Wypłaty dokonywane przez pracodawcę na karty prepaid i objęcie ich egzekucją
Pracodawcy używają kart przedpłaconych głównie jako bonusu motywacyjnego albo okolicznościowego (świątecznego), finansując je ze środków zfśs lub obrotowych. Nie jest jednak wykluczone dokonywanie na taką kartę wypłat wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń związanych ze stosunkiem pracy, pod warunkiem że została wystawiona na pracownika. Zasoby pieniężne zgromadzone na karcie podlegają egzekucji komorniczej i nie zawsze korzystają z ochrony.
Pracodawcy używają kart przedpłaconych głównie jako bonusu motywacyjnego albo okolicznościowego (świątecznego), finansując je ze środków zfśs lub obrotowych. Nie jest jednak wykluczone dokonywanie na taką kartę wypłat wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń związanych ze stosunkiem pracy, pod warunkiem że została wystawiona na pracownika. Zasoby pieniężne zgromadzone na karcie podlegają egzekucji komorniczej i nie zawsze korzystają z ochrony.
Rachunek płatniczy
Pracodawca wypłaca wynagrodzenie w formie bezgotówkowej na wskazany przez pracownika rachunek płatniczy, a w gotówce tylko po złożeniu wniosku o wypłatę do rąk własnych (art. 86 § 3 Kp). Rachunek płatniczy to rachunek prowadzony w imieniu jednego lub większej liczby konsumentów (użytkowników), wykorzystywany do wykonywania transakcji płatniczych. Tak określają go:
[1] Dyrektywa z 23.07.2014 r. (DzUrz UE L 257 z 28.08.2014 r.).
[2] Ustawa z 19.08.2011 r. (tekst jedn. DzU z 2020 r. poz. 794).
[3] Rozporządzenie z 29.04.2015 r. (DzUrz UE L 123 z 19.05.2015 r.).
- art 2 pkt 4 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/92/UE w sprawie porównywalności opłat związanych z rachunkami płatniczymi, przenoszenia rachunku płatniczego oraz dostępu do podstawowego rachunku płatniczego[1] (dalej dyrektywa),
- art. 2 pkt 25 ustawy o usługach płatniczych[2], który dodatkowo rozszerza wskazaną definicję o rachunki bankowy i członka skok.
Rachunkiem płatniczym nie jest rachunek oszczędnościowy umożliwiający dysponowanie złożonymi na nim kwotami na żądanie, z którego operacje wpłat i wypłat mogą być dokonywane jedynie za pośrednictwem rachunku bieżącego (por. wyrok TSUE z 4.10.2018 r., C-191/17). Nie ma takiego statusu również rachunek powiązany z kartą kredytową (zwykle środki są wpłacane w celu pokrycia zadłużenia z tej karty), służący wyłącznie do spłaty kredytu hipotecznego (current account mortgages) oraz obsługujący pieniądz elektroniczny. Motyw 12 dyrektywy zastrzega jednak, że każdy z tych rachunków będzie rachunkiem płatniczym w razie wykorzystywania go do bieżących transakcji płatniczych typu: umieszczanie środków pieniężnych, wypłacanie gotówki oraz zlecanie i otrzymywanie transakcji płatniczych wobec stron trzecich i od nich, w tym realizowanie przelewów bankowych.
Rachunek płatniczy mogą prowadzić banki lub inne instytucje płatnicze.
Instrument płatniczy
Karta przedpłacona to instrument płatniczy, na którym przechowywany jest pieniądz elektroniczny (art. 2 pkt 35 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/751 w sprawie opłat interchange w odniesieniu do transakcji płatniczych realizowanych w oparciu o kartę[3]). Pieniądz ten może być zapisany na:
- rachunku płatniczym o charakterze technicznym, który służy wyłącznie do obsługi karty przedpłaconej i nie należy go mylić z rachunkiem osobistym, albo
- samej karcie lub urządzeniu przenośnym użytkownika.
Karta przedpłacona może też stanowić wyłącznie narzędzie dostępu do środków na bankowym rachunku płatniczym (tzw. pieniądz bankowy). Zakładam, że pytanie dotyczy nie tego rodzaju karty przedpłaconej, lecz karty będącej instrumentem płatniczym (dalej karta prepaid).
Karta prepaid jest kartą płatniczą (istnieje też pogląd odmienny) wystawianą na rzecz oznaczonej osoby (imienna) lub na okaziciela (art. 59a ustawy o usługach płatniczych), uprawniającą do wypłaty gotówki lub umożliwiającą złożenie zlecenia płatniczego za pośrednictwem akceptanta (odbiorca inny niż konsument, na rzecz którego agent rozliczeniowy świadczy usługę płatniczą) bądź agenta rozliczeniowego, akceptowaną przez akceptanta w celu otrzymania przez niego należnych mu środków (art. 2 pkt 1b i 15a ustawy o usługach płatniczych). Płatności są jednak ograniczone do limitu środków pieniężnych znajdujących się w dyspozycji (zapisanych na rachunku technicznym, samej kacie lub na urządzeniu przenośnym).
Dopuszczalne wpłaty
Nie ma żadnych przeszkód, aby pracodawca wykorzystywał karty prepaid do przekazywania pracownikom różnych świadczeń związanych z pracą (np. dodatki reprezentacyjne, dofinansowanie do kształcenia, rozliczenia podróży służbowych), niemających charakteru wynagrodzeniowego, oraz świadczeń z zfśs. W tym przypadku nie ma bowiem zastrzeżenia ustawowej formy ich realizacji, jak przy wynagrodzeniu za pracę.
[4] „Dziennik Gazeta Prawna” z 11.03.2021 r.
[5] „Dziennik Gazeta Prawna” z 11.02.2021 r.
[6] Ustawa z 25.02.1964 r. (tekst jedn. DzU z 2020 r. poz. 1359).
Z literalnego brzmienia art. 86 § 3 Kp wynika, że wynagrodzenie za pracę nie powinno być wypłacane przez pracodawcę na kartę prepaid, bo nie jest ona rachunkiem płatniczym. Niemniej biorąc pod uwagę wykładnię celowościową i funkcjonalną tego przepisu, można przyjąć dopuszczalność takiego działania. Pracownik musiałby jednak podać dane tej karty w celu przekazywania na nią wynagrodzenia, wykonując żądanie pracodawcy oparte na art. 221 § 3 pkt 5 Kp. Ponadto karta musiałaby być wystawiona na pracownika, żeby nie doszło do naruszenia art. 84 Kp, który zakazuje przenoszenia prawa do wynagrodzenia na inną osobę (wyjątek dotyczy okoliczności wskazanych w art. 28 i art. 29 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego[6]).
Jak należy rozumieć wynagrodzenie za pracę? Nie ma ono legalnej definicji, jednak tę lukę wypełniło orzecznictwo. Wynagrodzenie za pracę określono jako świadczenie obowiązkowe o charakterze przysparzająco-majątkowym, ustalane odpowiednio do rodzaju, ilości i jakości pracy, wypłacane okresowo w zamian za wykonaną przez pracownika pracę w ramach wiążącego go z pracodawcą stosunku pracy (por. uchwała 7 sędziów SN z 30.12.1986 r., III PZP 42/86). Jedynym jego obowiązkowym składnikiem jest wynagrodzenie zasadnicze, inne elementy płacowe (np. premie regulaminowe, dodatki stażowe) mają charakter fakultatywny, czyli muszą być przewidziane u pracodawcy (art. 78 Kp).
Tryby egzekucyjne
Pojawia się wiele informacji o wyłączeniu kart prepaid spod egzekucji komorniczej. Nie dotyczy to jednak środków wypłacanych przez pracodawcę, jeśli zostały zajęte przez komornika, zgodnie z art. 881 (wynagrodzenie za pracę) i/lub art. 895 Kpc (inne wierzytelności, do których zalicza się świadczenia z zfśs). Od chwili zajęcia i zgodnie z jego dyspozycją:
[7] Więcej na ten temat w: Egzekucja komornicza ze świadczenia socjalnego lub urlopowego, „Rachunkowość i Podatki” nr 9/2020.
- pracownikowi nie wolno odbierać wynagrodzenia o wartości wyższej niż część wolna ani rozporządzać wynagrodzeniem w inny sposób – aż do pełnego pokrycia długu (art. 881 § 2 Kpc),
- pracodawca ma zakaz – do wysokości egzekwowanego świadczenia i do jego pełnego pokrycia – wypłaty pracownikowi poza częścią wolną od zajęcia wynagrodzenia (ustalaną zgodnie z art. 87 i art. 871 Kp), a także obowiązek przekazania komornikowi w całości świadczenia z zfśs lub urlopowego (jeśli są objęte egzekucją)[7].
Dla wykonania tych obowiązków nie ma żadnego znaczenia forma wypłaty. Pracodawca może przekazać pracownikowi – w formie bezgotówkowej (w tym na kartę prepaid) lub gotówką – wyłącznie część wynagrodzenia wolną od egzekucji oraz świadczenia nią nieobjęte, co potwierdzają stanowiska Ministerstwa Sprawiedliwości i Krajowej Rady Komorniczej (patrz ramka). Za niezastosowanie się do wymienionych nakazów grozi mu grzywna do 5000 zł nakładana przez komornika (art. 886 § 1 Kpc) oraz od 1500 do 45 000 zł za niepotrącanie kwot na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych (art. 282 § 3 Kp), a także odpowiedzialność za wyrządzoną wierzycielowi szkodę (art. 886 § 3 Kpc).
Interpretacje urzędowe dotyczące egzekucji z kart prepaid
Stanowisko Ministerstwa Sprawiedliwości z 19.01.2021 r.[4]
Karta przedpłacona to swoisty rodzaj karty płatniczej, który zapewnia jej użytkownikowi środki pieniężne. W związku z tym kartę przedpłaconą należy, co do zasady, uznać za świadczenie pieniężne, ponieważ umożliwia dostęp do środków, którymi można regulować zobowiązania pieniężne. Tym samym nie ma przeszkód, by dokonywać w ramach prowadzonego postępowania egzekucyjnego zajęcia środków zgromadzonych na takiej karcie. Natomiast kwestia zakresu tego zajęcia zależy od tego, jaki w istocie charakter ma świadczenie wypłacone w tej formie, tj. czy jest to wynagrodzenie za pracę, czy też – jak to ma najczęściej miejsce – świadczenie z zfśs, które powinno podlegać egzekucji w pełnej wysokości – nie stosuje się do niego przepisów o ochronie wynagrodzenia za pracę wynikających z Kp.
Stanowisko Krajowej Rady Komorniczej z 1.03.2021 r.[5]
Przepisy Kpc, na podstawie których jest prowadzona egzekucja z wynagrodzenia za pracę, bliżej nie określają pojęcia wynagrodzenia za pracę. Podstawowym kryterium decydującym o zaliczeniu określonego świadczenia do świadczeń objętych zajęciem na podstawie art. 881 Kpc jest jego powiązanie ze stosunkiem pracy. Dziś wielu ludzi związanych jest umowami cywilnoprawnymi. Ochrona wynagrodzenia za pracę dotyczy także takich umów, jeśli uzyskane w ten sposób środki stanowią jedyne źródło dochodu albo jedno z kilku źródeł, lecz uzyskiwane z każdego z nich świadczenia powtarzające się służą zapewnieniu utrzymania.
Komornik, dokonując zajęcia wynagrodzenia za pracę, w przesłanym pracodawcy piśmie wskazuje, iż zajęcie dotyczy w szczególności periodycznego wynagrodzenia za pracę i wynagrodzenia za prace zlecone oraz nagród i premii przysługujących dłużnikowi za okres jego zatrudnienia, jak również związanego ze stosunkiem pracy zysku lub udziału w funduszu zakładowym oraz wszelkich innych funduszach, pozostających w związku ze stosunkiem pracy, w tym także z zfśs.
Karty przedpłacone stanowią swego rodzaju środek płatniczy w miejscach, w których mogą zostać zrealizowane, przeznaczone są na konkretne cele, np. dofinansowanie posiłków czy wczasów albo opłaty drogowe, mają jednak blokady. Uniemożliwiają one wykorzystanie pieniędzy z karty niezgodnie z ich przeznaczeniem. Są one zasilane określoną kwotą, często finansowaną ze środków zfśs. Wobec powyższego należy uznać, że karty przedpłacone mają taki sam charakter jak gotówkowa wypłata ze środków zfśs, skoro zatem nie są one uznawane za wynagrodzenie, nie korzystają z kwoty wolnej oraz z limitu potrąceń, który dla należności niealimentacyjnych wynosi 50%, i winny być potrącane w pełnej wysokości.
Zaloguj się
Aby czytać dalej, jeśli masz wykupiony abonament
Kup dostęp do tego artykułu
Cena dostępu do pojedynczego artykułu tylko 12,30
Kup abonament
Abonamenty on-line | Prenumeratorzy | Członkowie SKwP | ||||||||
|
Bezpłatny dostęp do tego artykułu i ponad 3500 innych, dla prenumeratorów miesięcznika „Rachunkowość". Pomoc w uzyskaniu dostępu:
|
15% rabat na wszystkie zakupy. Zapytaj o kod w swoim Oddziale. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest organizacją, do której należy ponad 26 000 księgowych, a członkostwo wiąże się z licznymi korzyściami. |
„Rachunkowość” - od 75 lat źródło rzetelnej wiedzy!
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych