Z działalności Polskiej Izby Biegłych Rewidentów - listopad 2019

Posiedzenia KRBR

Od 2.07.2019 do 20.10.2019 r. KRBR podjęła:

• 393 uchwały, w tym dotyczące:

• zakresu tematycznego obligatoryjnego doskonalenia zawodowego biegłych rewidentów w 2020 r. (por. dalej),
• zmiany uchwały w sprawie krajowego standardu
• usług pokrewnych 4401PL; wskazano, że usługami, do których stosuje się standard, są usługi przeprowadzania procedur należytej staranności (due diligence) dotyczących kondycji ekonomiczno-finansowej jednostki i wydawania listów poświadczających – wykonywane w związku z prospektem emisyjnym jednostki,
• zmiany regulaminu Biura PIBR,
• organizacji XX Dorocznej Konferencji Audytingu, która odbędzie się 25–27.11.2019 r. w Jachrance k. Warszawy pod hasłem: „Biegły rewident w świetle zmian. Etyka, regulacja, digitalizacja”; obrady 26.11.2019 r. będą miały charakter szkolenia w ramach obligatoryjnego doskonalenia zawodowego (ODZ) z tematu 15 Zmiany regulacji w zakresie rewizji finansowej i ich wpływ na czynności rewizji oraz firmy audytorskie; natomiast udział w pierwszym i trzecim dniu Konferencji będzie zaliczał 8 godz. samokształcenia zawodowego,
• zmiany wytycznych organizacyjno-metodycznych do ODZ biegłych rewidentów w 2019 r. (maksymalna liczba uczestników grupy ODZ to 30 osób, a w wyjątkowych przypadkach – 40 osób),
• zmiany na stanowisku dyrektora Niepublicznej Placówki Kształcenia Ustawicznego Centrum Edukacji PIBR (na stanowisku dyrektora Ewelina Kaczorowska-Wiosna zastąpiła Pawła Tyszera),
• zmiany składu Krajowej Komisji Nadzoru (śp. Antoniego Kwasiborskiego zastąpiła Agnieszka Kryśkiewicz-Burnos),
• zmiany procedur wpisów i skreśleń z rejestru biegłych rewidentów oraz listy firm audytorskich oraz zmiany formularzy dotyczących wykonywania zawodu biegłego rewidenta (druk R4), sprawozdania firmy audytorskiej (druk P11); zmiany polegają na dostosowaniu do obowiązującej uobr,
• wysokości składki członkowskiej biegłych rewidentów na 2020 r. – składka w normalnej wysokości wynosi 576 zł (480 zł w 2019 r.), a w obniżonej wysokości pozostała bez zmian, tj. 20 zł,
• zmiany zasad finansowania działalności regionalnych oddziałów (RO) PIBR; zmniejszono udział RO w składce członkowskiej z dotychczasowych 70 na 60%, a dodatkowo wskazano, że w przypadku realizacji przez RO zadań zleconych przez KRBR, zostaną przekazane środki na ich dofinansowanie lub sfinansowanie; zmiany wchodzą w życie, począwszy od składek członkowskich biegłych rewidentów należnych za I kwartał 2020 r.,
• zmiany składu zespołu reprezentującego Centrum Edukacji PIBR – do zespołu powołano: Joannę Chwaścikowską-Karwacką (przewodnicząca) oraz Macieja Ostrowskiego, Ernesta Podgórskiego i Justynę Beatę Zakrzewską (członkowie),
• zmiany procedury przyznawania odznaczeń PIBR – decyzję w sprawie przyznawania medalu podejmuje KRBR; zasady przyznawania odznak pozostały bez zmian,
• zmiany regulaminu działania Krajowego Rzecznika Praw Biegłych Rewidentów; Rzecznik oraz jego zastępca (ew. zastępcy – w liczbie do 3) mają być powołani do końca 2019 r.,

• 194 postanowienia,

• 2 komunikaty, w tym dotyczący zmiany wzorów wniosków o wpis na listę firm audytorskich (druki P1–P8 oraz P12–P13) i formularza zawiadomienia o zaprzestaniu wykonywania zawodu przez biegłego rewidenta (druk R5).

Nowelizacja uobr opublikowana

W DzU poz. 1571 opublikowano ustawę z 19.07.2019 r. o zmianie ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw. Zmiana weszła w życie 5.09.2019 r., ale większość jej postanowień wiąże od 1.01.2020 r.

Powołanie PANA

12.09.2019 r. wszedł w życie art. 12 znowelizowanej uobr, zgodnie z którym został utworzony nowy organ nadzoru publicznego nad biegłymi rewidentami i firmami audytorskimi – Polska Agencja Nadzoru Audytowego – który zastąpi KNA.

PANA rozpocznie realizację swoich zadań nadzorczych 1.01.2020 r. Do tego czasu nadzór publiczny nad ustawowymi badaniami sprawozdań finansowych jzp nadal sprawuje KNA, która zakończy swoją działalność 31.12.2019 r.

Wytyczne organizacyjno-metodyczne dla ODZ na 2020 r.

KRBR uchwaliła Wytyczne organizacyjno-metodyczne dla obligatoryjnego doskonalenia zawodowego na 2020 rok[1]. Zaleca się, aby w szkoleniach stacjonarnych o charakterze wykładowym uczestniczyło nie więcej niż 40 osób (w uzasadnionych przypadkach grupa szkoleniowa może być liczniejsza, przy czym taka zmiana nie może mieć negatywnego wpływu na jakość szkolenia i komfort uczących się).

Zakres tematyczny ODZ w 2020 r. obejmuje 29 modułów. Ich pełna lista jest dostępna na stronie internetowej PIBR[2].

Pożegnanie Antoniego Kwasiborskiego

23.08.2019 r. odbył się pogrzeb śp. Antoniego Kwasiborskiego – biegłego rewidenta, współtwórcy samorządu zawodowego biegłych rewidentów, w którym piastował wiele odpowiedzialnych funkcji, m.in. Krajowego Rzecznika Dyscyplinarnego, członka KRBR, a ostatnio KKN. Powszechnie ceniony za ogromną wiedzę, doświadczenie i życzliwość, a przy tym lubiany i szanowany, należał do grona prawdziwych autorytetów.

W uroczystości pogrzebowej wzięli udział przedstawiciele Ministerstwa Finansów, samorządu biegłych rewidentów, władz miasta Pruszków, rodzina, przyjaciele, pracownicy Biura PIBR.

Justyna Adamczyk, dyrektor Departamentu Rachunkowości i Rewizji Finansowej w Ministerstwie Finansów odczytała list w imieniu Piotra Nowaka, Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Finansów, a Prezes KRBR Barbara Misterska-Dragan pożegnała śp. Antoniego Kwasiborskiego w imieniu PIBR. 

Likwidacja RO PIBR we Włocławku

Wśród uchwał IX Krajowego Zjazdu Biegłych Rewidentów, które – po ich rozpatrzeniu przez KNA – weszły w życie, znajduje się m.in. uchwała nr 45/2019 z 12.06.2019 r. w sprawie likwidacji Regionalnego Oddziału PIBR we Włocławku. Zgodnie z nią biegli rewidenci zamieszkali na terenie powiatów: aleksandrowskiego, bydgoskiego, chojnickiego, grudziądzkiego, inowrocławskiego, lipnowskiego, mogileńskiego, nakielskiego, radziejowskiego, rypińskiego, sępoleńskiego, świeckiego, tucholskiego, włocławskiego, żnińskiego, Bydgoszcz, Grudziądz i Włocławek obecnie są zrzeszeni w RO PIBR w Bydgoszczy. Oznacza to, że obecnie pozostało

26 RO PIBR.

MF o formie śródrocznych sprawozdań finansowych emitentów

PIBR zwróciła się do Ministerstwa Finansów z pytaniem, czy śródroczne sprawozdania finansowe, w tym skrócone sprawozdania finansowe emitentów papierów wartościowych stosujących uor, wymagają sporządzenia w strukturze logicznej oraz formacie udostępnianych w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Finansów. Departament Rachunkowości i Rewizji Finansowej wyjaśnił, że emitenci papierów wartościowych, wpisani do rejestru przedsiębiorców KRS, sporządzający sf według przepisów uor, mają obowiązek sporządzić śródroczne sprawozdanie finansowe w ww. ustrukturyzowanej formie.

Zmiany w standardach dotyczących usług innych niż badania

3.06.2019 r. weszła w życie uchwała KRBR nr 3436/52e/2019 w sprawie krajowych standardów przeglądu, krajowych standardów usług atestacyjnych innych niż badanie i przegląd oraz krajowych standardów usług pokrewnych[3].

Rozszerza ona zbiór krajowych standardów wykonywania zawodu o najbardziej aktualne (z Handbooka IFAC 2016–2017), przetłumaczone na język polski:

• krajowe standardy przeglądu (KSP – grupa „2000”),
• krajowe standardy usług atestacyjnych innych niż badanie i przegląd (KSUA – grupa „3000”),
• krajowe standardy usług pokrewnych (KSUP – grupa „4000”),

przyjęte w możliwie najnowszym brzmieniu międzynarodowych standardów.

Standardy w nowym brzmieniu mają zastosowanie:

• KSP – do przeglądów sprawozdań finansowych sporządzonych za okresy kończące się 31.12.2019 r. lub później,
• KSUA oraz KSUP – do wykonywania usług rozpoczętych po 31.12.2019 r.

Uchwała zapewnia zarazem obowiązywanie jednej wersji standardów. Przykładowo biegły rewident, podejmując się realizacji zlecenia przeglądu sprawozdania finansowego za rok 2018 czy 2017, zastosuje ten sam odpowiedni standard wprowadzony uchwałą nr 3436/52e/2019, co w przypadku przeglądu sprawozdania finansowego za 2019 r.

Podobne rozwiązanie przyjęto do badania sprawozdań finansowych. Od 1.01.2020 r. biegli rewidenci korzystają z jednego, najnowszego pakietu KSB (uchwała nr 3430/52a/2019).

Nowy Kodeks etyki od 2020 r.

Uchwałą KRBR nr 3431/52a/2019 z 25.03.2019 r. w sprawie zasad etyki zawodowej biegłych rewidentów wprowadzono nowy Międzynarodowy kodeks etyki zawodowych księgowych (w tym Międzynarodowe standardy niezależności) – przygotowany przez Radę Międzynarodowych Standardów Etycznych dla Księgowych

(IESBA), działającą w ramach IFAC. Jego postanowienia znajdą zastosowanie do czynności podjętych od 1.01.2020 r.

Zmiany w stosunku do dotychczasowego Kodeksu etyki dotyczą struktury kodeksu i zagadnień merytorycznych. Zmiany struktury ilustruje tabela.

Ujednolicono budowę wszystkich rozdziałów poprzez wprowadzenie tych samych sekcji składowych oraz literowych oznaczeń paragrafów zawierających wymogi i materiał do zastosowania (wprowadzenie, wymogi, materiał do zastosowania).

We „Wprowadzeniu” opisane jest zagadnienie będące przedmiotem danego rozdziału. Podane są wymogi ogólne i opis sposobu zastosowania materiału przy wykorzystaniu Międzynarodowych ramowych założeń usług atestacyjnych. Podane są też objaśnienia stosowanych terminów, ważne dla zrozumienia postanowień i zastosowania się biegłego rewidenta do wymagań Kodeksu.

W sekcjach „Wymogi i materiał do zastosowania” przedstawione są ogólne i szczególne obowiązki dotyczące rozważanego w rozdziale zagadnienia oraz ich kontekst, wyjaśnienia, sugestie możliwych działań lub zagadnień do rozpatrzenia, przykłady i wytyczne ułatwiające przestrzeganie wymogów Kodeksu.

Zagadnienia niezależności podzielono na dotyczące: wszystkich zleceniodawców badania, będących jzp i niebędących jzp.

Zmiany merytoryczne polegają na wprowadzeniu do Kodeksu odwołania do MSB i MSKJ1. Wyraźne przedstawiono możliwe wyjątki od wymogów, rozbudowano kwestie odnoszące się do zawodowego sceptycyzmu i zawodowego osądu oraz testu racjonalnej i dobrze poinformowanej strony trzeciej, zamieszczono wskazówki dotyczące: reagowania na działania niezgodne z prawem lub z regulacjami, nacisków wywieranych na zatrudnionego w przedsiębiorstwie, aby postępował niezgodnie z podstawowymi zasadami, długotrwałej współpracy personelu z uwzględnieniem rotacji.

Do „Słownika” wprowadzono szereg nowych pojęć zastosowanych w Kodeksie po raz pierwszy lub użytych w nim, ale nieujętych poprzednio w „Słowniku”.

Zaktualizowany e-Czytnik

Od 1.09.2019 r. obowiązują zmienione struktury logiczne elektronicznych sprawozdań finansowych, dostępne na stronie internetowej Ministerstwa Finansów[4].

W związku z tym PIBR dostosowała e-Czytnik do zmienionych struktur logicznych. Aby z niego skorzystać, należy – jak dotychczas – zalogować się do osobistego profilu biegłego rewidenta lub do indywidualnego konta firmy audytorskiej.

KRBR udostępniła e-Czytnik również kandydatom na biegłych rewidentów.

Umowy o badanie

Od czasu udostępnienia na stronie internetowej KRBR przykładowej umowy o przeprowadzenie badania ustawowego sprawozdania finansowego klienta niebędącego jzp nastąpiło wiele zmian w przepisach. W związku z tym w PIBR trwają prace nad aktualizacją przykładowej umowy. Firmy audytorskie, które już teraz zawierają z klientami umowy o ustawowe badanie, powinny pamiętać o uwzględnieniu w nich, że:

• w myśl znowelizowanej uobr od 1.01.2020 r. wszystkie sprawozdania z badania (a nie jak dotychczas tylko dla klientów wpisanych do KRS) wymagają sporządzenia w postaci elektronicznej oraz opatrzenia kwalifikowanym podpisem elektronicznym biegłego rewidenta,

[5] Z wyjątkiem sprawozdań spółek cywilnych.

[6] W formacie PDF dostępne na stronie internetowej PIBR w zakładce „e-Biblioteka”.

• po zmianie przepisów wszystkie e-sprawozdania finansowe sporządzone zgodnie z uor mają mieć postać ustrukturyzowaną[5],
• oprócz rozporządzenia „RODO” obowiązuje ustawa z 10.05.2018 r. o ochronie danych osobowych (tekst jedn. DzU z 2019 r. poz. 1781).

PIBR partnerem konferencji APCIAI

PIBR była jednym z partnerów tegorocznej konferencji Asian-Pacific Conference on International Accounting Issues, która odbyła się 13–16.10.2019 r. w Warszawie.

Tytuł konferencji brzmiał: „Virtual Solutions for Digital Economy: Accounting & Beyond” („Wirtualne rozwiązania dla gospodarki cyfrowej: rachunkowości i nie tylko”).

W drugim dniu konferencji został ogłoszony apel o tworzenie ram etyki globalnej jako narzędzia służącego samoocenie kwestii etyki powstających w toku działalności gospodarczej.

Ważne dokumenty dotyczące usług wykonywanych przez biegłych rewidentów

Na stronie internetowej PIBR zaprezentowano następujące – wydane przez Centrum Edukacyjne PIBR – książki[6]:

• Wykorzystanie procedur analitycznych w procesie badania sprawozdań finansowych Waldemara Lachowskiego, w której został omówiony m.in. przebieg procedur analitycznych na różnych etapach badania, a także kwestie dotyczące: powiązania z modelem ryzyka badania, poziomu pewności możliwego do uzyskania dzięki procedurom analitycznym, technik analizy stosowanych do formułowania oczekiwań (analiza wskaźnikowa, trendu, porównawcza, regresji, test racjonalności),
• Metody wyboru pozycji do badań zgodności i badań wiarygodności Waldemara Lachowskiego; temat ten został rozwinięty w artykule zamieszczonym w „Audytorze” na s. 66,
• Kodeks spółek handlowych dla biegłych i księgowych Joanny Żukowskiej-Kality oraz Moniki Markisz, w którym omówiono m.in. wynikające z Ksh zagadnienia wchodzące w zakres badania sprawozdania finansowego, a także wykonywania przez biegłych rewidentów innych usług (w tym zarówno usług, których wykonanie jest zastrzeżone dla biegłych rewidentów, jak i pozostałych),
• Leasingowa rewolucja w MSSF 16 „Leasing” oraz różnice w stosunku do polskiego prawa bilansowego Aleksandry Rytko, w której omówiono m.in. postanowienia MSSF 16 (identyfikacja umów, okres i ujęcie leasingu przez leasingobiorcę oraz leasingodawcę, problematyka sprzedaży leasingu zwrotnego), a także zawarto rady dla wdrażających MSSF 16,
• Nowy model rozpoznawania przychodów według MSSF 15 „Przychody z umów z klientami” Aleksandry Rytko, w której omówiono m.in. zakres stosowania MSSF 15, nowy model pięciu kroków, zmiany umowy, koszty umowy, sposób prezentacji przychodów, dodatkowe wytyczne oraz problematykę ujawnień informacji o przychodach,
• Stosowanie MSB w praktyce – część I: Procedury wstępne, planowanie i oszacowanie ryzyka, Stosowanie MSB w praktyce – część II: Reakcja biegłego rewidenta na oszacowane ryzyko istotnego zniekształcenia oraz Stosowanie MSB w praktyce – cz. III: Procedury końcowe badania i sprawozdanie biegłego rewidenta Krzysztofa Burnosa, Antoniego Kwasiborskiego i Justyny Beaty Zakrzewskiej.

Dwa nowe przewodniki PIBR

W e-Bibliotece udostępniono Wykaz obowiązków biegłych rewidentów i firm audytorskich wynikających z nowej uobr, a także Wykaz obowiązków oraz fundamentalnych zmian, wraz z terminem ich dostosowania.

W przewodnikach uwzględniono zmiany spowodowane nowelizacją uobr z 19.07.2019 r.

Udział PIBR w wydarzeniach międzynarodowych

Barbara Misterska-Dragan, prezes KRBR, wzięła udział w konferencjach:

• „Rozwój profesji biegłych rewidentów oraz przyszłe wyzwania z tym związane” połączonej z obchodami 25-lecia Łotewskiego Stowarzyszenia Biegłych Rewidentów (LZRA) (28–30.09.2019 r., Jurmała),
• „Dwie dekady dojrzałości zawodu rewidenta finansowego w Rumunii” podsumowującej 20-lecie Izby Rewidentów Finansowych Rumunii (CAFR) (24–26.10.2019 r., Bukareszt).

Specjalna oferta ACCA dla biegłych rewidentów i kandydatów

Na mocy odnowionego porozumienia z ACCA wszyscy członkowie PIBR i kandydaci na biegłych rewidentów, którzy zdali 10 egzaminów, mogą skorzystać ze specjalnej oferty rozpoczęcia kwalifikacji ACCA: obniżonych opłat rejestracyjnej i za zwolnienia z egzaminów (AB, MA, FA oraz LW, PM, TX, FR, AA, FM). Wartość rabatu to 475 GBP.

Do uzyskania kwalifikacji ACCA chętnym pozostanie zdanie 4 egzaminów (SBR i SBL oraz dwa do wyboru spośród: AFM, APM, ATX i AAA) i dopełnienie pozostałych wymogów formalnych.

Aby skorzystać z oferty, wystarczy uzyskać z Komisji Egzaminacyjnej potwierdzenie zdania 10 egzaminów w procesie kwalifikacyjnym na biegłego rewidenta (warunek niezbędny do uzyskania 9 zwolnień z egzaminów ACCA), odebrać list potwierdzający uprawnienia, zarejestrować się w ACCA za pośrednictwem strony internetowej www.accaglobal.com i podać (otrzymany z PIBR) kod promocyjny. Promocja obowiązuje do 31.03.2020 r.