Z działalności Polskiej Izby Biegłych Rewidentów - luty 2019

Posiedzenia KRBR

Na posiedzeniach, które odbyły się między 1.10.2018 a 31.12.2018 r., KRBR podjęła:

• 422 uchwały[1], w tym dotyczące:

• powołania oraz trybu działania Komisji ds. komunikacji (por. dalej),
• zmiany zasad finansowania działalności regionalnych oddziałów PIBR; począwszy od 2019 r. będą otrzymywać 70% (dotychczas 75%) wpływów z tytułu składek członkowskich biegłych rewidentów należących do danego oddziału, z przeznaczeniem na pokrycie kosztów działalności statutowej, w tym funkcjonowanie biura i jego obsługę,
• składek członkowskich biegłych rewidentów w 2019 r.; składka podstawowa wynosi rocznie 480 zł (440 zł w 2018 r.), a obniżona – 20 zł (bez zmian),
• trybu i terminu składania zgłoszeń o przystąpieniu do postępowania kwalifikacyjnego na biegłych rewidentów (wprowadza się nabór ciągły),
• przyjęcia planu finansowego PIBR na 2019 r.,
• ustalenia wysokości odprowadzanej do PIBR stawki procentowej (1,38%) opłaty z tytułu nadzoru w 2019 r. od przychodów z czynności rewizji finansowej przeprowadzonych w jednostkach niebędących jzp,
• zasad wyboru i liczby delegatów na IX Krajowy Zjazd Biegłych Rewidentów;

• 25 postanowień.

Samorząd o projekcie nowelizacji uobr[2]

• 31.10.2018 r. Rządowe Centrum Legislacji (RCL) opublikowało rządowy projekt nowelizacji uobr wraz z uzasadnieniem.
• 9.11.2018 r. odbyło się poświęcone temu projektowi nadzwyczajne posiedzenie KRBR przy udziale przedstawicieli pozostałych organów samorządu oraz regionalnych oddziałów PIBR. Przedmiotem dyskusji była propozycja stanowiska samorządu w tej sprawie, przygotowana przez Komisję do opiniowania aktów prawnych.
• 14.11.2018 r. KRBR przekazała to stanowisko Ministerstwu Finansów. Za kluczową kwestię uznała zmniejszanie ryzyka związanego z działalnością jednostek o znaczeniu systemowym dla państwa, a także firm audytorskich, które na rzecz tych jednostek wykonywały jakąkolwiek czynność rewizji finansowej. Podkreślono, że dla właściwej realizacji publicznego nadzoru nad działalnością biegłych rewidentów i firm audytorskich niezbędne jest współdziałanie instytucji państwa z organami samorządu zawodowego. Stąd propozycja, aby nadzór publiczny, realizowany przez projektowaną Polską Agencję Nadzoru Audytowego, był skoncentrowany na minimalizacji ryzyka systemowego związanego z jzp – przy rozszerzeniu tej kategorii na nowe podmioty i objęciu nadzorem wszystkich firm audytorskich, które wykonały dla jzp choćby jedną czynność rewizji finansowej. Zdaniem KRBR celowe jest pozostawienie nadzoru nad pozostałymi firmami audytorskimi i kategoriami usług w gestii KKN.Samorząd wskazał, że projektowane objęcie nadzorem i opłatą roczną z tego tytułu usług, których świadczenie nie jest zastrzeżone dla biegłych rewidentów, powodowałoby, że te same usługi wykonywane przed podmioty inne niż firmy audytorskie nie podlegałyby opłacie, nadzorowi czy standardom technicznym. Podniosłoby to koszty ich wykonania przez firmę audytorską, stawiając ją w upośledzonej sytuacji. Uzupełnieniem systemu minimalizacji ryzyka systemowego byłoby wprowadzenie instytucji badania wspólnego, co pozwoliłoby na wykonywanie badań jzp przez mniejsze firmy (skutkiem obowiązującej uobr jest koncentracja badań jzp w ograniczonej liczbie dużych firm audytorskich, a zdaniem samorządu proponowane w obecnym projekcie zwiększenie obciążeń firm audytorskich przyśpieszy ten proces).
• 27.11.2018 r. KRBR uzupełniła swoje stanowisko w sprawie projektu nowelizacji uobr, proponując odstąpienie od wymogu sporządzania w języku polskim dokumentacji systemu wewnętrznej kontroli jakości, dokumentacji klienta oraz akt badania. Wskazała, że w przypadku dokumentacji klienta oraz akt badania przepis mógłby przewidywać obowiązek zapewnienia pisemnego ich przetłumaczenia na język polski, jeżeli w trakcie inspekcji – z uwagi na język dokumentów – powstawałyby problemy interpretacyjne, lub wtedy, gdy dokument lub określona grupa dokumentów stanowiłyby dowód w postępowaniu dowodowym. Wskazano też, że obowiązek utrzymywania w języku polskim dokumentacji klienta w odniesieniu do usług atestacyjnych innych niż badanie oraz usług pokrewnych będzie kolejnym kosztownym, nieznajdującym uzasadnienia obciążeniem firm audytorskich.

[3] Tekst stanowiska RCL jest dostępny pod adresem internetowym: ⇒link⇐

• 5.12.2018 r. swoje uwagi do projektu nowelizacji uobr upubliczniło RCL. Wskazano, że projekt ingeruje w zagwarantowaną konstytucyjnie samodzielność samorządu zawodowego biegłych rewidentów. Powołując się m.in. na orzecznictwo TK, podkreślono, że zamiar daleko idącego ograniczenia kompetencji członków samorządu w celu – w myśl uzasadnienia zmian uobr – wzmocnienia nadzoru publicznego nad działalnością biegłych rewidentów i firm audytorskich wymaga pogłębionego uzasadnienia adekwatności przyjętych rozwiązań, gdyż przedstawione w uzasadnieniu dane statystyczne, dotyczące postępowań dyscyplinarnych, nie stanowią wystarczającego uzasadnienia. Wskazano również na ryzyko nieosiągnięcia założonego przez projektodawcę celu w postaci wzmocnienia nadzoru publicznego, spowodowane okresem przejściowym: rozpoczęcie działania nowego organu ma nastąpić z początkiem 2020 r., jednak wcześniej uchyla się możliwość przeprowadzenia nowych kontroli przez KKN. RCL zgłosiło także wiele zastrzeżeń szczegółowych[3].
• 17.12.2018 r. PIBR wystosowała do wszystkich firm audytorskich prośbę o poparcie najważniejszych po-stulatów samorządu. Na apel pozytywnie odpowiedziało kilkaset firm.

KNA o sprawozdawczości finansowej

11.10.2018 r. w siedzibie GPW odbyła się konferencja „Sprawozdawczość finansowa firm – wzrost wiarygodności dla bezpieczeństwa obrotu gospodarczego”.

Celem było podsumowanie rocznych doświadczeń zebranych w toku nadzorowania przez KNA firm audytorskich badających sprawozdania finansowe (sf) jzp. W konferencji wzięli udział przedstawiciele KRBR: Barbara Misterska-Dragan i Ewa Sowińska, zastępcy prezesa Rady, a także liczni członkowie samorządu.

Pierwszy panel, poprowadzony przez Ilonę Pieczyńską-Czerny, zastępcę przewodniczącego KNA i dyrektor w Urzędzie KNF, poświęcony był znaczeniu sf dla obrotu gospodarczego oraz roli komitetów audytu w podwyższaniu jakości sf.

Drugi panel, prowadzony przez Piotra Kamińskiego, członka KNA, dotyczył głównie jakości badań sf. Uczestnicy wskazywali zarówno na znaczenie stałego podnoszenia kompetencji przez biegłych rewidentów, jak i na mobilizujący wpływ nadzoru publicznego.

Zmiany w Komisji ds. komunikacji

Celem poprawy komunikacji samorządu z otoczeniem, w tym z biegłymi rewidentami, KRBR zmieniła zadania Komisji ds. komunikacji i jej skład.

Komisja inicjuje i nadzoruje prace służące realizacji strategii komunikacji samorządu, w tym polegające na zarządzaniu stroną internetową PIBR oraz innymi formami komunikacji z biegłymi rewidentami i firmami audytorskimi, oraz wykonuje na rzecz KRBR zadania opiniodawcze i doradcze.

Przewodniczącą Komisji została Barbara Misterska-Dragan, zastępca prezesa KRBR, a w skład Komisji weszli członkowie KRBR: Marek Błaszczak, Andrzej Karpiak, Hanna Sztuczyńska, Monika Kaczorek oraz Maciej Ostrowski.

Medale PIBR w 2018 r.

Podczas Dorocznej Konferencji Audytingu medale PIBR otrzymały zasłużone dla samorządu osoby: Jan Bielawski, Stanisław Capała, Henryk Dąbrowski, Jerzy Koniecki, Waldemar Lachowski, Elżbieta Szambelan-Bakuła, Bolesław Tatarzycki, Elżbieta Żurowska.

Medal PIBR przyznawany jest za szczególne osiągnięcia na rzecz PIBR oraz na polu rewizji finansowej i/lub rachunkowości. Dotychczas (łącznie z ww. osobami) medalem uhonorowano 97 osób oraz jedną organizację (Stowarzyszenie Księgowych w Polsce)[4].

Data e-podpisu e-sprawozdania z badania

Od 1.10.2018 r., zgodnie ze zmienionym brzmieniem art. 86 ust. 1 uobr, biegły rewident sporządza sprawozdanie z badania podmiotów wpisanych do rejestru przedsiębiorców KRS, w postaci elektronicznej oraz opatruje je swoim kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Powstała wątpliwość, czy data sporządzenia sprawozdania z badania musi być identyczna z datą złożenia kwalifikowanego podpisu elektronicznego, czy też mogą to być 2 różne daty.

Na pytanie PIBR Departament Rachunkowości i Rewizji Finansowej Ministerstwa Finansów wyjaśnił, że data sporządzenia sprawozdania z badania i data jego podpisania powinny być tożsame, gdyż złożenie podpisu jest czynnością kończącą sporządzanie sprawozdania z badania.

Komunikaty KNA

KNA opublikowała komunikaty skierowane do biegłych rewidentów oraz firm audytorskich, dotyczące m.in. realizacji obowiązku:

• przyjmowania przez KRBR krajowych standardów wykonywania zawodu w brzmieniu międzynarodowych standardów – w którym podsumowała dotychczasową współpracę z KRBR w tym zakresie,
• publikowania przez firmy audytorskie sprawozdania z przejrzystości oraz obowiązku informowania o zamieszczeniu go na stronie internetowej; sprawozdanie to jest narzędziem budującym wizerunek i wiarygodność firmy audytorskiej wśród interesariuszy i przyczynia się do zwiększenia zaufania do biegłych rewidentów i firm; tymczasem 25% zobowiązanych do tego firm audytorskich nie wywiązało się z tej powinności (KNA wszczęła w stosunku do nich postępowania administracyjne),
• informowania KNA przez firmy audytorskie o możliwości odmowy wydania opinii nt. badanego ustawowo sf (w tym skonsolidowanego) jzp lub wydaniu opinii negatywnej bądź z zastrzeżeniami; obowiązek taki powstaje już z chwilą rozpoczęcia badania ustawowego sf jzp, dlatego informacja powinna zostać przekazana do KNA niezwłocznie w przypadku wystąpienia okoliczności wskazanych w przepisach; jeżeli firma audytorska, oprócz badania ustawowego jzp, przeprowadza badanie ustawowe jednostki powiązanej z daną jzp i w trakcie jej badania uzyska informacje, które mogą spowodować odmowę wydania lub modyfikację opinii z badania sf jzp, to także takie informacje wymagają przekazania do KNA; nie ma natomiast obowiązku przekazywania do KNA informacji uzyskanych podczas przeprowadzania ustawowego badania (niebędącej jzp) jednostki powiązanej z daną jzp, które mogą spowodować odmowę wydania opinii z badania sf lub wydanie opinii negatywnej bądź z zastrzeżeniami, ale nie powodują takich skutków w odniesieniu do ustawowego badania jzp; wskazano zarazem, że przekazywanie tych informacji do KNA jest obowiązkiem dodatkowym w stosunku do obowiązku przekazywania informacji do KNF.

KNA zasygnalizowała też, że na badanie sf może wpłynąć brexit. W przypadku „twardego” brexitu (bez uchwalenia przepisów przejściowych) biegli rewidenci zatwierdzeni w Wielkiej Brytanii staną się 31.03.2019 r. biegłymi rewidentami pochodzącymi z państwa trzeciego (dotyczy to także firm audytorskich) i utracą prawo do przeprowadzania badań ustawowych w Polsce.

Niektóre firmy audytorskie, obecnie wpisane w Polsce na listę firm audytorskich, mogą przestać spełniać wymogi warunkujące wpis i zostać skreślone z tej listy (chodzi o przypadek, gdy wśród ich obecnych właścicieli bądź członków organów zarządzających lub nadzorczych znajdują się firmy audytorskie czy biegli rewidenci zatwierdzeni w Wielkiej Brytanii, a firmy te nie podejmą na czas odpowiednich działań dostosowawczych).

Ma to znaczenie dla obecnych i potencjalnych klientów, których sf za 2018 r. będą podlegać ustawowemu badaniu przez tego rodzaju firmy audytorskie.

Jeżeli negocjacje Wielkiej Brytanii z UE w sprawie umowy wyjścia zakończą się pozytywnie, opisane wyżej ryzyka nie zostaną wyeliminowane, a jedynie odsunięte w czasie (do końca okresu przejściowego, tj. 31.12.2020 r.), chyba że w porozumieniu o wzajemnych stosunkach między UE i Wielką Brytanią zostaną przyjęte odmienne postanowienia.

Ankieta w sprawie raportowania niefinansowego

Ministerstwo Finansów skierowało ankietę dotyczącą informacji niefinansowych do 2 grup respondentów:

• spółek, które za 2017 r. sporządziły obowiązkowe oświadczenie lub odrębne sprawozdanie nt. informacji niefinansowych,
• szeroko rozumianej grupy użytkowników informacji niefinansowych.

Ich odpowiedzi mają pomóc przy ocenie efektów nałożenia obowiązku ujawniania informacji niefinansowych oraz określić dobre praktyki w tej dziedzinie. PIBR delegowała do udziału w pracach zespołu ekspertów analizujących ankietę: Ewę Sowińską, Lilianę Anam oraz Marcina Kawę. Wyniki ankiety wraz z ich analizą zostaną przedstawione na początku 2019 r.

Komisje IX Krajowego Zjazdu Biegłych Rewidentów

20.11.2018 r. KRBR powołała Komisję organizacyjno-programową IX Krajowego Zjazdu Biegłych Rewidentów (Jachranka, 10–12.06.2019 r.), w składzie: Adam Kęsik, przewodniczący, oraz Monika Kaczorek, Andrzej Karpiak, Jan Letkiewicz, Ernest Podgórski, Edyta Sikora – członkowie.

Do zadań Komisji należą m.in.:

• przygotowanie projektów uchwał w sprawach zasad wyboru i liczby delegatów, porządku i regulaminu obrad Zjazdu, programu działania PIBR w kadencji 2019–2023,
• opracowanie projektów przykładowego porządku i regulaminu obrad walnych zgromadzeń biegłych rewidentów regionalnych oddziałów PIBR,
• koordynacja przebiegu walnych zgromadzeń w regionalnych oddziałach PIBR.

KRBR powołała też Komisję ds. opracowania zmian statutu PIBR, której przewodniczy Henryk Dąbrowski, a jej członkami są: Urszula Byczkowska, Joanna Chwaścikowska-Karwacka, Józef Kuszneruk oraz Jacek Wegner.

Opracowaniem zmian podstawowych zasad gospodarki finansowej PIBR oraz ustalania składek członkowskich zajmie się Komisja ds. finansowych.

Opinie dla URE

Zgodnie z art. 52 ust. 3 pkt 3 ustawy o odnawialnych źródłach energii[5] odbiorca przemysłowy składa prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki (URE) m.in. opinię biegłego rewidenta, potwierdzającą prawidłowość wyliczenia współczynnika intensywności zużycia energii elektrycznej.

30.11.2017 r. KRBR wydała regulujący tę kwestię komunikat nr 27/2017, w którego zał. nr 2 przedstawiono przykład opinii biegłego rewidenta bez zastrzeżeń, uwzględniający wymogi KSUA 3000. Biegli wydający opinię mogą się posłużyć tym przykładem, uwzględnienia wymagają jednak zaktualizowane postanowienia krajowych standardów kontroli jakości oraz zasad etyki zawodowej biegłych rewidentów.

Stawka opłaty z tytułu nadzoru przez KNA na 2019 r.

MF w obwieszczeniu z 28.11.2018 r.[6] ustalił na 2019 r. – w wysokości 3,29% – stawkę procentową opłat z tytułu nadzoru, wnoszonych przez firmy audytorskie wykonujące czynności rewizji finansowej w jzp (stawka na 2018 r. wynosiła 3,80%).

Ważne dokumenty dotyczące usług biegłych rewidentów

Na stronie internetowej PIBR zostały udostępnione:

• opracowanie Biegli sądowi – problemy zawodu (wydane przez Komisję Biegłych Sądowych przy Regionalnym Oddziale Izby w Gdańsku), w którym są poruszane m.in. kwestie: wyceny przedsiębiorstw przez biegłego sądowego, spadku liczby biegłych sądowych i problemów z tym związanych, właściwego czasu na zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki z o.o., odszkodowań za niesłuszne aresztowanie; omawiany jest też temat dowodów będących podstawą wydania opinii w postępowaniu cywilnym,
• broszura Raporty niefinansowe w Polsce wydana przez Fundację Standardów Raportowania oraz Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych, w której podano m.in. dane liczbowe dotyczące spółek sporządzających takie raporty, a także standardy i zbiory zasad stosowanych przy ich sporządzeniu; broszura uogólnia wynik badania raportów rocznych przekazanych systemem ESPI przez emitentów notowanych na rynku regulowanym GPW; zostały one sprawdzone pod kątem spełniania wymogów uor, obligujących do sporządzenia oświadczenia nt. informacji niefinansowych; szczegółowej analizie poddano raporty emitentów przekraczających wymogi.

Spotkania środowiskowe

• 14–16.11.2018 r. Władysław Fałowski, przewodniczący KKN oraz Grzegorz Błaszkowski, kontroler KKN, uczestniczyli w posiedzeniu Quality Assurance Net-work, które odbyło się w Brukseli.
• 26.11.2018 r. Krzysztof Burnos, prezes KRBR, wziął udział w konferencji „W kierunku przyszłości: technologia blockchain i sztuczna inteligencja w rachunkowości” zorganizowanej przez Szkołę Główną Handlową, pod patronatem PIBR.
• 27.11.2018 r. Ewa Sowińska, zastępca prezesa KRBR, prowadziła panel Komitety audytu w praktyce w zorganizowanym przez BDO „IV Forum Grup Kapitałowych – wyzwania i zagrożenia dla członków zarządów i rad nadzorczych”.
• 11–12.12.2018 r. Krzysztof Burnos uczestniczył w zgromadzeniu członków Accountancy Europe, które odbyło się w Brukseli.