosku osobiście, we właściwym oddziale NFZ, po potwierdzeniu kompletności dokumentów i statusu ubezpieczenia umowa może zostać zawarta „od ręki”.

Jeśli dokumenty zostaną przekazane korespondencyjnie, po ich otrzymaniu pracownik oddziału NFZ przygotuje umowę. Jest ona następnie wysyłana do korzystającego za pośrednictwem Poczty Polskiej. Należy ją podpisać i odesłać do NFZ. Następnie umowę podpisuje dyrektor oddziału i jej 1 egz. jest odsyłany. Jako że to korzystający jest stroną umowy, nie jest konieczne podpisywanie jej przez wolontariusza.

Objęcie ubezpieczeniem

Wolontariusz zostaje objęty ubezpieczeniem zdrowotnym z dniem określonym w umowie, a przestaje być nim objęty z dniem rozwiązania umowy lub po upływie miesiąca nieprzerwanej zaległości w opłacaniu składek. Prawo do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego wolontariusza rozpoczyna się w dniu objęcia ubezpieczeniem i wygasa po upływie 30 dni od dnia ustania ubezpieczenia zdrowotnego w NFZ. Dowód ubezpieczenia stanowi umowa łącznie z dowodem wpłaty ostatniej składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Umowa zostaje zawarta na czas nieokreślony (jeśli na taki okres zawarto również umowę wolontariacką). Jeśli umowę wolontariacką zawarto na czas określony, umowa z NFZ wygasa z chwilą rozwiązania umowy wolontariackiej. Umowa może zostać rozwiązana przez korzystającego również wcześniej (nawet mimo trwania umowy wolontariackiej) w drodze pisemnego poinformowania NFZ o rezygnacji z dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego. Warto zauważyć, że gdyby członek rodziny wolontariusza zgłosił później wolontariusza do swojego ubezpieczenia zdrowotnego, nie powoduje to rozwiązania z mocy prawa umowy dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego wolontariusza, gdyż zgłoszenie go do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu posiadania statusu członka rodziny osoby ubezpieczonej nie jest obowiązkowym tytułem do ubezpieczenia w rozumieniu art. 66 ustawy zdrowotnej. W tej sytuacji korzystający powinien rozwiązać umowę dobrowolnego ubezpieczenia i wtedy wolontariusz może być zgłoszony do ubezpieczenia jako członek rodziny.

Natomiast każdy odbywany przez wolontariusza staż lub każda podjęta praca (poza umową o dzieło) powinny zostać zgłoszone do NFZ, gdyż obowiązkowy tytuł do ubezpieczenia spowoduje rozwiązanie z mocy prawa umowy ubezpieczenia dobrowolnego wolontariusza. Umowa ubezpieczenia wolontariusza wygasa również po ustaleniu przez dyrektora wojewódzkiego oddziału NFZ, że korzystający podlega ustawodawstwu innego państwa członkowskiego UE/EOG, a także z chwilą przeniesienia miejsca zamieszkania wolontariusza poza granice Polski.

Zgłoszenie do ZUS i zapłata składek

Po zawarciu umowy, w ciągu 7 dni od daty w niej wskazanej jako data objęcia wolontariusza ubezpieczeniem zdrowotnym, korzystający składa właściwe dokumenty zgłoszeniowe do ZUS (druk ZUS ZZA z kodem tytułu ubezpieczenia 24 10 XX). Może być konieczne przedłożenie w ZUS umowy zawartej z NFZ.

Niektóre oddziały NFZ wymagają, aby kopia druku ZUS ZZA z potwierdzeniem jej złożenia w ZUS (pieczęć z datą wpływu do ZUS lub potwierdzenie przesyłki do ZUS w przypadku przesyłki droga elektroniczną) została następnie wysłana do oddziału NFZ, gdyż będzie stanowić załącznik do zawartej umowy. Warto zapoznać się z procedurą opisaną na stronie internetowej właściwego oddziału NFZ, jeśli została opracowana, gdyż każdy z oddziałów może mieć swoje wymagania.

Składka zdrowotna jest w tym przypadku opłacana od podstawy wymiaru, którą stanowi kwota odpowiadająca minimalnemu wynagrodzeniu (3010 zł w 2022 r.), a składka wynosi 270,90 zł miesięcznie. Korzystający samodzielnie musi aktualizować wysokość składki, zgodnie ze zmieniającą się podstawą wymiaru. NFZ nie wysyła do korzystającego przypomnień o zmianie wysokości składki lub ponagleń o terminie wpłaty. Korzystający ma obowiązek wnosić składki w terminie do 15. dnia następnego miesiąca za poprzedni miesiąc, na przydzielony przez ZUS indywidualny numer rachunku składkowego. Obowiązkowo i każdorazowo należy składać do ZUS także deklarację rozliczeniową ZUS DRA z rozliczoną składką – w terminie do 15. dnia następnego miesiąca za poprzedni miesiąc.

Osoba, która zawarła umowę o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne, ma obowiązek zgłosić do ubezpieczenia członków rodziny niepodlegających obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, jednak nie dotyczy on wolontariusza (umowa jest w tym przypadku zawierana z korzystającym z pracy wolontariusza). Wolontariusz (lub korzystający w jego imieniu) nie może również fakultatywnie, nieobowiązkowo zgłosić do ubezpieczenia członków swojej rodziny(1).