Rynek firm audytorskich – trendy w 2021 r.

Publikacja na ten temat ukazała się pod koniec kwietnia 2022 r. na stronie internetowej PANA[1]. Dzięki niej biegli rewidenci i firmy audytorskie (FA) mogą uzyskać szerszy obraz zmian działalności tego rynku w latach 2020 i 2021.

1. Zmiany w strukturze form działalności FA wskazują na zmniejszający się stopniowo udział jednoosobowej działalności gospodarczej i przekształcanie FA w spółki kapitałowe. Maleje liczba FA wykonujących czynności rewizji finansowej przy nieznacznie zmniejszającej się liczbie biegłych wykonujących badania.

2. Średnia liczba badań ustawowych sprawozdań finansowych podmiotów innych niż jzp w FA, spoza listy największych 11 FA (PwC, BDO, Deloitte, Ernst & Young, Grant Thornton, KPMG, Mazars, PKF, UHY ECA, Związek Rewizyjny Banków Spółdzielczych im. Franciszka Stefczyka w Warszawie oraz Związek Rewizyjny Banków Spółdzielczych w Poznaniu), zwiększyła się do 12 (w 2020 r. było to średnio 11 badań), co potwierdza rosnącą koncentrację badań w poszczególnych FA. Liczba badań sprawozdań finansowych podmiotów innych niż jzp w 11 największych FA wzrosła do średnio 32 badań w przeliczeniu na biegłego rewidenta badającego dla danej firmy (w 2020 r. było to 27 badań).

3. Z 88 do 76 spadła liczba FA, w których są biegli rewidenci wykonujący powyżej 50 usług w ciągu roku (w 2021 r. było ich łącznie 174, a w 2020 r. – 194). Wskazuje to na lepsze zrozumienie konieczności poświęcenia odpowiedniego czasu na badanie przez FA i biegłych rewidentów. PANA zwraca na to uwagę podczas kontroli oraz w publikacjach i komunikatach.

4. W 2021 r. wydano 2035 sprawozdań z badania ustawowego sprawozdań finansowych jzp (w 2020 r. było ich 1898) oraz 28 041 sprawozdań z badania ustawowego sprawozdań finansowych podmiotów innych niż jzp. W odniesieniu do badań sprawozdań finansowych jzp 88,4% opinii to opinie bez zastrzeżeń (w 2020 r. było ich 78,5%). Opinie bez zastrzeżeń, łącznie z opiniami z uzupełniającym objaśnieniem, stanowiły – podobnie jak w 2020 r. – 97,8% wszystkich wydanych opinii. Również w odniesieniu do badań sprawozdań finansowych podmiotów innych niż jzp najczęściej wydawaną opinią była opinia bez zastrzeżeń (79,7%, a w 2020 r. – 74,4%) oraz opinia bez zastrzeżeń z uzupełniającym objaśnieniem (14,5%, a w 2020 r. – 20,9%), co łącznie stanowiło 94,2% wszystkich wydanych opinii (w 2020 r. – 93,3%). Opinie z zastrzeżeniami stanowiły 5,5% wszystkich wydanych opinii (w 2020 r. było to 4,3%).

5. Można zauważyć stopniowy, ale nieznaczny wzrost wynagrodzeń za badania. Przeciętnie jest on nieco powyżej poziomu inflacji za 2021 r., czyli wynosi ok. 7% (zgodnie z danymi GUS średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2021 r. wyniósł 5,1%). Bardziej wzrosły wynagrodzenia wśród 11 największych FA (szczególnie w FA z grona tzw. wielkiej czwórki), które skoncentrowały swoją działalność na badaniach o wysokiej pracochłonności, przy jednoczesnym zmniejszeniu liczby obsługiwanych podmiotów (w przypadku wielkiej czwórki liczba badań sprawozdań finansowych podmiotów innych niż jzp zmniejszyła się o blisko 23%).

6. Szczególnym zmianom uległa struktura podmiotów wykonujących badania funduszy inwestycyjnych i subfunduszy. O ile w odniesieniu do funduszy inwestycyjnych i subfunduszy będących jzp większość (blisko 80% w 2021 r., podczas gdy w 2020 r. – 72%) badań wykonywała w 2021 r. wielka czwórka, o tyle fundusze i subfundusze niebędące jzp były obsługiwane przez te firmy w nieznacznym procencie (jedynie 10% w 2021 r., podczas gdy w 2020 r. – 32%).

7. Struktura całkowitych przychodów FA, wykazanych w sprawozdaniach rocznych w 2021 r., wskazuje odmienne wzorce zachowań poszczególnych grup FA. 11 największych FA specjalizuje się w usługach rewizji finansowej i je głównie wykonuje (w przeważającej części badania ustawowe i przeglądy sprawozdań). W ramach pozostałych usług te FA wykonują przede wszystkim usługi atestacyjne niezastrzeżone dla biegłych rewidentów oraz usługi pokrewne. Pozostałe FA w przeważającej mierze opierają swoją działalność na usługach innych niż rewizja finansowa. W przypadku FA (poza 11 największymi), które świadczą usługi dla jzp, najważniejszą usługą poza rewizją finansową jest doradztwo podatkowe. W przypadku FA (poza 11 największymi) świadczących wyłącznie usługi dla podmiotów innych niż jzp głównymi źródłami przychodów są usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych, doradztwo podatkowe oraz doradztwo.