Zasady ustalania liczby przerw należnych pracownikowi i ich udzielania

Stanowisko GIP z 12.06.2023 r. (GIP-GBI.0701.96.2023.2)

W wyniku zmian wprowadzonych ustawą z 9.03.2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 641) w art. 134 Kp przyznano pracownikom prawo do dwóch dodatkowych przerw w pracy, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika jest dłuższy niż 9 oraz dłuższy niż 16 godz. Przepis ten przyznaje pracownikom prawo do ww. przerw na takich samych zasadach, jak dotychczas, tj. w zależności od ich dobowego wymiaru czasu pracy, nie zastrzegając, że chodzi o dobowy wymiar czasu pracy wynikający wyłącznie z obowiązującego pracownika rozkładu czasu pracy. (…) Należy uznać, że chodzi o wymiar czasu pracy w danej dobie, uwzględniający także wykonywaną przez pracownika pracę przez dłuższą niż planowana zgodnie z rozkładem czasu pracy liczbę godzin.

Taka wykładnia (…) dominowała przed zmianami wprowadzonymi ww. ustawą, tj. gdy przepis ten przyznawał prawo tylko do jednej przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 min, wliczanej do czasu pracy – jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosił co najmniej 6 godz. Pogląd, że prawo do 15-minutowej przerwy zależy od czasu faktycznie wykonywanej pracy w danej dobie pracowniczej, a nie od planowanego w danym dniu rozkładu czasu pracy pracownika, był prezentowany w szeregu komentarzy do Kp.

(…) Art. 134 Kp znajduje się w dziale szóstym Kp „Czas pracy”. Jak natomiast wynika z art. 281 § 1 pkt 5 Kp, kto, będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu, narusza przepisy o czasie pracy, podlega karze grzywny od 1000 do 30 000 zł. Zatem nieudzielenie pracownikowi przerwy w pracy, do której pracownik jest uprawniony w świetle art. 134 Kp, jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika, zagrożonym ww. karą.

Źródło: „Dziennik Gazeta Prawna”, 22.06.2023 r.

Przepisy Kp nie określają szczegółowych zasad wykorzystywania przez pracowników przerw w pracy. Zasady (…) ustala więc pracodawca. Postanowienia dotyczące szczegółowych zasad korzystania z przerw w pracy mogą znaleźć się w układach zbiorowych pracy, regulaminach pracy lub w umowach o pracę.

(…) Przepisy o organizacji czasu pracy należą do przepisów, których celem jest ochrona zdrowia pracownika. Celem przerwy w pracy jest zapewnienie pracownikowi czasu na krótki odpoczynek lub spożycie posiłku w trakcie pracy. Ze względu na cel, któremu ma służyć przerwa w pracy, jak i treść przepisu, który wprowadza po przepracowaniu większej liczby godzin w ciągu doby „dodatkową” i „kolejną” przerwę, nie jest możliwe łączenie ze sobą przysługujących przerw.

(…) Regulacja dotycząca 15-minutowych przerw w pracy, zawarta w art. 134 Kp, ma charakter gwarancyjny oraz zapewnia minimalny wymiar przerw (ich liczbę i długość). W związku z powyższym, zdaniem Departamentu, ww. przepis nie zezwala na dokonywanie podziału ustawowo określonych przerw w pracy na krótsze.

Jednocześnie (…) istnieje możliwość wprowadzenia u danego pracodawcy, w aktach wewnątrzzakładowych (układ zbiorowy pracy, regulamin pracy) czy w umowie o pracę, bardziej korzystnych regulacji dotyczących płatnych przerw w pracy. Pracodawca może zatem zadecydować o udzieleniu pracownikom dodatkowych, wliczanych do czasu pracy przerw, czy też wydłużyć ustawowo przewidziane 15-minutowe, płatne przerwy w pracy.

Źródło: Gofin.