Wezwanie do pracy pracownika zwolnionego z obowiązku jej świadczenia w okresie wypowiedzenia
Czy 3 tyg. później można go wezwać do pracy, np. na 2 dni albo tydzień? Czy można (bez wzywania do pracy) udzielić mu urlopu wypoczynkowego?
W okresie tego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Wysokość należnego za ten okres wynagrodzenia ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop (§ 5 ust. 2 rozporządzenia MPiPS z 29.05.1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy, tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 927). Trzeba zatem sięgnąć do regulacji rozporządzenia MPiPS z 8.01.1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU nr 2 poz. 14 ze zm.).
Zwolnienie z obowiązku pracy w okresie wypowiedzenia następuje w drodze polecenia służbowego, którego wydanie w żaden sposób nie wyklucza jego późniejszego odwołania i zobowiązania pracownika do wykonywania pracy, w tym przez bardzo krótki okres. Pomimo wcześniejszej decyzji o niedopuszczaniu pracownika do pracy można mu również udzielić urlopu, bez konieczności uzyskania jego zgody.
Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy
Zgodnie z art. 362 Kp, w związku z wypowiedzeniem umowy o pracę – niezależnie od tego, która strona ją wypowiedziała – pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy do upływu okresu wypowiedzenia. Zwolnienie może obejmować cały okres wypowiedzenia albo jego część. Może nastąpić wraz z wypowiedzeniem, ale także w jakimkolwiek momencie w okresie biegu wypowiedzenia.
W okresie tego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Wysokość należnego za ten okres wynagrodzenia ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop (§ 5 ust. 2 rozporządzenia MPiPS z 29.05.1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy, tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 927). Trzeba zatem sięgnąć do regulacji rozporządzenia MPiPS z 8.01.1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU nr 2 poz. 14 ze zm.).
Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy jest wynikiem swobodnie podjętej decyzji pracodawcy; przepisy nie określają żadnych ograniczeń jej podjęcia. SN w wyroku z 5.07.2022 r. (I PSK 298/21) wskazał, że art. 362 Kp ma na celu przede wszystkim umożliwienie pracodawcy ochrony swoich interesów, zagrożonych przez niepożądane zachowanie pracownika zwalnianego z pracy w drodze wypowiedzenia. Może być jednak stosowany przez pracodawcę także z innych powodów, w szczególności organizacyjnych. Jego skutkiem jest niedopuszczanie pracownika do pracy – stosunek pracy nadal trwa, do upływu okresu zatrudnienia – pracownik wciąż jest zatrudniony na dotychczasowym stanowisku, ale ma niejako zakaz świadczenia pracy.
Jak podkreślił SN w wyroku z 17.05.2017 r. (III PK 101/16), świadczenie pracy po złożeniu przez pracodawcę jednostronnego oświadczenia woli o zwolnieniu pracownika z obowiązku świadczenia pracy stanowi ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych, dające podstawę do rozwiązania stosunku pracy w trybie natychmiastowym.
Ma to istotne znaczenie przede wszystkim w przypadku prac indywidualnych, realizowanych zdalnie, w terenie itp., czyli często prac z ograniczoną możliwością kontroli przez pracodawcę. Zakaz wykonywania pracy oznacza m.in. zakaz kontaktowania się w sprawach służbowych z klientami, współpracownikami, użytkowania narzędzi pracy (o ile pracownik nie ma zgody na używanie ich w celach prywatnych i zgoda ta nie została odwołana).
Wezwanie do pracy
Pracodawca może w każdej chwili odwołać zwolnienie i nakazać pracownikowi świadczenie pracy. Odwołanie może nastąpić bezterminowo, ale także na z góry wskazany czas, nawet na dzień lub dwa. Wynika to z tego, że zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy nie jest skutkiem uzgodnień stron ani złożenia oświadczenia woli przez pracodawcę (odwołanie oświadczenia woli wymaga zgody drugiej strony, jeżeli już do niej dotarło), tylko jest realizowane w ramach uprawnień kierowniczych pracodawcy. W konsekwencji pracodawca ma prawo wtórnie zobowiązać pracownika do świadczenia pracy, a zgoda zatrudnionego nie jest wymagana (zob. wyrok SN z 19.03.2019 r., III PK 96/18).
Polecenie stawienia się do pracy (czy też szerzej – rozpoczęcia wykonywania pracy) nie musi przybierać żadnej szczególnej formy; może być wyrażone ustnie. Warto jednak, by pracodawca zadbał o możliwość wykazania faktu jego wydania oraz otrzymania tej informacji przez pracownika (np. potwierdzenie otrzymania wiadomości tekstowej czy e-mailowej).
Urlop wypoczynkowy
Urlopy wypoczynkowe powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów (art. 163 § 1 Kp). Jeśli nie tworzy się planów urlopowych, terminy wykorzystywania urlopów są ustalane przez pracodawcę, po porozumieniu się z pracownikiem. Przepisy umożliwiają jednak narzucenie terminu urlopu zarówno przez pracownika (urlop na żądanie, urlop bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, rodzicielskim, po urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopie ojcowskim), jak i pracodawcę.
Jeżeli w okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracodawca udzieli pracownikowi urlopu, jest on obowiązany go wykorzystać. W takim przypadku wymiar udzielonego urlopu (z wyłączeniem urlopu zaległego) nie może przekraczać wymiaru proporcjonalnego do okresu zatrudnienia. Udzielenie pracownikowi urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia jest zależne jedynie od woli pracodawcy, której pracownik nie może się sprzeciwić (wyrok SN z 26.04.2011 r., II PK 302/10).
Decyzja o zwolnieniu z obowiązku świadczenia pracy nie zamyka pracodawcy drogi do udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego. Może to zrobić jednostronnym poleceniem, nawet jeżeli nie pamiętał o tym przed przekazaniem pracownikowi decyzji o niedopuszczeniu go do pracy.
Takie też stanowisko zajął SN w wyżej przywołanym wyroku z 19.03.2019 r.: Konstrukcja z art. 362 Kp współgra funkcjonalnie z rozwiązaniem przewidzianym w art. 1671 Kp. Wspólne pozostaje to, że zarówno prawo do zwolnienia ze świadczenia pracy, jak i obowiązek wykorzystania urlopu wypoczynkowego dotyczą okresu wypowiedzenia. Sens tych przepisów polega na tym, że zaistnienie wypowiedzenia „poluźnia” standardy ochronne, w pierwszym przypadku uchyla prawo pracownika do świadczenia pracy, w drugim daje sposobność do jednostronnego skierowania zatrudnionego na urlop wypoczynkowy. Nie znaczy to bynajmniej, że nie występują różnice.
O ile polecenie zatrudniającego w sprawie skorzystania z urlopu wypoczynkowego wydane na podstawie art. 1671 Kp jest dla pracownika wiążące (…), o tyle zobowiązanie go do świadczenia pracy w okresie urlopu wypoczynkowego wymaga, po pierwsze, zaistnienia przesłanek z art. 164 § 2 i art. 167 § 1 Kp, a po drugie, złożenia przez pracodawcę oświadczenia o odwołaniu pracownika z urlopu albo o przesunięciu jego terminu. Analogicznego ograniczenia nie przewidziano w art. 362 Kp, co jest zrozumiałe, jeśli weźmie się pod uwagę, że sytuacja tam opisana jest mniej korzystna dla pracodawcy niż w przypadku wykorzystywania urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia umowy o pracę. Potwierdza to pośrednio, że Kp autonomicznie reguluje odwoływanie oświadczeń dotyczących zwolnień z obowiązku świadczenia pracy, co sprzeciwia się korzystaniu z rozwiązań przewidzianych w Kc.
Zaloguj się
Aby czytać dalej, jeśli masz wykupiony abonament
Kup dostęp do tego artykułu
Cena dostępu do pojedynczego artykułu tylko 12,30
Kup abonament
| Abonamenty on-line | Prenumeratorzy | Członkowie SKwP | ||||||||
|
Bezpłatny dostęp do tego artykułu i ponad 3500 innych, dla prenumeratorów miesięcznika „Rachunkowość". Pomoc w uzyskaniu dostępu:
|
15% rabat na wszystkie zakupy. Zapytaj o kod w swoim Oddziale. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest organizacją, do której należy ponad 26 000 księgowych, a członkostwo wiąże się z licznymi korzyściami. |
„Rachunkowość” - od 75 lat źródło rzetelnej wiedzy!
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
